In Nederland wordt elektriciteit heel anders opgewekt dan in Frankrijk. Er zijn overeenkomsten tussen beide landen, maar vooral grote verschillen. De verschillen zijn deels te verklaren uit de geografische omstandigheden in beide landen.
In deze video worden de bronnen van energie in Nederland en Frankrijk met elkaar vergeleken.
Wat is een voordeel en een nadeel van het gebruik van aardgas als energiebron?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
beschrijven met welke energiebronnen de meeste elektriciteit in Nederland wordt opgewekt;
beschrijven met welke energiebronnen de meeste elektriciteit in Frankrijk wordt opgewekt;
de ligging van enkele bekende centrales in Nederland en Frankrijk herkennen;
minimaal twee bijzondere Franse elektriciteitscentrales noemen;
uitleggen waarom kernenergie in Frankrijk duurder is dan windenergie.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leest over het gebruik van verschillende energiebronnen in verschillende Nederlandse elektriciteitscentrales. Je beantwoordt er vragen over.
Stap 2
Je leest over andere vormen van energiewinning in Nederland (kernenergie, wind- en waterkracht). Je zoekt op websites naar antwoorden op vragen.
Stap 3
Je vergelijkt tabellen van gebruikte brandstoffen in centrales in Frankrijk en Nederland. Je beantwoordt er vragen over.
Stap 4
Je leest over gebruikte energiebronnen en de ligging van verschillende Franse energiecentrales. Je beantwoordt er vragen over.
Stap 5
Je gaat met klasgenoten in discussie over al of niet voortzetting van kerncentrales in Frankrijk of het gebruik van alternatieve bronnen. Na de discussie maak je een sleepoefening.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
De begrippen gaan over energiewinning in Nederland en Frankrijk.
Eindopdracht A
Kies je voor opdracht A: maak dan de toets 'Nederland en Frankrijk'
Eindopdracht B
Kies je voor opdracht B: geef dan op een kaart van Nederland en een van Frankrijk aan waar de energiecentrales zich bevinden en maak een legenda bij elke kaart. Vergelijk en beoordeel de kaarten samen met klasgenoten.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap1: Elektriciteitscentrales NL
De meeste elektriciteitscentrales in Nederland worden met gas gestookt, maar er wordt ook steenkool gebruikt als brandstof. Er was tot 2018 maar één elektriciteitscentrale in Nederland die alleen op kolen werd gestookt. Dat is de Hemwegcentrale in Amsterdam. Deze centrale werkt nu volledig op aardgas.
In andere kolencentrales wordt met biomassa en/of gas bijgestookt. Dat zijn de combicentrales.
Een van de grotere centrales is de Clauscentrale. Deze heeft een paar jaar stil gelegen, ook vanwege onderhoudswerkzaamheden. De centrale is sinds 2020 weer operationeel vanwege de grotere energiebehoefte en de gestegen stroomprijzen.
Andere bekende elektriciteitscentrales zijn de Maasvlaktecentrale op de Maasvlakte bij Rotterdam, de Eemscentrale bij Eemshaven en de Amercentrale in Geertruidenberg.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Nederland heeft maar één werkende kerncentrale, die in Borssele.
De kerncentrale kreeg in 1973 een vergunning voor dertig jaar. Die vergunning is inmiddels verlengd tot 2033, ondanks protesten van Greenpeace en lokale politieke partijen.
Het vermogen van de kerncentrale in Borssele (485 MW) is te vergelijken met een middelgrote elektriciteitscentrale die op gas gestookt wordt. Drie procent van de totale Nederlandse elektriciteitsproductie komt uit de centrale in Borssele.
Bestudeer ook de pagina in de Kennisbank over kernenergie.
De moderne windmolens heten windturbines. De energie van de wind krijgt vat op de molenwieken en laat de as van de turbine draaien. Een generator zet de bewegingsenergie van de as om in groene stroom.
Er zijn al verscheidene windmolenparken op de Noordzee en er zullen er meer bijkomen. Bekijk op deze site waar ze zich bevinden en hoeveel Gigawatt (GW) ze opleveren.
In 2030 zal er ca.11 GW aan windparken op zee staan. Deze leveren dan 8,5% van alle energie in Nederland en 40% van ons huidige elektriciteitsverbruik.
Op deze site kun je zien hoeveel windenergie er op een dag gemaakt wordt in Nederland.
Waterkrachtcentrales
Waterkrachtcentrales zijn elektriciteitscentrales die stromend of neerstortend water gebruiken om een turbine in beweging te brengen. Ze bevinden zich in stromen en rivieren, soms met een kunstmatige dam.
Nederland heeft vier grotere waterkrachtcentrales: in Hagestein, Maurik, Linne en Alphen.
