MTE - Eigen onderzoek doen voor de tweedeklas

MTE - Eigen onderzoek doen voor de tweedeklas

Inleiding

Er wordt van jullie verwacht dat jullie de leerdoelen beheersen aan het einde van een hoofdstuk.

Het is aan de docent om te testen of jij aan de leerdoelen voldoet. Dit kan de docent op een aantal manieren testen; een toets, huiswerkcontrole, overhoring, kahoot, vragen stellen en ga zo maar door.

Op deze website vind je tal van praktische opdrachten, waarvan jij er één zelf uit gaat voeren en verslag van leggen in een verslag.

Dit verslag mag je maken op de computer, maar er is één ding belangrijk om te onthouden. Plagiaat mag nooit, fraude mag nooit en strijken met ander mans eer mag nooit.

Je maakt je straks je keuze voor jouw eigen onderzoek.

Je levert eerst jouw concept/onderzoeksopzet in voordat je begint met het uitvoeren van je onderzoek, na goedkeuring van jouw docent mag je je onderzoek gaan uitvoeren. Vervolgens lever je je definitieve verslag in.

Je krijgt hiervoor één cijfer en deze telt twee keer mee in de beoordeling.

Bekijk ook goed de beoordelingsformulieren zodat je weet wat er van je verwacht wordt (er zijn er twee: een voor het concept/onderzoeksopzet, de ander is voor het definitieve verslag)

Keuze onderzoek

Kies vooral een onderzoek uit die jou aanspreekt. Jij moet ervoor gemotiveerd zijn om het onderzoek te doen en het verslag ervan te schrijven.

Let er ook wel op dat je alle materialen in huis hebt om het onderzoek te doen.

​​Je hebt de keuze uit deze onderzoeken:

  • 01. Spiegelschrift
  • 02. Diepte in een spiegel
  • 03. Over muren kijken
  • 04. Schaduw van een kaarsvlam
  • 05. De Zonne-BBQ
  • 06. Caleidoscoop maken
  • 07. Waarom is de lucht blauw?
  • 08. Spectroscoop
  • 09. Holopiramide
  • 10. Vuur maken met ijs
  • 11. Spectrum maken
  • 12. Camera Obscura
  • 13. De Zonnewijzer
  • 14. Druppelmicroscoop
  • 15. UV-straling

01. Spiegelschrift

Inleiding

In een spiegel zien letters en woorden er anders uit dan normaal: voor en achter zijn omgedraaid. Zowel de letters als de woorden zijn omgekeerd. Omgekeerd werkt dit ook, als je een tekst in spiegelschrift via een spiegel bekijkt, zien de letters er weer normaal uit. Je gaat het verschil tussen schrijven in spiegelbeeld en de werkelijkheid onderzoeken.

Uitvinder en kunstenaar Leonardo da Vinci schreef zijn aantekeningen in spiegelschrift. Hier zijn meerdere theorieën over. De eerste theorie is dat hij erg bang was dat iemand zijn ideeën zou stelen, daarom maakte hij als zijn aantekeningen in spiegelschrift, dit was minder makkelijk leesbaar. Een andere theorie is dat omdat hij linkshandig was er vlekken ontstonden als hij van links naar rechts schreef. Door van rechts naar links te schrijven had hij dit probleem niet meer.

  1. Zoek theorie die bij dit onderwerp past op. Lees dat goed door en ga dan naar stap 2.
  2. Bedenk een onderzoeksvraag welke je gaat beantwoorden in je PO.
  3. Bedenk drie deelvragen die bijdragen aan de verduidelijking van je onderzoek.
  4. Bedenk en schrijf op hoe je jouw onderzoek wilt uitvoeren. Houd daarbij in gedachte dat je zelf voor de materialen regelt die je voor je onderzoek nodig hebt

Laat je theorie, onderzoeksvraag en werkwijze eerst goedkeuren door je docent voor je verder gaat.

Steekwoorden voor dit PO:

Spiegel, spiegelschrift.

02. Diepte in een spiegel

Inleiding

In een spiegel zien letters en woorden er anders uit dan normaal: voor en achter zijn omgedraaid. Het spiegelbeeld dat ontstaat, is een virtueel beeld (schijnbeeld). Je gaat onderzoeken op welke plaats je dit virtuele beeld waarneemt. Je gaat ook onderzoeken of je met behulp van een spiegel de hoogte/lengte van voorwerpen in en rond je huis bepalen.

