Ademhalingsstelsel

MZA 1920A Ademhalingsstelsel

MZA 1920A Ademhalingsstelsel

Voorwoord

Beste bezoeker,

Voor je staat de wikiwijs-pagina over het ademhalingsstelsel. Op deze pagina vind je informatie omtrent de anatomie, fysiologie en pathologie behorende bij het ademhalingsstelsel.

Aan het einde van deze wikiwijspagina ken je alle onderdelen van het ademhalingsstelsel en weet je de functies van deze onderdelen. Daarnaast weet je wat astma, COPD en longkanker is en kun je hier de oorzaken, symptomen en behandelingen van noemen.

Deze wikiwijs-pagina is gemaakt in opdracht van de Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn van de HAN te Nijmegen, met als doel het aanbieden van lesstof ter voorbereiding op de landelijke kennisbasistoets.

In de handleiding is te lezen hoe de wikiwijs werkt en hoe je het beste te werk kunt gaan met de verschillende opdrachten die hierin zijn verwerkt.

Veel kijk- en leerplezier,

Eveline, Anouk en Simone

Handleiding

Het uitgangspunt bij het maken van deze Wikiwijs is om de student zo zelfstandig mogelijk te laten werken. Elke student heeft hierbij de mogelijkheid om zichzelf uit te dagen en aan te sluiten bij zijn of haar zone van naaste ontwikkeling. Desondanks vonden wij, voor de juiste uitvoering van de Wikiwijs, het toch noodzakelijk om een handleiding te schrijven. Deze handleiding geeft je handvatten om de Wikiwijs uit te kunnen voeren.

De theorie in deze Wikiwijs wordt blended aangeboden door middel van teksten, video's, PowerPointpresentaties en opdrachten die de student zelfstandig door kan nemen.

Tijdens deze wikiwijs komen verschillende webtools aan bod, namelijk:
Quizlet: Quizlet is een online tool die leerlingen helpt bij het oefenen en beheersen van kennis. Voor deze tool is een account vereist. Dit kan geheel gratis.
Nearpod: Nearpod is een webtool waarmee je interactieve lessen en presentaties kunt maken en daarnaast een quiz, poll of meerkeuze en open vragen kunt toevoegen. Voor deze tool is inloggen niet nodig.  
Educaplay: Educaplay is een online tool waarmee je verschillende soorten interactieve oefeningen kan maken. Bij elke oefening wordt de score bijgehouden, zodat er ook een spelelement bij zit. Voor deze tool is inloggen niet nodig.

De Wikiwijs bevat de volgende hoofdstukken:

  • In hoofdstuk 1 wordt de anatomie van het ademhalingsstelsel behandeld. Het hoofdstuk is opgebouwd uit 9 paragrafen. Er worden gevarieerde opdrachten aangeboden met beschrijving. Dit geeft de mogelijkheid om studenten zelfstandig de paragrafen te laten bestuderen. Indien bij de digitale tool een licentie aangemaakt moet worden ziet u dat na het aanklikken van de link.
  • In hoofdstuk 2, 3 en 4 krijgen de studenten theorie aangeboden over de pathologie van ASTMA, COPD en longkanker. We hebben voor deze ziektebeelden gekozen omdat die het meest voorkomen. Bij de subparagrafen bestaat de mogelijkheid voor de student om te differentiëren en zich verder te verdiepen in de materie.
  • Hoofdstuk 5 is ter voorbereiding op de toets ademhalingsstelsel hier zijn extra oefenmaterialen toegevoegd.
  • Hoofdstuk 6 bestaat uit een formatieve digitale eindtoets met verschillende soorten opdrachten waarmee de studenten hun kennis zelfstandig kunnen toetsen.

Alle opdrachten hebben een beschrijving zodat de student zelfstandig aan de slag kan.

Als laatste vind je de bronnenlijst waaruit wij onze informatie hebben verzameld en die voor iedere geïnteresseerde toegankelijk is.


Voor de docent:
Als docent is het van belang om te beschikken over kennis van het ademhalingsstelsel en de verschillende webtools die tijdens deze wikiwijspagina aan bod komen om zo de studenten te kunnen ondersteunen waar nodig.

Wij staan open voor tips en opmerkingen om onze Wikwijspagina aan te passen.

 

Voorkennis activeren

Afbeelding 1, Bron: Dokterdokter
Afbeelding 1, Bron: Dokterdokter

Wat weet je al over de ademhaling?

Om erachter te komen wat je al weet over de ademhaling staan er een aantal voorbereidingsvragen voor je klaar.
Druk op de onderstaande startknop om te beginnen met de vragen.

 

 

Oefening:Voorkennis activeren

1. Anatomie en fysiologie van het ademhalingsstelsel

In onderstaande video wordt besproken hoe de longen werken en hoe het bloed de opgenomen zuurstof transporteerd naar de cellen. De cellen gebruiken de zuurstof om glucose te verbranden. Het laat een duidelijk beeld zien van hoe onze ademhaling werkt.

