Introductie
Wat vooraf ging
Na de Grote Oorlog van 1914-1918 werden burgers ontevreden over de huidige regering. Naast Duitsland gebeurde dit onder andere ook in de Soviet-Unie en Italië. In deze landen kwamen mensen aan de macht, die alle macht naar zich toetrokken. Dit gebeurde op verschillende manieren, maar de uitkomst was hetzelfde. In meerde Europese landen onstonden totalitaire systemen die soms lijnrecht tegenover elkaar stonden.
De opdracht
Nazi-Duitsland, Italië en de Sovjet-Unie stonden vijandig tegenover elkaar.
Toch leken de landen ook erg op elkaar. Beide politieke systemen waren totalitair,
dus heel het leven werd beïnvloed door de politieke leiders. Wat betekende dit voor de burgers in deze landen?
Je onderzoekt hoe het was om in deze totalitaire maatschappijen te leven.
Hierbij gebruik je allerlei bronnen. Daarmee maak je een vergelijking tussen landen:
je zoekt overeenkomsten en verschillen.
Leerdoelen
Aan het einde van deze lessenreeks kan je
- benoemen wat de criteria zijn van een totalitaire staat
- benoemen wat de verschillen en overeenkomsten zijn tussen de drie Europese totalitaire staten in de 20e eeuw
- omschrijven hoe het leven van een burger er uitziet in een totalitaire staat
- omschrijven hoe de totalitaire systemen zijn ontstaan in de drie Europese totalitaire staten in de 20e eeuw
- beargumenteren hoe jouw leven er uit zou zien in een totalitaire staat
- beargumenteren in hoeverre jij keuzevrijheid hebt op school en in Nederland
Totalitaire Staat
Opdracht 1
Een totalitiare staat ontstaat door het wegnemen van rechten bij de vroegere regering. Dit gaat stapsgewijs. Om dit duidelijk voor ogen te krijgen ga je aan de slag met een opdracht over Nazi-Duitsland.
Opdracht: Je gaat een tijdlijn maken waarin de stappen zijn te zien waardoor Hitler de macht kreeg.
Informatie kan je uit het boek halen op pagina 36. Maar je moet ook gebruik maken van ander bronmateriaal.
Dit kan je doen op papier, in word of op verschillende sites. Ik raad zelf https://www.sutori.com/dashboard aan. Deze site is in het engels, maar je kan op een makkelijke manier afbeeldingen en tekst toevoegen. En belangrijker je kunt het als PDF opslaan.
De opdracht moet je inleveren bij je docent.
Denk hierbij ook aan een correcte bronnenlijst.
Opdracht 2
Lees de tekst dat bijgevoegd is op deze pagina.
Je leest hier de eerste pagina's van het boek 1984 van George Orwell.
In de dystopische (een samenleving met akelige kenmerken waarin men beslist niet zou willen leven) roman 1984 uit 1948 beschreef Orwell een maatschappij die volledig wordt beheerst door een almachtige dictator ‘Big Brother’ die iedereen in de gaten houdt via camera’s. Het verhaal speelt zich af in de toekomst, namelijk in 1984, waarin de wereld gedomineerd wordt door drie oorlogvoerende totalitaire staten. De hoofdpersoon in het boek is Winston Smith, een minder belangrijke partijfunctionaris die voor zijn werk bij het ministerie van Waarheid archieven moet vervalsen. Dit gaat echter tegen zijn principes in, waardoor Smith zich besluit te verzetten. Hiermee jaagt hij de staat tegen zich in het harnas, die geen ruimte biedt voor individualisme.
Hoewel Orwell’s boek voornamelijk satire was, was het ook bedoeld als serieuze waarschuwing tegen de gevaren van totalitaire regimes. Feitelijk was 1984 een directe kritiek op het Sovjet-communisme onder Stalin, waar in hoge mate censuur werd opgelegd op de vrije mening van burgers. Het grootste gevaar van een dergelijke extreme staatscontrole en het bespioneren van een samenleving was de daaropvolgende ondergeschiktheid van het individu aan de almachtige leider.
Opdracht 2.1: Het Oceanië van Winston Smith is een totalitaire staat. Geef dit aan door middel van verwijzingen naar de tekst.
