Website mevrouw Wagemaker

Slopende krachten vmbo12 - kopie 1

Slopende krachten vmbo12 - kopie 1

Inleiding

Startopdracht

Er zijn krachten op aarde die een gebied kunnen verwoesten.
Die krachten kunnen binnen in de aarde ontstaan.
Over die krachten lees je in het thema 'Verwoestende krachten'.

Dit thema heeft als titel 'Slopende krachten' en gaat over de volgende onderwerpen:

  • Erosie en verwering
    Je leert wat endogene en exogene krachten zijn.
    Je leert wat de begrippen erosie en verwering inhouden en wat sedimentatie is.
    Aan de hand van afbeeldingen kun je verschillende soorten erosie onderscheiden.
  • Orkanen en tornado's
    Je leert over het verschil tussen orkanen en tornado's en de verwoestende krachten daarvan.
    Waar komen ze voor op aarde en wat kunnen de gevolgen zijn voor bewoners en hun omgeving?


Erosie en verwering, orkanen en tornado's zijn krachten die van buitenaf op de aardkorst inwerken.

Wat ga je leren?

Aan het eind van het thema kan ik:

  Opdracht
omschrijven wat een orkaan is, hoe deze ontstaat, waar op aarde regelmatig orkanen voorkomen en wat de gevolgen van een orkaan kunnen zijn. Tornado en orkaan
omschrijven wat een tornado is, hoe een tornado ontstaat, waar op aarde regelmatig orkanen voorkomen en wat de gevolgen van een tornado kunnen zijn. Tornado en orkaan
verwering, erosie en sedimentatie beschrijven als exogene processen beschrijven. Erosie en verwering
het verschil tussen verwering en erosie herkennen. Erosie en verwering
omschrijven wat wordt verstaan onder vorstverwering, verwering door planten en bomen en chemische verwering. Erosie en verwering

 

Planning

De module 'Slopende krachten' bestaat uit de volgende onderdelen:

Onderdeel Tijd Eindproduct
Inleiding 0,5 lesuur -
Opdracht: Erosie en verwering 2 à 3 lesuren Toets of twee posters
Opdracht: Tornado's en orkanen 2 à 3 lesuren Nieuwsbericht
Totaal 5 à 6 lesuren  


Hoeveel uur je in totaal nodig hebt, hangt af van welke eindproducten je maakt.
Overleg met je docent

Werkplan

Het thema Slopende krachten bestaat uit:

  • een inleiding
  • twee opdrachten
  • een afsluiting
Het is belangrijk dat je goed bijhoudt wat gedaan hebt.
Om je te helpen is er een werkplan gemaakt.
Op dat werkplan vink je af welke onderdelen afgerond zijn.

Download hier het Werkplan Thema Slopende krachten

1 Erosie en verwering

Vooraf

De aardkorst verandert door natuurkrachten voortdurend van vorm.
In deze opdracht kijk je naar twee krachten die van buitenaf op de aardkorst inwerken: erosie en verwering.

Aan het eind van deze opdracht kun je:

  • het verschil tussen exogene en endogene krachten uitleggen.
  • voorbeelden van exogene en endogene krachten noemen.
  • het verschil uitleggen tussen erosie en verwering.
  • drie verschillende vormen van verwering beschrijven.
  • beschrijven wat sedimentatie is.
  • zelf plaatsen op aarde vinden waar verwering of erosie plaatsvindt.

Werkwijze

Activiteiten
Je kunt deze opdracht afsluiten door:
- een toets te maken (Stap 4A) of
- twee posters te maken (Stap 4B).

Stap Groepsgrootte Activiteit
Stap 1 Alleen + samen Kennisbankitem Landschapsvorming bestuderen.
Van landschappen aangeven of ze door endogene of exogene krachten zijn gevormd.
Stap 2 Alleen Video’s over verwering en erosie bekijken.
Van foto’s aangeven of je verwering of erosie ziet.
Stap 3 Samen Met Google Earth verschillende plekken op aarde bezoeken waar erosie of verwering is.
Stap 4A Alleen Eindproduct A: Toets Erosie en verwering maken.
Stap 4B Alleen Eindproduct B: Twee posters maken: een over erosie en een over verwering.


Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 à 3 lesuren nodig.

Stap 1: Endogeen en exogeen

Bestudeer het onderdeel 'Landschapsvorming'.

KB: Landschapsvorming

Oefening:Exogene of Endogene krachten

Kijk samen met een klasgenoot naar de antwoorden. Leg om de beurt per plaatje aan de ander uit waarom je dit antwoord hebt gekozen.

Stap 2: Verwering en erosie

Bekijk de volgende twee videoclips.

In de clips heb je gezien dat de aardkorst kan veranderen door exogene krachten. Je maakt een onderscheid tussen verwering en erosie.

Verwering is het afbrokkelen van gesteente.
Verwering kan gebeuren door planten, bomen, vorst en zure regen.

Erosie is het afslijten van gesteente.
Erosie gebeurt door wind, water en ijs.
Bij erosie ontstaan zand en losse stenen.
Die worden meegevoerd door wind, water of ijs.

 

Oefening:Verwering of erosie

Stap 3: Erosie of verwering?

Werk met z’n tweeën.
Ga naar Google Earth.
Zoek de volgende plekken:

  • De Morteratchgletscher (Zwitserland)
  • De kust bij Dover (Engeland)
  • Wave rock (Australië)
  • Karstgebergte Guilin Yangshuo (China)
  • De Boeddha van Leshan (China)
  1. Geef per plek aan of er sprake is van erosie of van verwering.
    Zoek met Google naar afbeeldingen van deze plekken.
  2. Omschrijf waardoor de erosie/verwering is ontstaan.
  3. Jullie hebben vijf soorten van erosie/verwering bekeken. Er zijn nog twee soorten die besproken zijn in stap 2 die jullie niet bekeken hebben.
    - Welke zijn dat?
    - Lukt het om van deze soorten ook een plek te bezoeken met Google Earth?

Verzamel van alle plaatsen die jullie bezocht hebben, afbeeldingen voor in jullie eindproduct.

Stap 4A: Toets

Ter afsluiting van deze opdracht maak je een toets.

De toets bestaat uit gesloten vragen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt ook een overzicht van de vragen met links jouw antwoorden en rechts de goede antwoorden. Bestudeer dat overzicht goed.

Klik op de knop 'Start' om te beginnen:

Toets:Erosie en verwering

Stap 4B: Eindproduct posters

Maak twee A4-posters.
De ene poster gaat over erosie, op de andere gaat het over verwering.
Als de twee posters naast elkaar liggen, moet het duidelijk zijn wat het verschil is tussen erosie en verwering.

Doe het zo:

  • Maak in een Word-document twee pagina’s.
  • Boven de ene pagina zet je in grote letters Erosie, boven de andere zet je Verwering.
  • Verzamel drie plaatjes van erosie en drie plaatjes van verwering.
    Gebruik de afbeeldingen uit stap 3.
    Er moeten drie verschillende vormen van erosie of verwering te zien zijn.
  • Kopieer de plaatjes onder elkaar op de juiste poster.
  • Beschrijf naast of onder het plaatje kort welke vorm van erosie of verwering je ziet en waardoor de erosie of verwering is ontstaan.

 

Poster maken

Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.

 

Klaar?
Laat de posters beoordelen door de docent.

