Deel 1: Ontstaan van de landbouw en de eerste stedelijke samenlevingen
Deel 1: Ontstaan van de landbouw en de eerste stedelijke samenlevingen
Introductie
Opdracht: Open een nieuw google document in de map "project wonen". De naam van dit document is "wonen projectdeel 1". Je gaat alle opdrachten uit dit projectdeel in dit document maken.
Mensen hebben miljoenen jaren geleefd als jagers-verzamelaars. Ongeveer 11.000 jaar geleden waren de omstandigheden gunstig om zelf voedsel te gaan verbouwen. Er ontstond landbouw en de eerste nederzettingen.
Opdracht: Bekijk zelfstandig het filmje hieronder over jagers en verzamelaars en het ontstaan van de landbouw.
Wat kan ik straks?
Leerdoelen
Aan het eind van deze opdracht kun je:
herkennen wat wordt bedoeld met de 'agrarische (landbouw) revolutie'.
opnoemen waar en wanneer de eerste landbouwnederzettingen ontstonden.
meerdere verschillen opnoemen in de levenswijze tussen jagers-verzamelaars en boeren.
aangeven waar de eerstestedelijke gemeenschappen ontstonden.
minimaal twee voorbeelden geven van beroepen die ontstonden in de eerste steden.
Aan de slag
Stap 1: Jagers-verzamelaars
Mensen hebben miljoenen jaren geleefd als jagers-verzamelaars.
De ontwikkeling van de landbouw is pas heel laat op gang gekomen.
Opdracht: Klik op ‘Landbouw en landbouwsamenlevingen’ uit de Kennisbank Geschiedenis. Lees zelfstandig de informatie door en bekijk ook de video's.
Beantwoord daarna de vragen om te controleren of je de informatie begrepen hebt.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Pas toen de ijstijden voorbij waren en de aarde opwarmde, begon men dieren te houden (veeteelt) en gewassen te verbouwen (landbouw). Eerst in het Midden Oosten en daarna, zo rond 4000 vóór onze jaartelling, ook in Europa.
Dit had tot gevolg dat de mensen op vaste plaatsen gingen wonen, zonder rond te trekken. De eerste dorpen ontstonden.
In de Kennisbank heb je gelezen dat er ook op andere plaatsen landbouwnederzettingen ontstonden. Opdracht: Maak zelfstandig de volgende oefening
Stap 3: Het houden van dieren
De dieren werden ingezet voor het werk rondom de nederzetting.
Lees de pagina over het houden van dieren in de Kennisbank.
Opdracht: Maak zelfstandig de sleepoefening hieronder.
Stap 4: Nieuwe levensstijl
Boeren hebben een andere levensstijl dan jagers en verzamelaars. Maak onderstaande opdracht. Je mag in de kennisbank van de vorige stappen de antwoorden opzoeken.
Opdracht:
Maak in het document Wonen Projectdeel 1 een tabel aan.
Neem van de tabel hieronder over wat er al staat.
Bedenk nog een vraag.
Schrijf in de tabel de verschillen in levensstijl op.
Jagers-verzamelaars
Boeren
Hoe komen ze aan hun eten?
Hoe wonen ze?
...
Stap 5: Stedelijke samenleving
Na het ontstaan van de landbouw ontstonden de eerste nederzettingen.
Sommige van deze nederzettingen groeiden uit tot steden.
Bestudeer alle pagina's uit de Kennisbank over het ontstaan van de eerste steden.
De eerste steden konden ontstaan doordat het goed ging in de landbouw.
Er werden grondstoffen verhandeld en er ontstonden allerlei beroepen, doordat de boeren meer tijd over hadden.
Opdracht: Maak de onderstaande opdracht.
Afronding
Eindopdracht: infographic
Opdracht: beantwoord de volgende vragen
Wanneer ontstonden de eerste landbouwgemeenschappen?
Waar ontstonden de eerste landbouwgemeenschappen?
Wanneer ontstonden de eerste stedelijke samenlevingen?
Waar ontstonden de eerste stedelijke samenlevingen?
