Inleiding - Consumeren
Thema
Natuur & Milieu
Als je gaat consumeren, kies jij dan het product dat het beste is voor het milieu?
Een beter milieu begint met jezelf, maar welke rol speelt de overheid bij de bescherming van het milieu?
Je gaat vanuit 2 invalshoeken naar het milieu en hoe wij hier mee om kunnen en moeten gaan.
Overheid en bestuur
De overheid speelt een belangrijke rol in de economie en de economie speelt een belangrijke rol bij de keuzes die de overheid maakt. Wie is de overheid eigenlijk en op welke manieren bemoeit de overheid zich met de economie? Welke producten worden door de overheid voortgebracht en waarom worden juist die producten door de overheid voortgebracht en andere niet? Wat wil de overheid bereiken met alle regelgeving en lukt dat ook? Een beter milieu begin met jezelf, maar welke rol speelt de overheid bij de bescherming van het milieu?
Eindopdracht
De eindopdracht van dit thema heeft als titel 'Files!'. Je bestudeert uit de verkiezingsprogramma's van drie politieke partijen het gedeelte waarin ze iets zeggen over het fileprobleem. Je schrijft een kort artikel waarin je aangeeft welke partij volgens jou de beste oplossing heeft voor het fileprobleem.
Naast de eindopdracht vind je bij de afsluiting ook een overzicht van alle Kennisbankitems van dit thema plus een begrippenlijst, een diagnostische toets, examenvragen en enkele vragen die je helpen bij het terugkijken op het thema.
Genoeg te doen. Aan de slag!
Leerdoelen
Aan het eind van het thema kun je:
- voorbeelden geven van milieuvriendelijk (koop)gedrag.
- omschrijven wat wordt bedoeld met milieubeleid en enkele voorbeelden van milieubeleid door de overheid noemen.
Consumeren en milieu
Vooraf
Afvalproductie
In het diagram zie je van een aantal landen hoeveel een persoon gemiddeld aan afval produceert.
Afvalproductie per persoon per jaar in kilogram 
In het diagram zie je bijvoorbeeld dat iemand in Ierland gemiddeld 300 kg afval per jaar produceert.
Gebruik het diagram bij het beantwoorden van de volgende vragen.
- Van welk land produceren de inwoners gemiddeld het meeste afval?
- Hoeveel kg afval produceert een Nederlander gemiddeld per jaar?
- Hoeveel kg afval wordt er in totaal in Nederland per jaar geproduceerd?
Ga uit van 17 miljoen mensen.
- Volgens Inge wordt er in rijke landen meer afval geproduceerd dan in armere landen.
Ben je het met Inge eens?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
- door middel van voorbeelden duidelijk maken wat wordt bedoeld met milieuvriendelijk gedrag.
- uitleggen wat recycling is.
- een manier noemen waarop consumenten aan producenten kunnen laten weten dat ze een bepaald product niet willen hebben.
- het begrip geven voor het proces wat hierboven staat beschreven.
Stap 1: Milieuvriendelijk gedrag
Mensen produceren veel afval. Afval vervuilt het milieu.
Milieuvriendelijk gedrag is gedrag dat helpt om de afvalberg niet te groot te laten worden.
Voorbeelden van milieuvriendelijk gedrag zijn:
- het gebruik van statiegeldflessen.
- het gebruik van spaarlampen.
- het reizen met de trein in plaats van met de auto.
- het scheiden van afval.
Het reizen met de trein in plaats van met de auto is een voorbeeld van milieuvriendelijk gedrag.
Toch reizen er nog veel mensen met de auto.
- Waarom is reizen met de trein beter voor het milieu?
- Reis je zelf wel eens met de trein in plaats van met de auto?
- Schrijf een nadeel van de trein op.
- Schrijf ook een voordeel van de trein op.
- Wat zou er moeten gebeuren om meer mensen met de trein te laten reizen in plaats van met de auto?
Stap 2: Recycling
Het scheiden van afval is ook een voorbeeld van milieuvriendelijk gedrag.
