Opdracht: Vulkanen - vmbo12

Opdracht: Vulkanen - vmbo12

Vulkanen

Intro

Het woord vulkaan komt van Vulcano.
Vulcano is de naam van een Italiaans eilandje ten noorden van Sicilië.

Dit eilandje is al duizenden jaren vulkanisch actief.
Er is nog steeds sprake van vulkanisme op het eiland.

In deze opdracht staan vulkanen centraal.

Waar ontstaan vulkanen eigenlijk?
Kijk voor het antwoord naar onderstaande animatie.

Wat kan ik straks?

Leerdoelen
Aan het eind van deze opdracht kan ik:

  • beschrijven bij welke plaatbewegingen vulkanen ontstaan.
  • aangeven waar op aarde vulkanen voorkomen.
  • omschrijven wat een vulkaan is. Ik gebruik de begrippen: krater, magma en lava.

Wat ga ik doen?

Activiteiten
De activiteiten in deze opdracht dragen bij tot het volgende leerdoel:
Je kunt omschrijven wat een vulkaan is en bij welke plaatbewegingen vulkanen ontstaan.

Aan de slag
Stap Activiteit
Stap 1 Lees hoe het eiland aan de naam Volcano komt. Zoek met Google Earth de Isola Volcano op.
Stap 2

Lees de Kennisbank over vulkanen.

Bekijk filmpjes over het ontstaan en uitbarsten van vulkanen.

Beantwoord vragen over de werking van vulkanen.

Stap 3

Bekijkt een website over vulkanen. 

Maak de vragen: de vragen gaan over de informatie op de website.

Afronding
Onderdeel Activiteit
Begrippen De begrippenlijst toont begrippen over vulkanen.
Eindopdracht A Kies je voor eindopdracht A: dan maak je een toets over vulkanen.
Eindopdracht B

Kies je voor eindopdracht B: dan maak je een presentatie over vulkanen met een groepje van 3 tot 4 klasgenoten. Zoek samen eerst informatie en bereidt de presentatie voor.

Terugkijken Terugkijken op de opdracht.


Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 uur nodig.

Aan de slag

Stap 1: Isola Volcano

Vulcanus

De Romeinen dachten dat de god Vulcanus verantwoordelijk was voor de vulkanen bij Sicilië.

Ze noemden hun vuurgod Vulcanus naar het eiland bij Sicilië.

Dat eiland heet Vulcano en bestaat helemaal uit vulkanen.

In de volgende opdracht ga je met Google Earth op zoek naar Isola Vulcano.

Stap 2: Werking vulkanen

Wat is een vulkaan?

Een vulkaan is een opening in de aarde, een krater, waar gesmolten gesteente (magma), gas en stukken steen naar buiten komen.
Een uitbarsting of eruptie is het moment dat dit materiaal uit de vulkaan komt.
Als het magma aan de oppervlakte komt, koelt het af en wordt het lava genoemd.

Waar vind je vulkanen?

Vulkanen komen vooral voor waar tektonische platen aan elkaar grenzen.
Soms vind je vulkanen ook midden op een plaat, op plekken waar de aardkorst heel dun is. Zo’n plek heet een hotspot.

Heet water en geisers bij vulkanen

In de buurt van vulkanen kun je soms warme waterbronnen vinden, zoals geisers.
Dit komt omdat de aardkorst bij vulkanen dunner is en warmte van onder de grond het water verwarmt.

Vulkanen tussen twee oceanische platen

In het midden van de Atlantische Oceaan bewegen twee oceanische platen langzaam uit elkaar.
Door de ruimte tussen de platen komt magma omhoog. Als het afkoelt, vormt het een bergrug op de grens tussen de platen.

Vulkanen bij botsing van oceanische en continentale platen

Als een zware oceanische plaat tegen een lichtere continentale plaat botst, schuift de oceanische plaat eronder.
De oceanische plaat neemt water en stenen mee naar beneden. Die smelten door de hitte en worden magma.
Dat magma stijgt op, breekt door de aardkorst en vormt een vulkaan. Soms ontstaan er zo meerdere vulkanen achter elkaar, die samen een eiland kunnen vormen.

Lees nu in de Kennisbank de twee pagina's over Vulkanen.
Bekijk ook het filmpje, waarom een vulkaan tot uitbarsting komt.

Bekijk de twee videoclips van SchoolTV over vulkanen.
Geef na het bekijken van de video's antwoord op de vragen.

Video: Op de grens van twee aardplaten


Video: Wat is een vulkaan?

Stap 3: Informatie over vulkanen

Vulkanen komen vooral voor op plekken waar de grote stukken aardkorst, de aardplaten, tegen elkaar botsen of uit elkaar bewegen. Soms staan ze ook op plaatsen waar de aardkorst erg dun is.

Dus:

  • Langs de randen van aardplaten.
  • Op plekken waar aardplaten uit elkaar gaan.
  • Op plekken waar aardplaten tegen elkaar botsen.
  • Op ‘hotspots’, plekken waar de aardkorst dun is.