Hoeveel vermogen ze opbrengen, kun je zien op deze site.
Stap 3: Elektriciteitscentrales FR
Frankrijk is zestien keer zo groot als Nederland en er wonen vier keer zoveel mensen.
Het land heeft ook veel meer elektriciteitscentrales dan Nederland.
Bekijk in de tabel welke brandstoffen worden gebruikt in de Franse elektriciteitscentrales.
Vergelijk de tabel met de gegevens over Nederland.
Gebruikte brandstof in elektriciteitscentrales - Frankrijk
Hoofdbrandstof
Vermogen in MW
Vermogen in %
Uranium
63.130
49,05
Waterkracht
25.388
19,72
Gas
10.520
8,17
Olie
9.374
7,28
Kolen
7.914
6,15
Wind
7.449
5,78
Zonnestroominstallaties
3.515
2,73
Overig (o.a. biomassa)
1.390
1,08
Cijfers van 2016
Gebruikte brandstof in elektriciteitscentrales - Nederland
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Frankrijk heeft wel negentien kerncentrales voor het opwekken van elektriciteit en er komen er nog meer bij.
Enkele bekende kerncentrales zijn die van Cattenom (bij de grens met Luxemburg) en Gravelinnes (aan de kust bij Duinkerken). De centrale van Chooz (bij de grens met België) omvat twee reactoren, die elk 1.500 MW leveren.
Bijzonder is de opwerkingsfabriek in La Hague. Gebruikte splijtstaven uit andere kerncentrales (ook uit Nederland) worden naar La Hague vervoerd en daar weer opgewerkt zodat ze opnieuw gebruikt kunnen worden. Opwerken is het terugwinnen van nog bruikbare splijtstof uit gebruikte kernbrandstof.
Aardwarmte
Je kunt ook warmte - en dus energie winnen - uit droge, hete gesteenten die diep in de grond zitten.
Om de warmte naar boven te halen, wordt er een netwerk van spleten in de bodem gemaakt waardoor water kan worden rondgepompt. Er wordt koud water naar beneden gepompt, dat warmt op in het gesteente en komt weer naar boven, waar het zijn warmte kan afgeven.
Dit principe van warmtewinning uit hete, droge gesteenten is uitgetest in Soultz-sous-Forêts.
Getijdencentrale
In de getijdencentrale in La Rance bij Saint Malo wordt energie gewonnen door het verschil tussen eb en vloed te gebruiken.
Op de open oceaan is het hoogteverschil tussen eb en vloed maar enkele decimeters, maar aan de kust bij Saint Malo kan het hoogteverschil van het zeewater enkele meters zijn. Dat komt door de bijzondere vorm van de trechtervormige inhammen aan deze kust. Dat hoogteverschil is genoeg om het hoge water bij vloed achter een dam te vangen en dit bij laag water via turbines die aan generatoren gekoppeld zijn, terug te laten lopen in zee.
In Nederland wordt sinds 2015 bij de Oosterscheldedam ook energie opgewekt.
Zonne-energie
In Nederland wordt zonne-energie op (relatief) kleine daken opgewekt. Ook komen er steeds meer grote velden met zonne-energiepanelen. In Frankrijk echter staan vele duizenden zonnepanelen op velden, bijvoorbeeld bij Sainte Tulle en bij Narbonne.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Zou het niet een goed idee zijn om met de landen van de Europese Unie samen voor onze energiebehoefte te zorgen? Dan kunnen we in Spanje en Portugal de zon optimaal gebruiken en de wind in Nederland en Duitsland.
In 2015 maakte de EU een plan voor een energie-unie. Door een groot netwerk van pijpleidingen en kabels moet de energie door Europa kunnen stromen. En dat moet dan groene energie worden. Er zouden dan misschien minder kerncentrales in Frankrijk nodig zijn. Zijn de Fransen daar blij mee?
Bij een debat hebben twee of meer mensen een verschillende mening over een onderwerp. Deze standpunten worden helder in beeld gebracht door argumenten voor het eigen standpunt te geven, of door de argumenten van de ander met tegenargumenten te bestrijden.
Duurzame energie
Duurzame energie, groene energie of hernieuwbare energie is energie waarover de mensheid voor onbeperkte tijd kan beschikken en waarbij, door het gebruik ervan, het leefmilieu en de mogelijkheden voor toekomstige generaties niet worden benadeeld.
Zonnepanelen
Deze panelen zetten zonne-energie rechtstreeks om in elektriciteit.
Zonnecollectoren
Zonnecollectoren vangen de warmte van de zon op en gebruiken deze om water te verwarmen.
Windmolens
Windmolens zijn molens die de bewegingsenergie van de lucht (wind) omzetten in rotatie-energie van de wieken, die dan nuttig kan worden gebruikt, bijvoorbeeld voor het opwekken van elektriciteit, het omzetten naar warmte, het malen van graan of het verplaatsen van water.
