Inleiding
Heb je mooi lesmateriaal voor een bepaald leerdoel gerelateerd aan onderzoeksvaardigheden? Een bouwsteen maken is heel eenvoudig. Deze handleiding legt uit hoe je je lesmateriaal open deelt met Wikiwijs Maken en hoe je ervoor kunt zorgen dat het voldoet aan het hbo-ict oio kwaliteitsmodel.
Delen van deze handleiding voor het maken van hbo-ict-oio bouwstenen zijn overgenomen van de centrale handleiding van Wikiwijs Maken. Als je een arrangement aan het bewerken bent kun je rechtsbovenin de link naar deze algemene Wikiwijs handleiding vinden.
Stap 0a. Een account aanmaken
1: Entree account aanmaken en activeren
Om gebruik te maken van Wikiwijs Maken zul je een Entree account aan moeten maken. Dit is gratis en direct te regelen.
Ga naar Wikiwijs.nl. Klik op "Mijn lesmateriaal" rechtsboven in het scherm. Het volgende scherm verschijnt, zie rechts.- Maak een Entree-account aan (als je die nog niet hebt): Klik op "Entree-account", vervolgens op "verder" en dan op "Entree account aanmaken".
- Klik steeds op "volgende stap" tot het volgende scherm verschijnt:
- Vul je gegevens in (naam, e-mail) en in het tweede scherm je gebruikersnaam en wachtwoord.
- Check je accountgegevens en de gebruiksvoorwaarden. Is alles in orde, vink dan "ik ga akkoord met de gebruiksvoorwaarden" aan en klik op "account aanmaken".
- Ga naar je e-mail (in een nieuw tabblad of browservenster), en klik op de activatielink die je is gestuurd. Je account is bevestigd.
- Nu kun je op Wikiwijs inloggen met je Entree account.
2: Wikiwijs profiel aanmaken en activeren
Ben je in het bezit van een entree-account, dan kun je je Wikiwijs-account aanmaken. Met dat account krijg je toegang tot jouw Wikiwijs omgeving
Let op: je kunt pas een profiel aanmaken en opslaan als je Entree account is geactiveerd!
- Ga naar maken.wikiwijs.nl (of naar wikiwijs.nl en klik op "Mijn lesmateriaal" rechtsboven). Kies voor Entree, vul je gegevens in en klik op "Inloggen".
- Je wordt eenmalig gevraagd je profielgegevens (naam, e-mail) na te kijken en aan te vullen waar nodig.
- Nadat je hebt aangegeven akkoord te zijn met de voorwaarden klik je op "Opslaan"
- Je ontvangt nu een mail met een link om je account te bevestigen. Klik hierop om je Wikiwijs-account te activeren.
- Je komt nu weer terecht in je Wikiwijs profiel. Je wordt nu herkend als ingelogde gebruiker en kunt rechtsboven klikken op 'naar Wikiwijs Maken'.
- Je ziet nu je dashboard.
Lukt het inloggen niet of heb je andere vragen? Neem dan contact op met afdeling support van Kennisnet:
Bel: 0800- 321 22 33
E-mail: support@kennisnet.nl
Stap 0b. In een ontwikkelteam of met co-auteurs?
In Wikiwijs kun je op twee manieren samenwerken, of in een ontwikkelteam of met co-auteurs. Aan arrangementen die je in een ontwikkelteam opstelt kun je geen co-auteurs meer toevoegen, dus je kiest per arrangement of het een of het ander. De keuze voor co-auteurs danwel ontwikkelteam heeft in deze handleiding effect op in welke omgeving je je arrangement plaatst en hoe het interne reviewproces plaatsvindt.
In de Wikiwijs Maken handleiding staat meer uitgelegd over het aanmaken van ontwikkelteams, het samenwerken met co-auteurs, en de voor- en nadelen van elk van deze opties.
Ons advies is een ontwikkelteam te starten binnen je opleiding, om ook overdracht te vergemakkelijken (bijv. voor het maken van kleine aanpassingen nadat de hoofdauteur andere verantwoordelijkheden heeft gekregen). Iedereen binnen het team kan bij alle ontwikkelde materialen.
P.S. Je kunt altijd van een arrangement een kopie maken naar bijv. je ontwikkelteamomgeving of naar je prive-omgeving en daar dan co-auteurs aan toevoegen, dus mocht je later van gedachten veranderen is dit geen probleem. Tip: verwijder dan wel je oorspronkelijke arrangement, om verwarring te voorkomen.