Papier hoort in de papierbak, glas in de glasbak, groente-, fruit- en tuinafval in de gft-bak en plastic in de plasticbak.
- Wat is het voordeel van het gescheiden ophalen van afval?
Het hergebruiken van afvalproducten noem je ook wel recycling.
- Schrijf minimaal drie producten op die hergebruikt kunnen worden.
- Als je in een winkel rondloopt, zie je vaak niet meteen welke producten te recyclen zijn. Om je hierbij te helpen zijn er milieukeurmerken.
Zoek op internet een milieukeurmerk op dat aangeeft dat producten te recyclen zijn.
Stap 3: Kopersstaking
Tropisch hout kan worden gebruikt voor bijvoorbeeld kozijnen, deuren en hekwerken. Om aan tropisch hout te komen, worden tropische regenwouden gekapt. Dat tropisch regenwoud is belangrijk voor het milieu.
Het is niet goed als er te veel regenwoud verdwijnt. In de meeste doe-het-zelfwinkels kun je ook ander hout dan tropisch hout kopen.
- Hoe kun je als consument een bijdrage leveren aan het behoud van het tropisch regenwoud?
Als een bepaald product door veel mensen niet gekocht wordt, spreek je van een kopersstaking. Consumenten kunnen door een kopersstaking laten merken dat ze milieuonvriendelijk gedrag niet goed vinden.
- Leg uit waarom een kopersstaking een heel goed middel is om producenten te dwingen milieuvriendelijker te produceren.
Stap 4: Groene stroom
Consumenten kunnen tegenwoordig kiezen tussen natuurstroom en 'gewone' stroom. Natuurstroom wordt opgewekt uit zon, water en wind. 'Gewone' stroom wordt opgewekt uit kolen, gas of olie.
Natuurstroom wordt ook wel groene stroom genoemd, omdat het opwekken minder milieuvervuiling met zich meebrengt. Groene stroom is vaak wel duurder dan gewone stroom.
- Gebruiken jullie thuis gewone stroom of groene stroom?
- Schrijf op waarom jullie thuis wel of geen groene stroom gebruiken.
- Zoek uit waarom groene stroom vaak duurder is dan gewone stroom.
- Bedenk een actie waarmee de overheid het gebruik van groene stroom zou kunnen promoten.
Stap 5: Recyclingbijdrage
Iedereen die in 2014 een nieuwe auto heeft gekocht, heeft een recyclingbijdrage van 45 euro betaald. De recyclingbijdrage wordt gebruikt om de auto aan het eind van zijn levensduur milieuverantwoord te recyclen.
De gemiddelde levensduur van een auto is in Nederland zo'n 17 jaar. Elk jaar danken we in Nederland zo'n 200.000 auto's af. Afgedankte auto's zitten vol materialen die goed opnieuw te gebruiken zijn. Zo kun je de autobanden van een afgedankte auto opnieuw tegenkomen als de zachte rubberen tegels onder een speeltoestel.
Bekijk de video.
De recyclingbijdrage die wordt betaald bij de aanschaf van een auto is bedoeld om de kosten voor de inzameling en het hergebruik te betalen.
De recyclingsbijdrage geldt niet alleen bij aanschaf van een auto.
Zoek op internet op bij welke apparaten je ook sinds 2013 een recyclingsbijdrage betaalt.
Overheid en milieu
Vooraf
Overheid en milieu
Lees onderstaande tekst.
Wat vind jij?
Moet de overheid ingrijpen als bedrijven stoffen produceren die schadelijk zijn voor het milieu? En wat als dat ingrijpen ten koste gaat van de werkgelegenheid of zelfs een hele beroepsgroep?
Bespreek je antwoorden met een klasgenoot.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
- twee voorbeelden van milieubeleid van de overheid noemen.
- toelichten wat bedoeld wordt met maatschappelijke kosten.
- twee voorbeelden noemen van milieuvriendelijk gedrag dat wordt gestimuleerd door de overheid.