Biomassa
Plantaardig en dierlijk (rest)materiaal dat als grondstof wordt gebruikt voor de energieopwekking of direct als biobrandstof.
Bodemwarmte
Bodemwarmte halen we tot 100 meter diepte uit de bodem. De warmte wordt gebruikt voor verwarming van woningen, gebouwen en bijvoorbeeld kassen.
Aardwarmte
Aardwarmte ontstaat in de kern van de aarde. Op zeer grote diepte (vanaf 500 meter) zit bruikbare aardwarmte.
Nulenergiewoning
Een huis dat met een normaal leefpatroon en normaal comfort over een heel jaar gezien evenveel energie gebruikt als dat het zelf opwekt.
Energielabel
Het energielabel is een label dat volgens verschillende Europese richtlijnen moet worden meegeleverd bij de verkoop van onder andere auto’s, elektrische apparaten, lampen en gebouwen. Dit label is een maatstaf voor de consument om te zien hoe zuinig, milieuvriendelijk en/of energiebesparend het aangekochte product.
Kernenergie
Kernenergie of nucleaire energie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. Kernenergie komt in alle gevallen beschikbaar in de vorm van warmte, die in een kerncentrale in elektriciteit kan worden omgezet.
Getijdenwarmte
Energie gewonnen uit water door het verschil tussen eb en vloed te gebruiken.
Eindopdracht A: Toets
Kies je voor eindopdracht A dan maak je de toets 'Nederland en Frankrijk'.
De toets bestaat uit gesloten vragen. Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In de eindopdracht ga je de ligging van een aantal energiecentrales in kaart brengen, zowel in Nederland als in Frankrijk.
Download het werkblad Nederland-Frankrijk.
Op de eerste pagina zie je een kaart van Nederland.
Zorg ervoor dat je weet wat de verschillende symbolen op de kaart betekenen.
Maak een legenda bij de kaart en geeft de ligging van de genoemde centrales aan.
Op de tweede pagina van het werkblad staat een kaart van Frankrijk.
Op de kaart van Frankrijk staan enkele symbolen die je ook op de kaart van Nederland bent tegengekomen, maar ook enkele nieuwe symbolen. Maak een legenda voor de symbolen bij de kaart. Geef op de kaart de ligging van de genoemde centrales aan.
Beoordeling
Jullie gaan elkaars ingevulde kaarten beoordelen. Vergelijk je ingevulde kaarten met die van een klasgenoot.
Hebben jullie een eenduidige weergave van de centrales?
Op een kaart kun je aangeven waar een gebeurtenis heeft plaatsgevonden of gaat plaatsvinden.
Terugkijken
Intro
Heb je de video bekeken?
Heb je al verschil opgemerkt in gebruik van energiebronnen tussen Nederland en Frankrijk?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je aangeven waarom Frankrijk wel gebruikmaakt van getijdenstroom en Nederland niet?
Hoe ging het?
Inhoud
Kun je enkele verschillen in opwekken van elektriciteit in Nederland en Frankrijk opschrijven?
Eindopdracht A of B
Heb je de toets gemaakt en had je een goede score?
Of heb je de andere eindopdracht gemaakt? Waren de kaarten van de klasgenoot op dezelfde wijze ingevuld?
Het arrangement Opdracht: Nederland en Frankrijk vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema Energie en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde op het niveau vmbo-kgt34. Deze opdracht vergelijkt elektriciteitscentrales en energiewinning in Nederland en Frankrijk. Er wordt ook besproken of kernenergie een goed alternatief is voor fossiele brandstoffen.
Je sluit de opdracht af met het maken van een toets en/of het tekenen van een kaart waarop een aantal energiecentrales in Nederland en Frankrijk zichtbaar zijn.
Deze opdracht hoort bij het thema Energie en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde op het niveau vmbo-kgt34. Deze opdracht vergelijkt elektriciteitscentrales en energiewinning in Nederland en Frankrijk. Er wordt ook besproken of kernenergie een goed alternatief is voor fossiele brandstoffen.
Je sluit de opdracht af met het maken van een toets en/of het tekenen van een kaart waarop een aantal energiecentrales in Nederland en Frankrijk zichtbaar zijn.
In Nederland wordt elektriciteit heel anders opgewekt dan in Frankrijk. Er zijn overeenkomsten tussen beide landen, maar vooral grote verschillen. De verschillen zijn deels te verklaren uit de geografische omstandigheden in beide landen.
Frankrijk is zestien keer zo groot als Nederland en er wonen vier keer zoveel mensen.
Frankrijk heeft wel negentien kerncentrales voor het opwekken van elektriciteit en er komen er nog meer bij.
