De Duitse bezetting NL
Leerdoelen
Wat weet je al over de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog?
Overleg je antwoord met een klasgenoot.
Leerdoel
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er heel veel Joden vermoord.
Een deel van deze Joden kwam uit Nederland.
Na deze opdracht kun je vertellen over hoe de Jodenvervolging in Nederland tijdens de Duitse bezetting ging.
Eindproduct
Je schrijft een brief over de situatie in Nederland tijdens de Duitse bezetting en over de Jodenvervolging.
Deze opdracht gaat over de Duitse bezetting van Nederland.
Hoe raakte ons land bij de oorlog betrokken en welke gevolgen had dat voor de Nederlanders?
Leerdoelen
Aan het eind van deze les kun je:
- aangeven op welke datum Duitsland Nederland binnenviel.
- aangeven waarom Rotterdam op 14 mei 1945 werd gebombardeerd.
- uitleggen waarom Hitler het Nederlandse volk als 'Brudervolk' zag.
- de naam van de Nederlandse beweging noemen die Hitler steunde.
- met behulp van voorbeelden omschrijven hoe Joden werden gediscrimineerd.
- met behulp van voorbeelden het verschil tussen actief verzet en passief verzet aangeven.
- omschrijven wat wordt bedoeld met de hongerwinter.
- aangeven op welke datum Nederland werd bevrijd en aangeven door wie Nederland werd bevrijd.
Werkwijze
Activiteiten
Je kunt deze opdracht afsluiten door:
- een toets te maken (Stap 6A) of
- door een eindproduct naar keuze te maken over de WO II in je eigen omgeving (Stap 6B).
| Stap |
Groepsgrootte |
Activiteit |
| Stap 1 |
Alleen |
Kennisbankitem WO II in Nederland bestuderen en vragen beantwoorden. |
| Stap 2 |
Alleen |
Kennisbankitem Duitse bezetting bestuderen en vragen beantwoorden. |
| Stap 3 |
Alleen + samen |
Kennisbankitem Anti-Joodse maatregelen bestuderen en poster maken. |
| Stap 4 |
Alleen + samen |
Kennisbankitem Het Verzet bestuderen en portret van Hannie Schaft maken. |
| Stap 5 |
Alleen + samen |
Kennisbankitem Bevrijding van Nederland bestuderen en vragen beantwoorden. |
| Stap 6A |
Alleen |
Eindproduct: Toets De Duitse bezetting maken. |
| Stap 6B |
Samen |
Eindproduct: Eigen keuze over WO II in je eigen regio. |
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 à 3 uur nodig.
Tijd is mede afhankelijk van de keuze van het eindproduct.
Stap 1: Eerste oorlogsdagen
Ga naar de Kennisbank geschiedenis.
Bestudeer pagina 1 en 2 van het volgende item:
KB: Tweede Wereldoorlog in Nederland
Beantwoord de volgende vragen.
1
Op welke datum viel Duitsland Nederland binnen?
2
Het Duitse leger wilde de koninging en regering arresteren. Lukte dat?
3
Hieronder zie je vier zinnen over het bombardement op Rotterdam.
Welke twee zinnen kloppen?
- Het bombardement op Rotterdam was bedoeld om het verzet van het Nederlandse leger te breken.
- Het bombardement was gericht tegen militaire doelen zoals vliegvelden en bunkers.
- Het bombardement maakte het verzet van de Nederlanders alleen maar feller.
- Het bombardement duurde een kwartier en verwoestte het hele centrum.
Stap 2: Duitse bezetting
Ga naar de Kennisbank geschiedenis.
Lees op pagina 2 de laatste alinea en pagina 3.
KB: Duitse bezetting
Beantwoord de volgende vragen.
1
Het Nederlandse volk werd door Hitler gezien als 'Brudervolk'.
Leg uit waarom en wat het gevolg was tijdens het begin van de oorlog?
2
Hoe heette de Nederlandse partij van Anton Mussert?
3
Na verloop van tijd verslechterde de verhouding tussen de Duitse bezetters en de Nederlandse bevolking.
Noem twee maatregelen die de Duitsers namen om de Nederlanders te onderdrukken.
