Elke plaatbeweging heeft weer zijn gevolgen in het landschap. Zo zijn er verschijnselen op de wereld die te verklaren zijn door de beweging van platen. Het is belangrijk om te weten waar deze verschijnselen voorkomen en hoe ze ontstaan zijn.
Bij een divergente plaatbeweging:
2 platen drijven van elkaar af
Er ontstaat een midoceanische rug
Er wordt steeds een nieuw stukje korst gevormd
Bij een convergente plaatbeweging:
Platen bewegen naar elkaar toe
Als twee continentale platen naar elkaar toe drijven
continentale platen bestaan uit graniet = licht
ontstaan plooiingsgebergte
Als een continentale plaat en een oceanische plaat tegen elkaar botsen
Oceanische platen bestaan uit basalt = zwaar
De oceanische plaat duikt onder de continentale plaat
Een stratovulkaan is een vulkaan met steile hellingen. Uit een vulkaan komt lava, dit is vloeibaar gesteente afkomstig van de mantel. Als lava uit de vulkaan komt kan het hard worden en een steen worden.
De lava is die uit een stratovulkaan komt is stroperig (dik) waardoor de vulkaan steile hellingen heeft. Een stratovulkaan kan ontstaan bij een subductiezone.
Een stratovulkaan is een vorm van explosief vulkanisme.
Een schildvulkaan is een vulkaan met flauwe hellingen. De lava die uit een schildvulkaan komt is erg vloeibaar en kan makkelijk zich verspreiden. Daarom heeft een schildvulkaan geen steile maar flauwe hellingen.
Een schildvulkaan is een vorm van effusieve (rustig) vulkanisme.
Je ziet dat een caldeira anders is dan de andere 2 vulkanen. Het heeft namelijk geen 'dak'. Hoe komt dat?
Een caldeira is een oude stratovulkaan. Onder het kopje 'stratovulkaan' heb je geleerd dat een stratovulkaan een vorm is van explosief vulkanisme. Dit betekent dat als er een vulkaanuitbarsting is bij deze soort vulkaan kan dit erg heftig zijn. Het kan soms ook zo heftig zijn dat stukken van een vulkaan kunnen afbreken.
Dit is het geval bij een caldeira. Tijdens een uitbarsting stort het 'dak' van de vulkaan is door de harde explosie. Daarom ziet een caldeira er anders uit dan haar soortgenoten.
Aardbevingen
Bekijk het filmpje over aardbevingen.
Ontstaan aardbevingen
Je hebt in het filmpje gezien hoe aardbevingen ontstaan, maar wat zijn de gevolgen van een aardbeving?
Een aardbeving kan nare gevolgen hebben voor de mensen die dichtbij een aardbeving wonen. De huizen kunnen bijvoorbeeld beschadigen waardoor mensen op straat moeten slapen. Aardbevingen komen voor op plekken die langs een breukgrens liggen, maar dat hoeft niet altijd. In Nederland komen er ook weleens aarbevingen voor, in Groningen namelijk. Terwijl Nederland niet bij een breukgrens ligt. Deze aardbevingen worden door de mens veroorzaakt, namelijk door het winnen van aardgas. Hierdoor kan het aardoppervlak gaan schommelen.
Oefening 1
Aardwarmte
Je weet dat er diep in de aarde de mantel en de kern zich bevinden. De mantel heeft een vloeibare substantie en is enorm heet. Dit weten we door wat er uit een vulkaan komt.
Bij een vulkaanuitbarsting vloeit er lava uit de vulkaan. Magma wordt lava genoemd wanneer het boven het aardoppervlak komt. De lava is vloeibaar en stroomt alle kanten op en verbrandt alles op zijn weg. Je zou denken dat dit slecht is voor de bodem maar integendeel zorgt het voor een vruchtbare bodem.
Gevolgen van platentektoniek
Wat zien we terug op aarde?
De beweging van de platen kan voor veranderingen zorgen aan het aardoppervlak. Er kunnen bijvoorbeeld bergen, zeeen en vulkanen ontstaan. Dit zien we terug op de aarde op meerdere plekken.
Op de foto hierboven kan je de Himalaya zien. De Himalaya is een goed voorbeeld van gevolgen van platentektoniek. De gebergte is ontstaan door convergente plaatbeweging. India botste tegen de Aziatische plaat waardoor een gebergteketen ontstond.
Nog een voorbeeld is de ligging van Saudi Arabie. Vroeger zat Saudi Arabie vast aan Afrika maar hier kwam een verandering in. Het schiereiland kwam los en lag nu wat noordelijker. Hierdoor ontstond de Rode Zee en de Taurusgebergte in Turkije.
Op de afbeelding zie je de geologische tijdschaal als een klok weergeven. De 4,5 miljarden jaren wordt verdeeld over 24 uur en elk stukje geschiedenis heeft zijn eigen naam. Deze stukken zijn ingedeeld aan de hand van wat er toen gebeurde.
Wanneer komt de mens eigenlijk?
Je ziet op de klok dat mens maar een klein deel is van de geologische tijdschaal. Laten we zeggen dat de wereld 24 uur oud is. Dan komt de mens maar de laatste 20 seconden voor. Zo zie je maar hoe kort wij als mensen deelmaken van de aarde. Er is een grote geschiedenis die voor ons er was.
Het arrangement Aardrijkskunde is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Nafiye Kaya
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2019-03-05 16:29:52
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
