Het verloop van WO I: van blitzkrieg tot loopgravenoorlog - kopie 1
Het verloop van WO I: van blitzkrieg tot loopgravenoorlog - kopie 1
WESTFRONT 1914
WESTFRONT 1914 Het Von Schlieffenplan
Het idee
Het Von Schlieffen Plan - genoemd naar een Duitse generaal - was een Duits aanvalsplan om een tweefrontenoorlog tevoorkomen: Duitsland zat immers ingesloten tussen twee vijanden: Frankrijk in het Westen en Rusland in het Oosten. Een tweefrontenoorlog zou catastrofaal zijn. Daarom zou Duitsland eerst Frankrijk aanvallen via het "zwakkere" en neutrale België, dus niet aan de versterkte grens in de streek van Elzas-Lotharingen (het gebied dat ze kwijtgespeeld waren in de Frans-Duitse oorlog 1870-1871) .
Ze zouden Frankrijk via het noorden binnenvallen en zo oprukken naar Parijs. De Duitsers rekenden erop dat de Fransen Elzas-Lotharingen onmiddellijk zouden binnenvallen om dit gebied te heroveren. Vanuit Parijs zouden ze de Franse legers dan in de rug kunnen aanvallen en omsingelen. De Fransen zouden hun leger sneller gevechtsklaar krijgen dan de Russen (Rusland had een grote technologische achterstand en minder transportinfrastructuur) De mobilisatie van Rusland duurde ca. 4 tot 6 weken. Duitsland moest dus binnen ongeveer 4 weken Frankrijk/België veroverd hebben en daarna de troepen zo snel mogelijk naar het oostfront krijgen. Snelheid van uitvoering was essentieel, vandaar dat men van een blitzkrieg spreekt.
Essentieel was de doorgang naar Frankrijk via België. België wilde echter neutraal blijven en weigerde.
De mislukking
Duitsland onderschatte het verzet in België, ze hadden niet gerekend op de forten (bijvoorbeeld de forten rond Luik en Antwerpen), waardoor ze veel tijd verloren en de Fransen en Britten de kans kregen zich te organiseren en hulp te sturen. De Duitsers verplaatsten zich ook trager dan verwacht enz.
WESTFRONT 1914: Met de slag bij de Marne naar de loopgravenoorlog
Het Belgische Leger bood dus meer weerstand dan verwacht en hield enkele dagen stand. Op 20 augustus werd Brussel veroverd en op 23 augustus konden de ter hulp gekomen Britse troepen de Duitsers even tegenhouden aan de Franse grens te Bergen. De Britten werden teruggedreven en de Duitsers drongen via de Ardennen door tot Noord-Frankrijk. Terwijl de Duitsers door België ploeterden, voerden de Fransen hun plan XVII uit en vielen de Duitsers in Elzas-Lotharingen aan. Zonder succes. Er zat voor de Fransen niets anders op dan te hergroeperen en de Duitsers in het noorden aan te vallen, net boven Parijs. De Duitsers slaagden er zo niet in een doorbraak te forceren en de strijd liep vast. Beide partijen groeven zich in. Tussen 6 en 9 september had de “Slag aan de Marne” plaats. Aan deze rivier waar Franse en Britse troepen zich hadden teruggetrokken werd de snelle opmars van het Duitse leger gestopt. Beide legers groeven zich in en zo werd de Blitzkrieg of Bewegingsoorlog een Loopgravenoorlog of statische oorlog. De bewegingsoorlog was tot stilstand gekomen en veranderde in een vier jaar durende loopgravenoorlog met een front van Nieuwpoort tot Zwitserland. .
Kaart met frontlinie
Na de slag aan de Marne probeerden de Duitsers zo vlug mogelijk de Noordzee te bereiken om de kuststreek (o.a. Franse havens Duinkerken, Calais en Boulogne) in te nemen, de aanvoer van nieuwe Britse troepen af te snijden en militaire havens uit te bouwen (o.a. voor duikboten) Het werd een ware “race”:
Antwerpen werd op 9 oktober ingenomen waarna het Belgische leger zich terugtrok op de linkeroever van de Ijzer Slag om de Ijzer. Door op 29 oktober het gebied tussen de Ijzer en de spoorweg tussen Nieuwpoort en Diksmuide onder water te laten lopen, werd een onoverbrugbare hindernis gecreëerd: het gebied zou nooit ingenomen worden. Er ontstond een frontlinie van Nieuwpoort tot het Zwitserse Belfort (zie kaart bovenaan)
De ondergelopen Ijzervlakte tussen Nieuwpoort en Diksmuide
Tussen 1914 en 1918 werd er ook hevig rond Ieper gevochten de stad die door haar ligging essentieel was voor de toegang tot de kanaalzone. In 1915 zetten de Duitsers hier voor de eerste maal gifgas in, chloorgas.In Ieper werd gevochten om een landstreek van ca. 15 kilometer!