Stap 1: Overheid en milieu
Bestudeer uit de Kennisbank economie de eerste pagina van het volgende onderdeel.
KB: Overheid en milieu
Welke vormen van milieubeleid herken je in de volgende overheidsmaatregelen?
- Er is een wet aangenomen waarin is vastgelegd hoeveel schadelijke stoffen een brommer maximaal mag uitstoten.
- De overheid heeft besloten de productie van milieuzuinige auto's te bevorderen door de producenten een deel van de de kostprijs terug te betalen.
- Met een heffing op de mestoverschotten hoopt de overheid dat het aantal varkens de komende jaren zal afnemen.
Bespreek de antwoorden met een klasgenoot.
Stap 2: Productie verf
Bij de productie van een bepaald soort verf komen gevaarlijke gassen vrij.
De overheid wil de productie van deze soort verf tegengaan door een milieubelasting te heffen.
Dat dit kan helpen, kun je uitleggen in vijf stappen. Hieronder staan die stappen. Ze staan alleen nog niet in de juiste volgorde. Jij moet uitzoeken wat de juiste volgorde is.
- De overheid heft een milieubelasting.
- De verkoopprijs van de verf moet omhoog.
- Het bedrijf maakt minder verf.
- Het bedrijf heeft extra kosten.
- Er wordt minder van deze verf verkocht.
De juiste volgorde is: 1 - ... - ... - ... - ...
Stap 3: Rekeningrijden
De auto is een van de grootste vervuilers in Nederland. De regering probeert het gebruik van de auto onder andere terug te dringen door een hoge accijns op benzine. Een andere maatregel die wordt overwogen is het invoeren van rekeningrijden.
Beantwoord de volgende vragen samen met een klasgenoot.
- Wat is rekeningrijden?
- Stel dat rekeningrijden wordt ingevoerd in de spitsuren. Wat hoopt de regering daar dan mee te bereiken?
- Ben jij voor of tegen rekeningrijden?
Schrijf de argumenten op waarmee je iemand die er anders over denkt dan jij van je gelijk wilt overtuigen.
Stap 4: Zonne-energie
De heer Draaisma heeft een installatiebureau opdracht gegeven een aantal panelen met zonnecollectoren op het dak van zijn huis te plaatsen. De zonnecollectoren vangen de zonneschijn op en verwarmen het water in zijn boiler. "Dat scheelt mij energiekosten", aldus de heer Draaisma, "en bovendien subsidieert de overheid een deel van de aanlegkosten."
- Waarom zal de overheid de aanleg van een zonnecollector subsidiëren?
- Wat is de reden voor de heer Draaisma om een zonnecollector op het dak van zijn huis te laten plaatsen?
De zonnecollector die de heer Draaisma laat plaatsen, kost inclusief het plaatsen € 4250,-. De heer Draaisma krijgt € 500,- subsidie. Door het gebruik van de collector bespaart de heer Draaisma jaarlijks 4000 kWh aan elektriciteit. De prijs van 1 kWh is € 0,125.
- Na hoeveel jaar heeft de heer Draaisma de zonnecollector eruit?
Stap 5: Maatschappelijke kosten
Bekijk de krantenkop.
Onder milieucriminaliteit wordt verstaan het zonder toestemming dumpen van afval in de natuur.
- Waarom zullen sommige bedrijven hun afval zonder toestemming in de natuur lozen.
- Wie zal voor het opruimen van het afval moeten betalen?
Bestudeer uit de Kennisbank economie de tweede pagina van het volgende onderdeel.
KB: Overheid en milieu
Je kent vast wel de uitdrukking 'de vervuiler betaalt'.
- Wat wordt met deze uitdrukking bedoeld?
- Gaat deze uitdrukking altijd op bij milieuvervuiling?
Leg je antwoord uit.
Stap 6: Welke maatregel?
Lees het volgende krantenartikel.
Bespreek de maatregelen met je klasgenoten.
Schrijf van iedere maatregel de gevolgen op.
Kies uiteindelijk samen één van de drie maatregelen.