Bron: Biologielessen.nl

Neusholte

De neusholte (cavitas nasi) bestaat uit twee ruimtes, deze ruimtes worden verdeeld door het tussenschot. De neusholte is bekleed met slijmvliezen waarin zich bloedvaten en reukzenuwen bevinden.

Het slijmvlies van je neus kan weer verdeeld worden in twee delen:

  • Het ademhalingsgedeelte. Het ademhalingsgedeelte heeft verschillende functies:
    1. zuivering: het bevat neusslijmvlies met lange trilharen. Deze trilharen vervoeren alles wat op hen terecht komt aan slijm en deeltjes uit de lucht naar de keelholte. Eventuele bacteriën en giftige stofdeeltjes uit de luchten worden zo opgeruimd voordat ze je besmetten of beschadigen.
    2. Verwarmen: Het zorgt ervoor dat ingeademde lucht wordt opgewarmd, dit voorkomt dat het longweefsel te sterk afkoeld. 
    3. Bevochtigen: Ingeademde lucht wordt bevochtigd om te voorkomen dat longweefsel uitdroogt. 
  • Het reukgedeelte. Het reukgedeelte van je neusslijmvlies bevindt zich in het bovenste deel van de neusholte. Hier zit in het slijmvlies het zogenaamde olfactorische systeem of reukreceptoren. Deze receptoren staan in contact met de hersenen en geven informatie over de geuren door.

 

Afbeelding 2, Bron: Menselijk lichaam
Afbeelding 2, Bron: Menselijk lichaam
Afbeelding 3, Bron: Gezondheidsplein
Afbeelding 3, Bron: Gezondheidsplein

Mondkeelholte

De mondkeelholte (pharynx) ligt direct achter de mondholte. De mondholte loopt naar achteren door tot aan de slokdarm. Hij strekt zich uit van het laagste gedeelte van het zachte gehemelte tot aan het gebied vlak boven het strottenhoofd.
Achterin de mondkeelholte zitten de twee gehemeltebogen. Hierin liggen de keelamandelen (tonsillen). Deze bestaan uit lymfeweefsel. De mondkeelholte speelt een grote rol bij de afweer tegen ziektekiemen Door het slijmweefsel worden ziektekiemen die ingeademd of ingeslikt worden afgevoerd.

Afbeelding 4, Bron: Dentalzorg
Afbeelding 4, Bron: Dentalzorg

Strottenhoofd

Ingeademde lucht komt via de keelholte door het strottenhoofd (larynx) en stroomt daarna door naar de luchtpijp.

Het strottenhoofd bestaat uit kraakbeen. Hierin liggen je stembanden. Dit zijn slijmvliesplooien die van vorm kunnen veranderen door spierwerking. Ze kunnen net als de snaren van een gitaar strakker gespannen worden. Geluid ontstaat doordat uitstromende lucht vanuit de longen je stembanden laat trillen.

 

Opdracht 1.a & 1.b

Oefening: Opdracht 1.b: Test je kennis

Start

Opdracht 2

Afbeelding 6, Bron: Quizlet
Afbeelding 6, Bron: Quizlet

De volgende opdracht wordt gemaakt in Quizlet.
In deze opdracht is het de bedoeling dat je de juiste plaats in het lichaam aanklikt bij het lichaamsdeel wat boven het plaatje verschijnt.  

Klik op de onderstaande link om te starten met de opdracht.

 

Zet de juiste term in de afbeelding

 

Luchtpijp

De luchtpijp (trachea) bestaat uit zo'n twintig kraakbeenringen die de vorm van een hoefijzer hebben. Door het kraakbeen is je luchtpijp buigzaam en ook stevig: de luchtpijp wordt niet dichtgedrukt wanneer je beweegt. Je kunt de vorm van de luchtpijp vergelijken met een stofzuigerslang. De kraakbeenringen worden door spier- en bindweefsel met elkaar verbonden. De achterwand van de luchtpijp, waar geen kraakbeen zit, is beweeglijk. Hierdoor kunnen grote stukken voedsel door de slokdarm zakken.

 

De binnenkant van de luchtpijp is bekleed met trilhaarepitheel. Hierdoor worden stofdeeltjes en bacteriën uit de ingeademde lucht gefilterd en de luchtpijp uitgewerkt richting de mond. Dit is een continu proces en hier merk je niks van.

 

In onderstaand filmpje wordt een duidelijke uitleg gegeven over de luchtpijp.

 

Bron: Longfonds

Longen

De longen zijn twee sponsachtige organen gelegen in de thorax (borstkas). De longen zijn opgebouwd uit kwabben (lobi). De rechterlong bestaat uit 3 kwabben. De linkerlong bestaat uit twee kwabben vanwege de plaats van het hart aan de linkerkant.

