Welkom op de wikiwijs over het einde van de Koude Oorlog. Deze les is zoals jullie zien digitaal, en onderdeel van de lessenreeks over de Koude Oorlog gegeven aan de eindexamenklassen HAVO/VWO voor het vak geschiedenis.
In de voorgaande lessen hebben wij het vooral gehad over confrontantie en co-existentie, dit gebeurde vooral rond de periode 1955-1963.
Tijdens deze wikiwijs borduren wij voort op de opgedane kennis van de vorige lessen, aan de hand van leuke online tools, afbeeldingen, filmpjes, een proeftoets en een eindtoets ga ik jullie een hoop nieuwe informatie proberen over te brengen over de ontspanningsfase van de Koude Oorlog, 1963-1991.
Veel plezier en succes bij het het maken van deze wikiwijs, daarnaast hoop ik dat hij goed van pas kan komen bij het leren voor jullie examen!
- Kayleigh van der Wilk
Stagaire Geschiedenis
Leerdoelen
Jullie maken deze les natuurlijk niet zomaar.
Na het voltooien van deze digitale les...
1. Weten jullie wat de gevolgen waren van de wapenbeperkingen die getroffen werden bij het SALT-I akkoord, en wat deze voor effecte hadden op het verdere verloop van de Koude Oorlog
2. Kunnen jullie zelf de verbinding leggen tussen de Praagse Lente en de Breznjevdoctrine
3. Kunnen jullie beschrijven waarom de plaatsing van middellange afstandsrakketten zorgde voor een nieuwe dynamiek in de Koude Oorlog
4. Kunnen jullie uitleggen waarom de hervormingen van Gorbatsjov hebben gezorgd voor de ondergang van het Communisme en de Sovjet-Unie
Lesstof
Voorkennis
Om te testen of jullie voorkennis is blijven hangen, gaan we beginnen met een kleine voorkennistoets. De resultaten van deze toets zullen niet gebruikt worden voor een cijfer, maar zijn een indicatie op welk niveau je al zit.
Na de Cubacrisis van 1962, was iedereen het er over eens dat het tijd werd voor een ontspanning tussen deVSen de Sovjet-Unie.
De leiders van beide machtsblokken besefte dat de wereld nog nooit zo dicht bij een kernwapenoorlog was geweest. Er brak daarna een tijd aan waarin de spanningen tussen beide machtsblokken zou afnemen, deze wordt ookwel de ontspanning/detente genoemd.
Deze ontspanning duurde ongeveer van 1963 tot 1975.
SALT-I (1969-1972)
Tijdens deze ontspanning werden er onderhandelingen gedaan over atoomwapens, deze waren namelijk in een korte tijd drastisch toegenomen.
Vanaf 1969 onderhandelde de grootmachten over de beheersing van wapens.
Waar staat de naam SALT-I voor?
De afkorting SALT-I heeft als volledige naam van het verdrag Strategic Arms Limitation Talks. Het verdrag werd in 1972 afgesloten in Moskou. Hij werd ondertekent door zowel sovjetleider BreznjevalsAmerikaanse president Nixon
De Praagse Lente
De Praagse Lente van 1968 (Flicker)
Praagse Lente(1968)
Het bovenstaande tafereel wordt ook wel de Praagse Lente genoemd. Dit was een opstand die plaatsvond in januari van 1968 in Praag, de hoofdstad van Tsjecho-Slowalkije op dat moment.
De Praagse Lente vond plaats ten tijde van de detente. In deze tijd was de grootste noodzaak het behouden van je eigen invloedssfeer, dat is ook goed terug te zien in de Praagse Lente.
Onder leiding van Alexander Dubcek was er een nieuwe generatie communisten opgestaan, deze hunkerde naar hervormingen. Zij geloofde in "socialisme met een mensenlijk gezicht".
Toch zagen andere leiders van Oostbloklanden een gevaar in deze aanpak van Dubcek. De president op dat moment was Breznjev, hij was het met hen eens en besloot dat het tijd was om in te grijpen, voordat het de ondergang van de Sovjet-Unie zou betekenen.
Op 21 augustus besloten de Sovjet-troepen om binnen te vallen. Zie onderstaande beelden om een beter begrip te krijgen van hoe deze ingreep is verlopen.
Praagse Lente 1968 (Youtube)
SDI Project
SDI Project (1984-1993)
Na 1975 nam de spanning in de oorlog weer toe, het was gedaan met de detente. De Sovjet-Unie begon met het plaatsen van middellange afstandsrakketen waarmee zowel de VS als Europa bereikbaar waren.
De NAVO begon als reactie daarop met het plaatsen van Amerikaanse middellange afstandsrakketten, dit keer niet in de VS, maar in West-Europa
Dit leidde tot een hoop oonrust onder de Europese bevolking, zij waren bang dat Europa het strijdtoneel zou worden van een nieuwe wapenwedloop.
De Amerikaanse president Ronald Raegan maakte getig gebruik van deze angst, om zijn plannen door te voeren. Hij noemde de Sovjet-Unie bijvoorbeeld een evil empire.Ook was de wapenwedloop volgens hem een strijd tussen het goede en het kwade.
Ronald Reagan in 1981 (Wikipedia)
Demonstraties
Deze kernwapens zorgen voor massale demonstraties van de Europese bevolking. Zij werden daarom ookwel de protestgeneratie genoemd. Voorbeelden van deze demonstraties zijn bijvoorbeeld de demonstratie in Den Haag van 1983, waarbij ruim 550.000 mensen aanwezig waren.