De Britten wilden Duitsland helemaal afsluiten en voorkomen dat de Duitse militairen en de Duitse bevolking over zee nieuwe goederen zouden kunnen ontvangen. Al vanaf 1914 richtten de Britten een grote zeeblokkade door schepen en zeemijnen in de Noordzee te plaatsen. Deze blokkade trof niet enkel Duitsland, maar ook bondgenoten als België en neutrale landen als Nederland. Op termijn ontstond er onrust bij de Duitse burgerbevolking en aan het front waar de Duitse soldaten steeds minder gemotiveerd werden om de oorlog voort te zetten. De blokkade was dus op termijn een effectief middel.
WESTFRONT 1916 De slag bij Verdun
Begin 1916 ondernam Duitsland een grootse aanval aan het Westfront nabij Verdun, dat een belangrijke rol had in de Franse verdedigingslinie. De Duitsers wilden de Fransen hier letterlijk laten “doodbloeden”. Aanvankelijk werden de Fransen overrompeld. Door de aanstelling van de Franse generaal Pétain, die de 'Voie sacrée' (heilige weg, weg der verlossing) uitbouwt, tussen Bar-le-Duc en Verdun, waar dagelijks nieuwe manschappen, munitie enz. werden aangevoerd, kwam er beterschap. De Duitse opmars kwam uiteindelijk tot stilstand. In de herfst werden de Duitsers zelfs teruggedrongen. Ca. 1 miljoen soldaten kwamen om, ongeveer gelijk verdeeld.
WESTFRONT 1916 De slag bij de Somme
In hetzelfde jaar omstreeks juli ondernamen de Britten een aanval op de Duitsers nabij de Somme, ook om de druk op Frankrijk bij verdun te verminderen.
Bekijk volgend fragment over de Slag bij de Somme
OOSTFRONT 1917: RUSLAND TREKT ZICH TERUG
Op verzoek van Frankrijk viel het Russische leger op 17 augustus Duitsland aan om een tweefrontenoorlog te creëren. Het Russische leger was nog lang niet helemaal gemobiliseerd en eigenlijk kon de Russische economie, technologie en industrie de vraag naar militaire uitrusting voor de meer dan 5 miljoen soldaten niet aan. Het Russische leger werd keer op keer verslagen door de centralen. De Russische aanval was geen succes, maar het verlichtte wel de druk op het Westfront omdat Duitsland zo op twee fronten moest vechten.
Russische Oktoberrevolutie
Rusland kampte met ontevredenheid over de enorme verliezen aan het front, voedseltekorten en het absolutistische Tsaristische regime.
Tsaar Nicolaas de 2de bezoekt de troepen aan het front
Het zou leiden tot de val van het Tsarisme en de opkomst van het communisme met Lenin als grote leider. Hij beloofde Rusland uit de oorlog te halen, een oorlog die vooral de bevolking trof, een herverdeling van het land volgens gemeenschappelijk bezit en een betere voedselbevoorrading. Het Russische verzet was gebroken en leidde op 3 maart 1918 tot de vrede van Brest-Litovsk: Rusland trok zich terug uit WO I. Duitsland kon zijn troepen aan het oostfront weghalen en zich volledig concentreren op het westfront.
Rusland betaalde een zware prijs voor de vrede: Finland zou onafhankelijk worden en het Russisch deel van Polen, Estland, Letland en Litouwen gingen naar Duitsland. Tevens sprak men af dat Georgië en de Oekraïne onafhankelijk zouden worden en dat Rusland zes miljard mark aan Duitsland moest betalen.
WESTFRONT 1917: DAAR KOMEN DE AMERIKANEN
Pas op 6 april 1917 verklaren de VS Duitsland en haar bondgenoten de oorlog. De democraat Woodrow Wilson had 5 maanden eerder de presidentsverkiezingen gewonnen met als belangrijk programmapunt: De VS gaan zich niet mengen in WO I! In oktober 1917 namen de eerste Amerikanen deel aan gevechten. Waarom namen ze uiteindelijk toch deel?
Lusitania
In 1915 kondigden de Duitsers de onbeperkte duikbotenoorlog af: alle vijandelijke schepen, ook passagierschepen konden een doelwit zijn van de Duitse onderzeeboten. In mei 1915 werd de Lusitania, een Britse passagiersschip op weg van New York naar Liverpool - getorpedeerd. Volgens Duitsland vervoerde het wapens voor de Britten. Ruim 1.100 passagiers kwamen om, waaronder 128 Amerikanen. In Amerika keerde de publieke opinie zich tegen Duitsland, maar president Wilson wilde de VS uit de oorlog houden. Duitsland stopte wel tijdelijk met de onbeperkte duikbotenoorlog.