Stap 1. Bepaal je centrale leerdoel en meld dit
Check eerst voor welke leerdoelen al lesmateriaal gedeeld is op Wikiwijs. Staat iets vergelijkbaars er al op? Dan kun je bijv. (a) Bepalen dat je al klaar bent; (b) Tips geven aan de auteur van het bestaande lesmateriaal; (c) Een afgeleide maken en daar je eigen leuke materialen/opdrachten aan toevoegen
Ga je een nieuwe bouwsteen ontwikkelen, meld dit dan bij de bouwsteencoordinator. Dit voorkomt dat twee mensen los van elkaar bezig zijn met het dezelfde leerdoelen. Als dat toch voorkomt is het misschien interessant om juist samen te werken! Efficientie en kwaliteit is ons doel.
Bepaal je centrale leerdoel en subdoelen (niet te veel - het moet in zo'n 2 studie-uren te behandelen zijn) en verzamel al het lesmateriaal dat je daarvoor al hebt.
Stap 2. Kopieer het template
Er is een template arrangement ontwikkeld waarin de meeste punten van zowel de must-haves (harde eisen) als de nice-to-haves (ter inspiratie) al staan. Als je dit template gebruikt als uitgangspunt weet je dus dat je al bijna voldoet aan het kwaliteitsmodel.
Ga naar het template arrangement.- Klik onder het menu links op de knop met het pijltje naar beneden en kies voor "Kopieer arrangement".
- Kies of je de kopie wilt plaatsen in je eigen omgeving of in dat van je ontwikkelteam.
- Vervolgens vraagt Wikiwijs of je de koppeling met het bronarrangement wilt behouden. Kies "Nee".
- Klik op het tabblad "Eigenschappen" en pas Titel, Toelichting en Taal aan op de bouwsteen die jij wilt ontwikkelen.
Stap 3. Zet het lesmateriaal over
Nu is het het moment om je lesmateriaal om te zetten naar Wikiwijs Maken.
In de handleiding van Wikiwijs Maken vind je alles over de verschillende soorten elementen die je kunt toevoegen. Een aantal elementen zijn al toegevoegd in het template als uitgangspunt. De volgende video geeft je een snelle uitleg.
Let op: zij beginnen vanuit een nieuw leeg arrangement, in plaats van een template te kopiëren zoals we hier in deze handleiding aanhouden.
Wikiwijs Maken Quickstart
Stap 4. Pas de hbo-i stijl toe
Volg de stappen in deze handleiding voor het aanmaken en toepassen van de hbo-i stijl op je arrangement. Dit hoef je maar een keer te doen per ontwikkelruimte, voor jezelf of voor je ontwikkelteam. Heb je het sjabloon voor deze stijl aangemaakt binnen je ontwikkelteam, dan kunnen alle ontwikkelaars deze toepassen op alle arrangementen in deze ontwikkelruimte.
Als je het sjabloon (de stijl) hebt aangemaakt, klik dan op het tabblad "Vormgeving". Vormgeving instellen: kies "met sjabloon" en selecteer dan het template dat je net hebt aangemaakt "HBO-i Bouwsteen" en vervolgens "Wijzigingen opslaan".
Let op: als je het sjabloon aanmaakt binnen je teamomgeving kan iedereen in je team het gebruiken. Maak je het aan in je eigen omgeving, dan kan alleen jij het toepassen.
Stap 5. Vergroot je vindbaarheid
Metadateren
Om je leermateriaal goed vindbaar te maken is NL LOM (gebaseerd op het internationale IEEE LOM) ontwikkeld om leermaterialen op een consistente manier te metadateren (Surfnet, 2015). Metadata is informatie over informatie, zoals het onderwerp, de doelgroep of het soort informatie. Metadata is opgedeeld in verplichte informatie, aanbevolen informatie en optionele informatie (en er is zelfs ook afgeraden informatie, die wel in IEEE vermeld staat). Ons advies is de metadata die hieronder genoemd staat in te vullen, zodat anderen jouw materiaal beter kunnen vinden.
In het hbo-ict-oio template zijn verschillende metadata al ingevuld uitgaande van de standaardsituatie. Loop het langs om te kijken of het ook voor jouw materiaal klopt en vul het aan.