  1. Zoek theorie die bij dit onderwerp past op. Lees dat goed door en ga dan naar stap 2.
  2. Bedenk een onderzoeksvraag welke je gaat beantwoorden in je PO.
  3. Bedenk drie deelvragen die bijdragen aan de verduidelijking van je onderzoek.
  4. Bedenk en schrijf op hoe je jouw onderzoek wilt uitvoeren. Houd daarbij in gedachte dat je zelf voor de materialen regelt die je voor je onderzoek nodig hebt

Laat je theorie, onderzoeksvraag en werkwijze eerst goedkeuren door je docent voor je verder gaat.

Steekwoorden voor dit PO:

Spiegel, virtueel beeld.

03. Over muren kijken

Inleiding

Een periscoop is een apparaat dat bijvoorbeeld gebruikt wordt bij onderzeeërs. Hiermee kunnen de mensen binnen de onderzeeër boven het water kijken, voor verkenning of om vijanden te spotten, zonder zelf gespot te worden. 

Steekwoorden voor dit PO

Reflectie, spiegel, periscoop

Materialen

  • Twee vierkante spiegels (bijvoorbeeld make-up spiegel)
    • Geen spiegel? Gebruik dan alumiliumfolie en plak deze op een stuk karton. Zorg ervoor dat je de folie niet kreukelt en dat je naar de glanzende kant kijkt
  • Stuk karton van 30 cm bij 30 cm
  • Plakband of lijm
  • Schaar
  • Pen/stift/potlood
  • Liniaal
  • Geodriehoek

Deelvragen

  1. Houd de periscoop voor je. Blijft het beeld gelijk of ondersteboven als je door de periscoop kijkt?
  2. Ga achter een muur of deur zitten. Kan je boven de muur of langs de deur kijken met je periscoop? Leg uit wat je ziet als je de periscoop wel/niet gebruikt.

 

 

04. Schaduw van een kaarsvlam

Inleiding

Een vlam van een kaars kun je onder normale omstandigheden goed zien. Heeft zo'n vlam eigenlijk een schaduw? Kun je het al dan niet optreden van de schaduw onder bepaalde omstandigheden beïnvloeden?

Steekwoorden bij dit PO:

Kaars, schaduw, natrium, lamp, natriumchloride (keukenzout),

Materialen

  • Natriumlamp
  • Twee kaarsen
  • Aansteker/lucifer
  • Keukenzout

Deelvragen

Zet de twee lampen bij een muur, zodat je goed de schaduwen kunt zien. Steek de kaarsen nog niet aan!

 

  1. Richt de lamp op de twee kaarsen, omschrijf wat je ziet.
  2. Steek de kaarsen aan en kijk opnieuw naar de twee kaarsen, omschrijf wat je ziet
  3. Strooi nu voorzichtig wat keukenzout over een van de twee kaarsen, wat zie je dat er gebeurd?

De lens bij de lamp is niet per se nodig, maar dat helpt je om de lichtstralen vanuit de lamp beter te richten naar de kaarsen toe.

05. De Zonne-BBQ

Inleiding

In veel tropische landen worden apparaten verkocht die het mogelijk maken om met zonne-energie eten te koken of een barbecue te doen.

Hiernaast zie een voorbeeld van zo’n barbecue.

De opbouw van zo’n barbecue is eigenlijk vrij simpel.

Deze bestaat uit komvormige schaal die dienst doet als een holle spiegel. In het midden van deze spiegel is een constructie gemaakt waarop  je een pan kunt plaatsen.

De spiegel is zo gemaakt dat als de zonnestralen hier op vallen, dat de stralen gebundeld worden naar een punt waar de temperatuur zo hoog wordt, dat je er op kunt koken. Dat punt noem je het brandpunt. Denk maar eens aan een vergrootglas die je in de zon houdt.

Materialen:

  • Komvormige schaal, bijvoorbeeld een wokpan
  • Aluminiumfolie
  • Plakband
  • Bolvormig voorwerp, bijvoorbeeld een (voet)bal
  • Thermometer

Hoe ga je aan het werk?

  1. Bekleed de pan of schaal van binnen met aluminiumfolie
  2. Zorg ervoor dat alles goed bedekt is met de folie
  3. Die bal heb je nodig om het folie zo strak mogelijk tegen de wand van de schaal of pan te duwen. Dus je rolt de bal gewoon door de schaal of ban en duwt een beetje tegen de bal
  4. Met het plakband, plak je aan de buitenkant het overige folie tegen te pan of schaal.
  5. Nu is de barbecue klaar!