Stap 3: Anti-Joodse maatregelen
Ga naar de Kennisbank geschiedenis. Lees de pagina's 4 en 5.
KB: Duitse onderdrukking - Anti-Joodse maatregelen - Anne Frank
Bekijk de volgende vier begrippen:
- getto
- Jodenster (of Davidsster)
- Westerbork
- razzia
Zoek op internet de betekenis van de vier begrippen op.
Zoek bij ieder begrip ook een afbeelding.
Maak een A4-postertje met de gevonden informatie.
Zorg dat je poster een titel heeft.
Bespreek je poster met een klasgenoot.
Stap 4: Verzet
Ga naar de Kennisbank geschiedenis. Lees pagina 6 over Het Verzet.
KB: Het Verzet
Een voorbeeld van een bekende verzetsstrider is Hannie Schaft.
Hannie was in de oorlog lid van een verzetsorganisatie.
Ze heeft haar daden met de door moeten bekopen.
Over haar leven is een film gemaakt.
Maak een portret van Hannie Schaft.
Verzamel informatie over:
- haar persoonlijke leven.
- haar verzetsdaden en de gevolgen.
- hoe verzetswerk na de oorlog is beoordeeld.
Maak het portret compleet met enkele afbeeldingen van Hannie Schaft.
Klaar?
Vergelijk jouw portret met dat van een klasgenoot.
Stap 5: Bevrijding van Nederland
Ga naar de Kennisbank geschiedenis.
Lees pagina 7 over de Bevrijding van Nederland. Bekijk ook de animatie.
KB: Bevrijding van Nederland
Lees de brief over de gevolgen van de hongerwinter.
31 januari 1945
Beste Agaat,
Van harte onze gelukwenschen met je verjaardag. Moge het je gegeven worden dezen dag nog vele malen in gezondheid te herdenken, maar dan onder andere omstandigheden.
Wat een toestanden. Maar een geluk dat de dooi gekomen is. Thuis maken we het goed. Nog geen ziekte en dat is in dezen tijd al te loven. Alleen in angst dat er een of andere dag nog eens een V2-bom op ons dak zal neerkomen. Vorige week kwam er weer een V2-bom in de Riouwstraat terecht. 30 doden, veel gewonden en een groote ravage. Wat een akelige dingen zijn dat toch.
Hoe maken jullie het? Nog in leven? Je hoort of ziet niets van elkaar.
Schrijf eens hoe of alles gaat.
Met het eten kunnen we het nog wel stellen. Bij veel menschen is het anders een erge toestand.
Ze zeggen dat er hier per dag wel 40 menschen van de honger doodgaan. Dat zouden we toch vroeger ook nooit gedacht hebben. In ons rijke land.
Weet je de concerten nog Agaat? Dat waren leuke zaterdagmiddagen. Ik zal blij zijn als we elkaar weer eens terugzien. Ik heb een figuur als een den gekregen.
Ma en Tante slaan zich er ook aardig doorheen en zullen nu met de dooi welschoonmaakneigingen krijgen.
Want wat gaat de kamer eruit zien als je er in kookt. Het rookt en dampt en vooral de suikerbieten doen dat erg. Heb jullie tulpenbollen gegeten? Nu dat gaat best, vooral met wat aardappelen er bij. De aanvulling van het brood kost het meest van je voorraad.
Nu, ik ben aan het eind van mijn nieuws. Vandaag of morgen draven de Russen in Voorburg rond.
Maar we gaan naar het goede eind. Agaat, vele beste wenschen. Ook Thijs en de jongens gegroet.
Een stevige handdruk van
Bets
Bewerking brief over de gevolgen van de hongerwinter - Bron: Beeldbank 40-45 |
Beantwoord de volgende vragen.
1
De bevrijding begint in 1944. In welk deel van Nederland begint de bevrijding?
2
In welk deel van Nederland woont de briefschrijfster, Bets? Leg uit.
3
Uit welk delen van de brief blijkt dat mensen tijdens de winter van 1944-1945 veel honger hebben geleden?
4
In mei 1945 is Nederland in zijn geheel bevrijd. Op welke datum?
Zoek op uit welke landen veel soldaten betrokken waren bij de bevrijding.
