Bevolkingsontwikkeling in Nederland en Duitsland vergeleken
Grijzer, gemiddeld ouder en meer divers
Zowel de bevolking in Nederland als de bevolking in Duitsland is aan het vergrijzen. In Duitsland gaat de vergrijzing sneller dan in Nederland, het vruchtbaarheidscijfer is er lager, terwijl de levensverwachting er stijgt, net als in Nederland. Vooral door dat laatste is er in beide landen ook sprake van dubbele vergrijzing. Dat wil zeggen dat het aandeel van mensen van 80 jaar en ouder binnen de groep 65-plussers groter wordt. De gewone en de dubbele vergrijzing zullen gezien de leeftijdsopbouw tijdelijk sneller gaan. Alle kinderen die in de geboortegolf van tijdens en na de oorlog zijn geboren, gaan vanaf 2005 met pensioen. En ze bereiken rond 2025 de 80-jarige leeftijd. Als die golf voorbij is, stabiliseert het aantal zich weer. De vergrijzing in Nederland en Duitsland komen dan langzaam op hetzelfde niveau. In het jaar 2030 is naar verwachting 11 procent van de Nederlanders 75 jaar of ouder. In Duitsland ligt dat percentage dan 1 procent hoger. Kortom, in de toekomst ontloopt het elkaar niet veel.
Nederland en Duitsland zijn beide migratielanden. Door de komst van (veel) immigranten uit veel landen is er in Nederland en Duitsland een grote verscheidenheid ontstaan aan talen, culturen (kleding, muziek) en godsdiensten. Beide landen zijn multicultureel geworden. In Nederland en Duitsland is een steeds groter deel van de inwoners van Nederland en Duitsland van buitenlandse afkomst. Nog iedere dag komen migranten naar Nederland en Duitsland. Veel van deze mensen zijn zogeheten nareizigers. Zij komen voor gezinshereniging of als huwelijksmigrant naar Nederland of Duitsland. De Duitse bedrijven omarmen ook weer steeds meer buitenlandse arbeiders. Door de vergrijzing is het steeds lastiger om personeel te vinden. Hierdoor zal de bevolkng nog diverser worden in de toekomst.
Sociaal-economische en ruimtelijke gevolgen vergeleken
De bevolkingsontwikkeling brengt allerlei kansen en bedreigingen met zich mee. Hoe gaan Nederland en Duitsland om met deze kansen en bedreigingen? Je zult ontdekken dat de aanpak van beide landen veel overeenkomsten heeft.
Staatspensioen
Nederland en Duitsland kennen beide een staatspensioen. In Nederland hebben we hiervoor de Algemene Ouderdomswet (AOW). Als je werkt, ontvang je salaris. Een deel daarvan gaat als belasting naar de staatskas, een ander deel gaat als premie naar onder meer de AOW.
Als de bevolking vergrijst, daalt het aantal werkenden ten opzichte van het aantal AOW’ers en wordt het lastiger om de AOW te financieren. De overheid kan verschillende dingen doen: de AOW-premie laten stijgen, de AOW-uitkering verlagen of de pensioenleeftijd verhogen. In Duitsland en Nederland is voor het laatste gekozen; daar gaat de pensioenleeftijd omhoog van 65 naar 67 jaar.
Woningbehoefte
Door veranderingen in de leeftijdsopbouw van de bevolking verandert ook de woningbehoefte. Zowel in Nederland als Duitsland zijn de gezinnen gemiddeld kleiner geworden, hebben veel mensen wel een partner maar geen kinderen en wonen veel mensen alleen. Daardoor is de behoefte aan kleine woningen gestegen. Ook stijgt de behoefte aan seniorenwoningen en woningen die aangepast zijn voor mensen met een beperking (zonder drempels en met een traplift bijvoorbeeld).
In beide landen komen langzaamaan weer woningen voor een drie-generatiegezin. Tenslotte zijn er met name in Duitsland steeds minder woningen nodig omdat de bevolking krimpt.
Zorg
Ondanks de gestegen levensverwachting en de toegenomen vitaliteit van de ouderen zijn er door de vergrijzing meer en meer mensen die verzorging nodig hebben. Die zorg is duur en om de kosten in de hand te houden, wordt er een beroep gedaan op de mantelzorgers: mensen in de omgeving, familie, vrienden, buren, die (een deel van de) zorgtaken overnemen van de beroepsverzorgers. Er zijn wel verschillen tussen Nederland en Duitsland als het om zorg gaat: als mensen zorg nodig hebben, krijgen ze in Duitsland sneller dan in Nederland een plek in een verzorgingstehuis. In Nederland moeten de ouderen langer thuis blijven wonen met extra pleegzorg of mantelzorg. Daarnaast moeten wijkverplegers en mantelzorgers in Duitsland in veel gevallen grotere afstanden afleggen dan in Nederland. Het land is veel groter en grote delen zijn dunbevolkt. Uit internationaal onderzoek komt naar voren dat de kwaliteit van de Nederlandse ouderenzorg tot de beste in Europa behoort. Nederland is ook een van de landen met de minste armoede onder ouderen.
Voorzieningen
Door de vergrijzing verandert langzaam het straatbeeld. Dis is goed te zien in de winkelcentra van de steden. Er komen steeds meer senioren met hun rollators en scootmobielen. Dit vraagt om meer ruimte op trottoirs en in winkels. Ook in openbare gebouwen, pashokjes en andere ruimten moet in toenemende mate rekening worden gehouden met scootmobielen en rollators. Veel bussen en bushaltes zijn al aangepast, zodat ouderen gemakkelijk kunnen instappen.
Recreatie
We worden met zijn allen steeds ouder en blijven ook langer gezond. Ouderen blijven langer actief en, niet onbelangrijk, zijn relatief welvarend. Daardoor krijgt recreatie een steeds grotere rol in de economie. Ouderen hebben daarbij wel andere hobbies dan jongeren. Dit zul je terug zien in de ruimtelijke inrichting.
Kortom: Nederland en Duitsland hebben beide te maken met vergrijzing en de daarbij komende problemen. Duitse bedrijven lossen de vacatures steeds vaker op door migranten in dienst te nemen. In Nederland is dit minder ter sprake. Wat betreft de ouderenzorg kun je concluderen dat de ouderenzorg in ons land in de toekomst meer richting de Duitse situatie gaat. Steeds meer moeten mensen voor langer voor zichzelf gaan zorgen. Er zijn ook overeenkomsten tussen Nederland en Duitsland. In beide landen moeten de ouderen in de toekomst langer doorwerken, om zo de verzorgingsstaat overeind te houden. Er komen ook steeds meer ouderen met een goede opleiding, ze zijn mondiger en hebben meer geld te besteden. Ook blijft de gemiddelde senior langer gezond en is tot op hogere leeftijd actief. Daarbij wordt de samenleving steeds meer "ouderen-proof". Allerlei voorzieningen worden zo ingericht dat het ook voor ouderen mensen toegankelijk blijft.
Oefening: Bevolkingsontwikkeling in Nederland en Duitsland vergeleken
Start
