De bevrijding

De bevrijding

3.4. De bevrijding

De Sovjet-Unie drong aan om een tweede front te openen in het Westen, zodat zij niet alleen moesten vechten tegen het Duitse leger. Dit leidt tot de grootste amfibische operatie tot de dag van vandaag, D-Day, een enorme invasie van de geallieerden op de kusten van Frankrijk. Wanneer ook de Russen doorduwen aan het Oostfront, stort het Duitse rijk in West-Europa na enkele tegenaanvallen geleidelijk in elkaar.

In de Stille Oceaan vechten de Japanners ondertussen voor elke morzel grond en weigeren ze toe te geven. De Amerikanen vergroten de druk door brandbombardementen uit te voeren, maar dat haalt niets uit. Uiteindelijk gooien de VS twee atoombommen op het eiland om Japan op de knieeën te dwingen.

3.4.1. De bevrijding van Europa

Zoals gezegd ontstond er een gelegenheidsrelatie tussen de Sovjet-Unie en de VS naar aanleiding van de aanval op Rusland door Duitsland en de aanval van Japan op de VS. Ze gingen dus samenwerken tegen de asmogendheden. Tijdens de oorlog waren er verschillende oorlogsconferenties waar de drie leiders van de geallieerden op aanwezig waren. Daar overlegden ze over oorlogsstrategie, maar bekeken ze ook at de wereld na de overwinning. Uit dit diplomatieke overleg kwamen ze ertoe om onder andere de Verenigde Naties (zie onder) op te richten.

De eerste ontmoeting is de conferentie van Teheran in november 1943. Toen kwamen Churchill (GB), Roosevelt (VS) en Stalin (SU) voor het eerst bijeen. Men nam de volgende besluiten:

  1. De Sovjet-Unie mocht de veroverde gebieden houden die in de tijd van de tsaar deel uitmaakten van het Russische Rijk.
  2. Stalin werd een tweede front toegezegd. Hij kreeg de belofte van GB en de VS dat ze in het westen een nieuw front zouden opstarten zodat het Duitse leger zich moest concentreren op twee fronten en het Rode leger van de SU dus meer ondersteund werd.

De conferentie van Teheran

Dit tweede front in het westen was belangrijk voor beide partijen.

  1. De Sovjets waren er zich van bewust dat de westerse geallieerden zo lang mogelijk wilde wachten met het openen van een tweede front, zodat het Rode Leger het vuile werk kon opknappen.
  2. Maar ook voor de geallieerden was een goede reden om een tweede front niet eindeloos uit te stellen. De grote naties in het Westen wisten namelijk dat ze de Sovjet Unie geen vrij spel konden geven in de bevrijding van heel Europa. Mochten ze hun gang laten gaan, kon dit zware gevolgen hebben op de machtsverdeling na de oorlog. Mede hierdoor was het voor de westelijke geallieerden belangrijk Berlijn even snel te bereiken als de Sovjet-Unie.

De landing in Normandië, beter bekend als ‘D-Day’ of ‘Operation Overlord’, was de grootste maritieme operatie in de militaire geschiedenis. Een hallucinant aantal schepen, vliegtuigen en soldaten maakten de overtocht over het kanaal om de verstevigde kustlijn te doorbreken, de zogenaamde Atlantik Wall (zie ppt voor kaart en filmpje!)

 

Een uitgebreide beschrijving van D-Day

Een tweede offensief in het Franse St. Tropez in augustus ’44 (zie atlaskaart 130) zette de Duitsers nog zwaarder onder druk. De opmars doorheen het westen verliep echter met horten en stoten en op verscheidene plaatsen was de tegenstand van de Duitsers aanzienlijk.

Terwijl geallieerde legers bijvoorbeeld bezig waren met de voorbereiding van een slotoffensief, sloeg het Duitse leger in december 1944 nog eenmaal verrassend toe en lanceerde het Ardennenoffensief. Door Luxemburg en België probeerde een Duits leger Antwerpen en de kanaalkust te bereiken teneinde de geallieerde legers in tweeën te splitsen. Deze poging mislukte.