Opdracht

  1. Als er zon is, zet deze barbecue in de zon met het spiegelende gedeelte naar de zon gericht.
  2. Plaats de thermometer in het  midden van de barbecue en lees de temperatuur af
  3. Beweeg nu de thermometer 2 cm van de bodem van de barbecue af  en meet dan de temperatuur.
  4. Herhaal deze handeling door steeds de thermometer 2 cm te verplaatsen   en de temperatuur te meten.
  5. Maak hiervan een tabel en een grafiek.

Uitlegvideo spiegelwet door Meneer Wietsma

Vragen

  1. Hoe luidt de eerste spiegelwet?
  2. Hoe noem je de lijn die loodrecht op het spiegelend oppervlak staat?
  3. Teken hoe de stralen door de spiegel worden teruggekaatst. (zie Figuur 1 hieronder)
  4. Figuur 2 is een schematische afbeelding van de zonne-barbecue. De lijntjes stellen invallende zonnestralen voor. Teken de teruggekaatste lichtstralen en geef aan waar de bundels samen komen.
  5. Wat kan je vertellen over de temperatuur op dat punt?

 

Figuur 2
Figuur 1

06. Caleidoscoop maken

Inleiding

In deze opdracht gaan we kijken naar het effect van spiegels of spiegelende oppervlakken.

Zoals je waarschijnlijk wel weet kaatsen spiegels lichtstalen terug  onder de zelfde hoek als de lichtstralen die op de spiegel vallen. Ofwel: hoek van inval is hoek van terugkaatsing.

Als je voor de spiegel staat, lijkt het wel alsof je achter de spiegel staat, daar over straks meer.

We gaan het effect van spiegels bestuderen met een zelfgemaakte caleidoscoop.

Lees de opdracht goed door. Als je daarmee klaar bent, moet je nog een paar vragen beantwoorden die betrekking hebben op jouw caleidoscoop.

Wat heb je nodig?

  • Keukenrol
  • Karton, zoals de verpakking van de liga’s of een lege hagelslagdoos
  • Doorzichtig plastic. Ik heb hiervoor een deksel van een bakje cherrytomaatjes en een deksel van een beker hangop gebruikt.
  • Lijm
  • Liniaal
  • Plakband
  • Aluminium folie
  • Schaar
  • Gekleurde kralen
  • Evt leuk papier met een printje

Aan de slag

  1. Maak twee cirkels van doorzichtig plastic door de keukenrol met een pen of stift om te trekken. Knip de cirkels uit. Lijm één van de cirkels op het uiteinde van de keukenrol.
  2. Vul de keukenrol nu met gekleurde kralen. Een dun laagje is voldoende, ze moeten nog kunnen bewegen. Laat de andere doorzichtige cirkel nu bovenop de kralen zakken. Ik moest hem hiervoor ietsje kleiner knippen en heb hem voorzichtig naar beneden geduwd met de achterkant van mijn pen.
  3. Meet de diameter en de lengte van de keukenrol. Knip vervolgens drie stroken karton uit die allemaal een halve centimeter minder breed zijn dan de diameter en 3 centimeter minder lang zijn dan de koker. Pak ze in met aluminiumfolie, met de spiegelende kant naar buiten.
  4. Maak van je drie stroken karton een driehoek door de zijkanten aan elkaar vast te plakken met een plakbandje. Schuif je driehoek vervolgens in de keukenrol, tegen de binnenste doorzichtige cirkel aan.
  5. Trek de keukenrol om op gekleurd papier, maar knip hem zo’n 2 centimeter groter uit. Knip de cirkel vervolgens in tot aan je getekende lijntje en vouw de randjes om. Knip ook een klein kijkgaatje in het midden van je cirkel. Plak hem daarna aan het andere uiteinde van je keukenrol.
  6. De caleidoscoop is nu af. Maar je kunt hem nog versieren met een leuk printje of bijvoorbeeld masking tape.

HOUD DE KALEIDOSCOOP TEGEN HET LICHT EN KIJK ER IN VOOR EEN KLEINE DOSIS MAGIE!

Afbeeldingen:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Vragen:

  1. Wat zie je als je door de caleidoscoop kijkt?
  2. Hoeveel keer zie je de voorwerpen  gespiegeld in de caleidoscoop?
  3. Wat is de normaal?
  4. In de inleiding werd geschreven dat de hoek van inval gelijk is aan de hoek van terugkaatsing. Dit noem je in de natuurkunde een wet. Hoe heet deze wet?
  5. Hiernaast zie je een doorsnede van zo’n caleidoscoop. De spiegels 1 t/m 3 zijn  alle drie zo geplaatst, dat ze een driehoek vormen. Er is een rond figuurtje getekend die zich binnen deze spiegels bevindt. De pijl geeft aan onder welke hoek het spiegelbeeld van de afbeelding spiegel 1 raakt.  ​Teken hoe de stralen lopen als het beeld van het figuurtje wordt weerspiegeld door de spiegels 1 t/m 3.