1984 - h1 blz 1+2 (1).doc
Winston Smith besluit om een dagboek op te stellen
Opdracht: Lees het fragment en beantwoord de volgende vraag:
Leg uit waarom het voor Winston niet slim is om een dagboek op te stellen? Gaat dit tegen de regels in?
1984 - h1 blz 4+5 dagboek.pdf
Opdracht 2.2: Leg in 50 woorden uit of jij in dezelfde omstandigheden als Winston een dagboek op zou stellen.
Opdracht 2.3 IMYC: In hoeverre is hier sprake van keuzevrijheid innemen? Leg dit in minimaal 50 woorden uit. geef voorbeelden uit de tekst
Het éénpartijenstelsel
Van Rusland naar Sovjet Unie
Het was een koude februaridag in 1917. Tsaar Nicolaas II kan de menigte niet meer onder controle houden. Er ontstaan een volksopstand, gestart door arbeidersvrouwen. De aanleiding: het is dertig graden onder nul en er is geen brood meer. De menigte is woest en Tsaar Nicolaas geeft het bevel de opstandelingen neer te schieten. Soldaten weigeren dit en de demonstranten kunnen hun weg blijven gaan. Ze zijn niet meer te stoppen. De Tsaar doet uiteindelijk afstand van de troon en een voorlopige regering neemt de beslissingen voor Rusland. Deze regering is zwak en begint steeds minder aanhangers te krijgen, helemaal omdat de Eerste Wereldoorlog door blijft gaan.
Op 27 oktober 1917 pleegtde Rode Garde een staatsgreep. De Rode Garde is een leger opgezet door Vladimer Lenin. Lening heeft aanhagers gekregen doordat hij beloofde de Eerste Wereldoorlog te stoppen, steun krijgt hij ook vanuit Duitsland.
Lenin liet de huidige volksvergadeirng 'verdwijnen' en stelde in 1918 zijn partij boven de staat. Lenin en zijn aanhagers zullen het land gaan besturen.
Hierboven zie je de Oktoberrevolutie in Rusland. Je ziet hoe demonstranten het winterpaleis binnendringen en hoe zij de minsters arresteren. In het echt stelde de staatsgreep niet zo veel voor. Het gekaapte oorlogsschip Aurora vuurt een losse flodder af en er worden enkele granaten afgevuurd op het paleis, waarna de regeringstroepen die het Winterpaleis beveiligen het grotendeels voor gezien houden. Via openstaande deuren en ramen lopen de bolsjewieken gewoon naar binnen, waarna ze de aanwezige ministers arresteren.
Opdracht 3.1: Leg uit waarom een totalitaire staat de geschiedenisboeken zou aanpassen.
Weimar Republiek naar Derde Rijk
Hoewel Hitler zelf de naam Derde Rijk liet verbieden wordt het Duitsland onder Hitler vaak zo genoemd. Het Eerste Rijk zou terugslaan naar het Heilige Roomse Rijk van 962 tot 1806. Het Tweede rijk begon met de eenwording van Duitsland in 1871. Het Tweede Rijk eindigde met de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog. Na de neergang van de Weimar Republiek zou volgens schrijver Arthur Moeller van den Bruck het Derde Rijk beginnen.
Originele Duitse Nazi Partij SS Standard
Hitler werd in 1933 Rijkskanselier van Duitsland. Sommige zeggen dat president Von Hindenburg de Republiek van Weimar de laatste doodsteek gaf.
Opdracht 3.2
Leg uit in hoeverre de laatste zin klopt. Zoek hiervoor uit wie president Von Hindenburg was en wat hij heeft betekent voor de ondergang van de Weimar Republiek.
Opdracht 3.3. Analyseer de spotprent hieronder. Links op de afbeelding zie je Hitler, rechts zijn minister Göring.
Tegen wie is deze spotprent gericht?
Wat denk je dat de tekenaar met deze spotprent wil bereiken?
https://beeldbankwo2.nl/nl/beelden/detail/cf6a48ce-025a-11e7-904b-d89d6717b464/media/459f9f18-76e9-2694-8c28-153e83c3315e?mode=detail&view=horizontal&q=rijksdagbrand&rows=1&page=30
Indoctrinatie
Mussolini's Italië
‘Alles in de staat, niets tegen de staat, niets buiten de staat.’ Zo beschrijft Benito Mussolini zijn politieke opvattingen aan het begin van de jaren twintig.