De longen lijken op omgekeerde bomen. Je luchtpijp is de stam van de boom. Daarna splitst je luchtpijp in kleinere takken genaamd bronchiën. De bronchiën splitsen zich vervolgens weer verder. De kleinste takjes leiden tot de zogenaamde longblaasjes. In deze longblaasjes vindt de gasuitwisseling plaats tussen de ingeademde lucht en je bloed.

In de borstkas (thorax) worden de longen omringt door ribben. Tussen de thoraxwand en de longen ligt aan de binnenkant twee longvliezen ook wel pleura visceralis genoemd. Het gedeelte aan de buitenkant dat grenst aan de borstholte wordt borstvlies genoemd oftewel pleura parietalis. Tussen de longvliezen zit pleuravocht, dit vocht zorgt ervoor dat de pleurebladen over elkaar heen kunnen schuiven. Aan de onderkant van de longen bevindt zich het middenrif ook wel diafragma genoemd. Het diafragma is belangrijk bij de ademhaling.

In de volgende paragrafen gaan we wat dieper in over de longen.

 

De onderstaand link bevat een informatievideo over de werking van de longen.

 

De werking van de longen
Bron: Blausen.com

Bronchiën

De bronchiën (bronchus) zijn de buizen die de lucht vanuit de luchtpijp naar de longen vervoeren. Daar wordt de zuurstof overgedragen aan het bloed via longblaasjes (alveoli). De hoofd (linker en rechter bronchus) vertakken zich aan de onderkant van de luchtpijp. Elke bronchus verzorgt één longkwab.

De bronchiën lopen door naar de longen en vormen daar een boomachtige structuur van vertakkingen die zich door het hele longweefsel verspreiden. De buitenkant van de bronchiën bestaat uit elastische, kraakbeenachtige vezels en deze vezels zijn een ringvormige bescherming voor het zachte longweefsel. De bronchiën zijn van binnen bekleed met slijmvlies en kraakbeenschijfjes en bestaan uit bindweefsel en glad spierweefsel. Glad spierweefsel ontspant zich bij inademing en strekt zich bij uitademing. Het slijmvlies in de bronchiën bevat veel trilhaartjes. Die zorgen ervoor dat ingeademde stof en bacteriën worden afgevoerd naar de keel waar het kan worden uitgespuugd of ingeslikt.

Wanneer je spreekt van 'het verkeerde keelgat' gaat het eigenlijk over een van de twee bronchiën, die zich vanaf de luchtpijn naar de longen vertakken. Meestal schiet het voorwerp in de rechterbronchus, omdat die iets rechter naar beneden loopt dan de linker.

 

Afbeelding 7, Bron: netdokter.ch
Afbeelding 7, Bron: netdokter.ch

Bronchioli

De linker en de rechter bronchus vertakken zich net als een boom zodat er in elke long steeds kleinere luchtpijptakken ontstaan. De wand van deze takken bevat kraakbeenstukjes. Bij de kleinste en laatste vertakking, de bronchiolen, ontbreekt in de wand het kraakbeen. Hier zorgen spieren voor het openhouden van de luchtweg. De bronchiolen eindigen in longtrechters met longblaasjes (alveoli).

Afbeelding 8, Bron: biologielessen.nl
Afbeelding 8, Bron: biologielessen.nl

Longblaasjes

De longblaasjes of alveoli zijn de kleine zakjes of blaadjes aan de uiteinden van de bronchiale boom.

Lucht die we inademen, gaat via de luchtpijp naar de bronchiën en dan de longen in. De bronchiën vertakken zich in de longen weer verder, steeds kleiner. Aan de uiteinden van de allerkleinste takjes zitten de longblaasjes. De longblaasjes lijken op een trosje druiven en bevat tien of meer longblaasjes. In totaal hebben de longblaasjes een oppervlak van zo’n zeventig tot honderd vierkante meter. Dat is bijna zo groot als een half tennisveld.

Simpel gezegd zorgen de longblaasjes voor de uitwisseling van zuurstof en afvalstoffen. Dat doen ze via een netwerk van hele kleine bloedvaatjes, die om de longblaasjes heen liggen. Via deze bloedvaatjes komt de ingeademde zuurstof in het bloed terecht. Het bloed vervoert het zuurstof daarna door het hele lichaam. Het bloed geeft afvalstoffen (koolstofdioxide) terug aan de lucht in de longblaasjes. De koolstofdioxide ademen we vervolgens weer uit.

Zodra ingeademde lucht via de bronchiën de longblaasjes bereikt, dringt het zuurstof uit die lucht door de wanden van de longblaasjes heen. Daar komt het in de bloedvaatjes terecht.

 

Afbeelding 9, Bron: Biologielessen
Afbeelding 9, Bron: Biologielessen

Middenrif

Het middenrif (diafragma) speelt een belangrijke rol bij de ademhaling.

