Introductie
De akkoorden van een toonladder en hun functie.
Toontrappen zijn de "treden" van de toonladder. Deze hebben allemaal hun eigen naam en op deze treden zetten we akkoorden. Als je weet welke akkoorden/trappen in een toonladder horen kan je heel makkelijk nummers gaan maken.
Majeur toonladder (opfrissen)
1.Hoe zit een toonladder in elkaar?
De meeste muziek staat in een toonsoort. Dat wil zeggen dat als basis voor dat muziekstuk de tonen van een toonladder gebruikt worden. Maar wat is nu een toonladder?
Een toonladder is een reeks van 7 verschillende tonen achter elkaar. Elke notennaam komt maar een keer voor in de toonladder. Voor de notennamen gebruiken we de eerste zeven letters van het alfabet:
| A - B - C - D - E - F - G |
De eerste toon van de toonladder wordt de grondtoon genoemd, dit is de belangrijkste toon van de ladder.
Als je alle toetsen van het toetsenbord achter elkaar speelt, dus witte én zwarte toetsen, dan is dat telkens een halve toonafstand. Bij een hele toonafstand zit er telkens een toets tussen. Een toonladder bestaat uit hele- en halve toonsafstanden.
Voorbeeld:
C - D is een hele toonafstand
F# - G# is een hele toonafstand
A - Bb is een halve toonafstand
E - F is een halve toonafstand
Er zijn dus hele en halve toonafstanden.
De bekendste toonladders zijn de majeur en mineur toonladder.
De majeur toonladder klinkt "vrolijk". De toonafstanden van een majeur toonladder zijn: 1 - 1 - ½ - 1 - 1 - 1 - ½
2.Een toonladder maken
De toonafstanden van een majeur toonladder zijn dus:
| 1 - 1 - ½ - 1 - 1 - 1 - ½ |
Je kan nu een toonladder op elke toon maken. Bijvoorbeeld op de noot D:
|
D E Fis G A B Cis D
1 1 1/2 1 1 1 1/2
|
Zorg er wel ALTIJD voor dat alle notennamen in de toonladder voorkomen!
Of op de noot F
|
F G A Bes C D E F
1 1 1/2 1 1 1 1/2
|
Toonladder en trappen
1.Wat zijn trappen in een toonladder?
Je hebt nu geleerd hoe een toonladder in elkaar zit.
Nog even ter herinnering: Majeur toonladder:
| 1 - 1 - 1/2 - 1 - 1 - 1 - 1/2 |
Heel veel muziek is opgebouwd uit akkoorden, die allemaal een eigen functie binnen een nummer hebben. Muziek staat in de meeste gevallen in een toonsoort. Op deze toonladder zijn ook de akkoorden gebaseerd: ze zijn opgebouwd uit de noten die een toonladder bevat.
Op iedere toon van de toonladder kun je een akkoord maken. Deze akkoorden noemen we trappen. Iedere trap wordt gemaakt op de 1e toon uit de toonladder, de IIe trap op de 2e toon van de toonladder, de IIIe trap op de 3e toon van de toonladder enzovoort, enzovoort. We noteren de namen van de trappen altijd in de Romeinse cijfers I t/m VIII.
Maar hoe maak je nu zo’n trap? Heel simpel: Je neemt de toon waarop je de trap wilt beginnen, slaat een toon over, neemt de volgende toon, slaat weer een toon over en neemt weer de volgende toon.
Voor b.v. de IIe trap in C majeur ziet dit er dan als volgt uit:
De toonladder van C majeur is: C–D-E-F-G-A-B-C Je wilt de IIe trap maken. Dit betekent dus dat je op de tweede toon uit de toonladder moet beginnen. In dit geval de D, je slaat een toon uit de toonladder over (de E) en je komt uit op de F, daarna sla je nog een keer een toon over (de G) en komt uit op de A.
De IIe trap in C majeur is dus: D–F–A
In toonladder van C
Trap I C E G = majeur
Trap II D F A = mineur
Trap III E G B = mineur
Trap IV F A C = majeur
Trap V G B D = majeur
Trap VI A C E = mineur
Trap VII B D F = verminderd
Zoals je ziet, is er bij trap I sprake van een majeur-akkoord. Bij trap II, III en VI ontstaat er eenmineur-akkoord, terwijl trap IV en V wederom majeur zijn. Trap VII is een vreemde eend in de bijt; hierbij is sprake van een verminderd akkoord. Deze verhouding van majeur, mineur en verminderd is van toepassing bij alle harmonische trappen in majeurladders .
