In dit hoofdstuk geven we weer hoe de studenten zich tijdens het vak Street Law hebben ontwikkeld. De bevindingen zijn grotendeels gebaseerd op de zelfrapportage van de studenten in de vragenlijsten (vooraf en achteraf) en de (eind)reflecties. Daarnaast hebben we onze eigen observaties in dit hoofdstuk verwerkt.
Studenten gaven zelf in hun reflecties en in de individuele gesprekken aan dat zij veel van Street Law hebben geleerd:
In het begin dacht ik eerlijk gezegd dat ik zelf niet zo heel veel zou leren van dit vak. Ik wilde het volgen om anderen iets te leren, maar nu ik er zo naar kijk, heb ik zelf het meeste gehaald uit het vak.
Als ik terugkijk op de afgelopen maanden dan kan ik met zekerheid zeggen dat alle leerdoelen die ik in het begin van het vak voor mezelf heb opgesteld zijn bereikt en dat ik zo ontzettend veel heb geleerd.
Voor mij is dit zeker één van de vakken tijdens mijn rechtenopleiding waar ik later op zal gaan terugkijken en zal zeggen: ‘Dit is het vak waar ik het meeste uit heb gehaald. Dit is het vak waar de jurist in mij het meest naar boven is gekomen. Dit is het vak dat het meest heeft bijgedragen aan mijn persoonlijke ontwikkeling.
Ook in de SWOT analyse aan het eind van het vak Street Law benoemden de studenten als sterk punt van Street Law dat zij ‘levenslange vaardigheden’ hadden opgedaan.
Hieronder zullen we ingaan op de bevindingen met betrekking tot specifieke leerdoelen van het vak Street Law. Eerst gaan we in op de verantwoordelijkheid van de studenten voor hun eigen leerproces. Verder staan we achtereenvolgens stil bij presentatievaardigheden, didactische vaardigheden, planning, feedback geven, leerdoelen stellen en reflecteren, en omgang met diversiteit.
11.1 Het leerproces van de student centraal
Ons uitgangspunt bij het ontwikkelen van Street Law was dat we het leerproces van de studenten centraal stellen. Dat betekent dat studenten zelf een grote verantwoordelijkheid krijgen voor hun eigen ontwikkeling tijdens het vak. Dit waren de VU-studenten die aan de pilot deelnamen niet gewend en zij bleken daar ook moeite mee te hebben. Opdrachten werden lang niet altijd op tijd ingeleverd, waardoor zij hun nut (voorbereiding op de volgende bijeenkomst) deels verloren. Studenten kwamen vaak te laat tijdens de wekelijkse bijeenkomsten, wat storend is in een interactieve bijeenkomst. Ook het bijhouden van het portfolio was een uitdaging. Veel studenten hebben daar aan het eind van het vak nog veel tijd aan moeten besteden.
De studenten zagen Street Law niet als een ‘volwaardig vak’ (zie de SWOT analyse) en zeiden de neiging te hebben voorrang te geven aan andere vakken waarvoor zij tentamen moesten doen. Zij vonden dat we meer ‘stok achter de deur’ moesten houden door bijvoorbeeld cijfers te geven voor de gemaakte opdrachten of punten af te trekken als studenten de opdrachten niet (op tijd) of onvolledig inleverden. Zij wilden ook meer controle op de samenwerking tussen studenten.
Dit staat haaks op het uitgangspunt dat studenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun leerproces. We hebben in het docententeam gesproken over hoe wij tegenover meer controle staan. We hebben nu het idee om volgend studiejaar aan het begin van het vak de studenten zelf regels op te laten stellen over bijvoorbeeld op tijd komen, het bijwonen van bijeenkomsten en het inleveren van opdrachten. Zij zouden dan zelf bedenken of er sancties gesteld worden op het niet naleven van die regels en zo ja, welke. Daarnaast gaan we nog duidelijker communiceren over het verplichte karakter van de bijeenkomsten en het maken van de opdrachten.