 

De Ring of Fire is een grote rij vulkanen die rondom de Grote Oceaan ligt.

Daar botsen veel aardplaten tegen elkaar, waardoor er veel vulkanen en aardbevingen zijn.

Je kunt het zien als een ‘ring’ van vulkanen en breuklijnen rond de oceaan.

Het is één van de meest actieve vulkaangebieden op aarde.

 

Een vulkaan barst op verschillende manieren uit:

  • Soms spuit hij langzaam lava uit die rustig naar beneden stroomt.
  • Soms komt er veel druk van gas en barst de vulkaan ineens heel hard.
  • Soms duwt magma tegen de aardkorst totdat die breekt en het magma naar buiten komt.
  • Soms zorgt de grote druk onder de grond ervoor dat de vulkaan explodeert met lava, gas en stenen.

Beantwoord nu de vragen.

Afronding

Begrippen

Krater
Het binnenste van een vulkaan, daar waar de lava omhoog komt en boven het aardoppervlak uitstroomt.
Gesteente
Materiaal waaruit de aardkorst bestaat.
Lava
Gloeiend heet gesmolten gesteente dat boven het aardoppervlak is gekomen. Onder de aardkorst noemen we dit magma en erboven lava.
Hotspot
Een zeer hete plek in de aardmantel waar het magma door de mantel heen kan dringen en aan de aardoppervlakte komt.
Geisers
Door aardwarmte verwarmde heetwaterbronnen, die zijn ontstaan door vulkanisme.

Eindopdracht A: Toets

In deze stap maak je de toets Vulkanen.
De toets bestaat uit gesloten vragen. Kies het juiste antwoord.

Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.

Eindopdracht B: Presentatie maken

Maak een (powerpoint)presentatie met een groepje van drie of vier leerlingen.

  1. Bekijk de volgende webpagina: Hoe ontstaan vulkanen?
  2. Kies in overleg met je docent één manier waarop een vulkaan kan ontstaan: eilandboog, hotspot, riftvulkaan, subductiezone en continentale riftzone.
  3. Lees de informatie goed.
  4. Zoek op internet een voorbeeld van jullie soort vulkaan.
  5. Over die vulkaan maken jullie een presentatie.
    Behandel de volgende onderwerpen:
    – Waar ligt die vulkaan?
    – Welk type vulkaan is het?
    – Ligt de vulkaan op een plaatrand? Zo ja, welke dan?
    – Welke plaatbeweging vindt daar plaats?
    – Wonen er mensen op of dicht bij die vulkaan?
    – Wanneer is de vulkaan voor het laatst uitgebarsten?
    – Welke gevolgen had dat?
  6. Houd een korte presentatie in de klas.

Laat je eindproduct beoordelen door je docent.  
Kijk eens in de gereedschapskist voor inspiratie.
Een ander soort presentatie proberen? Ga voor de Pecha Kucha!

Pecha Kucha maken

Een Pecha Kucha is een presentatie die bestaat uit 20 slides. Voor iedere slide heb je 20 seconden de tijd om te presenteren, dus je verhaal duurt in totaal 6 minuten en 40 seconden.

Presentatie maken

Jezelf op een goede manier presenteren is een belangrijke vaardigheid in deze maatschappij. Je laat zien waar je mee bezig bent geweest, waar je je in hebt verdiept en welke kennis je hebt opgedaan. Powerpoint of Prezi zijn programma's die jou kunnen helpen om informatie te presenteren.

 

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • beschrijven bij welke plaatbewegingen vulkanen ontstaan.
  • aangeven waar op aarde vulkanen voorkomen.
  • omschrijven wat een vulkaan is. Ik gebruik de begrippen: krater, magma en lava.

Tijd

Had je voldoende tijd om de opdrachten te maken?

Hoe ging het?

  • Eindopdracht A: Toets Vulkanen

Hoe ging het maken van de toets? Welke vraag wist je meteen?

  • Eindopdracht B: Presentatie
    Verliep de samenwerking met je klasgenoten goed bij het maken van een presentatie?
    Hadden jullie voldoende informatie verzameld?
  • Het arrangement Opdracht: Vulkanen - vmbo12 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-17 12:43:04
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze opdracht hoort bij het thema "Verwoestende krachten" en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor vmbo12. Deze opdracht behandelt vulkanen. Je leert waar vulkanen voorkomen, hoe ze ontstaan en hoe ze functioneren. Hierbij komen essentiële begrippen zoals krater, gesteente, lava, hotspot en geisers aan bod. Je sluit de opdracht af met een toets en/of met het maken van een presentatie. Veel succes!
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Landschappen (en menselijke activiteit); Aardrijkskunde;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    aardrijkskunde, arrangeerbaar, geiser, hotspot, krater, lava, stercollectie, verwoestende krachten, vmbo-12, vulkanen
  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Werking vulkanen

    Vulkanen

    Vulkanen

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.