INLEIDING
Welkom, beste nepnieuws-detectives in wording!
Fijn dat jullie deze nepnieuws-opleiding volgen. Nepnieuws overspoelt de wereld en we hebben mensen als jij nodig die de strijd tegen nepnieuws willen aangaan! Nepnieuws kan immers verkiezingen of volksbevragingen beïnvloeden.
In deze opleiding geven we je tips en tricks mee om nepnieuws te onderscheiden van echt nieuws. Je leert dit stap voor stap, dus opdracht per opdracht! Er wordt telkens grondig uitgelegd wat er van jullie verwacht wordt. Dus lees elke opdracht grondig door!
Veel succes met het herkennen van fake news!
OPDRACHTEN
Hieronder vind je de 4 opdrachten. Je werkt chronologisch, dit wil zeggen dat je eerste opdracht 1 moet maken vooraleer je aan opdracht 2 start,... Zoals reeds gezegd; lees de opdracht grondig door!
Let op; Bij werkwijze (vind je links bij de keuzemogelijkheden) vind je een word-document. Dit is jullie werkdocument. Dus m.a.w. hierin zal je bepaalde opdrachten moet maken, oplossen. Uiteindelijk, dus wanneer jullie volledig klaar zijn, ga je dit werkdocument uploaden op smartschool in de daarvoor voorziene uploadzone.
Belangrijk vooraleer je echt begint, verwacht ik dat je het document al eventjes opent en volgende zaken in orde maakt:
- Je noteert als koptekst jullie namen en klas
- Je brengt de titel 'Werkdocument webquest Fake nieuws' aan die duidelijk wordt weergegeven (groter, vetgedrukt en onderlijnd).
- Je brengt paginanummers aan in de voettekst en ook hier geef je de titel weer.
- Je slaagt dit document al eens op onder de titel.
- Na elke les dat we hieraan werken, load je het document op. Dit is in een andere map als waarin je de definitieve versie gaat oploaden.
Nu kan je echt van start gaan met de eerste opdracht!
Opdracht 1: Inleiding nepnieuws
Bekijk het introductiefilmpje van Tim Pauwels (nieuwsanker VRT) via volgende link: https://www.youtube.com/watch?v=PDF67z5zi-Q (tot 2min54) en beantwoord onderstaande vraagjes in het werkdocument.
- Geef minstens 2 eigenschappen van desinformatie of nepnieuws in eigen woorden.
- Geef aan waarom bepaalde mensen dit doen?
- Wat kan je dan wel doen?
Heb je deze vraagjes beantwoord? Doe dan het inleidend quizje met drie vraagjes over 'fake news'. Druk hiervoor op onderstaande link.
Oefening: Quiz 'Fake news'
Start
Opdracht 2: Herkennen van nepnieuws m.b.v. een checklist
Goed, je bent defenitief in het wereld van de journalistiek beland. Nu het echte werk.Een echte detective gaat natuurlijk niet op pad zonder gereedschap. Dat geldt dus ook voor jou als nepnieuws-speurneus. Jouw gereedschap bestaat uit
Je bekijkt dit filmpje 'https://www.youtube.com/watch?v=KQQ3NT1bdfs' waarin Bram Vandeputte toont hoe journalisten van VRT nieuws aan factchecking doen. Beantwoord onderstaande vraagjes in je werkdocument:
- Waarom is het belangrijk om het nieuws te controleren?
- Hoe kan je zelf beelden (foto's) controleren?
Maar natuurlijk gaat men niet enkel foute beelden de wereld in sturen. Men gaat ook over andere feiten desinformeren,... Maar hoe kunnen jullie nu nepnieuws herkennen?
Lees bij Werkwijze de checklist met de 10 vuistregels eerst eens grondig door.
We hebben je veel informatie gegeven over nepnieuws. Het is nu tijd om te bewijzen dat je de titel van ‘nepnieuws-detective’ waard bent!
De nieuwsdienst heeft dringend jouw hulp nodig. Er zijn namelijk heel wat nieuwsberichten binnengekomen op de redactie. Sommige zijn waar, maar sommige ook niet. De journalisten weten niet wat te doen: jij moet hen helpen!
Aan jou om te bepalen welke berichten kloppen. Laat die speurneus van je eens goed werken en bewijs dat je een echte, betrouwbare nieuwskenner bent, een meester in het ontmaskeren van nepnieuws!
Voer volgende opdrachten uit met de nieuwsberichten in je werkdocument.
PS; Heb je hulp nodig bij het controleren van afbeeldingen? Check het stappenplan hiervoor dat je vindt bij 'Werkwijze'.
Opdracht 3: Vormen van misleidend nieuws
Zeg nooit zomaar fake news ZOMAAR “FAKE NEWS”!
Ja, er circuleert nepnieuws online. Nepnieuws is echter maar één van de vormen van misleidende informatie. Zo kan satire ook misleidend zijn, eveneens als framing of haatspraak. Het is belangrijk om deze vormen bij naam te nemen en niet zomaar onder dezelfde noemer van nepnieuws te plaatsen.