11.2 Presentatievaardigheden
Zoals in Hoofdstuk 5 is weergegeven, was een van de leerdoelen van Street Law ‘Jongeren (niet‐juristen) op een duidelijke wijze mondeling uitleg te geven over het recht’. Daarnaast hadden de meeste van de door studenten zelf gestelde leerdoelen betrekking op diverse presentatievaardigheden. Op hun verzoek hebben we daarom een bijeenkomst in het teken van presenteren en improviseren gesteld (zie paragraaf 7.6).
Zowel uit de vragenlijsten als uit de reflecties blijkt dat studenten zelf vinden dat hun presentatievaardigheden zijn verbeterd. Zij geven zichzelf na Street Law een hoger cijfer voor ‘het boeiend presenteren van een juridisch onderwerp’ (figuur 12) en ‘het uitleggen van een ingewikkeld juridisch probleem aan een niet-jurist’ dan ervoor (figuur 13).
Figuur 12Figuur 13
Taalgebruik
Studenten hebben geleerd om juridische onderwerpen uit te leggen in duidelijke taal en zonder juridisch jargon te gebruiken (zie ook de SWOT analyse). Soms was dat wel ingewikkeld. Zeker in het begin hebben Street Law docenten regelmatig gewezen op het gebruik van woorden die in het normale taalgebruik van jongeren niet gangbaar zijn en dus uitleg nodig hebben. De studenten merkten vaak direct tijdens de les dat er verwarring of rumoer in de klas ontstond als de leerlingen de betekenis van een woord niet kenden:
Ik merkte dat ik op het Calvijn College […] het meeste moeite had om de juiste woorden te gebruiken. Ik gebruikte bijvoorbeeld het woord ‘casus’ in een zin. De zin was in mijn hoofd totaal niet moeilijk en ik dacht juist dat ik simpele woorden had gekozen. Echter bleek het dat de leerlingen dit niet begrepen waarna direct woordgrappen met ‘kaas’ werden gemaakt. Dit was voor mij een leermoment om hier nog beter op te letten. Een woord als casus is makkelijk te vervangen door een ander woord. Doordat ik toch casus gebruikte was de focus in de klas toch even weg en gebruikte ze dat moment om weer te praten met elkaar.
Andere woorden waar leerlingen moeite mee hadden waren ‘zendmast’ (voor telefonieverkeer), ‘relevant’ of ‘moot court’. Sommige studenten schreven in hun reflecties dat zij beter waren geworden in het uitleggen van (juridische) kwesties:
Als ik iets moet uitleggen aan een familielid of een vriendin, dan doe ik dit op een veel eenvoudigere manier dan dat ik voorheen deed. Het grappige is dat ze het dan ook gelijk begrijpen. Vroeger was dit namelijk niet zo en moest ik bepaalde kwesties een paar keer uitleggen.
Zelfvertrouwen
Figuur 14
Hoewel dat niet uit de vragenlijst is af te leiden (zie figuur 14), blijkt uit de (eind)reflecties van de studenten, uit de SWOT analyse en uit onze eigen ervaring blijkt dat het vertrouwen van studenten in hun eigen presentatievaardigheden en didactische capaciteiten is toegenomen. Uit de reflecties over de gegeven lessen blijkt dat de studenten (erg) nerveus waren voor de eerste Street Law les. Bij de tweede les hadden zij al veel minder last van spanning. Een student die met presentatieangst aan Street Law begon schrijft in haar eindreflectie:
Ik had de verwachting dat de feedback die ik van medestudenten en docenten zou krijgen, de bijeenkomsten en het vaak voor de klas staan mij zouden helpen om deze presentatieangst te overwinnen. I was not wrong. Elk van deze onderdelen heeft ervoor gezorgd dat ik nu véél minder nerveus ben bij het geven van een presentatie.
