Kolen in Limburg

Kolen in Limburg

Leerdoelen

Limburg en delfstoffen horen bij elkaar. Al duizenden jaren geleden haalden de bewoners vuursteen uit de bodem. In de middeleeuwen begint de kolenwinning in Limburg op kleine schaal en met primitieve middelen. Aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw komt de kolenwinning in Limburg pas goed op gang. De opkomende industrie had brandstof nodig voor zijn stoommachines. Moderne technieken bij de kolenwinning en vervoer over nieuw aangelegde spoorlijnen per stoomtrein maakten grootschalige mijnbouw mogelijk. Voor de werkgelegenheid in met name Zuid-Limburg was deze ontwikkeling zeer gunstig. Zuid-Limburg veranderde in korte tijd van een agrarisch in een industrieel gebied.

Aan het eind van deze opdracht kun je:

  • Uitleggen waarom de behoefte aan kolen rond 1900 zo snel groeide en hoe met moderne technieken grootschalige mijnbouw mogelijk werd.
  • Toelichten wanneer de opkomst, de bloeitijd en de neergang van de Limburgse mijnbouw plaatsvond.
  • Uitleggen welke grote veranderingen er in de regio Zuid-Limburg plaatsvonden tussen 1900 en 1975.

Eindproduct-Beoordeling

Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht schrijf je als Commissaris van de Koningin in Limburg naar aanleiding van de sluiting van de mijnen een brandbrief aan de regering.
In het eindproduct laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald.

Beoordeling
Het eindproduct laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:

  • De inhoud: laat het eindproduct zien dat je de leerdoelen gehaald hebt?
  • De vorm: is het eindproduct met zorg gemaakt?
  • Taalfouten: bevat het eindproduct niet te veel taalfouten?

Werkwijze

Activiteiten

Stap Groepsgrootte Activiteit
Stap 1 Alleen Tekst lezen over de opkomst van de steenkolenwinning in Zuid-Limburg.
Stap 2 Alleen Tekst lezen over de werkgelegenheid in de mijnen in Zuid-Limburg.
Stap 3 Alleen Tekst lezen over de sluiting van de mijnen in Zuid-Limburg.
Stap 4 Alleen Brief schrijven in de rol de Commissaris van de Koningin in Limburg, om ervoor te zorgen dat er werkgelegenheid komt in Zuid-Limburg na het sluiten van de mijnen.

Benodigdheden
Geen bijzonderheden.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.

Kennisbank

In deze opdracht gaat het over de kolenwinning in Zuid-Limburg.
Bestudeer, voor je met de opdracht begint, de volgende pagina uit de Kennisbank Industriële Revolutie.
KB:  Industriële Revolutie

Zorg dat je na het bestuderen van deze pagina antwoord kunt geven op de volgende vraag:

Waarom werden aan het begin van de Industriële Revolutie fabrieken gesticht in de buurt van steenkoolmijnen?

 

Stap 1

De opkomst van de steenkolenwinning
Al in middeleeuwen werden er kolen vlak aan de oppervlakte gewonnen in Zuid-Limburg. Later moest men steeds dieper graven en ontstonden de eerste primitieve mijntjes.

In de 19e eeuw was in Engeland de industrie opgekomen. Het opkomen van industrie als middel van bestaan noemen we industrialisatie. Deze opkomst, onder meer mogelijk gemaakt door de uitvinding van de stoommachine, ging heel snel. Daarom spreken we van een Industriële Revolutie.

Een belangrijk kenmerk van industriële productie is de productie met grote machines. Met de energie die door de stoommachine werd geleverd konden heel veel machines tegelijk worden aangedreven. De stoommachines zelf werden gestookt met kolen.

Voor de massaproductie in de fabrieken zijn ook grote hoeveelheden grondstoffen nodig. Stoomtreinen zorgden voor de aanvoer van mensen, grondstoffen en brandstof. Hiervoor was ook de aanleg van nieuwe spoorlijnen nodig.

Toen de industrialisatie ook in Nederland op gang kwam en de fabrieken hier ook brandstof voor hun machines nodig hadden kwam het goed uit dat wij in Zuid-Limburg onze eigen kolen konden gaan winnen.

Voor de aanleg van de grote moderne mijnen die rond 1900 aangelegd werden had men flink wat tijd nodig.

Lees hier nu over de onstaansgeschiedenis van de steenkolenwinning in Nederland.