Hieronder vind je een aantal vormen van misleidende informatie, die geen nepnieuws zijn.
Let op: dit is geen volledige lijst.
- Propaganda
- Slechte journalistiek
- Satire/parodie
- Haatspraak
- Framing
- Complottheorie
Bekijk het filmpje over misleidende informatie; https://www.youtube.com/watch?v=ejJrMisbUO8&list=PL1zloQd6C9_z4juSOFTc8EViEyQrqBE8X&index=4&t=0s.
En leg de vormen in eigen woorden uit. Doe dit in tabelvorm in je werkdocument.
Is het niet duidelijk? Zoek dan online naar de betekenis.
Deze tabel voldoet aan onderstaande criteria:
- De tabel bestaat uit twee kolommen.
- Je geeft elke kolom een titel in de bovenste rij. Bijvoorbeeld: vorm misleidende informatie en omschrijving.
- Je omkadert de eerste rij door een vetgedrukte omlijning.
- De linkse kolom geef je een kleur naar keuze.
Doe online de test: tinyurl.com/EDUbox-Nepnieuws-Quiz
. Bespreek de voorbeelden en bepaal welk soort nieuwsbericht het is.
Kopieer jullie resultaat naar je werkdocument. Was je antwoord fout? Ga dan eens na waarom jullie deze vraag fout hebben beantwoord en typ dit bij de resultaten in een tabel.
Ten slotte willen we je nog meegeven dat je, zelfs met je nepnieuws-opleiding, af en toe nepnieuws niet zal herkennen. Soms is nepnieuws zodanig geavanceerd en goed gemaakt, dat zelfs experts veel moeite hebben om te bepalen of het echt of vals is. Een voorbeeld daarvan is deep fake.
De term ‘deep fake’ staat voor audio en videobeelden die door middel van kunstmatige intelligentie zijn gecreëerd. Met deze technologie is het mogelijk heel realistische nepvideo’s te maken. Zo kan je echte mensen dingen laten zeggen en doen die ze nooit gezegd of gedaan hebben.
Opdracht 4: Zelf een artikel schrijven...
Nu worden de rollen omgedraaid. Jullie worden journalisten en gaan zelf aan de slag door krantenartikels te schrijven. Over één gebeurtenis gaan jullie twee verschillende krantenartikels schrijven. Jullie gaan één krantenartikel schrijven met goede bedoelingen, dus met juiste informatie en het andere krantenartikel schrijven jullie met slechte bedoelingen, dus met fake nieuws.
Bij werkwijze vind je een uitgebreid stappenplan voor het schrijven van jullie twee artikels. Dus neem dit erbij en ga aan de slag. Je typt beide artikels in je werkdocument.
Controleer je werk!
Bij beoordeling vind je een document met evaluatiecriteria. Dit wil zeggen; aan al deze vereisten moet je werkdocument voldoen. Vooraleer je jullie document upload, controleer je jullie document met behulp van deze criteria.
Heb je jouw werk volledig gecontroleerd en is je werkdocument ondertussen geüpload. Vul dan individueel het reflectieformulier in. Dit vind je bij terugblik. Let op; hierop word je ook beoordeeld op je reflectievaardigheden. Dus ze tellen mee bij je beoordeling.
WERKWIJZE
BRONNEN
BEOORDELING
TERUGBLIK
DOCENTPAGINA
Wat is een WebQuest?
Een webquest is een activerende en interactieve lesvorm. Een webquest is een onderzoeksgerichte opdracht waarbij de informatie, in ieder geval voor een flink deel, afkomstig is uit bronnen op internet. Via deze webquest worden de leerlingen in contact gebracht met het begrip fake news en leren zij stap voor stap hoe zij fake news kunnen herkennen. Belangrijk; deze webquest is gebaseerd op de edubox van de VRT over fake news. Bepaalde dingen zijn letterlijk overgenomen.
Voor wie is deze WebQuest bedoeld?
Deze WebQuest is ontwikkeld voor leerlingen van het secundair onderwijs. Specifiek gebruik ik deze webquest voor het vak PAV in de tweede graad, maar ook voor andere vakken kan deze webquest gebruikt worden.
Hoe werkt deze WebQuest?
Een WebQuest bestaat uit de verschillende onderdelen;
- Inleiding: algemene uitleg van het doel van deze webquest
- Opdracht: elke opdracht wordt hier stap voor stap uitgelegd
- Werkwijze: hier vinden de leerlingen een werkdocument (dus hierin gaan zij werken), maar ook stappenplannen die hen kunnen helpen bij het uitvoeren van bepaalde opdrachten.
- Bronnen: opsomming van de gebruikte bronnen
- Beoordeling: hier vinden de leerlingen een overzicht van de evaluatiecriteria
- Terugblik: hier vinden de leerlingen een reflectieformulier over de verschillende opdrachten
- Docentpagina: hier vind je algemene informatie over de webquest
Werkdocument
