5. Inbedding en opbouw van het vak Street Law
In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe het vak Street Law is ingebed in het curriculum van de Bachelor Rechtsgeleerdheid en hoe het is opgebouwd. We geven een overzicht van de algemene leerdoelen van het vak en van de leerdoelen die de studenten zichzelf aan het begin van het vak hebben gesteld. Daarnaast bespreken we hoe we het onderwijs aan, en de begeleiding van de VU-studenten hebben vormgegeven. We sluiten af met de ervaringen van de VU-studenten met de vormgeving van het vak Street Law.
5.1 Leerdoelen van het vak
In de vakomschrijving van het vak Street Law zijn de leerdoelen als volgt weergegeven. Na dit vak is de student in staat om:
- Een (nieuw) juridisch onderwerp te doorgronden door te analyseren welke belangen en rechten op het spel staan, hoe deze (kunnen) conflicteren en welke oplossingen en/of rechtsmiddelen er mogelijk zijn en vervolgens daarop te reflecteren;
- Een lesplan te ontwerpen en uit te voeren dat jongeren (niet‐juristen) op effectieve en creatieve wijze laat nadenken over het recht;
- Jongeren (niet‐juristen) op een duidelijke wijze mondeling uitleg te geven over het recht;
- In een groep samen te werken om een lesplan binnen een voorgeschreven termijn te voltooien;
- Zelf leerdoelen te stellen en te reflecteren op het eigen leerproces;
- Effectief en respectvol feedback te geven op het werk van medestudenten en op dat van de jongeren.
Daarnaast kregen studenten aan het begin van het vak de opdracht zelf drie leerdoelen te stellen. Zij waren er zelf verantwoordelijk voor aan die leerdoelen te werken. In de eindreflectie moesten zij aangeven in welke mate zij hun leerdoelen hadden gehaald, en hoe zij aan hun leerdoelen hadden gewerkt. De eerste bijeenkomst (na de tweedaagse training) stond in het teken van het formuleren van leerdoelen en reflectie. Studenten hebben tijdens die bijeenkomst naar elkaars leerdoelen gekeken en daar feedback op gegeven.
Overzicht leerdoelen gesteld door de 11 studenten die het Street Law programma hebben gevolgd.
|
Type Leerdoel
|
Aantal
|
Omschrijving
|
Aantal
|
|
Presenteren
|
21
|
Duidelijk, vloeiend, luid en in een rustig tempo praten
|
4
|
|
Op een heldere, begrijpelijke manier een leerstuk presenteren
|
4
|
|
Taal aanpassen aan het publiek (jongeren), ingewikkelde juridische termen vermijden
|
4
|
|
Zenuwen onder controle houden, vertrouwen hebben
|
2
|
|
Een goed gestructureerde presentatie geven, bij hoofdzaken blijven
|
2
|
|
Improviseren
|
2
|
|
Overtuigend overkomen
|
1
|
|
Zelfstandig presenteren, je niet verschuilen achter anderen
|
1
|
|
Feedback op presentatie effectief doorvoeren
|
1
|
|
Doceren
|
4
|
Jongeren actief betrekken bij de les, deel laten nemen aan discussies
|
3
|
|
Kunnen beargumenteren of hij/zij docent wil worden
|
1
|
|
Plannen
|
3
|
Plannen en opdrachten op tijd inleveren
|
3
|
|
Overig
|
5
|
Een goede taakverdeling maken als het gaat om samenwerken
|
1
|
|
Meer te weten komen over de maatschappij door goed te luisteren naar anderen
|
1
|
|
Actief deelnemen aan Street Law bijeenkomsten
|
1
|
|
Vergroten juridische kennis
|
1
|
|
Efficiënt juridische bronnen vinden.
|
1
|
|
Totaal
|
33
|
|
|
5.2 Onderwijs en begeleiding
Training van studenten
De studenten die zich voor het vak Street Law hadden ingeschreven, hebben op 7 en 11 oktober 2019 een tweedaagse training gevolgd (zie voor het programma paragraaf 6.1). In de training hebben we de studenten geleerd een Street Law lesplan te ontwerpen en uit te voeren. Hoofdstuk 6 gaat dieper in op de training van de studenten.