Begrippenlijst

Endogene krachten
Krachten die van binnenuit op de aardkorst inwerken.		 Exogene krachten
Krachten die van buitenaf op de aarde inwerken en die ervoor zorgen dat de aardkorst verandert.
Verwering
Het breken en loskomen van gesteente aan het aardoppervlak door vorst, planten of (zure) regen.		 Erosie
Het uitschuren en afvoeren van los materiaal van de aardkorst naar een andere plek door wind, water en ijs.
Sedimentatie
Het afzetten van bijvoorbeeld zand, grind en klei (sedimenten) in een ander gebied dan de plek waar het vandaan komt.		 Wind
De verplaatsing van lucht over het aardoppervlak veroorzaakt door verschillen in luchtdruk.
IJs
De vaste vorm van water.		 Gletsjer
Een ijsmassa die heel langzaam van een berg naar beneden glijdt en daarbij een dal uitslijt en veel materiaal voor zich uitduwt.
Zandsteen
Gesteente ontstaan door op elkaar gedrukte lagen zand.		 Kalksteen
Gesteente ontstaan uit op elkaar gedrukte lagen met kalkskeletten van zeedieren.

2 Tornado en orkaan

Vooraf

In Nederland kan het hard waaien, maar orkanen en tornado's komen hier gelukkig zelden voor. Deze harde winden kunnen namelijk verwoestend zijn. Maar er is een groot verschil tussen een orkaan en een tornado.

Aan het eind van deze opdracht kun je:

  • beschrijven hoe een orkaan ontstaat.
  • beschrijven hoe een tornado ontstaat.
  • aangeven waar op aarde regelmatig tornado’s voorkomen.
  • aangeven waar op aarde regelmatig orkanen voorkomen.
  • twee verschillen tussen een orkaan en een tornado beschrijven.

Werkwijze

Activiteiten
Je kunt deze opdracht afsluiten door:
- een toets te maken (Stap 4A) of
- een filmpje te maken (Stap 4B).

Stap Groepsgrootte Activiteit
Stap 1 Alleen Kennisbankitem Orkaan – tornado bestuderen.
Video’s over een orkaan, cycloon en tornado bekijken.
Vragen beantwoorden over orkanen en tornado's.
Stap 2 Alleen Vraag beantwoorden over orkanen en tornado’s.
Stap 3 Alleen Video’s bekijken over de orkaan Katrina.
Vragen beantwoorden over de gevolgen van Katrina.
Stap 4A Alleen Toets over orkanen en tornado’s maken.
Stap 4B Samen Informatief filmpje over orkanen en tornado’s maken.


Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 à 3 uur nodig.

Stap 1: Orkaan en tornado

Bestudeer uit de Kennisbank het onderdeel over orkanen (hurricanes) en tornado's.

KB: Orkaan - tornado

Bekijk de informatie over de natuurverschijnselen op:

Oefening:Orkanen en tornado's

Stap 2: Orkanen, tornado's en cyclonen

Sleepvraag

Stap 3: Orkaan Katrina

In het Caribisch gebied komen gemiddeld in het orkaanseizoen zes orkanen voor. Deze tropische orkanen bedreigen ieder jaar de Caribische eilanden en de oostkust van Amerika. De orkanen die in dit gebied ontstaan, krijgen allemaal een naam.
Normaal worden de namen om de zes jaar hergebruikt. Maar als een orkaan heel veel slachtoffers maakt, wordt de naam nooit meer gebruikt.
Een voorbeeld hiervan is Katrina. Deze orkaan raasde in augustus 2005 door de Verenigde Staten en heeft vooral de stad New Orleans zwaar getroffen.

Bekijk de video en maak daarna onderstaande oefening.

Video: Het leven na de orkaan Katrina

 

 

 

 

 

 

Oefening:Orkaan Katrina

Stap 4A: Toets

Ter afsluiting van deze opdracht maak je een toets.

De toets bestaat uit gesloten vragen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt ook een overzicht van de vragen met links jouw antwoorden en rechts de goede antwoorden. Bestudeer dat overzicht goed.

Klik op de knop 'Start' om te beginnen:

Toets:Tornado en orkaan

Stap 4B: Eindproduct nieuwsbericht

Maak samen met een klasgenoot een nieuwsbericht.
Kijk nog eens in stap 1 als je inspiratie nodig hebt.
Daar staat een voorbeeld uit het NOS Journaal.
Gerrit Hiemstra legt daarin uit wat een tornado is.