Een andere student schrijft:
Voordat Street law was begonnen [..] vond [ik] het [..] fijner om mij wat meer op te trekken aan een ander in plaats van andersom. Nu merkte ik op dat ik genoeg aan zelfvertrouwen had gewonnen om zelf het voortouw te nemen. Dat voelde als de grootste overwinning op mezelf tijdens het gehele Street Law project.
Dat studenten zelfvertrouwen hadden, bleek ook uit het feit dat een aantal van hen aan het eind van Street Law hebben toegezegd om een presentatie te houden voor het College van Bestuur van de VU Amsterdam over hun ervaringen met het vak, of een Street Law les te verzorgen voor docenten van de Rechtenfaculteit.
11.3 Didactische vaardigheden
Het volgende leerdoel was dat studenten een lesplan kunnen ontwerpen en uitvoeren dat jongeren (niet‐juristen) op effectieve en creatieve wijze laat nadenken over het recht.
Allereerst moet worden opgemerkt dat de VU-studenten de leerlingen zeer positief typeerden. In de reflecties werden leerlingen en MBO-studenten beschreven als: ‘enthousiast’, ‘geïnteresseerd’, ‘actief’, ‘netjes’, ‘serieus’ en ‘goed meewerkend’. Studenten vonden de leerlingen en MBO-studenten soms ook ‘druk’ en ‘rumoerig’, maar zij merkten op dat dit bij Street Law hoort. In de reflecties beschreven de studenten ook irritante voorvallen, zoals leerlingen met oordoppen in tijdens de les, leerlingen die niet op willen staan voor een activiteit en leerlingen die op hun telefoon bezig zijn, maar dat deed niet af aan het algemene positieve gevoel dat de VU-studenten hadden over de leerlingen en MBO-studenten.
Het is belangrijk de eerste les niet te lang uit te stellen. Voor Street Law studenten is die eerste keer best spannend. Door vrij vroeg in het traject al eens in het water te springen, kunnen ze bij latere lessen net gerichter focussen op verbeterpunten. Het bleek ook handig de school en klas al even van tevoren te bezoeken om zeg maar de temperatuur van het water te voelen.
Docenten van de scholen waren over het algemeen enthousiast over de lessen. Een MBO-docent schreef:
De studenten waren ontzettend goed […]. De les zat ontzettend goed in elkaar. De derdejaars studente vond het leuk om de onderwerpen te tackelen met mijn studenten en ging goed de gesprekken aan met hen. De twee tweedejaars studenten waren didactisch heeeel sterk. Konden de studenten goed activeren, doorvragen, enthousiasmeren.
Een docent van het Calvijn vond dat sommige studenten op een heel natuurlijke manier met de leerlingen omgingen, door bijvoorbeeld op hun hurken met groepjes leerlingen in gesprek te gaan. De VU-studenten stonden vanwege hun leeftijd en vaak ook hun achtgrond dicht bij de leerlingen en MBO-studenten. Dit maakte het makkelijker om met hen in gesprek te gaan. Leerlingen en MBO-studenten waren ook nieuwsgierig naar de VU-studenten en hun rechtenstudie.
Hieronder zullen we ingaan op een aantal aspecten van het lesgeven, waar de VU-studenten in hun reflecties bij hebben stil gestaan, omdat zij deze als moeilijk hadden ervaren of juist goed vonden werken.
Werkvormen
In het algemeen hebben de studenten leerzame, interactieve en leuke lessen gegeven op de scholen. Sommige studenten bleken heel creatief in het verzinnen van een bijzondere insteek of van uitdagende werkvormen voor een les. Andere studenten hadden daar wat meer moeite mee, maar besteedden dan bijvoorbeeld weer meer tijd aan het uitzoeken van materialen. Zo vulden de studenten elkaar vaak goed aan.
De studenten hebben soms gedurfde lesplannen uitgevoerd. Zo hebben twee studenten een oefenrechtbanksessie gedaan, waarin zij alle leerlingen van de klas van bijna 30 leerlingen een rol hadden gegeven: rechter, advocaat, getuige etc. De les was een groot succes. In een andere les over het versturen van naaktfoto’s hebben studenten semi-naaktfoto’s gebruikt. Ook dit pakte goed uit.