Wanneer de spierweefsels van het diafragma samentrekken wordt de koepel platter en lager waardoor de thoraxholte naar beneden toe groter wordt. Het middenrif vormt de scheiding van borst- en buikholte. De 'koepel' gaat bij ademhaling naar beneden en de ribben gaan opzij waardoor er meer ruimte ontstaat in de borstholte zodat de longen zich kunnen vullen met zuurstof.

De neerwaartse druk van het middenrif tegen de organen in de buikholte zorgen er ook voor dat de buik omhoogkomt bij een inademing.

De ingeademde lucht ademen we weer uit door de elastische terugslag van het middenrif. De koepel komt daarbij omhoog als een parachute die zich opbolt. Ook de buikspieren worden bij de uitademing gebruikt. Door deze licht aan te spannen gaat de buik omlaag en helpen de buikspieren het middenrif weer omhoog te brengen. Deze vorm van ademen wordt de diafragmatische adem of de buikademhaling genoemd. Door middel van het middenrif kan er diep in de longen worden ingeademd en komt de buik omhoog, in plaats van bijvoorbeeld de borst bij de wat oppervlakkige borstademhaling. Voor een goede werking van het middenrif heb je krachtige buikspieren nodig ter ondersteuning.

 

Opdracht 3

De volgende opdracht wordt gemaakt in Nearpod. Het is de bedoeling dat je de juiste afbeeldingen bij elkaar vindt.

2. Pathologie: ASTMA

Het bestand wat hieronder wordt weergegeven bevat een korte PowerPoint presentatie over de ziektebeelden COPD en Astma.

In de volgende hoofdstukken die hierop volgen wordt er verdere uitleg gegeven over COPD en Astma.

Astma

De onderstaand link bevat een informatievideo over Astma.

Astma
Bron: blausen.com

Wat is astma

Astma is een aandoening waarbij een ontstekingsreactie optreedt in de bronchiën in reactie op bepaalde prikkels. Als reactie op prikkels vernauwt de bronchiën zich.

Normaal is het gladde spierweefsel rond de luchtwegen ontspannen, de lucht kan zo gemakkelijk in en uit stromen. Bij astma trekken de gladde spieren zich samen in reactie op bepaalde prikkels. Door de vernauwing die ontstaat in de luchtwegen kan de lucht zich minder makkelijk verplaatsen.                                                                                                    

afbeelding 12, Bron: www.pgmcg.nl
afbeelding 12, Bron: www.pgmcg.nl

Oorzaken astma

Huisstofmijt, huidschilfers, pollen

Allergie voor huisstofmijt, huidschilfers en pollen geeft overprikkeling van de luchtwegen wat tot astma kan leiden.

Tabaksrook

Tabaksrook is schadelijk voor de luchtwegen en prikkelt deze. Gebeurt dit voor langere tijd heb je kans dat er    een ontsteking in de luchtwegen ontstaat. Al deze prikkeling blijft bestaan, kan de ontstekingsreactie chronisch worden.

Luchtvervuiling

Luchtvervuiling is een factor in de ontwikkeling van astma; bijvoorbeeld in de buurt wonen van een snelweg, beroepsmatig en soms onbedoeld vervuilde lucht of chemische dampen inademen.

Koude lucht

Het weer kan veel invloed hebben op de longen. Koude en vochtige lucht kunnen de klachten erger maken. Je kan het merken aan dat iemand met astma benauwd wordt of vaker hoest. Mensen met astma die actief buiten zijn kunnen sneller last krijgen van hun astma. Ook de overgang van koud naar warm weer en andersom kan astmaklachten verergeren.

Emoties

Angst, huilen, schreeuwen, stress, woede, of hard lachen, dit kan allemaal een prikkel zijn voor een astma-aanval.

Lichamelijke inspanning

Bij inspanningsastma word je benauwd als je je inspant. Bijvoorbeeld als je sport. Je krijgt dan vooral klachten als je te snel in beweging komt.

Erfelijke aanleg, oorzaak niet bekend.

 

Symptomen astma

Kortademigheid;

Wie kortademig is, gaat vaak hijgen. Dit komt omdat het voelt alsof het onderste deel van de longen dichtzit. Hierdoor neem je vaak korte ademteugen.

Piepende ademhaling;

Dit komt omdat de luchtpijp en bronchiën (de vertakkingen van de luchtpijp naar de longen) zich vernauwen. Hierdoor verkrampen de omliggende spiertjes. De lucht heeft dan minder ruimte om doorheen te gaan. Vooral piepende uitademing.

Hoesten;

De slijmvliezen zijn vaak geïrriteerd. Daarom maken de slijmvliezen in de neus en longen meer slijm aan dan normaal. Hoesten is een natuurlijke reactie van het lichaam. Door het hoesten zorgt het lichaam ervoor dat het slijm loskomt.