07. Waarom is de lucht blauw?

Inleiding

Waarom is de lucht blauw? Een vraag die veel mensen zich afvragen. Na dit practicum kun jij verklaren waarom de lucht blauw is en de ondergaande zon oranje.

Steekwoorden voor dit PO:

Zonlicht, refractie, spectrum, deeltjes

Materialen;

  • Een glas
  • Lamp of zonlicht
  • Melk (twee druppels)
  • Water

Uitvoering

Stap 1: Vul het glas met water.

Stap 2: Zet het glaswater in het licht. (welke kleur heeft het water?)

Stap 3: Doe een paar druppels melk in het glas met water.

Stap 4: Kijk naar de kleur van het glas met water/melk. (welke kleur heeft het?)

Stap 5: Kijk via het glas naar de lichtbron. (is deze van kleur veranderd?)

Deelvragen

1. Wat is licht refractie?

2. Wat is het spectrum van zonlicht?  

3. Waaruit bestaat de atmosfeer?           

Onderzoekvraag

Waarom is de lucht blauw en de ondergaande zon oranje?

Bron

08. Spectroscoop

Inleiding

Heb je wel eens een regenboog gezien? Dan is goed zichtbaar dat zonlicht uit verschillende kleuren bestaat. Deze kleuren worden het spectrum van zonlicht genoemd.

Bij deze proef ga je een instrument maken om de kleuren in licht te onderzoeken. Dat noemen we in de wetenschap een de spectroscoop. Dit wordt gebruikt om de samenstelling van kunstmatige lichtbronnen te onderzoeken. Deze informatie kan vervolgens gebruikt worden om te bepalen welke stoffen er in een gekleurd sap zitten of welke stoffen er op ‘’de rode planeet’’ mars aanwezig zijn.

Misschien ontdek jij wel iets van verschillen lichtbronnen met je eigen spectroscoop.

Steekwoorden voor dit PO:

lichtstraal, kunstmatig licht, spectrum, , voorwerpsafstand, scherp/ onscherp beeld,  e.d.

Materialen:

  • Printer (of overtekenen van het scherm)
  • Knipblad (zie bijlage)
  • Schaar
  • CD
  • Lijm of plakband
  • Zonlicht
  • Kunstmatig licht

Deelvragen

1. Bestaan er ook onzichtbare kleuren?

2. Waarom zeggen natuurkundigen dat zwart en wit eigenlijk geen kleuren zijn?       

Uitvoering

  1. Knip het blad uit en vouw de zwarte lijnen op. (zie foto 1)
  2. Knip de kijk gleufjes uit. (rechthoekjes)
  3. Plak de spectroscoop dicht (zie foto 2)
  4. Plak ook de achterkant dicht. (zie foto 3)
  5. Knip een oude CD stuk.

 

Foto 1
Foto 2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Foto 3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Foto 4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Onderzoek

Bekijk verschillende lichtbronnen (zonlicht, lamp, beeldscherm) met jouw spectroscoop.

  1.  

 

 

 

 

 

 

 

  1. Welke verschillen zie je in het spectrum?

Bekijk de weerkaatsing van licht (bijvoorbeeld zonlicht op een rode muur).

  1. Wat valt je op als je naar het spectrum kijkt van weerkaatst licht?

Bekijk ook vooral

https://www.hetklokhuis.nl/tv-uitzending/4111/Kleur

https://www.youtube.com/watch?v=--b1F6jUx44

09. Holopiramide

Inleiding

Een hologram is een 3d afbeelding van iets wat 2 dimensionaal is. Door de 2d afbeelding uit verschillende hoeken te bekijken lijkt deze 3d. Bij dit onderzoek gaan jullie zelf twee holopiramides maken. Een holopiramide is een doorzichtige piramide die je op je telefoon kan leggen. Door de weerspiegeling van de piramide lijkt het dan of de vorm op jouw telefoon beeldscherm een 3d hologram wordt.

Om een goed hologram te weergeven is het belangrijk dat jij bij deze proef zorgvuldig en netjes te werk gaat.