Stap 6A: Toets Duitse bezetting
Als eindproduct maak je de toets 'De Duitse bezetting van Nederland'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je kunt vervolgens jouw antwoorden vergelijken met de goede antwoorden.
Klik op de knop 'Toets' om te beginnen:
Stap 6B: Nederland bezet en bevrijd
Over de Tweede Wereldoorlog in Nederland is er natuurlijk ook een canonvenster:
Bezoek het canonvenster en er kijk een tijdje rond. Bekijk in ieder geval:
- de Vensterplaat Tweede Wereldoorlog.
- de Canon-clip Voortgezet onderwijs.
Einproduct
Werk samen met een klasgenoot.
Via de entoen.nu vind je ook een aantal regionale canons .
Is er een canon bij over jullie eigen omgeving: plaats of provincie?
Zoek in die regionale canon naar interessante informatie over de oorlogsjaren.
Maak met behulp van die informatie een eindproduct naar keuze.
De keuze van jullie eindproduct is vrij.
Je kunt een collage maken, maar ook een opstel schrijven.
Of misschien heb je nog wel een heel ander idee. Overleg met je docent.
Klaar?
Laat het eindproduct beoordelen door je klasgenoten.
|
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
|
|
Extra: Anne Frank
Anne Frank
In het boek 'Kinderen die wereld hebben veranderd' staan verhalen over kinderen.
Eén van de verhalen gaat over Anne Frank.
Anne Frank (1929 -1945) moest zich tijdens de Tweede Wereldoorlog met haar Joodse familieleden verbergen voor de Nazi's. Ze hield een dagboek bij. In het dagboek schreef ze op hoe het was om als meisje op te groeien in een te krappe ruimte terwijl buiten de oorlog woedt.
Na twee jaar werd ze ontdekt en weggevoerd naar een concentratiekamp. Daar overleed Anne. Anne's dagboek staat symbool voor het leed van miljoenen mensen.
Download en lees nu het verhaal uit het boek Kinderen die wereld hebben veranderd: Anne Frank
Antisemitisme of jodenhaat is de discrimintie van Joden. Joden en het jodendom hebben in de geschiedenis dikwijls te maken gehad met haat van anderen. En vaak ook met discriminerende overheidsmaatregelen.
Eindproduct
Gebruik de informatie uit de vorige stappen bij het maken van een eindproduct over Anne Frank. Je mag zelf kiezen wat voor soort eindproduct je maakt.
In je eindproduct maak je in ieder geval duidelijk:
- waarom dagelijks honderden mensen het Anne Frankhuis in Amsterdam bezoeken.
- wat jij vindt van het verhaal van Anne Frank.
Voor het maken van het eindproduct kun je gebruikmaken van de gereedschapskist.
In de gereedschapskist vind je voor veel verschillende eindproducten een plan van aanpak en kun je zien hoe de eindproducten beoordeeld worden.
Voor je begint met het maken van eindproduct bespreek je plan van aanpak met je docent.
Succes.
Begrippen
10 mei 1940 - februari 1941
De gematigde fase van de Duitse bezetting. Na vijf oorlogsdagen in mei 1940 was Nederland door Duitsland veroverd. Een klein deel van het Duitse leger bezette Nederland. Nederland kreeg een burgerlijk bestuur onder leiding van Seyss Inquart. |
Februari 1941 - najaar 1944
De fase van de Duitse repressie. De Duitse machthebbers lieten hun gematigde houding varen. De dwang en beperkingen namen toe en anti-Joodse maatregelen volgden elkaar snel op. |
Najaar 1944 - mei 1945
De fase van ontregeling en hongersnood. De zwaarste maanden uit de oorlog. Het transportsysteem dat in de winter van 1944 door de Duitsers volledig stil was gelegd, zorgde voor een dramatisch gebrek aan voedsel. De in het nauw verkerende Duitsers reageerden op vergrijpen en verzetsdaden met veel geweld. Uiteindelijk was Nederland op 5 mei 1945 in zijn geheel bevrijd. |
Blitzkrieg
Snelle verrassingsaanval met een sterk leger, zodat de vijand snel verslagen kan worden.
|
Capitulatie
Overgeven aan de vijand.