Eigenschappen
Klik op het tabblad Eigenschappen en zorg dat het volgende correct is ingevuld:
- Titel (title, verplicht)
- Toelichting (description, aanbevolen)
- Trefwoorden (keywords, aanbevolen) - zie het volgende onderdeel voor meer tips.
- Taal (language, verplicht): standaard Nederlands; aanpassen naar Engels voor internationaal gericht leermateriaal.
- Bruikbaar als (aggregation level): Een bouwsteen is standaard een Les
Metadata
Om metadata op te geven, klik op het tabblad Metadata rechtsbovenin. Metadata kan over het arrangement als geheel worden gegeven maar ook voor elk los element in het arrangement.
- type leermateriaal (learning resource type, aanbevolen) - De bouwsteen zal uit verschillende onderdelen bestaan. Per element kun je aangeven wat het is: oefening / toets / informatie / handleiding / gereedschap.
- leerniveau (verplicht): HBO - Bachelor
- eindgebruiker (verplicht): Bouwstenen zijn in principe gericht op de student, dus dit is in het template de standaard instelling. Voor het onderdeel in het template "Voor de docent" is de eindgebruiker ingesteld op "leraar".
- studiebelasting (typical learning time, aanbevolen) - Onze aanbeveling in het kwaliteitsmodel is dat een hbo-ict-oio bouwsteen een studiebelasting heeft van rond de 2 uur, t.b.v. de integreerbaarheid.
Optionele metadata
- moeilijkheidsgraad: evt gebruiken om opbouw aan te geven - makkelijk = 1e-jaars, gemiddeld = 2e-jaars, moeilijk = 3-4e-jaars.
- werkvorm: evt. gebruiken om werkvormen te hangen aan de individuele onderdelen.
- leerinhouden en leerdoelen zijn helaas niet voor onderzoek gedefinieerd.
Bronnen
Surfnet (2015). NL LOM \ Inleiding. Geraadpleegd op 10 december 2018 van https://wiki.surfnet.nl/display/nllom/Inleiding.
Trefwoorden
Trefwoorden zijn zoektermen waarmee je binnen Wikiwijs jou lesmateriaal naar boven kunt halen. Bij deze enkele tips:
- Gebruik in ieder geval de trefwoord "hbo ict oio" en "onderzoek" toe. Op deze manier kan iedereen eenvoudig al het leermateriaal naar boven halen dat is gedeeld in het kader van dit project, komt het materiaal ook naar boven bij een algemenere zoekopdracht.
- Voeg termen toe die te maken hebben met specifieke vaardigheden, modellen en methoden in je bouwsteen.
Voorbeeld: Voor een bouwsteen over het beoordelen van online bronnen die de CRAAP test behandelt kun je de term "CRAAP" toevoegen.
- Voeg termen toe die aangeven met welk aspect van onderzoekend vermogen (onderzoekende houding, bestaand werk toepassen, onderzoek doen) en de methodenkaart de bouwsteen te maken heeft.
Voorbeeld: Voor een bouwsteen over het vinden van informatie kun je voor onderzoekend vermogen opnemen "bestaand werk toepassen" en voor de methodenkaart "beschikbaar werk", "bieb" en "showroom".
Verdere trefwoordtips (uit NL LOM):
- Vermijd verkleinwoordjes en meervouden (behalve als het daardoor een andere betekenis krijgt)
- Voorkom onnodig gebruik van HOOFDLETTERS.
- Gebruik het hele werkwoord (bij werkwoorden) behalve als je met bijvoorbeeld enkelvoud een andere betekenis van belang krijgt.
- Je mag meer dan één woord gebruiken als trefwoord, maar zorg er dan wel voor dat zo'n zinsdeel altijd maar één begrip beschrijft. Bijvoorbeeld: "gouden eeuw"
- Er zijn stromingen die zeggen dat je beter zelfstandige naamwoorden kan gebruiken dan werkwoorden. Van belang is dat je die begrippen gebruikt die het best de essentie weergeven van de te beschrijven content.
- Verplaats je in de denkwijze van de doelgroep. Wat zouden zij intypen om naar jouw materiaal te zoeken?
Stap 6. Check of je voldoet aan het kwaliteitsmodel
Kwaliteitsmodel hbo-ict-oio (pdf)
Loop het hbo-ict-oio kwaliteitsmodel even langs. Het arrangement moet aan de onderdelen in de must-have kolom voldoen om het keurmerk te krijgen. De onderdelen in de nice-to-have kolom zijn slechts ter inspiratie, maar zijn wel onderdelen waarvan we denken dat die het lesmateriaal bruikbaarder zouden maken.