Wat heb je nodig om deze proef uit te voeren:

  • Stevig doorzichtig folie. Bijvoorbeeld de voorkant van een snelhechter.
  • Een schaar
  • Plakband
  • Een liniaal of geodriehoek
  • Een potlood
  • Een smartphone
  • Een printer

Wat moet je doen

Stap 1: Maak de twee piramides

Neem de vormen van het werkblad over op jouw doorzichtige folie en knip deze uit. Vouw deze zoals de in de afbeelding hiernaast en plak ze vast.
TIP: Door een klein plakrandje aan de vorm vast te maken gaat het plakken makkelijker.

Stap 2: Test de piramides

Ga naar een donkere ruimte, zet de piramides ondersteboven op jouw telefoon en speel deze video af: https://www.youtube.com/watch?v=Y60mfBvXCj8

Deelvragen:

  1. Waardoor komt het dat de vorm 3d lijkt?
  2. Welk van de twee vormen werkt beter?
    Waar komt dit door?
  3. Maak een tekening waarop jij het verloop van de lichtstralen laat zien.

10. Vuur maken met ijs

Inleiding

Je zou het bijna niet geloven, maar je kan echt vuur maken met ijs. Door van ijs een bolle lens te maken kan je de lichtstralen die op het ijs vallen laten convergeren. Dat betekent dat je de lichtstralen naar elkaar toe buigt. Al deze lichtstralen komen dan op één punt samen. Dit punt noemen wij hij brandpunt Als jij buiten het zonlicht allemaal op het puntje van een lucifer laat vallen kan jij deze ontsteken.

Wat heb je nodig:

  • Water
  • Een waterkoker
  • Een vriezer
  • Een holle gelijkmatig gebogen schaal
  • Zonlicht
  • 1 lucifer

Wat moet je doen:

Kook wat water en laat dit heel even afkoelen. Giet van dit water ongeveer 3 cm in een holle schaal en stop deze in vriezer. Pas op voor het hete water. Wacht tot het water bevroren is. Je hebt nu een bolle lens gemaakt van ijs.

Om de lens makkelijker uit de schaal te krijgen kan je de schaal licht verwarmen. Dit kan je doen door de schaal in je handen te houden.

Leg buiten op de stenen een lucifer neer en gebruik jouw lens om deze aan te steken. Laat iemand een foto of video maken terwijl jij dit doet.

Deelvragen:

  1. Wat gebeurt er als jij de lens verder weg houdt van de lucifer?
  2. Wat gebeurt er als jij deze dichterbij de lucifer houdt?

11. Spectrum maken

Inleiding

Een regenboog ontstaat als zonlicht verstrooid wordt aan waterdruppels in een regenwolk. Vaak zie je buiten de eerste regenboog nog een zwakke tweede regenboog. De regenboog ontstaat als er licht verstrooid wordt aan bolvormige druppeltjes. Eigenlijk doet het er niet toe wat de lichtbron of het verstrooiende medium is. Hoe licht verstrooid wordt aan een bol wordt bepaald door verschillende grootheden.

Steekwoorden voor dit PO:

Wit licht/ zonlicht, Spectrum, spectraalkleuren, lichtbreking, reflectie, elektromagnetische straling/ zichtbaar licht e.d.

Materialen:

  • Water
  • Rond glas
  • Felle lamp (gsm zaklamp)

Deelvragen

1. Wat voor opstelling heb ik nodig om regenboog te maken?

2. Hoe ontstaat een regenboog?

3. Waarom kunnen we een regenboog alleen maar zien als het vroeg in de morgen of avond is?

12. Camera Obscura

Inleiding

Een camera obscura was in de 17 de eeuw een handige hulp bij het schilderen. Een Camera Obscura is een verduisterende ruimte waarbij in een van de wanden een klein gaatje is aangebracht. Het hierdoor invallende licht werpt een afbeelding van de buitenwereld op de tegenoverliggende wand. Net zoals bij afbeeldingen door een lens het geval is, wordt de buitenwereld op zijn kom afgebeeld. Als de achterwand van de Camara Obscura doorzichtig wordt gemaakt is de afbeelding van buitenaf te zien

Jouw Camera Obscura wordt gemaakt van karton. Om een goed eindresultaat te krijgen is het belangrijk dat je netjes werkt, maar dit telt niet mee in de beoordeling. Denk ook na over het ontwerp van je Camera Obscura, de buitenkant telt ook mee.

Steekwoorden voor dit PO:

Verduisterende ruimte, lichtstraal, gaatje, beeld, voorwerp, scherp/ onscherp beeld,  e.d.