|
Brudervolk
Het Nederlandse volk werd door Hitler gezien als een 'Brudervolk', sterk verwant aan het Duitse volk. |
Seyss Inquart
Arthur Seyss-Inquart (1892 – 1946), was een Oostenrijks jurist en nazi-politicus. Hij hoorde in het begin bij de gematigde stroming van de Oostenrijkse nazi's, maar later ontwikkelde hij zich als Rijkscommissaris van Nederland in het bezette Nederland als extremist. |
Propaganda
Communicatie die heel sterk één enkele boodschap laat horen en vaak de waarheid heel simpel voorstelt. Propaganda had in de Tweede Wereldoorlog vaak de vorm van posters.
|
Ballingschap
Naar een ander land vluchten of weggestuurd worden. In mei 1940 vluchtte de Koninklijke familie en regering tijdens de oorlogsdagen naar Groot-Brittanië. Nederland had toen een regering en koningshuis in ballingschap. |
NSB
Nationaalsocialistische Beweging. Een politieke partij die het nationaalsocialisme van Hitler aanhing en in Nederland probeerde te verspreiden.
|
Bombardement Rotterdam
In de middag van 14 mei 1940 werd de eeuwenoude historische binnenstad van Rotterdam compleet vernietigd door zware bombardementen. Het Nederlandse leger gaf zich vervolgens snel op. |
Concentratiekampen
Kampen waar tegenstanders van de nazi’s en Joden werden opgesloten. Ze moesten daar hard werken onder afschuwelijke omstandigheden. De meesten overleefden de kampen niet. |
Voedingsmiddelen bonnen
Vanaf 1944 werd het steeds moeilijker om moeilijkheden te negeren. De maatschappij raakte steeds verder ontregeld en er was schaarste aan producten en levensmiddelen. Om in het levensonderhoud te voorzien werden er voedingsmiddelen bonnen uitgegeven.
|
Dwangarbeid
Arbeid die mensen onder bedreiging van straf, tegen hun wil, verrichten. Vanaf 1942 organiseerde Duitsland gedwongen klussen in de Duitse oorlogsindustrie. Miljoenen volwassen mannen uit de bezette gebieden werden gedwongen in Duitsland te werken in werkkampen en fabrieken. |
Invasie
Een invasie is een militaire actie die bestaat uit het binnengaan van een leger van een gebied dat valt onder een ander land. Over het algemeen met het doel het land te veroveren. |
Nederlandse SS
De Nederlandse SS werd op 11 september 1940 opgericht. Ongeveer 25.000 Nederlanders meldden zich aan bij de SS en vochten mee aan de zijde van de Duitsers.
|
Radio Oranje
Radio-uitzendingen door de Nederlandse regering en koningin, die naar Engeland gevlucht waren. |
Razzia
Actie waarbij een straat of wijk werd afgezet en alle huizen werden gecontroleerd op onderduikers of andere vijanden. |
Collaboratie
Samenwerken met de bezetter van je land.
|
Jodenvervolging
Jodenvervolging is gecoördineerd geweld tegen en onderdrukking van de Joodse bevolkingsgroep. De bekendste Jodenvervolging is de Holocaust. |
Onderduiken
Verstoppen in een huis (kelder, zolder o.i.d.) of op het platteland, om te voorkomen dat je werd opgepakt.
|
Anne Frank
Joods meisje dat bekend is geworden door het dagboek dat ze schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen ze ondergedoken zat in Amsterdam |
Persoonsbewijzen
De Duitsers verplichtten alle Nederlanders van veertien jaar en ouder om een persoonsbewijs bij zich te hebben. |
Hongerwinter
De winter van 1944-1945. In het westen van Nederland waren zeer weinig voedselvoorraden en er was geen transport mogelijk. |
Westerbork
Doorvoerkamp in Nederland in de provincie Drenthe. Hier werden Nederlandse Joden verzameld en daarna per trein naar concentratiekampen in andere landen gestuurd. |
Neutraal
Een neutraal land is een land dat in geval van oorlog geen partij kiest. In ruil daarvoor hoopt het land niet aangevallen te worden door een van beide partijen. |
D-Day
6 juni 1944, de dag waarop de legers van de Verenigde Staten, Engeland en Canada Frankrijk via de kust binnenvielen om Europa te bevrijden. |