Ditzelfde model wordt ook door de keurmeester gebruikt voor het vaststellen of je arrangement aan het keurmerk voldoet. Daarom is het aan te bevelen om eerst zelf deze check te doorlopen. Dat verhoogt de kans dat je bouwsteen wordt goedgekeurd.
Heb je vragen of opmerkingen over het kwaliteitsmodel? Mail dan Danny Plass, HBO-i werkgroep Open OiO. Het doel is dat het kwaliteitsmodel voor iedereen werkbaar is en tegelijkertijd voldoende handvatten geeft om te resulteren in kwalitatief leermateriaal, dus we horen graag van je!
Stap 7. Regel een interne review (en verwerk de feedback)
Regel als laatste check een interne review. Deze review is niet publiek inzichtelijk en kan door een collega aan je eigen instelling of juist een collega elders worden gedaan om je leermateriaal te verbeteren en de kans te vergroten dat het wordt goedgekeurd voor het keurmerk.
Een interne review kan op verschillende manieren.
- Werk je in een ontwikkelteam, dan kunnen andere docenten in hetzelfde ontwikkelteam auteursnotities plaatsen bij de elementen in je arrangement.
- Werk je alleen, dan kun je een co-auteur uitnodigingen zodat die auteursnotities kan plaatsen bij elementen in je arrangement.
- Wil je je leermateriaal door iemand buiten Wikiwijs laten reviewen, dan kun je een pdf of e-book variant downloaden (Open de preview, druk op het downloadpijltje onder het menu links, en klik bijv. op "PDF").
Let op: Een link delen van een ongepubliceerd arrangement werkt niet.
Optie a) Binnen een ontwikkelteam
Alle docenten binnen je ontwikkelteam hebben automatisch volledige toegang tot alle arrangementen die in die ontwikkelomgeving staan. Heb je nog geen andere docenten uitgenodigd voor je ontwikkelomgeving, dan is dit een goed moment (zie handleiding). Vraag een docent in je ontwikkelteam of hij/zij bereid is je arrangement te reviewen.
Optie b) Als co-auteur
Prive reviewen via auteursnotities
Mensen in hetzelfde ontwikkelteam als het arrangement of mensen die als co-auteur zijn toegevoegd kunnen auteursnotities toevoegen. Een mooie manier om privé op element-niveau te reviewen!
- Bij elk element van het arrangement is het mogelijk om auteursnotities te plaatsen. Klik op het element om het te openen en klik vervolgens op "Auteursnotitie toevoegen". Er verschijnt dan een tekstveld.
- Er verschijnt een icoontje van een tekstballonnetje naast het element als er een auteursnotitie is toegevoegd. Ga je met je muis over het icoontje dan zie je de ingevoerde tekst.
- Door op de titel van het element te klikken (kop, tekst, afbeelding, etc.) kun je onderin bij 'Notitie' lezen wat het commentaar is en eventueel reageren (zie het voorbeeld hieronder).
- Sluit af door te klikken op 'Tekst opslaan'.
Stap 8. Publiceer je arrangement
Je hebt je leermateriaal omgezet naar Wikiwijs, al gecheckt of het voldoet aan het kwaliteitsmodel en je hebt al een collega gevraagd naar je werk te kijken. Tijd om het werk publiek te delen! Ga naar het tabblad Publiceren.
Jouw les krijgt na het delen een eigen webadres, beginnend met https://maken.wikiwijs.nl/. Iedereen met wie je die deze link deelt, kan jouw lesmateriaal zonder in te hoeven loggen gebruiken.
Vindbaarheid
Wikiwijs kan voor jou de link doorgeven aan zoekmachines zoals Wikiwijs en Google. Op die manier kunnen andere docenten jouw les ook vinden en gebruiken. Maar, ook als Wikiwijs de link niet doorgeeft, dan kunnen anderen nog steeds jouw les bekijken, als je ze de link geeft. Als Wikiwijs de link doorgeeft aan een zoekmachine, zal het altijd even duren voordat die zoekmachine de les als zoekresultaat weergeeft.