Voor de VU-studenten was het soms zoeken naar het juiste niveau voor de leerlingen en MBO-studenten. Soms wisten leerlingen en MBO-studenten meer dan de VU-studenten dachten. Soms wisten ze juist minder. Zo waren de VU-studenten verbaasd over het gebrek aan kennis van de MBO-studenten over (de standpunten van) politieke partijen.
De VU-studenten waren zelf enthousiast over de moot courts en discussies:
Wij stonden in verbazing te kijken hoe goed sommige leerlingen hun standpunt beargumenteerden. Alle ‘stille’ leerlingen leken in deze les totaal anders. Dit zei de docent ook. Leerlingen die normaal heel verlegen waren, gingen echt een duidelijk standpunt innemen en hebben deze heel goed verdedigd tijdens de Moot Court.
[Wij] zijn nauwelijks aan het woord geweest tijdens de les. We hebben gebruik gemaakt van een kort filmpje en hebben daarna verschillende stellingen voorgelegd aan de groep waarbij telkens een keuze moest worden gemaakt door aan de linkerkant of de rechterkant van het lokaal te staan. De leerlingen zijn vervolgens in kleine groepjes gaan staan discussiëren waarom zij voor de stelling hebben gekozen. Tot slot mocht de linkerkant de rechterkant vertellen aan de hand van argumenten waarom zij hebben gekozen voor de linkerkant. Het bracht ontzettend veel teweeg tussen de leerlingen. Er werden hele interessante discussies gevoerd en er werden zelfs argumenten bedacht waar ik zelf nog niet op was gekomen. De hele klas heeft ontzettend goed meegedaan en na afloop kregen we een applaus van alle leerlingen en hebben ze ons bedankt voor een leuke les. Iedere leerling kwam zelfs nog even een hand geven om ons persoonlijk te bedanken. Ik vond dit de leukste Street Law les en voor mij is dit hoe de perfecte Street Law les er uit zou moeten zien. Docenten weinig aan het woord en leerlingen die actief meedoen.
Studenten zijn naar verloop van tijd ook beter geworden in het stimuleren van actieve deelname van leerlingen en MBO-studenten:
Als ik mijn eerste les en mijn laatste les vergelijk zijn het echt twee verschillende werelden. Tijdens de eerste les hadden we geen idee hoe we de leerlingen er goed bij konden betrekken. We hadden al snel door tijdens de lessen dat de leerlingen het echt leuk vonden om te discussiëren over stellingen. Door stellingen in de les te verwerken leerden ze ook veel meer dan als wij een stuk informatie zouden presenteren.
Figuur 15
Figuur 16
Uit figuur 16 blijkt zelfs dat studenten (vooral aan het eind van Street Law) vonden dat zij boeiender les konden geven dan hun eigen docenten op de VU. Toch bleef het altijd een uitdaging om zoveel mogelijk elementen van een Street Law les interactief te maken en langere instructies of uitleg te vermijden.
Video tips voor docenten Street Law Inc
Instructie
Zeker in het begin van Street Law hebben de studenten ervaren hoe moeilijk het is om een opdracht duidelijk uit te leggen. Al tijdens de oefensessies tijdens de wekelijkse Street Law bijeenkomsten liepen zij daar tegenaan. Tijdens de Street Law lessen ontstond er door onduidelijke instructie verwarring en rumoer bij leerlingen of MBO-studenten. Studenten speelden hierop in door kleinere groepjes nog wat nadere uitleg te geven en ruimte te geven voor vragen.
