Hoeveel Haagse Coffeeshops moeten er verdwijnen???
Voorbeeld van een geografisch onderzoek met behulp van QGIS en(zelf)verzamelde data.
Vooraf
Probleem: net als veel andere gemeenten in Nederland wil Den Haag het aantal coffeeshops drastisch verminderen. Daar is ze al en tijd mee bezig. Heeft dit beleid resultaat gehad en hoe staat het er nu voor?
In deze les leer je de volgende GIS vaardigheden (tussen haakjes de opdracht waar je dat doet)
- classificeren (6)
- ruimtelijke query (14)
- knoppen in Qgis
- selecteren in een thema (17)
- plugins binnenhalen (3, 5)
- importeren nieuwe vector (KLM)- laag (22)
- Points in polygoon (6)
- toevoegen WFS laag (plugin)
- bufferen (12)
- een clusteringindex berekenen (25)
- querybuilding- filteren (11)
- kaart printen/ als plaatje (25)
- activeren van een thema (5, 6)
- verplaatsen van onderdelen op je kaart
- afstand tot ‘hub’ berekenen
De knoppen met een * verwijzen je naar het juiste onderdeel van de Handleiding . Daar kun je lezen HOE je iets moet doen. Deze links openen steeds in een nieuw scherm!
Opslaan bestanden
Sla de bestanden niet op de C-schijf : als je op school zit…..maar op P: zie afbeelding
Wat heb je nodig ?
Indien je het QGIS 2.18 programma niet hebt, download je het hier: QGis 2.18 desktop
(thuis) gebruik je dit zip-bestand met alle bestanden die je nodig hebt:
► Klik op het bestand met je rechtermuisknop en kies voor Openen in een nieuw tabblad.
► Kies in dat tabblad voor rechtsboven Downloaden.
► Downloaden en openen op je PC.
► Kies een map en dan Alle bestanden uitpakken. Onthoud die map!
De algemene handleiding QGIS waarnaar verwezen wordt tijdens de lessen. Dit is een algemene handleiding dus de voorbeelden die daar staan zijn niet die van de Coffeeshoples
De les 1
Analyse
Start QGis 2.18 desktop (op school via > vakken> aardrijkskunde)
In QGIS kies je linksboven in het menu voor “ Project” > openen - op school: links in het schermpje > scroll naar beneden: zoek naar Aardrijkskunde N:coffeeshopsles2\.coffeeshops_les.qqs en open dit (dubbelklik). Klaar.
- niet op school (thuis) zoek je de map op waar je de bestanden hebt opgeslagen.
Haal de plugins PDOK en MMQGIS binnen via Plugins * indien deze er nog niet staan.
Links zie je de kaartlagen die je nodig hebt: coffeeshops 2002 (punten) , buurten DH (vlakken), VO scholen ZH (punten), wijk Centrum (vlak) en andere type scholen ZH (punten)
Het is duidelijker wanneer je een topo(achtergrond)kaart kunt zien. Dan kun je alles beter plaatsen. Indien je die nog niet hebt > Klik op PDOK in het menu en kies (scroll naar beneden in het scherm) als achtergrondkaart voor brtachtergrondkaartpastel. Schuif met je muis evt. deze achtergrondkaart naar beneden, wanneer de andere onzichtbaar zijn geworden.
Hoeveel coffeeshops zijn er per buurt in Den Haag?
Om die vraag te kunnen beantwoorden gebruik je de techniek Points in polygoon*: door van de puntenlaag coffeeshops 2002 een vlak/ polygoon maken. Dit levert je na classificatie een choropleetkaart op.
Maak deze laag.
Vink deze laag uit punt 6 aan indien deze nog niet aan staat. Classificeer * deze laag’.
Doe dit voor de kolom ‘aantal’ of PNTCNT in deze laag.
Je hebt nu een choropleetkaart met daarin zichtbaar gemaakt het aantal coffeeshops 2002 per buurt.
Je kunt nu een grove indeling maken voor wat betreft de aanwezigheid van coffeeshops in Den Haag. Zo zijn er dus drie deelgebieden te onderscheiden: er zijn gebieden met veel, weinig en geen coffeeshops.
[namen en andere info krijg je door eerst de kaartlaag te activeren (donker maken met je muis) en er met je muisknop- in het menu eerst op de knop te klikken en dan - op een gebied te klikken, wel goed inzoomen. Knoppen * 5. nr1 ]
*Lees verder in de handleiding .
Vink de laag “Coffeeshops DH 2002” aan. Dit zijn de locaties van alle coffeeshops uit 2002 in Den Haag en omgeving. Dit is een stippenkaart.
Eerder zag je de spreiding van coffeeshops als een vlak (choropleet) , terwijl je ze nu ook als punten ziet. Er zit dus verschil in hoe je de data afbeeldt in een kaart.
De gemeente wil van de coffeeshops af.
Gemeentebeleid
De gemeentewet van Den Haag schrijft in 2000 voor dat er binnen 500 meter van een school voor Voortgezet Onderwijs (VO) geen coffeeshop mag zijn.