Dus....
Trap I altijd MAJEUR
Trap II altijd MINEUR
Trap III altijd MINEUR
Trap IV altijd MAJEUR
Trap V altijd MAJEUR
Trap VI altijd MINEUR
Trap VII altijd VERMINDERD
De trappen hebben ook namen en functies: de belangrijkste namen zijn:
Trap I Tonica
Trap IV Subdominant
Trap V Dominant
De tonica is meestal het eerste en het laatste akkoord binnen een muziekstuk en vormt hierdoor ook de basis. Wat er ook gebeurt in een muziekstuk; alle akkoorden leiden uiteindelijk terug naar de tonica. Dit is het rustpunt. De dominant wil altijd weer graag terug naar de tonica. Het roept spanning op.
2.Waarom zo handig om te weten?
Als je weet welke akkoorden/trappen in een toonladder horen kan je heel makkelijk nummers gaan maken. De trappen die het meest gebruikt worden in popsongs zijn bv
I – IV – V - I
Een 4-chordsong bestaat vaak uit de volgende trappen:
I - V - VI - IV
Een 4-chordsong bestaat vaak uit de volgende trappen:
I - V - VI - IV
In een bluesschema hoor je de volgende trappen:
I - IV - V
Stel voor: je speelt de blues in E dan speel je dus de volgde akkoorden:
Toonladder E: E -Fis -Gis -A -B - Cis - Dis - E (1=E IV= A V=B)
E - E - E - E l A - A - E - E l B - A - E - B
Het zijn allemaal majeurakkoorden.
Opdracht
Opdracht trappen spelen
OPDRACHT
Kruip in 2-tallen achter de piano, gitaar of ander akkoordinstrument. Speel dan de volgende trappenreeksen achter elkaar. Je moet ze natuurlijk eerst uitzoeken. Kijk hoe ver je komt, de reeksen lopen op in moeilijkheidsgraad.
|
Stappenplan:
1. Schrijf eerst de toonladder op
2. Maak daarna op elke trap met de 1e/3e/5e noot van de toonladder een akkoord.
3. Schrijf daarna de akkoorden op van de trappen
|
Toonladder C majeur
I - IV - V - I (herhalen)
Toonladder D majeur
I - V - VI - IV (herhalen)
Toonladder G majeur
I - I - VI - VI - IV - IV - V - V (herhalen)
Toonladder F majeur
I - VI - II - V7 (herhalen)
Toonladder A majeur
I - II - VI - III - IV - I - IV - V (herhalen)
Maak nu zelf een reeks (akkoordprogressie) in een zelf gekozen toonsoort.
Opdracht Come Away
Beluister het volgende nummer "Come Away With Me" van Norah Jones.
Hieronder staat het akkoordenschema van een gedeelte van het nummer.
Benoem de trappen en speel het akkoordenschema. Het nummer staat in de toonladder C.
Werkwijze: Schrijf de toonladder van C op en zet de trappen erbij. Daarna kijk je in het akkoordschema hieronder welke trappen er gebruikt worden.
Intro
C - Am - C - Am - C - Am - C -Am
Couplet 1
C -Am - C -Am
C -Am - Em - F - C - G
Couplet 2
C - Am - C - Am
C - Am - Em - F - C - C
Refrein
G - F - C - C
G -F - C - G
Couplet 3
C - Am - C -Am
C -Am - Em - F - C - G
De volgende muzikanten hebben Coma Away With Me gecoverd. Ze hebben het stuk wel in een andere toonsoort (toonladder) gezet, omdat deze zangeres hoger zingt. Als je het originele stuk naar een andere toonsoort zet noem je dit transponeren.
Het stuk is in de toonsoort Eb gezet.
En nu komt het geheim: omdat je de trappen al weet van de originele uitvoering kan je de nieuwe akkoorden heel snel uitzoeken voor de deze versie. Schrijf de toonladder van Eb op en schrijf de trappen erbij. En speel dan mee, klopt het?