Benauwdheid;

De gaswisseling vindt niet goed plaats doordat het omliggende weefsel dikker is door bijvoorbeeld ontsteking van de luchtwegen waardoor gaswisseling nauwelijks of niet plaats vindt.

Gebrek aan energie.

 

 

 

 

Diagnose astma

De diagnose kan gesteld worden aan de hand van klachten en de stoornissen in de werking van de luchtwegen. Doordat de klachten voor iedereen anders zijn, kan het soms een tijd duren voordat er wordt gedacht aan astma.

Anamnese

Een anamnese is een gesprek met de arts waarin je alle klachten bespreekt waar je last van hebt. Zo wordt er een goed beeld gevormd van de ernst van de ziekte, het effect van medicijnen en de invloed op jouw leven.

Lichamelijk onderzoek

Tijdens het algemeen lichamelijk onderzoek worden ook de longen goed onderzocht. Er wordt gekeken naar de stand van je borstkas, het tempo van de ademhaling en welke spieren je daarbij in welke mate gebruikt.

Luisteren

De ademhaling wordt beluisterd met een stethoscoop. De arts krijgt zo een indruk van de situatie in je longen. Alle delen van de longen, aan de voor-, achter- en zijkant van je lichaam worden beoordeeld om de luchthoudendheid en het soort ademgeruis vast te stellen. Ook bijgeluiden kunnen informatie geven over de aanwezigheid van bijvoorbeeld slijm en vocht.

Kloppen

Ook door middel van kloppen kan een arts informatie krijgen over de luchthoudendheid van de longen. Door met een vinger van de ene hand op de vingers van de andere hand, die plat op de borstkas ligt, te kloppen (tikken) ontstaat er een geluid. De hoeveelheid lucht of slijm in het eronder liggende stuk long bepaalt hoe het geluid klinkt.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek, bijvoorbeeld op bepaalde cellen en eiwitten, kan informatie geven over infecties, allergie, afweerstoornissen en dergelijke.

Allergologisch onderzoek

Om te weten of je allergisch bent kan er een bloedonderzoek en/of een huidtest worden gedaan.
Met dit onderzoek kun je zien voor welke stoffen je allergisch bent. Maar ook hier geldt weer dat de uitslagen aan de hand van de klachten moeten worden geïnterpreteerd.

Beeldvormend onderzoek

Soms wordt er een röntgenfoto van je borstkas gemaakt, waardoor je longen en hart zichtbaar worden. Je kunt onder andere zien waar lucht in de longen zit en waar niet en of er vochtophoping is. Met dit onderzoek kun je geen astma aantonen, wel ontstekingen. Ook kun je zien in welke mate de longen ontplooid zijn.

Longfunctie onderzoek

Een longfunctieonderzoek geeft veel informatie. Je ziet niet alleen hoe het nu met je gaat, maar ook hoe je longen zich in de loop van de jaren ontwikkelen. Meestal zijn je longen rond je 24e uitgegroeid en ontwikkeld, en zit je dan op de top van je longfunctie. Maar bij astmapatiënten die hun astma niet goed onder controle hebben (bijvoorbeeld door niet trouw medicijnen te nemen), stopt de ontwikkeling eerder, waardoor het optimale maximum niet wordt bereikt. Ook krijg je een snellere afname van de longfunctie, net zoals bij mensen die roken.

Als deze onderzoeken los of samen (ligt aan de ernst van de klachten) samen met de klachten die je kan hebben,  kan de diagnose astma gesteld worden.

Behandeling astma

Astma is een chronische longziekte. Dit houdt in dat de ziekte blijvend is.

 

Medicatie:
- Ontstekingsremmers en luchtwegverwijders.
- Vaak via inhalator (puffer).
- Gericht op klachten vermindering.

 

Maatregelen ter voorkoming:

- Met koud weer eventueel een sjaal voor de mond houden zodat de ingeademde lucht iets warmer is,

- Niet roken in huis of in de auto,
- Het huis zo veel mogelijk allergeenvrij maken bij aangetoonde allergieën (huisstofmijt, huisdieren).

 

Kennisvragen

Oefening: Vragen Astma

Start

3. Pathologie: COPD

Wat is COPD?

Afbeelding 13, Bron: Longfonds
Afbeelding 13, Bron: Longfonds

De afkorting COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease (Chronische Obstructieve Long Ziekte).

COPD is een verzamelnaam voor:

Chronische bronchitis

Bij chronische bronchitis zijn de bronchiën steeds ontstoken. De bronchiën zijn de vertakkingen van je luchtpijp naar je longen. Daardoor maakt je lichaam meer slijm aan en is ademhalen lastiger.