Materialen:

  • Karton of closetrol (Je kunt behalve met karton ook met andere materialen werken!)
  • Aluminium folie
  • Overtrekpapier
  • Punaise of naald (iets met een scherpe punt)
  • Donkere ruimte om in te gaan zitten
  • Felle lamp of fel zonlicht
  • Schaar/ lijm / plakband

Deelvragen

  1. Wat voor opstelling heb ik nodig om een Camera Obscura te maken?
  2. Hoe ontstaat een scherpe afbeelding met de Camera Obscura?
​kunstzinnige Camera Obscura (the I-scura)

 

13. De Zonnewijzer

Inleiding

In deze barre dagen van thuis zitten is er veel verveling, dus wat is nou de beste manier om je tijd te verdoen? Zelf een klok maken natuurlijk. De oudste zonnewijzers komen uit 3500 B.C. en dat waren gnomon (zie plaatje), later is ook de schaduw zonnewijzer uitgevonden. Die schaduw zonnewijzer gaan jullie vandaag maken.

Materialen

  • Groot stuk karton
  • Schaar
  • Uitwerkbijlage A en B uitgeprint
  • Plakband

 

Methode                            Lees alles eerst voordat je aan de slag gaat!

  1. Knip het blad uit uitwerkbijlage A en knip de wijzer uit uitwerkbijlage B
  2. Leg het  blad op je stuk karton en teken de vorm op het karton, doe dit ook met de wijzer.
  3. Knip de vormen uit je karton. Je hebt nu een kartonnen plaat en wijzer.
  4. Plak het blad van uitwerkbijlage A op je kartonnen plaat.
  5. Plak je wijzer op dezelfde manier als het plaatje op je blad.
  6. Als je wijzer een beetje wiebelt kan je extra karton toevoegen voor versteviging, zorg ervoor dat je alles nog kan lezen.
  7. Je hebt nu een werkende zonnewijzer. Zet de zonnewijzer ergens in de zon en oriënteer hem zodat de schaduw op de huidige tijd staat, als je nu een uur later terugkomt zal de schaduw ook verplaatst zijn naar het volgende nummer.

Deelvragen

  1. Waarom missen er getallen op de zonnewijzer?
  2. Bedenk een manier om die getallen wel te kunnen gebruiken.

Steekwoorden voor theoretisch kader

Lichtbronnen / Schaduw / Kernschaduw / Halfschaduw

Onze zonnewijzer
Gnomon

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klik op plaatje om te kunnen printen
Klik op plaatje om te kunnen printen
Klik op plaatje om te kunnen printen
Klik op plaatje om te kunnen printen

14. Druppelmicroscoop

Inleiding

De wonderlijke wereld van bacteriën is voor ons een onzichtbaar fenomeen. Maar toch heeft de mens een manier gevonden om deze wereld te bekijken en te bestuderen. Jij gaat zelf vandaag een microscoop maken. Die wereld van bacteriën ga je niet zien, maar je kan wel de fijne details op een eurobiljet zien.

Lees alles voordat je aan de slag gaat!

Materialen

  • Blikje fris
  • Goede schaar
  • Boor
  • Zaklamp (telefoon is goed)
  • Plakband/tape
  • Water
  • Drinkglas
  • Eurobiljet

Werkwijze  !!Je hebt hulp van een volwassene nodig!!

  1. Knip een strook uit je blik en buig deze plat. Pas op voor de scherpe randen.
  2. Boor een gat van 5mm in het midden van jouw strookje.
  3. Zet je glas op zijn kop. Buig je strookje zodat hij 1 cm boven de onderkant van het glas kan hangen.
  4. Plak je strookje op die plaats vast met je plakband/tape.
  5. Zet je glas boven op je zaklamp.
  6. Leg een druppels over het gaatje heen.
  7. Leg je eurobiljet onder je strookje en kijk met 1 oog door het gaatje heen.
  8. Je hebt een werkende microscoop.
  9. Als je beeld niet helemaal scherp is moet je proberen om je plaatje hoger of lager te hangen totdat je scherp beeld hebt.

Deelvraag

  1. Stel je voor je telefoon is leeg en er is ook geen elektriciteit. Noem twee manieren om alsnog licht bij je microscoop te krijgen. Haal een manier uit paragraaf 1 en een andere manier uit paragraaf 2 van jullie boek.