Als je bijv. een kopie maakt voor gebruik binnen de eigen opleiding, maar waar verder geen grote veranderingen in zijn doorgevoerd, kies er dan voor om je arrangement niet vindbaar te maken. Zo voorkom je dat dit soort afgeleiden niet naar boven komen in Wikiwijs, maar dat je ze wel kunt inbedden in jullie online leeromgeving.
Hergebruik
Bij het delen van jouw Wikiwijs arrangement, gebeurt dit onder een Creative Commons-licentie. Deze licentie geeft aan wat anderen mogen doen met jouw werk. Je hebt in Wikiwijs keuze uit twee vormen:
Naamsvermelding 4.0 Internationaal - Deze licentie staat anderen toe het werk te kopiëren, te verspreiden, tentoon te stellen en uit te voeren. Deze licentie staat tevens toe om op het werk gebaseerde afgeleide werken te maken en te verspreiden.
Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationaal - Deze licentie staat hetzelfde toe, maar uitsluitend als afgeleid werk onder dezelfde of compatibele licentievoorwaarden openbaar worden gemaakt. Dus het afgeleide werk moet ook weer minimaal onder deze licentie worden gedeeld.
Let op: Nadat je op de knop "Publiceren" hebt geklikt, vraagt Wikiwijs of het materiaal dat je publiceert van jouw hand is of dat je toestemming hebt van de auteur. Is dit niet het geval maar publiceer je toch, dan handel je tegen de wet! Voor dit soort auteursrechtelijke zaken kun je gebruik maken van ondersteuning van de bibliotheek van jouw instelling.
Stap 9. Vraag een keurmerkreview aan (en verwerk de feedback)
Vraag bij de bouwsteencoördinator aan dat je leermateriaal gekeurmerkt wordt. Voorlopig kun je hiervoor terecht bij Danny Plass. Het stappenplan voor het keuren is als volgt:
- De bouwsteencoördinator vraagt een keurmeester om je materiaal langs het kwaliteitsmodel te houden.
- De keurmeester bekijkt je materiaal en zal via het publieke reviewsysteem in Wikiwijs het oordeel worden aangeven met evt. concrete verbeterpunten. Dit is om ervoor te zorgen dat andere docenten ook kunnen zien waarom je leermateriaal bijv. nog niet het keurmerk heeft gekregen en zo zelf kunnen beslissen of de betreffende reden voor hen een bezwaar is voor het gebruik ervan. De keurmeester geeft ook het oordeel door aan de bouwsteencoordinator.
- Als het oordeel ...
- positief is zal de bouwsteencoördinator het keurmerk toekennen. Dit keurmerk is zichtbaar in het zoekscherm van Wikiwijs en kan ook worden gebruikt als zoekfilter om alleen leermaterialen die het keurmerk hebben naar boven te halen.
- negatief is, is het aan jou als auteur om de feedback te verwerken en een nieuwe keurmerkaanvraag in te dienen, zie stap 1.
Ben je het niet eens met de gegeven feedback, dan kun je dit in eerste instantie op proberen te lossen door het gesprek aan te gaan met de betreffende keurmeester. Komen jullie niet tot consensus, dan kun je bij de bouwsteencoördinator een second opinion aanvragen.
Klaar! en dan?
Gebruik de publieke link naar je leermateriaal om het te delen, bijv. via LinkedIn of andere platformen. Wij zullen ook om de zoveel tijd een overzicht van nieuwe gekeurmerkte materialen delen via hbo-i en onze eigen nieuwsbrief (meld jezelf aan bij Danny Plass).
Kleine wijzigingen?
Kleine wijzigingen zoals het toevoegen van een bron en het repareren van spelfouten of links kun je altijd direct doorvoeren. Deze wijzigingen zijn dan direct publiek zichtbaar voor alle gebruikers van jouw leermateriaal.
Grote wijzigingen?
Ben je een grote wijziging van plan in je bouwsteen, dan kun je dat doen door te werken met een concept, een soort werkkopie die niet extern zichtbaar is tot je het publiceert. Zie de algemene handleiding voor meer informatie hierover.
Ons advies is om dit soort grote wijzigingen alleen in de zomervakantie publiek door te voeren, zodat docenten en studenten die gedurende het schooljaar van je bouwsteen gebruik maken niet in verlegenheid worden gebracht.
Als docent-gebruiker kun je ook altijd een niet-vindbare kopie maken om dit soort problemen te voorkomen.