Wekelijkse bijeenkomsten
Iedere vrijdagochtend hadden we een verplichte Street Law bijeenkomst met de studenten. Studenten die meer dan twee bijeenkomsten hadden gemist, kregen een vervangende opdracht. In periode 2 duurden de Street Law bijeenkomsten twee uur (9-11u). Dat bleek vaak aan de krappe kant te zijn. Daarom hebben we in periode 3 een extra half uur toegevoegd (9:30-12u).
Vaardigheden-training
In de eerste helft van de bijeenkomsten hebben we meestal met de studenten gewerkt aan een vaardigheid (zie de onderwerpen in het onderstaande schema). In sommige gevallen waren die direct gerelateerd aan het vak. Feedback geven was bijvoorbeeld van belang omdat we van studenten verwachtten dat zij feedback gaven op elkaars lesplannen en de uitvoering daarvan. Andere onderwerpen, zoals de Roos van Leary/leiderschap, stonden iets verder van de activiteiten die de studenten in het kader van Street Law uitvoerden, maar zorgden voor een wat bredere vorming. De lesplannen van de bijeenkomsten zijn te vinden via de links in het onderstaande overzicht. Een uitgebreidere beschrijving van de lesplannen en de opdrachten zijn te vinden in Hoofdstuk 7.
Overzicht onderwerpen Street Law bijeenkomsten en opdrachten
Oefenen lesplannen
In de tweede helft van de bijeenkomsten kregen de studenten de gelegenheid om hun lesplannen in de klas te oefenen en daar feedback op te krijgen. Meestal werden daarvoor studenten aangewezen die de week volgend op de bijeenkomst les moesten geven. Iedere student had een vaste docent (mentor) bij wie hij/zij terecht kon met vragen of het voorleggen van een lesplan. Vanwege korte deadlines konden studenten hun lessen niet altijd oefenen tijdens de bijeenkomsten. Dan stuurden zij hun lesplan soms naar de docent voor feedback.
Voorbereidende opdrachten
De studenten bereidden de bijeenkomst voor door een opdracht te maken die gerelateerd was aan het onderwerp van de bijeenkomst. De opdracht diende de dag voor de bijeenkomst voor 10u te worden ingeleverd op Canvas, zodat de docent die de bijeenkomst gaf deze kon meenemen in de les. De opdrachten werden ook onderdeel van het portfolio. De voorbereidende opdrachten zijn te vinden via de links in het bovenstaande overzicht.
In de praktijk leverden de studenten de opdrachten niet altijd op tijd in. Dat was jammer omdat het achteraf maken van de opdracht vaak veel minder nuttig was. De studenten gaven aan het eind van het vak aan dat zij het moeilijk vonden om te gaan met de vrijheid en eigen verantwoordelijkheid die we hun gaven. Zij stelden dat een stok achter de deur nodig is om studenten de opdrachten op tijd te laten inleveren, bijvoorbeeld beoordeling van de opdrachten met een cijfer.
De Street Law lessen op de scholen
Van iedere VU-student werd verwacht dat deze zes lesplannen zou ontwikkelen en uitvoeren. De lessen werden gegeven in groepjes van twee of drie studenten. Vrijwel iedere student heeft op alle drie de scholen les gegeven. Studenten hebben in verschillende teamsamenstellingen les gegeven. Sommige studenten kozen wel vaak om met dezelfde studenten samen te werken. Volgend studiejaar proberen we nog meer te stimuleren dat studenten steeds in verschillende teams lesgeven. Studenten gaven in de evaluatie zelf ook aan dat docenten vaker mogen aansturen op wisselende samenwerkingen.