​

15. UV-straling

Inleiding
Een goede zonnebrandcrème zal uv-licht blokkeren of absorberen. We kunnen dit onderzoeken door de zonnebrandcrème met uv-licht te bestralen. Echter, uv-licht kunnen we niet zien met onze ogen, dus kunnen we niet zien of het uv-licht werkelijk geabsorbeerd wordt. Daarom voeren we een “trucje” uit. We maken hierbij gebruik van een stof die zichtbaar licht produceert wanneer ze bestraald wordt met een uv-lamp. Een dergelijke stof noemt men een fluorescerende stof. Wordt deze fluorescerende stof bedekt met een zonnebrandcrème en onder een uv-lamp gebracht, zal ze geen zichtbaar licht meer kunnen uitzenden omdat de zonnecrème het uv-licht absorbeert.

Materialen

  • Fluorescerende markerpen
  • UV-lampje (Intertoys, geheimschriftpen, nagelstudio etc)
  • Zonnebrand
  • Zwitsal Aftersun
  • Slaolie
  • Kaarsvet
  • Vel wit papier
  • Statief
  • Mobieltje of digitale camera

Steekwoorden
UV-straling, absorberen, ozonlaag, fluorescerende stof, weerkaatsen, spectrum, schaduw, lichtstralen

Onderzoeksvraag
Bedenk zelf een goede onderzoeksvraag.

Werkwijze

  1. Maak met de fluorescerende marker een dikke vette streep op het vel papier.
  2. Beschijn deze met het uv-lampje in het donker en maak een foto.
  3. Verdeel de streep grofweg in 5 stukken en doe op elk stuk een beetje van bovenstaande stoffen.
  4. Beschijn wederom met uv-licht in het donker en maak een foto.
  5. Noteer je waarnemingen.

 

Extra uitleg

Concept/Onderzoeksopzet

Als je onderzoek gaat doen, dan moet je ergens beginnen, maar waar begin je mee? Natuurlijk begin je eerst met een onderzoeksopzet, een soort plan van aanpak. Zie ook je boek NOVA bij vaardigheden (achterin het boek).

Hoe stel ik een onderzoeksopzet op?

Dit wordt een apart deel van het totale verslag. Let op, dit is dus anders dan het verslag op zich! De onderzoeksopzet bevat het volgende:

1. De titel van jouw onderzoek

Passend bij je onderzoek, niet te algemeen, het moet interesseren en duidelijk maken waar je onderzoek over gaat.

2. Een onderzoekscontext

Wat is de situatie waarin je gaat onderzoeken? Waarom is dit interessant? Wat maakt jouw onderzoek nuttig en interessant om te lezen? Voor wie is het onderzoek bedoelt?

3. Een theoretisch kader

Hierin zet je alle theorie die met je onderwerp te maken heeft. Let op, hier mag je geen plagiaat plegen door dingen van internet of anderen te kopiëren! Schrijf hier zo veel mogelijk op over jouw onderwerp. In je boek staan tal van begrippen over dit onderwerp en een heleboel informatie. Daarnaast staat op internet genoeg informatie die je kunt gebruiken (en dus niet kopiëren). Meestal is een theoretisch kader één A4, lettertype 11-12 groot.

4. Onderzoeksvraag

De onderzoeksvraag is een heldere vraag en is gekaderd gericht op één factor die onderzocht wordt. Is het te breed, dan worden er meerdere deelvragen gemaakt.
Baken je onderwerp dus goed af en benoem je onderwerp (wat), de periode die je onderzoekt (wanneer) en/of het onderzoeksgebied (waar). Je hoofdvraag moet ook eenduidig zijn. Dat wil zeggen dat hij maar op één manier uit te leggen is. Houd ook rekening met de haalbaarheid: is je vraag te onderzoeken binnen de tijd (80 uur) en met de middelen die je hebt?

5. Hypothese

De hypothese probeert een goed doordacht en beargumenteerd antwoord te geven op de onderzoeksvraag op basis van de al aanwezige kennis en bepaalt mede de manier waarop het onderzoek wordt uitgevoerd. Bij sommige proeven is geen hypothese mogelijk!

6. Werkwijze

In de werkwijze hoort een lijst van materialen (en stoffen) thuis. Het liefst maak je twee aparte lijstjes. Daarnaast hoort er een nette tekening van je opstelling (zelfgemaakt) in de onderzoeksopzet, met aanduidingen wat er te zien is in je tekening. Nogmaals, het moet voor een ander, zonder voorschrift, duidelijk zijn wat de opstelling is.

Onder het kopje opzet hoort ook een beschrijving van de proef. De stijl van het onderzoek moet zakelijk en beschrijvend zijn. De zinsneden: "Toen moesten we", of, "We gingen lokaal 202 in",­of, "Jurre pakte eerst de spullen ", zijn echt uit den boze.