Politieke leiders ontwikkelen hun eigen geschiedenis. De leider wordt gepresenteerd als de Messias, die niet is weg te denken uit het leven van de burger. Zo heb je gelezen over Stalin die de geschiedenis aandikt. Hij vertelt over de revolutie die Rusland heeft bevrijdt van de tsaren. Ok in Italië ontstaat er een andere kijk op de geschiedenis. Geschiedenis van de staat wordt een belangrijk vak en wordt hier en daar zelfs aangepast.
Opdracht 4.1: Bekijk de afbeelding hieronder. Leg uit waarom deze afbeelding past bij de Italiaanse geschiedenis. En leg uit waarom Mussolini juist naar deze tijd terugpakte.
Partito Nazionale Fascista (Nationaal Fascistische Partij) met in het midden fasces
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/National_Fascist_Party_logo.svg/200px-National_Fascist_Party_logo.svg.png
Indoctrinatie in de klas
Opdracht 4.2: Al van jongs af aan kregen kinderen de ideologie van de staat mee. Leg uit dat een docent een rol kan spelen in indoctrinatie
Een voorbeeld van deze indoctrinatie kan je vinden in het filmpje hieronder. Dit komt uit de film "The boy in the striped pyjamas"
De Duitse Bruno (9) verhuist met zijn familie in 1943 naar ‘Oudwis’, een vreemde plaats waar niet ver van hun huis mensen in gestreepte pyjama’s achter een hek wonen. Bruno snapt er niets van. Hij gaat op onderzoek uit en sluit vriendschap met Shmuel, die aan de andere kant van het hek woont.
The boy in the striped pyjamas
Indoctrinatie in de klas
Joseph Goebbels
Hitler (l), Magda (m) en Joseph Goebbels (r) tijdens een theepartijtje in de tuin van de Rijkskanselarij (1934)
Opdracht 4.3: Zoek op wat Joseph Goebbels heeft betekend voor Hitler en Nazi Duitsland.
Zoek daarbij informatie over de grote boekverbranding en de Kristalnacht.
Noteer het antwoord en je bronnen in een Word document of in je schrift.
10 regels van propaganda
Hieronder zie je twee fragmenten uit het boek 1984. Je hebt hier al eerder fragmenten uit gelezen, maar hier zie je stukken uit de gelijknamige film.
Opdracht 4.4: Benoem per film fragment waarom hier sprake is van indoctrinatie. Geef duidelijke voorbeelden en verwijs naar de film (gebruik dus tijdsaanduiding)
Gebruik de link hieronder om bij de 10 regels van propaganda te komen.
Opdracht 4.5: Geef per afbeelding of filmfragment aan welke regels er in terugkomen.
Opdracht 4.6: Voor de film "De eeuwige Jood" werden verschillende informatieposters verspreid. Bekijk of deze poster voldoet aan de regels van propaganda.
10 regels van propaganda
Opdracht 4.7: Maak nu zelf een poster (halve A4 is voldoende) alsof jij Jospeh Goebbels bent.
De poster/tekening hoeft niet groot te zijn, maar moet in ieder geval 6 regels bevatten van de 10 regels van propaganda.
Het onderwerp van de poster mag je zelf kiezen (bijvoorbeeld antisemitisme, grootsheid van Duitsland of het leger)
Censuur
Persoon: Sophie Scholl ----
Tijdens de nazi-regering van Hitler vanaf 1933 krijgen mensen met een eigen,
afwijkende mening het steeds moeilijker.
Ondanks de voortdurende nazipropaganda op scholen en
jeugdverenigingen zijn er ook jongeren die niet geloven in de mooie beloften van Hitler.
Hans en Sophie Scholl, twee studenten, gaan zich verzetten tegen de nazi-ideeën.
Zij verspreiden artikelen (vlugschriften),
waarin ze oproepen tot verzet tegen het nationaal-socialisme.
Hierin wordt Sophie ondervraagd door een nazi-rechercheur.
Opdracht 5.1: Zoek op hoe de groep heette waar Sophie lid van was. Waarom was het uitzonderlijk dat zulke groepen bestonden.
Algemeen dagblad november 1938
Individu is ondergeschikt en de leider bepaald
speech Hitler over vrouwen hun taak
Geheime politie
Oktober Revolutie