Tijdsplanning
VU-studenten vonden het soms lastig om de tijd goed te plannen. In het lesplan werkten de studenten tot op de minuut uit hoe lang zij zouden besteden aan elke opdracht. Soms werd echter tijd verloren omdat leerlingen later binnenkwamen of omdat een handeling (bijvoorbeeld het uitdelen van naamstickers) meer tijd nam dan verwacht. Tijdens de les kwamen studenten hierdoor, zeker in het begin, soms in tijdnood, waardoor bijvoorbeeld de laatste opdracht of reflectie aan het einde van de les kwam te vervallen. Later hebben studenten meer ruimte ingepland voor discussie en speling gehouden in het lesplan voor het geval sprake zou zijn van onverwachte vertraging.
Klassenmanagement
In sommige lessen hadden de VU-studenten moeite om de klas goed te managen. Soms lieten deze studenten zich daar tijdens de les negatief door beïnvloeden. Achteraf relativeren studenten hun ervaringen echter ook:
De leerlingen waren wel eens irritant, storend, praatten door me heen, letten niet op, maar dat was achteraf helemaal niet erg. Hiervan heb ik geleerd. Ik heb geleerd hoe ik in zulke situaties moest handelen. Wat ik beter wel en wat ik beter niet kan doen.
Wanneer leerlingen niet stil werden of instructies niet opvolgden, greep de aanwezige docent van de school soms in. Studenten hebben ook zelf strategieën bedacht om de klas te managen. Zij merkten dat het helpt om aan het begin van de les de regels duidelijk te maken aan de klas bijvoorbeeld door uit te leggen hoe zij zullen aangeven dat de leerlingen stil moeten zijn. Sommige studenten spraken leerlingen (bij naam) aan, stelden leerlingen een vraag, of bewogen naar leerlingen toe die storend gedrag vertoonden. In sommige gevallen hebben Street Law docenten leerlingen die niet mee wilden doen genegeerd, omdat zij de les verder niet verstoorden. We hebben diverse lastige situaties besproken tijdens de vrijdagbijeenkomst over ‘Kattenkwaad en klassenmanagement’.
11.4 Plannen
Een volgend leerdoel was: ‘In een groep samen te werken om een lesplan binnen een voorgeschreven termijn te voltooien’. Een aantal VU-studenten had ook individuele leerdoelen gesteld op het gebied van plannen.
Soms vonden studenten Street Law lastig te combineren met andere vakken. Zeker in januari moesten de studenten soms meerdere Street Law lessen geven in één week. Dat kwam soms ook omdat studenten eerder voor weinig lessen hadden ingetekend. In januari volgden de studenten ook andere (korte en intensieve) vakken.
De combinatie zorgde bij sommige studenten voor stress. De studenten hebben de lesplannen voor de lessen op de scholen wel op tijd afgekregen en de samenwerking liep over het algemeen goed (zie ook over samenwerking). Studenten hadden meer moeite om op tijd de opdrachten ter voorbereiding van de Street Law bijeenkomst in te leveren.
Het is opvallend dat uit de vragenlijsten blijkt dat studenten kritischer zijn over hun eigen planvaardigheden, maar tegelijkertijd wel vinden dat zij tijdens Street Law geleerd hebben over projectplanning (zie de figuren 17 en 18 hieronder).
Figuur 17
Figuur 18
11.5 Juridische vaardigheden
De leerdoelen van Street Law richtten zich niet alleen op persoonlijke vaardigheden, maar ook op juridische vaardigheden: ‘Een (nieuw) juridisch onderwerp te doorgronden door te analyseren welke belangen en rechten op het spel staan, hoe deze (kunnen) conflicteren en welke oplossingen en/of rechtsmiddelen er mogelijk zijn en vervolgens daarop te reflecteren.’ De gedachte was dat studenten zich ter voorbereiding van de Street Law lessen verdiepen in een juridisch onderwerp of probleem en nadenken over bijvoorbeeld tegenstrijdige belangen of mogelijke oplossingen.
Figuur 20Figuur 19Figuur 22Figuur 21
Tijdens een van de wekelijkse bijeenkomsten hebben we aandacht besteed aan het doen van juridisch onderzoek (zie paragraaf 7.8). Deze bijeenkomsten werd door de studenten goed gewaardeerd. De les zat wel vrij laat in het programma. Volgend jaar zullen we dit onderwerp in een eerdere bijeenkomst aan de orde laten komen.