Longemfyseem

Bij longemfyseem of emfyseem gaan er langzaam longblaasjes verloren. De longblaasjes zorgen ervoor dat zuurstof na het inademen in je bloed komt. En dat je afvalstoffen weer kunt uitademen. Hoe minder longblaasjes er zijn, hoe moeilijker dit wordt. Hierdoor kan je het benauwd krijgen.

​

In de onderstaande informatievideo krijg je een duidelijk beeld van COPD.

 

Bron: Longfonds

Oorzaken van COPD

Afbeelding 14, Bron: Informatie ziektebeelden
Afbeelding 14, Bron: Informatie ziektebeelden

De meeste mensen krijgen pas na hun veertigste COPD. Meestal is roken de oorzaak. Roken of meeroken beschadigt de longen ernstig. Daardoor kunnen longziekten zich gemakkelijker ontwikkelen.

Andere oorzaken van COPD

Ongeveer één op de vijf mensen met COPD heeft nooit gerookt. Bij hen heeft COPD een andere oorzaak, zoals:

  • Astma, longontsteking en andere longziekten
  • Erfelijke ziekten
  • Schadelijke stoffen, zoals houtstof, lijm en verfdampen
  • Luchtvervuiling, bijvoorbeeld door fijnstof.

 

Symptomen COPD

afbeelding 15, Bron: COPD oplossingen
afbeelding 15, Bron: COPD oplossingen

Als je COPD hebt, kom je vaak adem tekort. Door ontstekingen in je longen gaan je longblaasjes langzaam kapot. Hierdoor krijg je klachten als hoesten en benauwdheid.

 

Bij COPD kan je last hebben van:

• Benauwdheid

• Hoesten

• Slijm ophoesten

• Kortademigheid

• Vermoeidheid

• Weinig spierkracht

• Gewichtsverandering

 

Diagnose COPD

Hoest je al een tijd? Of ben je vaak benauwd? Je huisarts probeert vast te stellen waar je klachten vandaan komen. Denkt de huisarts aan de diagnose COPD? Dan krijg je waarschijnlijk een longfunctietest. Het medische woord hiervoor is spirometrie. Als je huisarts dit onderzoek niet zelf uitvoert, verwijst hij je door naar het ziekenhuis of een laboratorium.
 
Longfunctietest of spirometrie

De longfunctietest is een blaastest waarbij wordt onderzocht wat je longinhoud is. Artsen noemen dit ook wel een spirometrie. Is de longinhoud veel minder dan normaal? Dat kan betekenen dat je COPD hebt. Een longfunctietest of spirometrie is een eenvoudige, pijnloze en een betrouwbare manier om de diagnose COPD vast te stellen en duurt ongeveer 45 minuten.

 

CT-scan

Soms is het nodig naast de spirometrie, aanvullend onderzoek te doen. Bijvoorbeeld een foto van je borstkas of een CT-scan. Dit is een onderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van röntgenstraling. Met een CT-scan zijn afwijkingen in je longweefsel goed te zien.
 

Uitgebreid onderzoek

Je arts kan ook meten hoe je ademhaling reageert op inspanning, bijvoorbeeld na lopen of fietsen. Röntgenfoto’s, een inspanningstest, een allergietest of een uitgebreidere spirometrie geven soms meer informatie over hoe het gaat met je longen.

Behandeling COPD

Genezing van COPD is niet mogelijk. De ontwikkeling van de ziekte loopt bij iedereen anders.

• Medicatie:
- Ontstekingsremmers en luchtwegverwijders.
- Vaak via inhalator (puffer).
- Gericht op klachten vermindering.

• Fysiotherapie:
- Helpen bij het ademen.
- Ontspanningsoefeningen.
- Goede manier van hoesten aanleren.
- Longrevalidatie.

• Zuurstof:
- Voorkomen van daling van zuurstof in het bloed.

 

Afbeelding 16, Bron: Longfonds
Afbeelding 16, Bron: Longfonds

Kennisvragen

Oefening: Kennisvragen COPD

Start

4. Pathologie: Longkanker

Longkanker is kanker in de longen. De medische term voor longkanker is longcarcinoom. In Nederland krijgen ruim 12.000 mensen per jaar de diagnose longkanker. Bij ongeveer de helft van hen is de kanker dan al uitgezaaid.

Afbeelding 17, Bron: Smarthealth
Afbeelding 17, Bron: Smarthealth

De onderstaande link bevat een informatievideo over longkanker.

Longkanker
Bron: blausen.com

Wat is longkanker?

Bij longkanker ontstaat er een kwaadaardige tumor in het longweefsel of de luchtpijp. De kans op uitzaaien bij deze vorm van kanker is groot doordat het zich via het bloed en de lymfeklieren kan bewegen en het hierdoor naar andere organen kan verspreiden. 