Je gaat uitzoeken hoeveel coffeeshops er zouden moeten verdwijnen volgens deze regel. Je gebruikt hiervoor de GIS- technieken ‘bufferen’ en een ‘ruimtelijke query maken’.
vink aan “VO Scholen ZH”
het probleem met deze laag is dat ALLE scholen van Zuid- Holland er in zitten. Je zult dus eerst uit deze laag de Middelbare Scholen in Den Haag ['s Gravenhage] moeten filteren. Filter * deze eerst zo dat je alleen de scholen in Den Haag in je kaart hebt staan. Gebruik als waarde "GEMEENTE" en als Operator '='
zo dus:
"GEMEENTE" = 's-Gravenhage'
ga in je menubalk naar Vector > Geoprosessing Gereedschap > Vaste Bufferafstand.Buffer *.
Kies bij’ Invoer vectorlaag ‘ de juiste laag (VO scholen ZH, met daar nu alleen die van Den Haag) en kies voor de afstand 500 (meter).
je maakt als het ware een nieuwe laag aan (de buffer500m).
Via Uitvoerbestand kies je een map (je eigen map) en sla je het op.
Klik op OK.
er is nu een nieuw thema bij gekomen “Buffer500”. Sleep deze buffer nu onder ‘Coffeeshops 2002’ in je lagenoverzicht links op je kaart (als dat nog niet is gebeurd). [de cirkels kun je doorzichtig (transparantie) maken door te dubbelklikken op de laag en dan in de Eigenschappen - Stijl de transparantie-knop te verschuiven.]
Om te weten hoeveel Coffeeshops 2002 er nu binnen die Buffer van 500 meter vallen gebruik je de Ruimtelijke Query * . Daar is een plugin voor, en die moet je soms nog even activeren. Indien deze niet aan staat doe dan stap 18.
Ga naar Menu > Plugins > Beheer> en vink deze plugin aan. Hij verschijnt dan op je toolbar .
*Lees verder in de handleiding .
Volgende keer verder?via Menu: Project > project opslaan als > kies een map waar je het kunt opslaan.Nee niet op C: als je op school zit…..maar op P:
De les 2
Nieuwe locatie coffeeshop kiezen
Je hebt nu ontdekt dat er een patroon zit in de locaties/ ligging van coffeeshops in Den Haag in 2002.
Stel: je krijgt een verzoek van een coffeeshopeigenaar die je vraagt wat een goede plek zou zijn voor een tweede winkel.
Waar zou jij een nieuwe coffeeshop plaatsen? [Waar moet je rekening mee houden?]
[Waarom daar?]
Je hebt nl. te maken met 2 voorwaarden:
niet in de buffer van 500 meter
in het Centrum
Je gebruikt hiervoor de techniek "Symetrisch verschil'. Hiermee laat je QGIS bepalen waar er nog ruimte is.
Ga als volgt te werk:
Kies in menu Vector > Geoprcessing Gereedschap > Symetrisch verschil
Kies dan als Invoerlaag de buurten en als Verschillaag de buffer500m.
Dat levert een nieuw bestand op. Sla dit nieuwe bestand op met een goede titel.
RUN
Het deel dat aan de voorwaarde 'niet in de buffer' voldoet is nu donker/ heeft een kleur.
Zet nu de laag Buffer500m uit.
Zet de laag Centrum aan.
Zoom in op het Centrum
Beantwoord de volgende vraag....
Ander schooltype
Nu heb je het alleen onderzocht voor Voortgezet/ Middelbaar Onderwijs. Wat zou de uitkomst zijn als je het voor een ander schooltype zou onderzoeken?
Je gaat dat nu onderzoeken voor Basischolen en Hoger Onderwijs (HBO) .
Gebruik in de laag ‘andere typen scholen ZH’ de Filter techniek * om een ander school TYPE te selecteren.
Gebruik de stappen 12 t/m 17 die je bij De les 1: gemeentebeleid hebt gedaan, maar nu voor een ander type school in in deze laag. Dus eerst filteren en dan de Buffer500m gebruiken.
- Let op dat je het filter ook weer leegmaakt.
- Let op dat je deze nieuwe buffers een eigen naam geeft!
*Lees verder in de handleiding .
Coffeeshops nu?
Coffeeshops heten tegenwoordig 'cannabiswinkels'. Tot nu toe heb je gewerkt met gegevens van 2002-2003, maar hoeveel cannabiswinkels zijn er in 2019 nog ?
