Waarom staat het Middellandse Zeegebied erom bekend dat er vaak een aardbeving plaatsvindt en af en toe ook een vulkaanuitbarsting?
Hoe zijn de Alpen, de Apennijnen en andere berggebieden in deze regio ontstaan?
Waarom liggen in deze regio sommige eilanden in groepen of rijen bij elkaar?
De antwoorden op deze vragen liggen onder het oppervlak van bedoelde regio en die gaan jullie opgraven in deze opdracht.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
Hoe zijn reliëf, vulkanisme en aardbevingen in het Middellands Zeegebied te verklaren aan de hand van bewegingen van aardplaten in deze regio?
Deelvragen
Waarom komen aardbevingen alleen op bepaalde plekken voor in het Middellands Zeegebied?
Hoe zijn het ontstaan en de werking van vulkanen in deze regio te verklaren?
Hoe zijn in de regio gebergtes en groepen eilanden ontstaan?
Hoe komt het dat aardbevingen, vulkanisme en gebergtevorming vaak samen optreden in een en hetzelfde gebied?
Begrippen
Alpien plooiingsgebied
Wat ga je doen?
Activiteiten
Vooraf
Wat kun je al?
Bestudeer de Kennisbanken en maak de instaptoets.
Aan de slag
Stap 1
Je bekijkt op welke aardplaten het Middellandse Zeegebied ligt en hoe de platen draaien. Je leest een tekst en maakt een oefening.
Stap 2
Je leest over de monstervulkaan bij Napels en over drie andere bekende vulkanen die ook op de Tyrreense Plaat liggen. Hoe uitbarstingsgevoelig zijn deze vulkanen? Je leest erover, bekijkt video's en beantwoordt vragen.
Stap 3
Je bestudeert met Google Earth het Alpien plooiingsgebied en de gebergtes en eilanden in de Egeïsche Zee. Je leest er een tekst over en beantwoordt vragen met behulp van de Bosatlas.
Afronding
Samenvattend
Omschrijf het begrip wat in deze opdracht is gebruikt. Vergelijk de omschrijving met een klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
Maak een bijdrage voor een reisgids over het Middellandse Zeegebied, speciaal over de geologische geschiedenis.
Examenvragen
Oefen de eindexamenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht staat een belasting van ongeveer 3 SLU.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Deze kerk liep tijdens de aardbeving
in Midden-Italië flinke schade op.
Het Middellands Zeegebied is het grensgebied tussen de Euraziatische Plaat in het noorden en de Afrikaanse Plaat in het zuiden. De Afrikaanse plaat beweegt naar het noorden, waardoor de Middellandse Zee steeds smaller wordt. Ook maakt de plaat een draaiende beweging tegen de wijzers van de klok in, waardoor die in het oosten sneller opschuift ten opzichte van de aangrenzende platen dan in het westen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De drie andere bekende vulkanen steken wel boven hun omgeving uit. Ze barsten af en toe uit en liggen net als de Campi Flegrei op de Tyrreense Plaat - met die plaat is iets bijzonders aan de hand, hij draait namelijk tegen de wijzers van de klok rond, met het draaipunt in de Povlakte in Noord-Italië. Maar verder verschillen de drie vulkanen van elkaar.
Vulkaan de Etna
De Vesuvius barst zelden uit. Tussen twee erupties in zitten tientallen jaren en de laatste uitbarsting was in 1944.
Lees de tekst op Wikipedia over de Vesuvius.
De Etna barst vaker uit. Bijna elk jaar komt er uit een van de vele kraters van de vulkaan as, soms ook grote hoeveelheden lava, net als bij een uitbarsting van een schild- of spleetvulkaan. Alleen wanneer dat laag op een helling gebeurt, niet ver van een stad of dorp, lopen mensen en hun eigendommen gevaar.
Bekijk de video in het artikel: 'Siciliaanse dorpen met as bedekt'.
De Stromboli is een vulkaan op een eiland met dezelfde naam. Het is een van de Eolische eilanden. Ook de andere eilanden van deze groep vertonen tekenen van vulkanisme. De vulkaan Stromboli laat bijna dagelijks kleine uitbarstingen zien en is daarmee de actiefste van de drie. Gevaar is er nauwelijks voor de bewoners of voor de toeristen die deze vulkaan bezoeken.
Bekijk de video in het artikel: 'Camera's leggen explosie van vulkaan Stromboli vast'.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Bekijk met Google Earth het alpien plooiingsgebied (het berggebied van oostelijk Frankrijk tot in de Balkan), de Pyreneeën, de Sierra Nevada en het Atlasgebergte.
