Alle organismen zijn opgebouwd uit cellen. Een cel is de kleinste bouwsteen van een organisme die nog beschikt over alle erfelijke informatie: het DNA. Een organisme kan uit één enkele cel bestaan, zoals een gist, of uit vele miljarden cellen, zoals de mens. Als je deze digitale les helemaal doorlopen hebt, weet je hier alles van en ben je klaar voor de repetitie.
Starten
Begin door op Start de digitale les in het menu te klikken, of klik op de pijl rechtsonder deze tekst.
Succes!
Start de digitale les
Hoe werkt het?
Deze digitale les bereidt je voor op de repetitie over Thema 3 van Biologie voor jou. Als je een onderdeel goed hebt afgerond, klik je door naar het volgende onderdeel. Dat kan via de pijlen onderaan de pagina of door alle items van het menu van boven naar onder af te gaan.
De laatste leerstof bestaat uit een kennisclip over celdeling. Hierna maak je de Tussentoets. Als je die in één keer goed hebt gemaakt, ga je aan de slag met de Verrijkingsstof. Was je resultaat onvoldoende, klik dan in het menu op Extra oefeningen en maak de bijbehorende opdrachten. Ten slotte maak je de diagnostische toets.
Als je bovenstaande goed hebt doorgenomen, klik je op de pijl rechts onderin je venster om naar het volgende onderdeel te gaan of navigeer via het menu.
N.B. Soms opent een opdracht in een venster van een andere site. Als je daarmee klaar bent kun je dat venster weer sluiten en ben je weer terug bij deze digitale les.
Succes!
Cellen, organellen, weefsels en organen
Bestudeer de tekst en de afbeeldingen hieronder. Dit is de kern van de leerstof. Kies daarna in het menu voor Oefenen: organen van de torso, of gebruik de pijl rechtsonder deze tekst.
Cellen
Cellen kunnen allerlei vormen hebben. Cellen die aan elkaar vastzitten, zijn min of meer rechthoekig, zoals de cellen van onze opperhuid of de opperhuid van een rode ui, bovenaan deze webpagina. Lang niet alle cellen zitten aan elkaar vast. Die liggen dan los van elkaar, of in groepjes van een paar cellen, in een tussencelstof. Dit is bijvoorbeeld het geval bij kraakbeen.
Organellen
Cellen bevatten verschillende kleine onderdelen, die we organellen noemen. Ieder organel, zoals bijvoorbeeld de celkern, heeft een specifieke functie. Met behulp van deze digitale les ga je hier meer over te weten komen.
Weefsels, organen en orgaanstelsels
Menselijke huid, lengtedoorsnede schematisch
Een weefsel bestaat uit cellen die allemaal dezelfde vorm en functie hebben, zoals de cellen van de opperhuid.
Een orgaan is opgebouwd uit verschillende weefsels die samen het orgaan vormen en een of meerdere functies ten behoeve van een organisme vervullen. De huid bijvoorbeeld, is een orgaan dat ons beschermt tegen invloeden van buitenaf, zoals bacteriën en UV-straling, maar het speelt ook een belangrijke rol bij de regeling van je lichaamstemperatuur: als je het warm krijgt ga je zweten om weer af te koelen.
Een orgaanstelsel is een groep organen die samenwerkt om een bepaalde functie te vervullen. Zo noemen we alle organen die samen zorgen voor de vertering van ons voedsel het verteringsstelsel.
Oefenen: organen van de torso
Torso
In de biologie is een torso een model van een menselijk lichaam, waarvan het hoofd, de armen en de benen zijn weggelaten.
In de torso bevinden zich onder andere uitneembare modellen van menselijke organen, zoals het hart en de lever. De torso bevat ook niet-uitneembare onderdelen, zoals de luchtpijp en de slokdarm.
Het menselijk lichaam kan functioneren dankzij verschillende orgaanstelsels. Binnen zo'n orgaanstelsel werken meerdere organen samen aan dezelfde taak. Zo werken onder andere de maag, de lever en de alvleesklier samen als één verteringsstelsel, met als doel een optimale vertering van voedsel.