De aantallen zijn gebaseerd op deze bron. Er is ook nog iets anders veranderd:
Om de zichtbaarheid van coffeeshops voor scholieren te verkleinen......... Dit houdt in dat per 1 januari 2014 in het gehele land geen coffeeshops binnen 350 meter van scholen mogen staan. Om de afstand te meten geldt de
reëel af te leggen afstand te voet over de openbare weg tussen de voordeur van de coffeeshop tot de hoofdingang
van de school. Onder scholen wordt verstaan scholen waar (mede) voortgezet onderwijs of middelbaar beroepsonder
wijs wordt gegeven. [Bron: BSD/2011.2057 – RIS247394, uit 2012]
Daarom ga je die van 2019 toevoegen:
Download het csv bestand. Sla het op. Om het te gebruiken bij stap 9: datacoffeeshops 2019 .csv
Gebruik de plugin PDOK BAG Geocoder* : stap 1 A - 9 t/m 12 [indien deze PDOK BAG niet aan staat zul je hem zelf moeten downloaden/ aanzetten; kijk bij Plugins *]
Open dit csv- bestand in de BAG Geocoder volgens de handleiding avn deze plugin.
Geef het nieuwe bestand de naam Coffeeshops 2019 en sla dit op. Even wachten tot QGIS de puntenlaag heeft gemaakt......
Kleur en grootte kun je evt. zelf aanpassen door dubbel te klikken op de laag.
Maak nu een buffer van 350 meter rondom de VO scholen DH.
Welke verschillen zijn er tussen de kaart van 2002 en die van nu?
Klik op de laag Coffeshops 2002 met je rechtermuisknop en kies voor Aantal objecten tonen...hiermee zie je gelijk hoeveel coffeeshops er in de laag zitten.
Doe dit ook voor Coffeeshops 2019.
Spreiding van coffeeshops vergelijken
Om te kijken of de spreiding van de coffeeshops in 2002 geconcentreerd (geclusterd) of verspreideing was maak je gebruik van de clusteringindex of The Nearest Neighbor index *. Dat is een berekening van de gemiddelde van de afstanden die er steeds tussen de punten op de kaart ligt. Qgis kan dat snel voor je uitrekenen.
Kies uit het menu “Vector” > ‘Analysegereedschappen’ > 'dichtstbijzijnde buur analyse' [= nearest neighbour].
Kies vervolgens de laag die je wil berekenen. In dit geval steeds de puntlaag van de beide coffeeshoplagen, 2002 en 2019. Klik dan op RUN.
De uitkomst van die analyse kun je onderling vergelijken:
Z-Score:
Waarden boven de 2 = verspreiding
Waarden onder -2 = clustering
Afstand naar dichtstbijzijnde coffeeshop?
Stel je wilt als Daltonleerling in 2019 (!) even snel in de pauze naar de dichtstbijzijnde coffeeshop. Welke is dat en hoe ver is dat (hemelsbreed)? Ga je dat halen ??
Je kunt dat berekenen door gebruik te maken van Distance to nearest hub: onderdeel 3.
maak dan een nieuw filter uit alle scholen met 'Naam' = 'Scholengemeenschap Dalton-Vatel'. Vergeet niet om steeds dubbelklik te doen.
Je hebt die nu alleen Dalton in je kaart staan.
er zijn echter 2 vestigingen. Activeer de laag [door er met je muis 1 keer op te klikken] .
kies Knoppen * 5.nr 2 en klik daarna met je muis 1 keer op de vestiging in Voorburg.
Het arrangement Coffeeshops in GIS is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Willem Korevaar
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2019-09-13 10:55:44
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Analyse met behulp van QGIS van de spreiding van coffeeshops in Den Haag en de consequenties voor het gemeentelijk beleid voor die ligging tov de VO scholen. Gemaakt door Dalton Voorburg.
Het programma QGIS is gratis te downloaden en gebruiken. Voor deze lessen is de versie 2.18 gebruikt. De nieuwere versies van 3.0 hebben een net iets andere menustructuur waardoor de onderdelen anders geplaatst worden of anders heten. Ook werken dan niet alle plugins meer.
Indien Linux(Beta)/ Ubunta aanwezig (of inmiddels geinstalleerd) gebruik je de volgende command in de Terminal (als App aanwezig in je Chromebook) : sudo apt-get update && sudo apt-get install qgis python-qgis qgis-plugin-grass
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Analyse met behulp van QGIS van de spreiding van coffeeshops in Den Haag en de consequenties van het gemeentelijk beleid voor die ligging tov de VO scholen.
Leerniveau
HAVO 4;
VWO 6;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 5;
VWO 4;
VWO 5;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
moeilijk
Studiebelasting
4 uur en 0 minuten
Trefwoorden
aardrijkskunde, geografisch onderzoek, ict, qgis
Coffeeshops in GIS
nl
Willem Korevaar
2019-09-13 10:55:44
Analyse met behulp van QGIS van de spreiding van coffeeshops in Den Haag en de consequenties van het gemeentelijk beleid voor die ligging tov de VO scholen.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
en MMQGIS binnen via 
in het menu en kies (scroll naar beneden in het scherm) als achtergrondkaart voor brtachtergrondkaartpastel. Schuif met je muis evt. deze achtergrondkaart naar beneden, wanneer de andere onzichtbaar zijn geworden.
te klikken en dan - op een gebied te klikken, wel goed inzoomen. 
