een verkeerde woordvolgorde herkennen in een zin en dit verbeteren;
een ontspoorde zin herkennen en herschrijven;
een zin in de lijdende vorm herschrijven naar actieve vorm.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Zinsbouw
Lees over verkeerde woordvolgorde, ontspoorde zinnen en het gebruik van de lijdende vorm in de zinsopbouw.
★ Aan de slag 1, 2
Herschrijf zinnen in de oefeningen.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Eindopdracht
Bekijk en bedenk tips en voorbeeldzinnen, die je helpen bij het schrijven van een aantrekkelijk werkstuk of artikel. Bespreek ze met een klasgenoot.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
Aan de slag
Zinsbouw
Naast het woordgebruik is ook de zinsbouw belangrijk, als je aantrekkelijk wilt schrijven. We behandelen hier enkele stijlkwesties op zinsniveau.
A. Verkeerde woordvolgorde
Woorden die bij elkaar horen, moet je zo dicht mogelijk bij elkaar zetten.
Fout is: Iedereen kan niet op wintersport.
Goed is: Niet iedereen kan op wintersport.
B. Ontspoorde zinnen (anakoloeten)
Als je te lange zinnen maakt, loop je het gevaar dat je zin 'ontspoort'.
Zo'n zin noemen we een ontspoorde zin of anakoloet.
Fout is: Het is te verwachten dat mensen die naar de film 'Komt een vrouw bij de dokter' gaan, en dat zullen er waarschijnlijk veel zijn, die zullen niet de zaal uitlopen van ergernis.
Goed is: ..... en dat zullen er waarschijnlijk veel zijn, niet de zaal uitlopen van ergernis.
C. De lijdende (passieve) vorm
In de meeste zinnen verricht het onderwerp de handeling die in het gezegde wordt genoemd. Deze zinnen staan in de bedrijvende (actieve) vorm. In een zin in de lijdende (passieve) vorm is het lijdend voorwerp uit de bedrijvende vorm onderwerp geworden en het onderwerp een bepaling met 'door’. In een zin in de lijdende vorm staat ook altijd een vorm van het werkwoord 'worden' of 'zijn'.
Zinnen in de lijdende vorm vindt men minder direct (omslachtig) en daarom geeft men de voorkeur aan de bedrijvende (actieve) vorm.
Dus liever
Ik voer de kippen elke ochtend.
De ING heeft 1700 werknemers ontslagen.
Als je de handeling centraal stelt en niet de handelende persoon, kun je de lijdende vorm wel gebruiken:
De kippen worden elke ochtend (door mij) gevoerd.
1700 werknemers zijn (door ING) ontslagen.
Bekijk de video met uitleg over lijdende en bedrijvende vorm.
★ Aan de slag 1
Verkeerde woordvolgorde of ontspoorde zin
Maak de twee oefeningen.
★ Aan de slag 2
Van lijdende naar bedrijvende vorm
Maak de oefening.
Afronding
Eindopdracht
Op de site Taalwinkel.nl staat de volgende tip voor het schrijven van een werkstuk of artikel: Doe niet moeilijk als het makkelijk kan.
Om de tip te onderbouwen staan op de site verschillende 'sub'tips.
Vermijd opeenstapeling van ontkenningen
Als je onderstaande zinnen leest, moet je even nadenken wat er nu wel en niet het geval is.
Het was in de middeleeuwen niet ongewoon om geen opleiding te hebben gevolgd als je chirurgijn werd.
De partijleiding ontkent dat het onwaarschijnlijk is dat de minister zijn portefeuille ter beschikking stelt.
Gemakkelijkere varianten van deze twee zinnen zijn:
Het was in de middeleeuwen voor een chirurgijn heel gewoon om geen opleiding te hebben gevolgd.
De partijleiding geeft toe dat de minister waarschijnlijk zijn portefeuille ter beschikking stelt.
Vermijd omslachtig taalgebruik
Wees zuinig met je woorden en je zinnen. Schrijven is schrappen.
Vergelijk de eerste zin met de tweede.
Vervolgens brengen de schrijvers de onzekerheid aan de orde wat betreft de vraag in welke mate Europa een naar binnen gericht protectionistisch beleid zal gaan voeren.
Vervolgens vragen de schrijvers zich af in welke mate Europa een naar binnen gericht protectionistisch beleid gaat voeren.
De tweede zin is makkelijker te lezen en sneller te begrijpen. Vaak is omslachtig taalgebruik vaag en wollig.
Probeer nu zelf steeds twee zinnen te bedenken bij de volgende 'sub'tips.
Vermijd te lange zinnen
Knip zinnen op in meerdere stukken.
...
...
Vermijd te populair of te persoonlijk taalgebruik
Zorg ervoor dat je zo neutraal mogelijk formuleert.
...
...
Vermijd de passieve vorm
Een tekst is levendiger als de actieve vorm wordt gebruikt.
...
...
Vermijd ....
Een .....
...
...
Bespreek je voorbeelden met een klasgenoot.
Beoordeling
Je hoort van je docent of, en zo ja hoe, het eindproduct beoordeeld wordt.
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je in de opbouw van een zin herkennen wat er fout is en kun je de zin verbeteren?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU. Had je voldoende tijd om alle oefeningen te maken?
Eindopdracht
Was het gemakkelijk om zinnen bij de tips te bedenken?
Heb je ze nog vergeleken met je klasgenoot?
Het arrangement Opdracht: Zinsbouw - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema Formuleren en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Nederlands voor vwo456. In deze opdracht leer je een verkeerde woordvolgorde in een zin te herkennen en deze te verbeteren. Je leert ook hoe je een ontspoorde zin kunt identificeren en vervolgens herschrijven. Daarnaast oefen je het omzetten van zinnen van de lijdende vorm naar de actieve vorm.
Leerniveau
VWO 6;
HAVO 3;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Schrijven;
Spelling, interpunctie en grammatica;
Nederlands;
Schrijfvaardigheid;
Woordgebruik en woordenschat (Nederlands);
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
3 uur en 0 minuten
Trefwoorden
actieve vorm, arrangeerbaar, formuleren, lijdende vorm, nederlands, stercollectie, vwo456, woordvolgorde, zinsbouw, zinsopbouw
Deze opdracht hoort bij het thema Formuleren en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Nederlands voor vwo456. In deze opdracht leer je een verkeerde woordvolgorde in een zin te herkennen en deze te verbeteren. Je leert ook hoe je een ontspoorde zin kunt identificeren en vervolgens herschrijven. Daarnaast oefen je het omzetten van zinnen van de lijdende vorm naar de actieve vorm.
Aan het eind van deze opdracht kun je
Naast het woordgebruik is ook de zinsbouw belangrijk, als je aantrekkelijk wilt schrijven. We behandelen hier enkele stijlkwesties op zinsniveau.
Vermijd opeenstapeling van ontkenningen