We hadden de indruk dat de VU-studenten ter voorbereiding van de lessen soms niet heel diep in de materie hoefden te duiken en dat zij soms het onderwerp ook niet helemaal beheersten. Ook blijkt uit de vragenlijsten dat studenten in het algemeen vinden dat zij niet (veel) beter geworden zijn in het creatief oplossen van een juridisch probleem (figuur 20) of het doen van juridisch onderzoek (figuur 21). Street Law heeft er daarnaast in beperkte mate voor gezorgd dat studenten de theoretische kennis die zij tijdens hun studie hebben opgedaan beter begrijpen (figuren 19 en 22).
We denken er daarom over om volgend jaar meer aandacht te geven aan de juridische component van Street Law, bijvoorbeeld door studenten iedere week de opdracht te geven te laten zien wat zij op juridisch vlak hebben geleerd. Studenten zouden bijvoorbeeld een verslag kunnen schrijven van hun bronnenonderzoek of een mind map of samenvatting maken over het onderwerp van hun volgende Street Law les.
11.6 Feedback geven
Effectief en respectvol feedback geven op het werk van medestudenten en op dat van
jongeren is een belangrijk onderdeel van Street Law.
Figuur 23
Vroeg in het Street Law programma hebben we de VU-studenten tijdens een bijeenkomst laten oefenen met feedback geven (zie paragraaf 7.2). We hebben hen ook laten nadenken over de vormgeving van een feedback formulier dat studenten en docenten konden gebruiken voor het geven van feedback over een gegeven les (zie paragraaf 7.2).
Tijdens de bijeenkomsten hebben de VU-studenten elkaar feedback gegeven op lesplannen en de uitvoering daarvan. Zij hebben elkaar ook feedback gegeven, nadat zij met elkaar les hadden gegeven. Bovendien hebben zij uitgebreid feedback gegeven op de docenten en het vak Street Law, in de SWOT analyse, in hun eindreflecties en tijdens de individuele gesprekken.
Sommige studenten schrijven dat zij de feedback van hun medestudenten als positief hebben ervaren:
Ik kan nu niet zeggen dat ik zonder zenuwen voor een klas les kan geven, maar waar ik wel trots op ben, is dat ik nu met veel meer zelfvertrouwen voor een klas sta. Dit komt mede doordat wij vaak in de werkgroepen hebben geoefend met het houden van kleine presentaties. Hierbij kregen wij feedback van de medestudenten. Dat was erg leerzaam, want daardoor kwam ik erachter wat mijn minder sterke punten waren tijdens het presenteren. Dat was het moment dat ik wist waaraan ik moest werken. Daarnaast kwam ik er ook achter dat ik sterke punten had tijdens het presenteren. Voor iemand die presenteren spannend vindt, is het heel fijn om te horen dat er ook dingen op te noemen zijn waar je goed in bent. Daardoor krijg je namelijk veel meer zelfvertrouwen wanneer je voor een klas staat.
Onze ervaring als docenten is ook dat de studenten positieve, constructieve feedback aan elkaar en aan de docenten gaven. Een aandachtspunt is ervoor zorgen dat studenten ook na elke les even de tijd nemen om samen te reflecteren over de gegeven les en elkaar daarbij feedback geven.
11.7 Leerdoelen stellen en reflecteren
In Street Law was het een leerdoel om zelf leerdoelen te stellen en te reflecteren op het eigen leerproces. We hebben de VU-studenten voor de eerste bijeenkomst gevraagd drie leerdoelen te formuleren voor het vak Street Law en bij elk leerdoel drie actiepunten te benoemen. Tijdens de eerste Street Law bijeenkomst (zie paragraaf 7.1) hebben we de studenten feedback laten geven op elkaars leerdoelen. Daarnaast zijn we ingegaan op wat reflectie inhoudt en wat het belang ervan is.