Ook ontwikkelden Duitse wetenschappers in de laatste jaren van de oorlog de V2 raket, een dodelijk wapen en de eerste langeafstandraket van zulke grootte. Vooral de stad Antwerpen was een doelwit, en werd door meer dan 1600 V2 raketten getroffen. Toch bleven de gealieerden oprukken

In februari 1945, toen duidelijk werd dat de gealieerden de oorlog zouden winnen, kwamen de drie grootmachten Churchill (GB), Stalin (SU) en Roosevelt (VS) opnieuw bijeen in de conferentie van Jalta: daar spraken ze onder andere af dat:

a) Duitsland in vijven te delen. Een stuk zou aan Polen en de Russen toevallen de rest zou in vier bezettingszones worden verdeeld

b) Berlijn zou in vier delen worden verdeeld

c) Dat de in de veroverde gebieden door de Russen er vrije en democratische verkiezingen zouden gehouden worden.

Toen er in april 1945 zowel in het Westen als in het Oosten een laatste geallieerd offensief startte, stortte het georganiseerde" Duitse verzet snel ineen. Amerikaanse en Russische troepen ontmoetten elkaar op 25 april 1945 bij Torgau aan de rivier de Elbe. Op 2 mei 1945 viel Berlijn en op 9 mei 1945 eindigde in Europa de Tweede Wereldoorlog.

3.4.2. De bevrijding van de Stille Oceaan

Het einde van de oorlog in Europa was echter maar het begin. De tweede wereldoorlog woedde immers ook aan de andere kant van de wereld en daar was het einde nog niet in zicht. De Japanners verdedigden élk eiland tot de laatste man. Elk eiland werd voorzien van tunnels, verstevigingen en troepen die bereid waren te vechten tot de dood. Op de volgende pagina zie je in de kaders het geschatte aantal slachtoffers (VS + Japan) dat viel bij de slag om elk eiland. Deze cijfers, die over het algemeen veel hoger lagen voor Japan dan voor de VS, waren voor de Amerikaanse leiders een bewijs dat Japan niet van plan was op te geven tot élke soldaat gesneuveld was.

Men zocht verschillende manieren om de Japanners op de knieën te dwingen en schuwde de harde middelen niet. Zo voerde generaal Curtis Lemay met B-29 vliegtuigen brandbombardementen uit op verschillende Japanse steden. Deze bombardementen kostten het leven aan meer dan 100.000 burgers en zorgde voor meer dan een miljoen vluchtelingen.

Wanneer zelfs de vreselijke brandbombardementen geen verschil maakten, gingen de Amerikanen over tot het ultieme wapen; de atoombom. Er waren verschillende redenen voor deze beslissing.

  1. Zoals gezegd was er de onverzettelijke houding van Japan dat vastbesloten leek de strijd zo lang mogelijk te rekken.
  2. Na al de jaren heerste er oorlogsmoeheid bij de Amerikaanse bevolking en de mensen begonnen een snel einde te eisen zonder dat er nog duizenden Amerikaanse jongens zouden sterven.
  3. De VS wilden hun technologische overmacht demonstreren aan de Sovjet-Unie, dat tijdens het oprukken een groot gedeelte van Europa onder zijn controle had gekregen.

De Verenigde Staten besloten dus om de oorlog tegen Japan snel te beëindigen door het inzetten van hun geheime wapen; de atoombom. De eerste bom werd afgeworpen boven Hiroshima waardoor deze stad van de aardbodem verdween. Omdat de Japanners zich ondanks de burgerslachtoffers nog steeds niet onvoorwaardelijk wilden overgeven, werd een tweede bom gegooid op de stad Nagasaki. De gevolgen waren enorm: meer dan 200.000 burgers verloren het leven. Op 15 augustus capituleerde een verwoest Japan en kwam de tweede wereldoorlog ten einde

Een filmpje over de 2 atoombommen

Taak: de herinnering van de bevrijding

Lees onderstaande essay en los de vraagjes op in je bundel. Je kan de tekst ook uitgeprint daar vinden.

Zeg vooral niets over de Russen

Essay Marc Reynebeau - Redacteur De Standaard - zaterdag 8 juni 2019

Wereldleiders twisten nog altijd over de betekenis van D-day en van de Tweede Wereldoorlog. Ze deden nooit anders, ook de voorbije week niet. Maar als zíj de vrijheid nemen om het verleden te interpreteren, kan ook wie het fascisme wil oprakelen dat doen.