Het plannen van de lessen op de scholen en het verdelen van de studenten over de lessen was geen gemakkelijke opgave. We hebben op google docs een Excel sheet gemaakt waarin een overzicht van de lessen stond en studenten zich konden inschrijven afhankelijk van hun beschikbaarheid. We gaan verder in op de ervaringen van studenten op de scholen in Hoofdstuk 10 en 11.
Bijwonen van Street Law lessen door docenten
De mentor zorgde dat hij/zij tenminste één Street Law les van de student op school bijwoonde. Bij alle lessen op het Hervormd Lyceum West (de eerste twee lessen die de studenten op school gaven) was een Street Law docent aanwezig. Daarna hebben de docenten nog een aantal lessen bijgewoond op het Calvijn College en Mediacollege Amsterdam. Iedere docent heeft 3 tot 4 lessen bijgewoond.
De les werd vaak ter plekke nog even nabesproken, soms ook met de docenten van de school. De studenten kregen achteraf een door de docent ingevuld feedback formulier.
Individuele gesprekken
Het vak werd afgesloten met een individueel gesprek van een half uur met de mentor van de student en de coördinator van het vak. Tijdens het gesprek werd ingegaan op het portfolio en de algemene ontwikkeling van de student. Daarnaast kon de studenten feedback geven op het vak. Zie verder Hoofdstuk 9 over beoordeling.
5.3 Ervaringen van studenten
Hoewel de bijeenkomsten en de voorbereidende opdrachten verplicht waren, ervoeren de studenten dit niet altijd zo. Zij gaven na afloop van Street Law aan geneigd te zijn voorrang te geven aan verplichte onderdelen van andere vakken en tentamens. In het volgend studiejaar gaan we (nog) duidelijker communiceren over het verplichte karakter van de bijeenkomsten en opdrachten.
Docenten en studenten vonden dat sommige bijeenkomsten eerder in het programma geplaatst zouden moeten worden. Dat geldt vooral voor de bijeenkomst over onderzoeksvaardigheden en vooroordelen, omdat deze een goede voorbereiding zijn op respectievelijk het maken van lesplannen en het uitvoeren ervan.
De mening van de studenten over de inhoud van de bijeenkomsten was verdeeld. Een student schreef:
Je wist nooit wat je van tevoren op een vrijdag tijdens de bijeenkomsten kon verwachten, dat maakte het spannend en interessant. Geen seconde verloor ik mijn interesse tijdens de bijeenkomsten.
Vier van de elf studenten schreven in hun reflectie dat voor hen het doel van de bijeenkomsten niet altijd duidelijk was of dat zij sommige bijeenkomsten niet zo nuttig vonden. Tegelijkertijd konden ze niet duidelijk aangeven welke van de bijeenkomsten zij zouden schrappen. Studenten zeiden dat zij het belangrijk vinden dat een direct verband wordt gelegd tussen de vaardighedentrainingen tijdens de bijeenkomsten en het lesgeven op school.
De meeste studenten schreven in hun eindreflectie dat zij het waardeerden dat zij tijdens de bijeenkomsten feedback kregen van medestudenten en docenten op hun concept lesplannen. Dit hielp hen om hun lesplannen te verbeteren. De studenten gaven aan dat zij het nuttig zouden vinden als er tijdens de bijeenkomsten meer tijd wordt ingeruimd om aan lesplannen te werken.
Daarnaast zouden zij een les waarderen waarin een follow-up wordt gegeven aan de Street Law training en zij kunnen nadenken over creatieve werkvormen. We zijn van plan om in studiejaar 2020-2021 bijeenkomsten van vier lesuren te plannen. Naast tijd voor vaardigheden en het oefenen van lessen, zorgen we zo voor een afgebakend moment, waarin studenten samen aan hun lesplannen kunnen werken. Dit maakt samenwerken tussen studenten ook gemakkelijker, omdat zij allemaal de tijd van de bijeenkomsten vrijhouden en dan minder hoeven af te spreken en/of af te stemmen gedurende de week.