Tijdens de Street Law bijeenkomsten, zoals die over kattenkwaad en klasmanagement (bespreking van moeilijke situaties tijdens de gegeven Street Law les) en Leiderschap/De Roos van Leary (reflectie op het eigen gedrag tijdens een opdracht) hebben we studenten aangemoedigd om te reflecteren. Studenten moesten in hun portfolio reflecties opnemen over de gegeven lessen en een eindreflectie over het vak en het al dan niet behalen van hun leerdoelen. We hebben studenten voor de laatste bijeenkomst als opdracht gegeven een deel van hun eindreflectie te schrijven en bij de docenten in te leveren voor feedback.
De kwaliteit van de leerdoelen en de bijbehorende actiepunten was wisselend. Sommige leerdoelen waren helder geformuleerd. Andere leerdoelen waren te algemeen of geformuleerd als een actiepunt in plaats van een doel (zie ook paragraaf 7.1). De actiepunten sloten ook niet altijd goed aan bij het te bereiken leerdoel. Studenten hebben hun leerdoelen niet altijd aangepast naar aanleiding van de bijeenkomst over leerdoelen en reflectie.
De kwaliteit van de eindreflecties was ook wisselend. Sommige studenten zijn erin geslaagd een diepgaand verslag te schrijven van hoe zij zich tijdens Street Law hebben ontwikkeld en welke aannames die zij voorafgaand aan het vak hadden wel en niet bleken te kloppen. Anderen bleven in hun eindreflectie meer aan de oppervlakte en kwamen pas door sturing tijdens het individuele gesprek tot meer diepgaande reflectie waarbij ze niet enkel aangeven dat ze in bepaalde zaken ‘goed’ of ‘slecht’ zijn, maar ook waarin dat zich uit, wat ze uit een ervaring hebben geleerd, en hoe ze zijn gegroeid of nog verder denken te kunnen groeien.
Figuur 24
Sommige studenten gaven in hun eindreflectie aan welke vaardigheden zij in de toekomst nog verder zouden willen ontwikkelen:
Al met al, heb ik mijn vaardigheden goed kunnen ontwikkelen. Alleen ben ik nog niet bij de eindstreep. Ik word nog steeds wel eens nerveus voor een presentatie (vooral als ik dit voor een camera doe) en voor het improviseren. Dit zijn dus nog steeds punten waar ik aan verder wil werken door vaker bijvoorbeeld een presentatie te geven of door bepaalde workshops hierover te volgen. Ik wil ook mijn communicatievaardigheden en sociale vaardigheden meer ontwikkelen. Dit wil ik doen door meer nevenactiviteiten te verrichten. Met meer mensen in gesprek gaan en veel leren over wat erom ons heen gebeurt en hoe wij als mensen daarop kunnen reageren.
11.8 Omgaan met diversiteit
Hoewel omgaan met diversiteit geen leerdoel was van Street Law, besteden we er hier toch kort aandacht aan. De groep van 11 VU-studenten was in bepaalde opzichten divers en in andere opzichten niet. De groep bestond overwegend uit vrouwen: er deden slechts twee mannen mee aan het vak. Daarnaast hadden de (ouders van de) meeste studenten een migratie-achtergrond (9 van de 11). Tegelijkertijd waren er verschillen in achtergrond: de ene student was opgegroeid in het multiculturele Amsterdam West, terwijl de andere afkomstig was uit een gebied waar nauwelijks mensen met een migratie-achtergrond woonden. Er waren ook verschillen in vooropleiding. Sommige studenten waren direct vanuit het VWO naar de universiteit gegaan, terwijl anderen een lange weg hadden afgelegd van VMBO, via MBO en HBO/de hogeschool naar de VU Amsterdam. Er waren daarnaast verschillen in leeftijd, religie, toekomstbeeld, interesses etc.