Je moet de belangrijkste orgaanstelsels kennen, evenals de belangrijkste onderdelen daarvan. Daarnaast moet je van elk orgaanstelsel weten aan welke taak het werkt.
Wanneer we cellen willen bekijken onder de microscoop, moeten we eerst een geschikt preparaat maken. Een preparaat is het voorwerp dat we willen bekijken, aangebracht met een druppel water (of kleurstof) op een langwerpig objectglaasje en afgedekt met een flinterdun vierkant dekglaasje. Dit preparaat wordt vervolgens op de tafel van de microscoop gelegd om te bekijken.
Alle cellen bestaan uit een celmembraan, dat gevuld is met cytoplasma. Het celmembraan is een dun vliesje, dat bestaat uit vetten en eiwitten. Het voorkomt dat de cel leegloopt en speelt een belangrijke rol bij de opname en afgifte van stoffen door de cel.
Het celmembraan is gevuld met cytoplasma. Cytoplasma is alles binnen het celmembraan, behalve de celkern. Het bestaat voor een groot deel uit water met daarin opgeloste zouten en eiwitten.
De meeste organismen hebben cellen met een celkern, met uitzondering van bacteriën. Een celkern is een voorbeeld van een organel: een klein orgaantje in een cel met een specifieke functie. Wat een orgaan is voor een organisme, is een organel voor een cel.
Alle organellen die je moet kennen op een rijtje:
Celkern = blaasje met daarin alle erfelijke informatie opgeslagen (in de vorm van DNA-code) die een organisme nodig heeft.
Vacuole = blaasje met vocht en daarin opgeloste stoffen. Planten hebben vaak een grote vacuole die de cel als het ware stevig oppompt. Dierlijke cellen hebben alleen kleine vacuoles.
Mitochondrium = "energiecentrale" van de cel. Regelt de energievoorziening binnen de cel.
Plastiden = blaasjes waarin zetmeel of kleurstof wordt opgeslagen.
Bladgroenkorrels = speciale plastiden waarin fotosynthese plaatsvindt (m.b.v. zonlicht wordt suiker gemaakt uit water en CO2).
Alleen planten hebben om het celmembraan nog een stevige, dikke celwand zitten, die het mogelijk maakt dat de cel stevig kan worden "opgepompt" door de vacuole. Bestudeer de verschillen tussen de afbeeldingen hieronder. Mitochondriën worden niet weergegeven in onderstaande afbeeldingen, maar zijn in beide cellen aanwezig.
Dierlijke cel
Plantencel
Kennisclip: celkern en celdeling
Waarom delen cellen en hoe gaat dat in zijn werk? Bekijk deze kennisclip over celdeling hieronder.
Tussentoets
Test: Is je kennis voldoende?
0%
Je hebt inmiddels de leerstof al op allerlei manieren bestudeerd en ermee geoefend. Het is nu tijd om te kijken of je al voldoende kennis hebt opgedaan om voor de repetitie een goed cijfer te kunnen halen.
Wanneer het resultaat van deze test voldoende is, kan je via het menu verder naar het onderdeel Verrijking: mitochondriën.
Wanneer het resultaat van deze test onvoldoende is, ga je via het menu naar: Extra oefeningen. Je bestudeert eerst de kennisbank Cellen van planten en dieren en maakt daarna de bijbehorende opdracht.
Hierna zijn jullie toe aan de afsluiting van deze digitale les: de Diagnostische toets. De uitslag daarvan wordt gemaild naar je docent.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
In de afsluiting ga je aan de slag met examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.
Van de examenvragen kan de voortgang worden bijgehouden op ExamenKracht.
Vraag verdere instructies aan je docent.
Binnenkort vind je hier examenvragen van ExamenKracht om mee te oefenen.
Verrijking: mitochondriën (alleen Havo/VWO)
Bekijk dit filmpje over mitochondriën, kleine celorganellen die zorgen voor de energievoorziening in de cellen. Volg daarna de instructies, die je onder deze video vindt.
Het arrangement Digitale les cellen en organen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Peter Kloppenburg
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2019-12-05 22:30:53
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Is je kennis voldoende?
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Alle planten en dieren bestaan uit cellen.