Nogmaals, het moet voor een ander, zonder voorschrift, duidelijk zijn wat de opstelling is.

Verslag

Je gaat op een normale manier verslag leggen van jouw eigen onderzoek zoals je dat gewend bent van andere practica. De stappen worden hieronder nog eens beschreven.

Een verslag voor Mens en Techniek bevat de volgende delen:

  • Titelblad
  • Inhoudsopgave
  • Theoretisch kader
  • Onderzoeksvraag
  • Werkwijze inclusief schematische tekeningen van de gebruikte opstellingen
  • Resultaten van de metingen
  • Conclusie
  • Discussie en 21 -eeuwse vaardigheden
  • Bronnenlijst

• Het titelblad bevat: (mag met een plaatje of tekening maar hoeft niet!)
     -  de titel (deze hoort de lezer al informatie over de inhoud van het experiment te geven). Dit is dezelfde titel als de titel van je onderzoeksopzet, tenzij je een andere weg bent ingeslagen na je onderzoeksopzet.

     - naam, klas, vak, docent, datum

• De inhoudsopgave is een aparte pagina en bevat de titels van de paragrafen plus paginanummers.

• Het theoretisch kader heb je al eens gemaakt voor je onderzoeksopzet. Mogelijk heb je in je verslag aanvulling i.v.m. theorie die je tijdens het experiment of maken van verslag nog aan hebt moeten vullen.

• De onderzoeksvraag is een heldere eenduidige vraagstelling.

• De werkwijze beschrijft de gebruikte materialen, de bouw van de opstelling en het gebruik van de opstelling tijdens de metingen. Aan de hand van deze beschrijving moet iemand anders in staat zijn de opstelling na te bouwen en het experiment na te doen om de door jou gevonden meetresultaten te kunnen verifiëren.

•De resultaten bevatten de meetgegevens in de vorm van tabellen of in de vorm van uitdraaien van de computer. In dit gedeelte worden de meetgegevens verwerkt, de uitwerkingen hiervan worden gegeven. (zie vaardigheden 2 in je boek)

• De conclusie is het sluitstuk van je metingen omdat deze het antwoord bevat op de onderzoeksvraag op basis van de meetgegevens en de verwerking daarvan. Ook moet hierin worden teruggekeken naar de eerder gegeven hypothese en naar de theorie of reeds bekende waarden.

• De discussie wordt gebruikt om terug te kijken op je werk. Wat is de waarde van je conclusie. Welke dingen hebben, ongewild, het onderzoek beïnvloed? Hier kunnen ook suggesties voor vervolgonderzoek worden gedaan. Daarnaast kom je hier terug op de validiteit en betrouwbaarheid van je onderzoek. Hoe heb je die twee gewaarborgd?

De 21 eeuwse vaardigheden (klik op de link) kan je bij de discussie voegen. Vraag je af welke 21 eeuwse vaardigheden je hebt gebruikt. Deze vaardigheden vermeld je.

• De bronnen of literatuurlijst zijn voor de lezer te verifiëren (literatuur)verwijzingen.

• Bijlagen. Neem indien nodig!  (en dat is bij een normaal verslag meestal niet het geval)

Afsluiting

Wij hopen dat de leerdoelen genoeg naar voren zijn gekomen in de praktische opdracht die jij hebt gekozen. Praktische toepassingen van Mens & techniek is wat natuur- en scheikunde zo leuk maakt. Dingen begrijpen, dingen zien, maar ook dingen die fout gaan. Waarom lukt mijn experiment niet en hoe zorg ik dat ie wel lukt.

Leren doe je voor jezelf. Je zal vast eens denken, waarom moet ik dit allemaal leren, als ik ook alles op kan zoeken? Dat heeft er alles mee te maken dat hoe meer jij weet, des te beter en sneller jij een kritisch oordeel over je eigen mening en die van anderen kan vormen. Zeker in tijden van nepnieuws is dit een belangrijk eigenschap om bij stil te staan. Het doen van experimenten volgens de natuurwetenschappelijke methode  is een manier om jou na te laten denken.

Beoordeling

Concept / Onderzoeksopzet

Verslag definitief

Reflectieformulier 21e-eeuwse vaardigheden

  • Het arrangement MTE - Eigen onderzoek doen voor de tweedeklas is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Yannick Schaap
    Laatst gewijzigd
    2020-10-05 13:31:32
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van