De studenten gaven les op verschillende typen scholen. Met name op het Hervormd Lyceum West en het Calvijn College, beiden gevestigd in Amsterdam West, hebben (de ouders van) de meeste leerlingen een migratie-achtergrond. De studenten hebben les gegeven aan leerlingen van verschillende niveaus, van VMBO tot VWO. Op het Mediacollege Amsterdam zaten er meer studenten met een etnisch Nederlandse achtergrond in de groep. Bovendien waren deze studenten ouder en gericht bezig met een specifieke beroepsopleiding.
Sommige VU-studenten kregen te maken met leerlingen met een totaal andere achtergrond dan zijzelf. Voor andere studenten was dat juist niet het geval. Mogelijk is daarom het beeld dat uit figuur 25 naar voren komt ook zo verschillend. Twee studenten hebben aangegeven zich meer bewust te zijn geworden van biases en vooroordelen, terwijl dat voor andere studenten minder of niet geldt. De meeste studenten vonden en vinden dat zij zich (zeer) bewust zijn van hun vooroordelen.
Figuur 25
Figuur 26
Leren omgaan met diversiteit, tijdens de samenwerking met medestudenten en tijdens de lessen op de scholen, is een belangrijk onderdeel van Street Law. We hebben hier beperkt aandacht aan besteed tijdens de bijeenkomsten. Aan het eind van het Street Law programma hebben we een bijeenkomst gewijd aan vooroordelen (van jezelf en anderen) en hoe daarmee om te gaan (zie paragraaf 7.9).
Een student had zelf als leerdoel gesteld om meer te weten te komen over de maatschappij door goed te luisteren naar anderen. Zij schreef achteraf:
Tijdens de lessen die ik zelf doceerde op de scholen heb ik het allermeest geleerd van dit vak […]. De lessen hebben mij zoveel nieuwe inzichten gegeven over hoe het eraan toegaat op middelbare scholen in Nederland. Zo merkte ik bijvoorbeeld binnen de klassen dat er zo verschillend werd nagedacht over vragen. Op een gegeven moment vroeg ik een jongen op het Calvijn waarom hij zo dacht en hij zei dat dat voor hem gewoon een hele normale situatie was. Het ging om aanwezig zijn bij een vechtpartij en iemand in elkaar geslagen zien worden. Ik schrok daarvan en realiseerde mij dat dat voor die jongen natuurlijk zijn denken beïnvloedde. Ik heb dan ook geprobeerd om elke les die ik gaf af en toe vragen te stellen aan verschillende leerlingen om op die manier zo veel mogelijk verschillende meningen en gedachtes te horen.
Het ligt voor de hand om in volgende edities van Street Law omgaan met diversiteit als een apart leerdoel te stellen. Dit sluit ook aan bij het belang dat omgaan met diversiteit krijgt binnen de onderwijsvisie van de VU, stoelend op de kernwaarden ‘open’, ‘persoonlijk’ en ‘verantwoordelijk’.
11.9 Afsluiting
We kunnen concluderen dat uit de evaluatie blijkt dat de leeractiviteiten in Street Law hebben bijgedragen aan de leerdoelen van Street Law. Vooral op het gebied van presenteren, didactische vaardigheden en het geven van feedback hebben de studenten (grote) vooruitgang geboekt. Het is opvallend dat veel studenten aangeven dat zij meer vertrouwen hebben gekregen in hun eigen presentatievaardigheden.
In volgende edities van Street Law zullen we waarschijnlijk meer aandacht besteden aan de juridische vaardigheden en aan omgaan met diversiteit.
Voor alle leerdoelen geldt dat studenten uitgebreid instructie moeten krijgen. Feedback geven, leerdoelen stellen en reflecteren leren zij niet vanzelf. Er moet aandacht besteed worden aan het nut van deze vaardigheden en aan wat goede feedback, een duidelijk en haalbaar leerdoel, of goede reflectie is.
Het arrangement 11. Persoonlijke ontwikkeling studenten is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Effectief en respectvol feedback geven op het werk van medestudenten en op dat van
