5.4. Geallieerde oorlogsmisdaden

5.4. Geallieerde oorlogsmisdaden

5.4.1. Wraak op de Duitsers

In 1939 en 1940 had de Luftwaffe (Duitse luchtmacht) tijdens hun opmars met massale bombardementen op de Poolse hoofdstad Warschau en de Nederlandse havenstad Rotterdam de tegenstander op de knieën gekregen. Dat lukte echter niet tijdens de daarop volgende "Battle of Britain" (The Blitz), waar de Luftwaffe grote verliezen leed. In de Britse steden stierven toen meer dan 40.000 mensen. Deze gebeurtenissen leidde er wel toe dat de geallieerden zich weinig of niet stoorden aan de massale bombardementen van Duitse steden later in de oorlog. Maar het leek veel op zinloze wraak.

 

5.4.2. Bombardementen van GB en VS

Beschrijving van de oorlogsmisdaden

 

In de negen maanden dat de geallieerden na D-day op het continent stonden, vond de helft van al hun bombardementen plaats, een orgie van verwoesting zonder enig militair doel, een orgie van moordlust ook, want gegeven de inmiddels zeer verzwakte en soms afwezige Duitse afweer, konden de geallieerde vliegers vrij opereren.Toch zochten de geallieerden naar methoden om zoveel mogelijk schade aan te richten. Het meest effectief blijkt het eerst afwerpen van brisantbommen waardoor de gebouwen worden beschadigd, het vervolgens strooien met honderdduizenden brandbommen, om te eindigen met vertraagd exploderende bommen die het blus- en reddingswerk belemmeren.

Slechts één ding stond vast: alles moest kapot. Aanvankelijk gold als doel het breken van het Duitse moreel, maar in de laatste oorlogsperiode was dat zelfbedrog gebleken. Ze voerden in feite massa-executies uit. In Pforzheim bijvoorbeeld, dat op 24 februari 1945 werd gebombardeerd: van de 65.000 inwoners stierven er die nacht 20.277. Dit was geen ongelukkige uitzondering: de geallieerden bleven burgers bombarderen. Eindscore: circa een half miljoen gedode burgers waaronder begrepen 75.000 kinderen jonger dan veertien jaar.

IMPACT OP HET MOREEL - BRON 1

Journalist Max Hastings heeft betoogd dat de bombardementen een beperkt effect hadden op het moreel. In de woorden van de Britse Bombing Survey Unit (BBSU), "De essentiële idee achter het beleid van de behandeling van steden als doelen voor een aanval, namelijk dat het Duitse economische systeem zou worden verwoest, is vals." Dat dit door de BBSU is opgemerkt, was vanwege de officiële ramingen van de Duitse oorlogsproductie die "meer dan 100 procent hoger lag dan de werkelijke cijfers". De BBSU concludeerde: "Er is al zeker geen bewijs van een cumulatief effect op de (Duitse) oorlogsproductie, maar bovenal: het is vooral duidelijk dat naarmate het (bombardementen)offensief vorderde, het effect op de oorlogsproductie steeds kleiner werd en uiteindelijk niet meer significant te noemen was."

Een groot deel van de twijfel over de effectiviteit van de bommenwerperoorlog komt dus van het feit dat de Duitse industriële productie steeg tijdens de oorlog. Strategische bombardementen waren er dus niet in geslaagd om de Duitse oorlogsproductie te verminderen. Daarenboven is er onvoldoende informatie om vast te stellen hoeveel bijkomende potentiële industriële groei door de bombardementen kan zijn beperkt. Echter, aanvallen op de infrastructuur kunnen als effectief worden beschouwd. aanvallen op de kanalen en spoorwegen maakten Duitsland het transport van materieel moeilijk.

Hoewel ontworpen om "te breken de vijand wil", gebeurde ook het tegenovergestelde vaak. De Britten verkruimelden bijvoorbeeld niet onder de Duitse 'Blitz' of andere luchtaanvallen tijdens het begin van de oorlog. Britse werknemers bleven werken gedurende de hele oorlog en voedsel en andere basisbenodigdheden waren steeds, al was het nipt, voldoende beschikbaar

IMPACT OP HET MOREEL - BRON 2

Vanaf het begin hebben de bombardementen op de Duitse steden vragen opgeroepen. Nog tijdens de oorlog oefenden Britse parlementsleden en geestelijken er scherpe kritiek op uit. De discussie die na de oorlog oplaaide, draait om twee grote vragen, die van de effectiviteit van de bombardementen en die van morele rechtvaardiging. militair-historicus Rolf-Dieter Müller (1948), verbonden aan het Militärgeschichtliches Forschungsamt in Potsdam en aan de universiteit van Berlijn, ging hier dieper op in.

Hij vindt de eerste vraag het interessantst. Hij stelt vast dat de hooggespannen verwachtingen over de uitwerking van het luchtoffensief niet werden waargemaakt. De militairen meenden dat de zware bombardementen de Duitse bevolking snel tot opgave zouden dwingen en dat de oorlogseconomie volledig zou worden lamgelegd. Dat is niet gebeurd. De `bomber dream' kwam niet uit. De Duitsers reageerden met een stoïcijnse acceptatie van het onvermijdelijke. Zij legden zich toe op een geïmproviseerde hulporganisatie, onmiddellijk herstel van de belangrijkste schade, diversificatie van de productie en evacuatie van de stedelijke bevolking.