Er zijn verschillende soorten stadiums binnen longkanker:

  • Stadium I: er is alleen een kleine tumor in de long
  • Stadium II: de tumor is iets groter en er kunnen kankercellen aanwezig zijn in de lymfeklieren van de longen
  • Stadium IIIa: er zijn kankercellen in de lymfeklieren tussen de longen, aan de kant waar de tumor zit.
  • Stadium IIIb: er zijn kankercellen in de lymfeklieren tussen de longen, aan de andere kant van de borstkas dan waar de tumor aanwezig is, of er zijn kankercellen boven het sleutelbeen
  • Stadium IIIc: de tumor is groter dan 5 cm, ook zijn er kankercellen aan de andere kant van de borstkas dan waar de tumor aanwezig is, of er zijn kankercellen boven het sleutelbeen, er zijn geen uitzaaiingen
  • Stadium IVa: er zijn verschillende tumoren in de long, er is ook een tumor in de andere long of er is een uitzaaiing in één andere orgaan
  • Stadium IVb: er zijn meerdere uitzaaiingen in een ander orgaan dan de long of er zijn uitzaaiingen in meerdere andere organen dan de long

Oorzaken van longkanker

Longkanker ontstaat in de meeste gevallen door roken. Longkanker kan ook ontstaan bij mensen die nooit hebben gerookt, hierbij is lonkanker ontstaan door een spontane verandering in de cellen. Meeroken, luchtvervuiling en het inademen van fijnstof of het werken met schadelijke stoffen, kunnen ook longkanker veroorzaken. Door het langdurig inademen van schadelijke stoffen verandert het genetische materiaal van de cellen in de longen. Hierdoor wordt de celdeling verstoord en worden het kwaadaardige kankercellen.

 

 

Afbeelding 18, Bron: longkankernederland.nl
Afbeelding 18, Bron: longkankernederland.nl

Symptomen bij longkanker

Wanneer iemand longkanker heeft kan dit verschillende klachten geven. Deze klachten zijn afhankelijk van de plaats van de tumor, de grootte tumor en de eventuele uitzaaiingen.

Klachten bij longkanker kunnen zijn:

  • Verandering in het hoestpatroon (bijvoorbeeld hardnekkige prikkelhoest)
  • Bloed in opgehoest slijm
  • Kortademigheid
  • Vaak terugkerende longontsteking
  • Aanhoudende heesheid
  • Zeurende pijn in de borststreek, rug, of in het gebied van de schouders

 

Diagnose bij longkanker

De huisarts verwijst je naar het ziekenhuis als meer onderzoek voor jouw klachten nodig is. De arts in het ziekenhuis onderzoekt waar jouw klachten vandaan komen. De longarts kan vervolgens vaststellen of je longkanker hebt, om welke soort het gaat en in welk stadium de ziekte zich bevindt.

De belangrijkste onderzoeken zijn:

  • Bloedonderzoek, waarbij bloed wordt afgenomen, dat in het laboratorium wordt onderzocht.
  • Röntgenfoto, waarop een mogelijke tumor te zien is.
  • CT-scan, waarmee de precieze plaats van de tumor kan worden vastgesteld. Ook eventuele uitzaaiingen naar de lever en bijnieren zijn hierop te zien, net als vergrote lymfeklieren.
  • Echo-endoscopie, waarbij een flexibele slang via de mond de slokdarm of de luchtwegen wordt ingebracht. Met behulp van geluidsgolven worden de klieren rond de luchtpijp of slokdarm gecontroleerd. Als er sprake is van een vergrote klier, dan wordt met behulp van een dunne naald weefsel uit de klier gehaald. Dit weefsel wordt onderzocht op kwaadaardige cellen.
  • Echografie van de bovenbuik, waarbij met behulp van geluidsgolven een beeld wordt gemaakt van wat er zich in de buik afspeelt.
  • Bronchoscopie, een onderzoek waarbij de luchtwegen van binnen worden bekeken met een bronchoscoop. Dit is een slang met aan het uiteinde een camera. Bij dit onderzoek wordt vaak ook wat weefsel weggenomen om het nader te onderzoeken.

 

Bron: longkanker Nederland

Behandeling van longkanker

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk voor longkanker. Afhankelijk van het soort longkanker dat je hebt, het stadium van de longkanker en de mogelijke uitzaaiingen, maakt de arts een behandelplan. Hier vind je de verschillende mogelijkheden.

Operatie

De behandelend arts zal alleen een operatie voorstellen als de hele tumor verwijderd kan worden.
 

Chemotherapie

Chemotherapie is een behandeling met celdodende geneesmiddelen. Deze geneesmiddelen worden in kuren gegeven.


Radiotherapie:

Radiotherapie maakt gebruik van straling. De behandeling met radiotherapie kan op verschillende manieren.


Doelgerichte therapie:

Heeft je longtumor bepaalde kenmerken dan schrijft de behandelend arts speciale medicijnen voor precies en doelgericht voor dit type longkanker.
 