De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov was donderdag ontstemd. ‘Het waren de volkeren van de Sovjet-Unie die de ruggengraat van het Derde Rijk hebben gebroken’, stelde hij. En dat ‘het vuur van de waarheid’ niet te doven valt, wilde hij toch even kwijt aan het adres van ‘de ­geschiedenisvervalsers’ die daarop uit zouden zijn. Hij bedoelde impliciet de westerse landen die woensdag en donderdag de geallieerde landing in Normandië van 75 jaar geleden plechtig herdachten. Tegenover de suggestie dat D-day, 6 juni 1944, het beslissende keerpunt in de Tweede Wereldoorlog was, wilde ­Lavrov graag een ander narratief plaatsen.

Aan de andere kant van het continent vocht het Rode Leger inderdaad vier jaar lang in zijn eentje en slaagde het erin om de nazi’s ruim 2.200 kilometer terug te drijven, tot in Berlijn. Daarbij stierven 20 à 27 miljoen Sovjetburgers en -soldaten. Ter vergelijking: toen kwamen 859.900 Britten en Amerikanen om. (Maar ook, onder meer, 20 à 25 miljoen Chinezen).

De bijdrage van de Sovjet-Unie in het verslaan van nazi-Duitsland was cruciaal, en het land betaalde er een gruwelijke tol voor. Dat doet weinig af van de betekenis van D-day en het westelijke front, al klopt het ook dat de geallieerden het in Normandië niet tegen de meest ervaren troepen moesten opnemen, want die had de Duitse legerleiding veel talrijker ingezet waar ze die het dringendst nodig had: aan het Oostfront, tegen het Sovjetleger.

Russen niet welkom

Lavrovs bittere uitval brengt een politieke interpretatiestrijd rond dat verleden aan de oppervlakte. Want de Russen waren deze week niet welkom op de herdenkingsplechtigheden van 75 jaar D-day. Internationale spanningen duwen Rusland in sancties en diplomatiek isolement. En deze week begon het nog maar pas. Tot midden volgend jaar herdenkt Europa op grote schaal 75 jaar bevrijding, en nergens staat daarbij al een zitje voor de Russische leiders klaar.

Dat is ook mogelijk omdat er een historische grondslag voor bestaat. De beeldvorming rond D-day had al zeer vroeg, ­zeker tijdens de Koude Oorlog, de bijdrage van de Sovjet-Unie aan de oorlog tegen de nazi’s gerelativeerd door precies erg veel gewicht te geven aan de Amerikaans-Britse landing op de Normandische stranden. Dat hielp vast ook om het prestige te temperen van het Rode Leger, dat in West-Europa bij de bevrijding het communisme populair maakte.

Toen de inwoners van het pas bevrijde Parijs eind augustus 1944 werd gevraagd wie de doorslag gaf in de oorlog die toen nog bezig was, meende 61 procent dat de Sovjets die verdienste toekwam, tegen 29 procent voor de Amerikanen, die tenslotte lang voor neutraliteit hadden gekozen en pas eind 1941 in de oorlog waren gekomen. Bij een analoge peiling bij alle Fransen zestig jaar later, in 2004, sloeg de verhouding om, naar 20 tegenover 58 procent. ‘De kant die de Koude Oorlog won’, zo becommentarieerde het Franse blad Le Monde Diplomatique die evolutie, ‘heeft ook de slag om de herinnering gewonnen.’

 

  • Het arrangement De bevrijding is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    jef schokkaert
    Laatst gewijzigd
    19-06-2020 15:30:22
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten

    Bronnen

    Bron Type
    De conferentie van Teheran
    https://youtu.be/2gUjGdgkDJw     		Video
    Een uitgebreide beschrijving van D-Day
    https://youtu.be/ndaKit3Dgk0     		Video
    Een filmpje over de 2 atoombommen
    https://youtu.be/mqx8nr-wWBg     		Video

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    schokkaert, jef. (z.d.).

    2. DE TWEEDE WERELDOORLOG

    https://maken.wikiwijs.nl/145779/2__DE_TWEEDE_WERELDOORLOG

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Wikiwijs is een dienst van