Toch heeft het bommenoffensief een grote bijdrage geleverd aan de uiteindelijke geallieerde triomf. Het belangrijkste was dat de oorlog werd teruggebracht naar Duitsland. De uitwerking van de bombardementen was groot. De Duitsers leefden under siege. De Endsieg die Hitler hun bleef voorhouden, was onmogelijk geworden. De kloof tussen propaganda en werkelijkheid werd onoverbrugbaar. Ook de militairen aan het front werden erdoor beïnvloed. De zorgen om de lotgevallen van de in het vaderland achtergebleven familieleden waren immens. De militairen voelden zich machteloos. Zij vochten in Frankrijk, Italië, Rusland, maar zij konden hun vaderland niet verdedigen. Het werd in hun afwezigheid systematisch in de as gelegd.

De tweede vraag, die van de morele rechtvaardiging van de bombardementen is complex, maar voor Müller duidelijk ondergeschikt. De opvatting dat de bombardementen een oorlogsmisdaad zijn en de wetten van de oorlog overtreden, speelde, ondanks de incidentele protesten, tijdens de oorlog vrijwel geen rol. Het ging om het onvoorwaardelijk verslaan van de Nazidictatuur. De meeste geallieerde politici, militairen en burgers in de geallieerde landen gingen ervan uit dat de luchtoorlog tegen de Duitse steden een gerechtvaardigd middel was. De praktisch oorlogsnoodzaak was beslissend. Maar ook voor Müller blijven sommige beslissingen twijfelachtig. Het bombardement op Dresden noemt hij als voorbeeld.

 

Al in 1958 werd door de historicus Golo Mann de volgende conclusie geformuleerd: met hun verwoesting van de Duitse steden hebben de geallieerden Hitlers meedogenloosheid geïmiteerd: ,,Deze nachtelijke massamoorden op burgers lieten zien hoe diep de publieke moraal was gezonken''. En er zijn voorbeelden om die positie te staven

Op 24 juli 1943 werd Hamburg vanuit de lucht werd verwoest. Met een serie massale bombardementen slaagden een Britse en een Amerikaanse luchtvloot erin de duizenden brandhaarden tot een vuurstorm aan te wakkeren, een vuurzee met de doorsnee van meerdere kilometers en de kracht van een orkaan. Van de stad van 1,8 miljoen inwoners werd de helft van de gebouwen totaal verwoest en dertig procent beschadigd. 40000 burgers, voor een aanzienlijk deel vrouwen en kinderen, kwamen om het leven. Velen stikten in hun schuilplaatsen of verbrandden levend. De meest bekendgeworden verwoesting is waarschijnlijk die van Dresden die ongeveer aan 40000 mensen het leven kostte.

Wel gold het "Firenze aan de Elbe" als Duitslands mooiste cultuurstad als hoofdstad van het staatje Saksen. Wellicht speelde dat mee bij de beslissing tot de verwoestende aanval. Die moest het moreel van de Duitse bevolking breken en het einde van de oorlog bespoedigen. Dat daarbij tienduizenden burgers opgeofferd zouden worden, bleek niet echt mee te spelen. De stad had weinig militaire of strategische waarde en ook weinig oorlogsindustrie.

           Het totaal verwoeste Dresden na het bombardement

In de nacht van 13 op 14 februari 1945 bestookten golven van meer dan 800 Britse vliegtuigen Dresden. Tegen de ochtend waren meer dan 1.400 ton bommen en 1.100 ton brandbommen afgeworpen boven de stad. De volgende nacht was er een nieuw bombardement, dit keer door 300 Amerikaanse bommenwerpers. Het effect was verschrikkelijk. Naast de ontploffingen  raasde ook een enorme en alles verwoestende vuurstorm doorheen het centrum van Dresden. Door de grote hitte ontstond een vacuüm aan lucht en werden mensen de lucht in geblazen. De meeste doden en gewonden vielen door verwoeste longen, niet door de explosies zelf. Volgens de nazi-propaganda zijn er in Dresden 200.000 mensen gedood. Een onafhankelijk onderzoek stelde dat aantal in 2008 bij tot 25.000. In dat aantal zitten echter niet de meer dan honderdduizend zwaargewonden en verminkte mensen, onder hen veel vrouwen en kinderen die niets met het nazi-regime te maken hadden. Het bombardement was dan ook een oorlogsmisdaad, maar dan wel één zonder vervolging of bestraffing. Het bombardement van Dresden had overigens geen enkel effect op het verloop van de oorlog.

Het brandbombardement op Dresden

Vergeet niet: in het Verre Oosten waren de aanvallen op Japan zelfs nog meer verwoestend. De atoombommen op Hiroshima en Nagasaki doodden meer dan 130.000 burgers. Begin 1945 zou een massaal luchtbombardement op Tokio zelfs een vuurstorm creëren waarin 100.000 Japanse burgers stierven. Dat was de meest dodelijke aanval van de Tweede Wereldoorlog.