Endobronchiale therapie:

Met behulp van een bronchoscoop voert de arts de behandeling uit in de luchtweg dit heet Endobronchiale therapie.


Immuuntherapie:

Een behandeling voor longkanker die momenteel sterk in ontwikkeling is betreft immuuntherapie. Deze behandeling wordt ook wel immunotherapie genoemd.

 

Kennisvragen

De volgende opdracht wordt gemaakt in Educaplay.

5. Voorbereiding toets

Ter voorbeiding op de toets ademhalingsstelsel hebben we wat extra oefenmaterialen toegevoegd.

 

Deze Quizlet bevat een pagina waarin je de juiste match bij elkaar moet vinden.

https://quizlet.com/431089550/match

 

Onder deze knop bevind zich een video over een snijpracticum van de longen.

Snijpracticum longen

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

kahoot

powerpoint

nearpod

Drillster

6. Eindtoets ademhalingsstelsel

Beste studenten,

 

Je bent bij de eindtoets terechtgekomen. Als je de informatie hebt gelezen, de filmpjes bekeken en de extra opdrachten gemaakt hebt, kun je deze eindtoets maken.

 

Veel succes!

Toets: Ademhalingsstelsel

Start

Bronnenlijst

 

Anatomie en fysiologie:

Internet:

Börger, boris. (2019). De bouw van de longen. Geraadpleegd op 12 oktober 2019, van https://biologielessen.nl/index.php/dna-21/1982-de-bouw-van-de-longen

Börger, boris. (2019b). Gaswisseling. Geraadpleegd op 12 oktober 2019, van https://biologielessen.nl/index.php/dna-21/498-gaswisseling

Dentalzorg. (z.d.). Geraadpleegd op 8 oktober 2019, van https://www.dentalzorg.nl/blog/steeds-meer-gevallen-hoofd-halskanker

Encyclopedie. (z.d.). Geraadpleegd op 17 oktober 2019, van https://encyclopedie.medicinfo.nl/keelholte/e74f604f54ed4d3293585f5d3391924f

Gezondheidsplein. (z.d.). Geraadpleegd op 14 oktober 2019, van https://www.gezondheidsplein.nl/menselijk-lichaam/neus/item45079

Het menselijk lichaam. (z.d.). Geraadpleegd op 8 oktober 2019, van https://www.menselijklichaam.nl/ademhaling/neusholte/

Het zanglab. (z.d.). Geraadpleegd op 9 oktober 2019, van https://www.hetzanglab.nl/krijg-jij-het-uit-je-strot-hoe-je-strottenhoofd-werkt-blog/

Longfonds. (z.d.). Geraadpleegd op 1 oktober 2019, van https://www.longfonds.nl/

Medicinfo. (sd). Keelholte. Geraadpleegd op 8 oktober 2019, Opgehaald van Medicinfo: https://encyclopedie.medicinfo.nl/keelholte/e74f604f54ed4d3293585f5d3391924f

Van der Pol, R. (2019, 25 juni). De beste techniek bij ademhaling. Geraadpleegd op 5 oktober 2019, van https://www.dokterdokter.nl/gezond-leven/bewegen/de-beste-techniek-bij-ademhalen/item28512

Vos, K. (2019). Neus. Geraadpleegd op 2 oktober, Opgehaald van Gezondheidsplein: https://www.gezondheidsplein.nl/menselijk-lichaam/neus/item45079

 

Boeken:

Abrahamse, C. A., Broeshart, C. M., Mocking, P., & Wijdeveld, I. (2016a). ademhalingsstelsel en de observatie ervan. In C. A. Abrahamse & M. H. A. J. Gloudemans (Red.), persoonlijke basiszorg 2 (pp. 46–49). Amersfoort, Nederland: ThiemeMeulenhoff.

Visavi. (2019). Beauty level (Eerste druk). Amersfoort: Visavi.

W.M. Mandigers, A. T.-H. (2004). Anatomie en Fysiologie. Utrecht/Zutphen: ThiemeMeulenhof.

Pathologie:

artsen voor kinderen. (2019). https://www.cyberpoli.nl/astma/medisch/watisastma. Geraadpleegd op 8 oktober 2019, van https://www.cyberpoli.nl/astma/medisch/watisastma

COPD oplossingen. (z.d.). Geraadpleegd op 1 november 2019, van https://www.copdoplossingen.nl/a-49433314/copd-klachten-symptomen/symptomen-en-klachten-bij-copd

Informatie ziektebeelden. (z.d.). Geraadpleegd op 31 oktober 2019, van https://informatieziektebeelden.jouwweb.nl/copd

Longfonds. (z.d.). Geraadpleegd op 1 oktober 2019, van https://www.longfonds.nl/

Longkanker Nederland. (2014-2019). Over longkanker. Geraadpleegd op 1 oktober 2019, Opgehaald van Longkanker Nederland: https://www.longkankernederland.nl/over-longkanker/