In jouw nieuwsbericht moet je aan kinderen van tien tot twaalf jaar:
– Uitleggen wat een orkaan en wat een tornado is.
  Waar ontstaan ze? Hoe ontstaan ze?
– Op een kaart laten zien waar orkanen en tornado’s voorkomen.
– Uitleggen en/of laten zien wat de gevolgen zijn van orkanen en tornado’s.
– Uitleggen wat je kunt doen om jezelf te beschermen en de schade te beperken.
  Denk aan een noodpakket .
  Wat moet daar in ieder geval inzitten?

Laat je nieuwsbericht zien aan de klas.

Je nieuwsbericht in de vorm van een filmpje? Kijk snel hoe je dat doet!

Video maken

Video kan voor veel dingen gebruikt worden bijvoorbeeld om iets uit te leggen, een project te evalueren of mensen te interviewen.        

 

 

Begrippenlijst

Orkaan
Een zeer krachtige wervelwind die bestaat uit een cirkelvormig lagedrukgebied. Een orkaan ontstaat boven zeewater van minimaal 27°C.		 Tornado
Een zeer krachtige wervelwind die ontstaat boven land door het botsen van warme vochtige en koude droge lucht.
Water
Vloeistof die altijd van hoog naar laag stroomt en waaruit zeeën en rivieren bestaan.		 Overstroming
Het onder water lopen van een gebied dat onder normale omstandigheden droog ligt.

Terugkijken

Slopende krachten: Hoe is het gegaan?

Je gaat het thema afsluiten met een presentatie over 'Slopende krachten'.
Werk samen met een klasgenoot.

Bij de presentatie kun je gebruikmaken van:

  • het (Google-)document met afbeeldingen uit de Introductie-opdracht.
  • het nieuwsbericht van de eindopdracht uit Tornado's en orkanen.
  • de afbeeldingen met omschrijvingen uit stap 3 Erosie en verwering.
  • de posters van de eindopdracht uit Erosie en verwering.
  • informatie via deze linkjes:
    www.landen.net
    Tornado's
    Orkanen

Voor tips en uitleg kijk in de gereedschapskist.
Misschien kun je wat vertellen over bekende orkanen - bijvoorbeeld Katrina of Harvey - waar ze plaatsvonden, welke orkaankracht ze hadden.
Overleg met je docent hoe lang de presentatie mag duren.

Klaar?
Hebben jullie alle bovengenoemde punten meegenomen in jullie presentatie?
Bekijk nog even de beoordelingscriteria in de gereedschapskist.
Overleg met je docent of jullie de presentatie voor de klas mogen houden.

De docent beoordeelt jullie presentatie. Hij zal letten op de volgende punten:

  • inhoud: is voldoende duidelijk wat het verschil is tussen erosie en verwering en tussen tornado en orkaan?
  • inhoud: hebben jullie voldoende gebruikgemaakt van het materiaal?
  • vorm: was jullie presentatie origineel en duidelijk?

  • Het arrangement Slopende krachten vmbo12 - kopie 1 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Danny Wagemaker
    Laatst gewijzigd
    2025-01-06 14:36:03
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Het thema 'Slopende krachten' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO.

    Fair Use
    In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use.
    Meer informatie: Fair use

    Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de
    helpdesk van VO-content.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Aardrijkskunde;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, leerlijn, rearrangeerbare

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content Aardrijkskunde. (2019).

    Thema: Slopende krachten - vmbo12

    https://maken.wikiwijs.nl/100707/Thema__Slopende_krachten___vmbo12

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Exogene of Endogene krachten

    Verwering of erosie

    Erosie en verwering

    Orkanen en tornado's

    Orkaan Katrina

    Tornado en orkaan

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van