5.4.3. Executies en verkrachtingen van het rode leger

In 1939 was tussen Duitsland en de Sovjet Unie het Molotov-Ribbentrop pact gesloten. Beide staten beloofden elkaar niet te zullen aanvallen en in een geheime clausule werd afgesproken dat de Duitsers Polen tot de helft mochten bezetten en dat de Sovjets de andere helft kregen. Toen Polen later dat jaar daadwerkelijk werd aangevallen door Duitsland en capituleerde, confisqueerden beide landen het voormalig Poolse grondgebied en begonnen ze aan het deporteren en te werk stellen van de Poolse bevolking. Toen Hitler in juni 1941 de Sovjet Unie aanviel en zo het pact tussen de landen verbrak, voegde de Sovjet Unie zich bij de geallieerden. Duitsland begon aan haar tweefronten oorlog en tijdens de opmars naar het oosten stuitten de nazi’s op de lijken in Katyn.

De duizenden lijken werden door de Duitsers opgegraven
en tussen de bomen gelegd als bewijs van de Russische
wreedheid.

In maart en april 1940 executeerde de Russische geheime dienst NKVD - in opdracht van Lavrenty Beria en met goedkeuring van Josef Stalin - ruim 22.000 Poolse officieren en intellectuelen in een bos nabij het kleine dorpje Katyn. De massamoord had tot doel de Pools militaire en intellectuele elite uit te schakelen omdat die later mogelijk verzet tegen de Sovjet-overheersing zou kunnen organiseren. Hun dood bleek een duurzaam verlies voor de Poolse natie. Vervolgens verspreidden de Russen het gerucht dat deze oorlogsmisdaad was uitgevoerd door de Duitsers. Na afloop van de oorlog werd echter al snel duidelijk dat de geallieerden niet overtuigd waren van de Russische versie. Zo weigerden de Amerikanen en de Britten in 1946 de zaak Katyn te laten behandelen als een Duitse oorlogsmisdaad tijdens de Neurenberg processen. Wel verzwegen de geallieerden bewijsmateriaal van de Russische schuld om hun toenmalige bondgenoot Stalin niet tegen de borst te stoten.

Toch was het niet enkel in 1939 dat de Russen de Polen een mes in de rug staken. Ook bij de bevrijding van warshau weigerde Stalin hulp te bieden aan het Poolse verzet, wat resulteerde in een bloedbad.

Oorlogsmisdaden in Polen

Er vonden ook andere oorlogsmisdaden plaats, zoals het massaal verkrachten van vrouwen.In 1992 publiceerden Helke Sander, Barbara Johr en anderen in ’Befreier und Befreite. Krieg, Vergewaltigungen, Kinder’ een omvattende studie naar de verkrachtingen op grond van de tienduizenden getuigenverslagen en slachtoffergetuigenissen. Zij becijferden dat tussen de herfst van 1944 en de zomer van 1946 twee miljoen vrouwen alleen al in Duitsland door militairen van het vier miljoen manschappen omvattende Sovjetleger werden verkracht. Verkrachtingen waren ook algemeen in andere door de Sovjet-Unie bevrijde staten, met name in Hongarije en Roemenië. Slachtoffer werden Duitse vrouwen maar ook vrouwen die in Arbeitslager en concentratiekampen gevangen zaten, zoals Nederlandse vrouwen in Ravensbrück. De verkrachting vond vaak in gangrapes plaats en 240.000 vrouwen hebben er het leven bij gelaten: vermoord of aan de gevolgen gestorven en ook doordat zij zichzelf het leven benamen. 600.000 zwangere vrouwen ondergingen abortus, in ziekenhuizen die zich in deze ’anarchistische’ jaren niet aan het strafwettelijke verbod op zwangerschapsonderbreking hielden. 300.000 vrouwen voldroegen hun zwangerschap en daaruit werden de Russenkinder geboren. Ter vergelijking moet vermeld worden dat bijna 70.000 kinderen in deze jaren als vader een militair van de westelijke geallieerde bezettingstroepen hadden, maar massaverkrachtingen kwamen in de westelijke bezettingszones niet voor.

Oorlogsmisdaden bij de bevrijding van Berlijn

  • Het arrangement 5.4. Geallieerde oorlogsmisdaden is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    jef schokkaert
    Laatst gewijzigd
    2020-06-19 15:36:26
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

    Bronnen

    Bron Type
    Beschrijving van de oorlogsmisdaden
    https://youtu.be/fYQpGQwIupw     		Video
    Het brandbombardement op Dresden
    https://youtu.be/wGk7g-796_4     		Video
    Oorlogsmisdaden in Polen
    https://youtu.be/FZpjGxDS5iw     		Video
    Oorlogsmisdaden bij de bevrijding van Berlijn
    https://youtu.be/ZG4JowkznaE     		Video

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    schokkaert, jef. (z.d.).

    5. De nasleep van de tweede wereldoorlog

    https://maken.wikiwijs.nl/133835/5__De_nasleep_van_de_tweede_wereldoorlog

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van