Wat is het verschil in levenswijze tussen jagers/verzamelaars en boeren?
Wat is het verschil in levenswijze tussen boeren en mensen in steden?
Wat is het verschil in levenswijze tussen jagers/verzamelaars en mensen in steden?
Eindopdracht: Maak samen met jouw groepje, met behulp van de antwoorden op de bovenstaande vragen, een infographic waarbij jullie passende afbeeldingen gebruikt om alles te verduidelijken.
Inhoud: zijn de antwoorden juist? Wordt het verschil in levenswijze tussen boeren en jagers/verzamelaars duidelijk aangegeven? Wordt het verschil tussen jagers/verzamelaars,boeren en steden duidelijk aangegeven? Vormgeving: ziet de infographic er netjes uit? Bevat deze geen taalfouten?
Begrippen
Hieronder staan de begrippen van dit projectdeel. Jij moet die begrippen kennen voor de kennistoets. Om de begrippen goed te kennen moet je deze begrippen al gaan leren. Wij willen dat je het leren van begrippen op de volgende manier aanpakt:
Agrarische Revolutie
De Agrarische Revolutie is de overgang van het nomadisch bestaan van jagers-verzamelaars naar het boerenbestaan.
Landbouw/veeteelt
Mensen gaan hun eigen voedsel produceren: het verbouwen van granen (landbouw) en het temmen van vee (veeteelt).
Aardewerk
Wonen op één plaats in een boerderij roept de behoefte op aan aardewerk: potten, bekers, schalen en kommen gemaakt van klei of leem.
Grafgiften/Hiernamaals
De doden krijgen in hun graf giften mee: grafgiften. Dat wijst op een geloof in een leven na de dood in een soort hemel, het hiernamaals.
Bandkeramiekers
De eerste boeren in de Lage Landen waren de Bandkeramiekers (5300-4900 v.Chr.) Zij vestigden zich op de lössgronden in Limburg. Hun aardewerk was versierd met banden.
Trechterbekercultuur
Een kenmerkende, veel voorkomende pot bij de Hunebedbouwers is de Trechterbeker. Daarom heet hun cultuur ook wel de Trechterbekercultuur.
Hunebedden
Hunebedden werden gemaakt van grote zwerfkeien. Eronder lagen de doden begraven.
Prehistorie
De ontwikkeling van het schrift betekende het einde van de prehistorie.
Begin Historie
De ontwikkeling van het schrift betekende het begin van de historie. Het jaartal voor het begin van de historie is: 3000 v.Chr.
Het Schrift – kleitabletten
In het Nabije Oosten is het schrift ontwikkeld Bewaard bleven onder meer teksten op kleitabletten.
Mesopotamië
Gebied in het Midden Oosten waar de eerste steden zijn onstaan en het eerste schrift is ontwikkeld.
Nippur
Een van de eerste steden in Mesopotamië. Nippur is qua indeling te vergelijken met een moderne stad. Er waren scholen, bibliotheken, een ziekenhuis, badhuizen, winkelstraten en een soort cafés.
Hiërarchie
Hiërarchie houdt in dat mensen geordend zijn in bepaalde klassen. De hogere klassen hebben macht over de lagere klassen.
Samenvatting
Voor de kennistoets moet jij de theorie leren. Jij krijgt een reader met daarin alle theorie. Jij gaat zelf een samenvatting maken zodat je de stof goed in jouw hoofd krijgt. Hieronder wordt uitgelegd hoe je zo'n samenvatting moet maken.
Het arrangement Deel 1: Ontstaan van de landbouw en de eerste stedelijke samenlevingen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Jagers-verzamelaars
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Opdracht: Open een nieuw google document in de map "project wonen". De naam van dit document is "wonen projectdeel 1". Je gaat alle opdrachten uit dit projectdeel in dit document maken. 
Leerdoelen
Mensen hebben miljoenen jaren geleefd als jagers-verzamelaars.
De dieren werden ingezet voor het werk rondom de nederzetting.
De eerste steden konden ontstaan doordat het goed ging in de landbouw.