Bekijk hieronder de beelden, om een goed idee te krijgen op welke massale schaal er werd gedemonstreerd werd.
Demonstraties tegen kernwapens, Den Haag 1983 (Youtube)
Wat is het SDI-project?
Het SDI-project is een plan voor een ruimteschild, met raketten die kernwapens uit de lucht zouden kunne schieten. Dit project zou ervoor zorgen dat de VS een grote technologische voorsprong zou hebben in de wapenwedloop tegenover de Sovjet-Unie. Daarnaast had de Sovjet-Unie niet het geld om de VS bij te benen in deze technologische ontwikkeling.
SDI-project, ruimteschild (Wikipedia)
Michaïl Gorbatsjov, de leider van de Sovjet-Unie aan het einde van de Koude Oorlog besefte dat door de communistische planeconomie zijn rijk was gaan achterlopen op het Westen, een ruimteschild zat niet meer in zijn begroting en hij besefte dat er een ontwapeningsverdrag zou moeten komen. Dit verdrag is uiteindelijk door beide grootmachten ondertekent in 1987, het einde van de Koude Oorlog naderde.
Eind Koude Oorlog
De aanloop naar het einde......
Gorbatsjov (1985)
Met de komst van de Russische president Michaïl Gorbatsjov naderde ook het einde van de Koude Oorlog. Hij was van mening dat de Sovjet-Unie alleen zou overleven door het doorvoeren van hervormingen. Dit waren er twee:
Glasnost - openheid, hiermee wordt bedoeld dat je overal vrij moet kunnen worden gesproken
Perestrojka - economische hervormingen, verbouwing, de ecnomie zou moeten worden hervormd en de staat zou meer ruimte moten geven aan particulier initiatief.
Ook liet Gorbatsjov eind 1988 de Breznjevdoctrine los, alle volkeren van de Sovjet-Unie mochten dus zelf hun bestuur en keuzes maken.
Inplaats van dat de Sovjet-Unie een nieuw leven ingeblazen werd, werd ieder land langzaam zelfstandig en ging ten onder. Het communisme hield geen stand, en uiteindelijk zou dit de ondergang van de Sovjet-Unie en het communisme betekenen.
Belangrijke Jaartallen:
Val van de Berlijnse Muur: 1989
Val van de Sovjet-Unie: 1991
Val van de Berlijnse muur 1989 (Youtube)
Oefentoets
Om jullie voor te bereiden op de eindtoets van deze wikiwijs, zijn hier een paar vragen om in de stemming te komen. Als jullie deze goed beantwoorden kan je gelijk doorgaan naar de daadwerkelijke eindtoets van deze wikiwijs. Wanneer je nog wat fouten heb zou ik nog de lesstof en het boek een keer doorkijken.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Hieronder is een lijst te vinden met de bronnen die ik heb gebruikt bij het maken van mijn wikiwijs:
Bij het maken van deze Wikiwijs is het handig om gebruik te maken van het boek Geschiedenis Werkplaats, Tweede Fase VWO examenkatern geschiedenis, Noordhoff Uitgevers.
Daarbij is deze Wikiwijs specifiek gemaakt voor het hoofdstuk 3.4 Ontspanning (1963-1991). Bladzijde 65 tot 67
Voor het maken van deze Wikiwijs wordt er ongeveer een lesuur van 50 minuten uitgetrokken.
begum b. (2013, 15 juli). Prague Spring 1968. Geraadpleegd op 27 mei 2020, van https://www.youtube.com/watch?v=_FfR64aJ7fI
Public Domain: Ronald Reagan at Durenberger Rally by Michael Evans, 1982 (NARA/Reagan Library). (2017, 12 mei). Geraadpleegd op 27 mei 2020, van https://www.flickr.com/photos/pingnews/275008841
Redactie. (2019, 17 januari). Brezjnev-doctrine (1968) - Politieke doctrine. Geraadpleegd op 27 mei 2020, van https://historiek.net/brezjnev-doctrine-1968-uitleg-koude-oorlog/89901/
t80swordpresscom. (2016, 19 mei). 29 oktober 1983 demonstratie tegen kernwapens in Den Haag. Geraadpleegd op 27 mei 2020, van https://www.youtube.com/watch?v=YvYy7pyMRP0&t=131s
van der Geugten, T. (2012). Geschiedeniswerkplaats / tweede fase vwo / deel handboek historisch overzicht (2de editie). Groningen, Nederland: Noordhoff.
Wikipedia. (2018, 12 februari). SALT-I. Geraadpleegd op 27 mei 2020, van https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Carter_Brezhnev_sign_SALT_II.jpg
Het arrangement Les Einde Koude Oorlog is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Kayleigh van der Wilk
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2020-06-09 11:36:39
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les gaat jullie helpen bij het treffen van voorbereidingen voor het onderwerp de Koude Oorlog, hierbij ligt de focus vooral op het einde van de Koude Oorlog.
Deze les gaat jullie helpen bij het treffen van voorbereidingen voor het onderwerp de Koude Oorlog, hierbij ligt de focus vooral op het einde van de Koude Oorlog.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Voorkennis
Proeftoets Einde Koude Oorlog
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