Zimmermantelegram
In 1917 hernam Duitsland de onbeperkte duikbotenoorlog . Kort na de afkondiging van de onbeperkte duikbootoorlog onderschepten en decodeerden de Britten een telegram van Arthur Zimmermann, de Duitse minister van Buitenlandse Zaken naar de Duitse ambassadeur in Mexico.
Bronanalyse Soort bron: _________________________________ Primair Secundair
Het telegram werd doorgespeeld aan de Amerikanen, die nu beslisten toch deel te nemen aan WO I.Een extra motivatie voor de VS was het feit dat ze door deelname aan WO I inspraak en invloed zouden krijgen in Europa, wat ook economisch (heropbouw, afzetmarkt voor Amerikaanse producten) interessant was
HET EINDE: DE WAPENSTILSTAND VAN 11 NOVEMBER
Op 11 november 1918 was de eerste Wereldoorlog definitief ten einde. De deelname van de VS was cruciaal. In totaal sneuvelden er ca. 8.5 miljoen soldaten. Het was een ware verschrikking geweest en de eerste oorlog op wereldschaal. De materiële en menselijke schade was enorm. Men zou er alles aan gaan doen om dit nooit meer te hoeven meemaken.
Oorlogsvoering in WO I: loopgravenoorlog
WO I is onlosmakelijk verbonden met de loopgravenoorlog. Enkele belangrijke kenmerken
Defensieve strategie door loopgraven
Na de slag bij de Marne zou het front vier jaar nauwelijks verschuiven. Typisch voor het Westelijk front waren de loopgraven. Elders in de wereld waren loopgraven veel minder gebruikelijk en werden ze hooguit tijdelijk opgetrokken wanneer er nood aan was. Het loopgravenstelsel aaan het westelijke front strekte zich uit van de Belgische kust tot de Zwitserse grens. Hoewel er veel verschillen waren, bestonden de loopgravenstelsels meestal uit drie parallelle loopgraven: de front-, ondersteunings- en reservelijn, die onderling verbonden waren met verbindingsloopgraven of communicatiedoorgangen. Achter de reservelijn bevond zich de artillerie die de aanvallende vijand kon bestoken. Tussen de loopgraven van de geallieerden en die van de Duitsers lag het met prikkeldraad, kraters en lijken bezaaide niemandsland. Het gebied achter de eigen loopgraaf werd het hinterland genoemd. Hier bevond Loopgraven waren ongeveer twee meter diep en hadden 'tanden' om granaatscherven tegen te houden. Ze werd ook zigzaggend aangelegd zodat vijanden die in de loopgraven raakten niet vrij konden vuren.
Print uit en duid de nummers aan op de afbeelding
Moderne oorlogvoering
De Eerste Wereldoorlog was een moderne oorlog waarbij economie, technologie en oorlogsvoering nauw samenwerkten. Heel wat technologische hoogstandjes de kansen moesten doen keren. Zo kenden de ontwikkelingen in de luchtvaart een enorme vlucht en werden voor het eerst tanks ingezet, zij het met wisselend succes. De Eerste Wereldoorlog was ook de eerste smerige oorlog waar gifgas werd ingezet om de vijand uit zijn loopgraaf te lokken. Het bekendste gas is yperiet of mosterdgas, maar de Fransen, Engelsen en Duitsers gooiden meer dan twintig soorten gas naar elkaar. Na de eerste gasaanvallen zochten beide partijen naar een degelijke bescherming. Zo evolueerde het gasmasker van een in urine gedrenkte zakdoek tot echte gasmaskers met bril en luchtfilter. Ziektes Vijandelijke kogels waren niet het enige gevaar voor de soldaten in de loopgraven. De koude, honger, maar ook ziektes en infecties maakten net zo goed slachtoffers. Een veel voorkomende aandoening was trench foot, veroorzaakt door vocht en koude, waarbij de voeten infecteren en afsterven. Maar ook gangreen of koudvuur, een infectieziekte waarbij een lichaamsdeel wegrot, was erg gevreesd. Enkel amputaties verhinderden dat het hele lichaam werd aangetast. Verder verspreidden ratten allerlei ziektes en leden langdurig gebombardeerde soldaten aan shellshock (posttraumatische stressstoornis).
Bekijk volgend fragment uit de film "All Quiet on the Western Front", gebaseerd op de roman Im Westen nichts Neues, van Erich Maria Remarque, 1929
1. Verklaar volgende stelling: In feite illustreert de eerder traditionele aanvalsstrategie, in combinatie met de moderne oorlogsvoering, de waanzin van WO I
Het arrangement Het verloop van WO I: van blitzkrieg tot loopgravenoorlog - kopie 1 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
mario smeets
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2020-04-19 15:16:13
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