Raadpleeg ook in de Bosatlas de kaart over Geologische Bouw en Gebergtevorming:
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Sommige eilanden ten zuidoosten van het Griekse vasteland zijn gerangschikt in twee evenwijdig aan elkaar lopende bogen. De zuidelijkst gelegen boog is de Helleense Boog en bestaat uit eilanden met plooiingsgebergten. De andere boog bestaat uit vulkaaneilanden.
Ten slotte liggen er in de Egeïsche Zee nog andere eilanden met bergen. Deze eilanden vormen samen met Santorini de archipel Cycladen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Jullie hebben gezien welke endogene (door de aarde aangestuurde) processen het Middellandse Zeegebied zijn huidige aanzien hebben gegeven. Aan de hand hiervan maken jullie samen een reisgids voor mensen die zich in de geologische geschiedenis van deze regio willen verdiepen.
In de reisgids verwerken jullie de volgende thema’s:
Vorming van plooiingsgebergten;
Vulkanisme;
Veranderingen in de verdeling van land en zee in de regio door platentektoniek.
Plan van aanpak
Je docent verdeelt de klas in drie groepen en wijst elke groep een van de thema’s toe.
Dan gaan jullie aan de slag. Jullie kunnen de informatie uit deze opdracht gebruiken, maar ook op internet zoeken naar aanvullende gegevens over het onderwerp.
Spreek wel uit wie het verslag over het thema schrijft en wie het presenteert aan de klas.
Jullie krijgen voor deze opdracht een half lesuur de tijd.
Zodra jullie klaar zijn, leveren jullie je bijdrage in bij de docent.
Beoordeling
Je docent beoordeelt je bijdrage aan de reisgids op de volgende punten:
Zijn de teksten helder, beknopt en goed verzorgd?
Vullen de afbeeldingen die je gebruikt de teksten goed aan?
Is de tekst gericht geschreven voor geïnteresseerden in de geologie van het Middellandse Zeegebied?
Een verslag is een goede manier om een onderzoek te beschrijven dat je hebt uitgevoerd.
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren. De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Terugkijken
Intro
Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
Geeft de intro een duidelijk beeld over wat in deze opdracht besproken wordt?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
Kun je omschrijven waar gebergtevorming, vulkanen en aardbevingen in het Middellandse Zeegebied voorkomen en hoe de draaiing van de aardplaten in die regio verloopt?
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
Heb je de opdracht binnen dit aantal uren kunnen doen?
Inhoud
In de opdracht kijk je op Google Earth naar het Alpiene plooiingsgebied en eilanden in de Egeïsche Zee.
Kreeg je de gebergtes goed in beeld en kon je de verschillen tussen vulkaaneilanden en eilanden met plooiingsgebieden goed zien?
Eindopdrachten
Heb je de eindtoets gemaakt en had je een goede score?
Vond je het leuk een bijdrage te maken voor een reisgids met een iets andere invalshoek, namelijk de geologische geschiedenis van het Middellandse Zeegebied?
Ben je tevreden met het resultaat?
Het arrangement Mens en bodem - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Aarde" wordt het thema ''Mens en bodem" besproken. Er wordt ingezoomd op het middellandse zeegebied en de plaat tektonische situatie. Het Middellands Zeegebied is het grensgebied tussen de Euraziatische Plaat in het noorden en de Afrikaanse Plaat in het zuiden. De Afrikaanse plaat beweegt naar het noorden, waardoor de Middellandse Zee steeds smaller wordt. Het gebied kent drie grote vulkanen; de Vesuvius, de Etna en de Stromboli. Maar door deze plaatgrenzen zijn er ook gebergtes ontstaan zoals het Alpien plooiingsgebied.
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Aarde" wordt het thema ''Mens en bodem" besproken. Er wordt ingezoomd op het middellandse zeegebied en de plaat tektonische situatie. Het Middellands Zeegebied is het grensgebied tussen de Euraziatische Plaat in het noorden en de Afrikaanse Plaat in het zuiden. De Afrikaanse plaat beweegt naar het noorden, waardoor de Middellandse Zee steeds smaller wordt. Het gebied kent drie grote vulkanen; de Vesuvius, de Etna en de Stromboli. Maar door deze plaatgrenzen zijn er ook gebergtes ontstaan zoals het Alpien plooiingsgebied.
Waarom staat het Middellandse Zeegebied erom bekend dat er vaak een aardbeving plaatsvindt en af en toe ook een vulkaanuitbarsting?
Hoe zijn reliëf, vulkanisme en aardbevingen in het Middellands Zeegebied te verklaren aan de hand van bewegingen van aardplaten in deze regio?
Activiteiten
Kennisbanken.
Jullie hebben gezien welke endogene (door de aarde aangestuurde) processen het Middellandse Zeegebied zijn huidige aanzien hebben gegeven. Aan de hand hiervan maken jullie samen een reisgids voor mensen die zich in de geologische geschiedenis van deze regio willen verdiepen.
Intro
Teksten:
