Poëzie - voorbereiding op de toets (vervolg)

Poëzie - voorbereiding op de toets (vervolg)

Beeldspraak

beeldspraak algemeen

Tip!

Bij de meeste onderwerpen heb ik een uitlegfilmpje gevonden. Ben je niet zo van het lezen óf snapte je het niet zo goed? Kijk dan ook de filmpjes (zie: uitlegfilmpjes in het menu).

 

Bij Beeldspraak maak je gebruik van beelden (dus: iets anders)  i.p.v. direct te zeggen wat je bedoelt. Zo zijn spreekwoorden altijd beeldspraak:

- 'Oost west, thuis best' is beeldspraak voor: thuis is het het fijnst.

- 'Boontje komt om zijn loontje' is beeldspraak voor: eigen schuld.

 

Maar je kunt beeldspraak ook anders inzetten:

 

- De kamer van mijn broertje is een zwijnenstal.

Zwijnenstal is beeldspraak en hier wordt bedoeld dat de kamer rommelig is.

- Ik verdronk in zijn ogen.

Verdronk is hier beeldspraak en het betekent dat je iemand diep in de ogen kijkt.

 

Je moet drie soorten beeldspraak kennen: 

- de vergelijking

- de metafoor

- de personificatie

De uitleg volgt op de volgende bladzijden.

vergelijking

In een vergelijking vergelijk je het één met het ander. Kijk maar:

 - Haar stem klonk als muziek in mijn oren. 

Hier wordt het geluid van haar stem vergeleken met muziek. Het betekent dus dat ze een heel mooie stem heeft (of in ieder geval voor de persoon die dit schreef). 

 

Je herkent een vergelijking aan het woordje 'als'.

 

Nog een paar voorbeelden: 

Zijn handen waren als kolenschoppen.  

De hemel was zwart als inkt. 

Hij is zo dom als een ezel. 

 

metafoor

Kijk naar het volgende voorbeeld:

 

1. Zijn kamer was als een zwijnenstal en ik moest daar iets pakken.

 

2. In zijn zwijnenstal moest ik iets pakken. 

 

In zin 1 wordt zijn kamer vergeleken met een zwijnenstal. Beide woorden staan in de zin. 

In zin 2 wordt zijn kamer niet meer genoemd. Alleen het beeld staat in de zin. Je moet zelf bedenken wat ermee bedoeld wordt. 

 

Zin 1 is een vergelijking.

Zin 2 is een metafoor. 

 

Dus: bij een metafoor wordt een beeld gegeven, waarbij de lezer moet bedenken wat het betekent.

 

Voorbeelden:

Het hart van Utrecht is de Domtoren. - Het hart betekent hier 'centrum'.

Dat filmpje was echt goud! - Goud betekent hier 'het beste'.

Het regent in mijn hart. - Regen verwijst naar tranen/verdriet. 

 

Wat je moet kunnen op de toets is 

a. Uitleggen wat een metafoor is.

b. Uitleggen welk(e) woord(en) een metafoor zijn in het gedicht en wat ermee bedoeld wordt. 

personificatie

Bij een personificatie krijgt een ding een menselijke eigenschap.

Bijvoorbeeld: de maan lachte ons toe. 

De maan is een ding en kan niet lachen. Lachen is een menselijke eigenschap.

 

Andere voorbeelden:

- De steen lag te rusten langs de river.

- Het huis slaapt

- De diamant knipoogde naar haar.

Dichtsoorten

Je moet op de toets verschillende soorten gedichten herkennen. Je moet weten welke kenmerken iedere dichtvorm heeft én je moet van een gedicht kunnen bepalen wat voor soort gedicht het is.

 

Je moet 3 soorten kennen:

- sonnet

- limerick

- epigram

 

sonnet

Een sonnet heeft de volgende kenmerken:

 

1. Het heeft precies 14 regels, meestal 2x4 en 2x3 in rijmschema abba abba cdc dcd.

2. Er zit een wending in het gedicht. 

 

Over de wending:

Een wending is dat iets ineens heel anders wordt. Het draait om. In een sonnet kan het zijn dat je de eerste 8 regels denkt dat de dichter het heeft over een gelukkige liefde, maar dan ineens op het eind blijkt de geliefde te zijn gestorven of blijkt dat die gelukkige tijden allang voorbij zijn en dat ze ruzie hebben. 

 

in het onderstaande gedicht wordt verteld over iemand die graag sonneten zou willen schrijven en het wel ziet zitten om meisjes te 'scoren'. Na 8 regels wordt wel heel erg duidelijk dat dat met die meisjes totaal niet lukt, maar dat hij (daarom) wel mooi sonnetten kan schrijven. 

Op de toets moet je het dus zo opschrijven:

Het is een sonnet, want het heeft 14 regels (2x4 en 2x3) en het heeft een wending: wel meisjes willen/ lukt totaal niet.

 

De sonnettenschrijver

Hij wilde graag sonnetten schrijven,
woorden schikken in een klassieke vorm.
Zinnen die bij hun lezers zouden beklijven,
ze wikken en wegen volgens de norm.

Maar het liefst wilde hij lekkere wijven,
om te beminnen, in Harderwijk of Benidorm.
Hij zocht ze op stranden, die naakte lijven,
om ze desnoods te verdoven met chloroform.

Hij was niet bij machte er één te versieren.
Een heerlijke snol of lekkere del?
Hij wist het telkens te verstieren.

Floor, Sandra, Annabel, Pia of Nel,
ze wezen hem af, die vervelende klieren.
Maar sonnetten schrijven, dat lukte hem wel!

 

 

 

 

 

limerick

Een Limerick heeft de volgende kenmerken:

 

- het bestaat uit 5 regels

- het rijmschema is aabba

- in de eerste regel wordt een mens of dier genoemd en een plaats (land, plaatsnaam, enz) genoemd

- de laatste regel is grappig bedoeld

 

een voorbeeld:

Er was eens een neushoorn uit Assen,
Die moest echt verschrikkelijk nodig plassen.
H ij zocht een toilet,
M aar dat was bezet,
Nu moet hij zijn broek laten wassen

 

Op de toets schrijf je op:

Dit is een Limerick, want het heeft 5 regels, het rijmschema is aabba, er wordt in de eerste regel een dier uit een plaats genoemd en het is grappig (bedoeld). 

epigram

Een epigram heeft de volgende kenmerken:

 

- het is kort

- het is grappig bedoeld

 

Voorbeeld:

 

Ik ben oud en ik beef,
maar ik schrijf, dus ik leef.

 

Bij de toets schrijf je op:

Het is een epigram, want het is kort (maar krachtig) en humoristisch bedoeld.

Oefenen

Lees het gedicht en probeer de vragen eronder zo goed mogelijk te beantwoorden.

Lullopertje

‘k Was ied’re wedstrijd weer de droefste van het veld
en liep neerslachtig wat van achteren naar voren.
Er was geen grasspriet of ik had hem al geteld,
en ‘k wist bij god niet of we wonnen of verloren.

Alleen bij toeval raakte ‘k in het spel betrokken:
soms kreeg een tegenstander plots de slappe lach
als hij mijn broek zag, tot de schouders opgetrokken;
ik liep intussen snikkend naar de cornervlag.

Daar gaf ‘k wanhopig zó een trieste draaibal voor
(die met een laatste zucht in ’t struikgewas bleef hangen)
dat ied’reen weghinkte, zich kermend liet vervangen.
Ook van de tegenstander bleek ineens geen spoor.

Dan blies de scheidsrechter met zó veel doodsverlangen
de wedstrijd af. Alleen mijn tranen speelden door.

 

Vragen:

1. Hoeveel strofes telt dit gedicht?

2. Welk rijmschema wordt gebruikt in de eerste strofe?

3. Hoe heet dit soort eindrijm:

4. Welk rijmschema wordt gebruikt in de derde strofe?

5. Hoe heet deze eindrijm?

6. Wat is alliteratie?

7. Geef twee voorbeelden van alliteratie.

8. Wat is assonantie?

9. Geef twee voorbeelden van assonantie.

10. In de derde strofe, de tweede regel (die tussen haakjes) staat: met een laatste zucht. Leg uit waarom dit een metafoor is.

11. Het gedicht eindigt met de zin: Alleen mijn tranen speelden door. Leg uit welke beeldspraak hier is gebruikt. Leg je antwoord duidelijk uit.

12. Wat voor dichtvorm is dit gedicht? Sonnet, Limerick of Epigram? Leg je antwoord uit. Noem hierbij alle kenmerken van de dichtvorm.

Het gedicht eindigt met de zin: Alleen mijn tranen speelden door. Leg uit welke beeldspraak hier is gebruikt. Leg je antwoord duidelijk uit.

13. Waar gaat het gedicht over? Leg je antwoord in je eigen woorden uit.

14. Wat is jouw mening over dit gedicht? Leg je antwoord heel goed uit.  

15. Verklaar de titel van het gedicht. 

Uitlegfilmpjes

Voor iedereen die het vervelend vindt om steeds maar alles te moeten lezen: er zijn ook uitlegfilmpjes op YouTube te vinden. Het vervelende is dat ze soms minder en soms meer uitleggen dan voor ons nodig is.

 

Beeldspraak:

https://www.youtube.com/watch?v=tJTJfhutwgk&t=43s algemene, korte uitleg over beeldspraak en verschillende soorten. Let op Metonymie hoeven jullie niet te kennen!

 

Vergelijking (en algemene uitleg beeldspraak): https://www.youtube.com/watch?v=MUyjUhzLY88

Metafoor: https://www.youtube.com/watch?v=9CiqdMy7Thk&t=4s Lang filmpje, maar heel duidelijk! 

Personificatie:https://www.youtube.com/watch?v=rrFDZqxJgPE

 

Dichtsoorten:

Limerick:https://www.youtube.com/watch?v=NwInt4nJd5k

Epigram + Limerick: https://www.youtube.com/watch?v=ZfnVsRAgO3I (Engels)

Sonnet: (ik vond alleen heel moeilijke en saaie filmpjes)

 

 

  • Het arrangement Poëzie - voorbereiding op de toets (vervolg) is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Anja Blum
    Laatst gewijzigd
    2020-05-13 20:57:16
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van