Vragen:

  1. Het duurde een flinke tijd voordat een mijn in productie kon worden genomen. Hoeveel jaar had men nodig vanaf het begin van de aanleg, voordat men de eerste kolen uit de Oranje-Nassau Mijn 1 (ON-1) naar boven haalde?
  2. Lees dit artikel over steenkoolmijnen.
    Wat voor soort kolen produceerden de meeste particuliere mijnen?
  1. Bekijk de woorden en vul deze in de onderstaande zin in.
    Steenkool - stoommachines - brandstof - industriële revolutie.
    Tijdens . . . . . was . . . . . . dé . . . . . . . . voor de vele . . . . .

Voor de bouw van de mijnen en later de kolenwinning waren veel arbeiders nodig. Veel Limburgers die geen werk meer hadden in de landbouw vonden werk in de mijnen. Er kwamen ook veel arbeiders uit het buitenland. Om al die mensen onderdak te brengen groeiden kleine dorpen uit tot echte steden.

  1. Met hoeveel inwoners is de stad Heerlen vanaf 1900 tot 1968 gegroeid?

Stap 2

Werkgelegenheid
Nadat alle grote mijnen in productie waren genomen konden er niet alleen heel veel Limburgers als mijnwerkers aan de slag, maar vonden er ook veel buitenlanders hun werk.
Bekijk onderstaande grafiek:


Vragen:
  1. Hoeveel buitenlanders werkten er in 1932 in de Limburgse mijnen?
  2. Hoe hoog was het totaal aantal mijnwerkers in 1932?

Stap 3

Mijnsluitingen
In 75 jaar tijd werden er in Limburg enorme hoeveelheden kolen gedolven.
De onderstaande grafiek laat zien hoe vanaf het begin van de vorige eeuw de kolenwinning in Zuid-Limburg eerst zeer snel toenam om vanaf 1970 nog sneller te dalen en in 1975 helemaal te stoppen. De blauwe staven geven de gemiddelde productie per jaar aan in een periode van vijf jaar.

Bron: CBS Statline
 
Vragen:
  1. Tussen 1945 en 1950 ligt de gemiddelde productie per jaar een stuk lager dan in de jaren ervoor en erna. Kun je daarvoor een verklaring bedenken?
  2. Hoeveel miljoenen tonnen steenkool werden er in 75 jaar gedolven?
    Zie: www.canonvanlimburg.nl/de-mijnsluitingen
  3. Waarom werd in 1965 besloten alle Zuid-Limburgse mijnen te sluiten?
  4. Waar vonden na de sluiting van de Limburgse mijnen de ex-mijnwerkers vervangende werkgelegenheid?
  5. Waardoor raakten veel ex-mijnwerkers in 1973 opnieuw hun werk kwijt?

Stap 4

Eindproduct
In 1965 kondigt minister van Economische Zaken Joop den Uyl de sluiting van alle Limburgse mijnen aan. Je stapt in de rol van Charles van Rooy, de toenmalige Commissaris van de Koningin in Limburg. Je schrijft in zijn naam een brandbrief aan de regering in den Haag. Daarin dring je er op aan dat de regering zorgt voor nieuwe werkgelegenheid door flinke investeringen in het gebied. Laat weten aan welk soort investeringen je denkt. Ook verlang je financiële regelingen voor oudere ex-mijnwerkers die niet meer aan de bak komen. Je wijst vooral op de enorme bijdrage die de mijnbouw geleverd heeft aan de Nederlandse economie en de inzet van de tienduizenden mijnwerkers die hun gezondheid en soms hun leven op het spel gezet hebben voor de kolenwinning.

Klaar?
Laat het eindproduct beoordelen door jullie docent.

Gereedschapskist

Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!

 

Begrippenlijst

Industrialisatie
Industrialisatie is de overgang van het met de hand produceren van goederen naar het produceren van goederen met machines.		 Kolen
Brandbare delfstof die bestaat uit plantenafzettingen van miljoenen jaren oud, diep in de grond. Er bestaan verschillende soorten, bijvoorbeeld steenkool en bruinkool.
Steenkoolwinning
Het uit de aarde halen van steenkool. Men zegt ook: het delven van steenkool. Dit gebeurt in mijnen.		 Stoomtrein
Trein die wordt aangedreven door middel van een stoommachine. De stoom wordt opgewekt door verbranding van steenkool tijdens het rijden.

  • Het arrangement Kolen in Limburg is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Auteur Kunskapsskolan
    Laatst gewijzigd
    2018-12-06 10:35:08
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Het thema 'Industriële samenleving' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO.

    Fair Use
    In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use

    Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van