Dit leerarrangement bestaat uit twee ontwerp-opdrachten. Bij de eerste opdracht maak je een plan voor gebied met twee dorpen waar meer ruimte voor de rivier moet worden gemaakt. Hierbij maak je keuzes uit de verschillende maatregelen van het Ruimte voor de Rivierprogramma.
Bij de tweede opdracht leren we het begrip meerlaagsveiligheid kennen en kan je een plan maken voor een eiland in rivier in een stedelijk gebied waar het oude haventerrein omgevormd wordt tot een een gebied voor wonen, werken, natuur en recreatie waarbij rekening gehouden moet worden met het overstromingsrisico.
In overleg met je docent bepaal je welke van de twee opdrachten je uitvoert. Voordat je aan de ontwerpopdracht begint zijn er een paar voorbereidende opdrachten waarvan je de antwoorden opschrijft en inlevert in overleg met je docent.
Per opdracht kan je rekenen op 4 lesuren. 1 uur voor de voorbereidende opdrachten, 2 uren voor het ontwerp en 1 uur voor de presentatie en mogelijk nog 1 uur nabespreking of debat.
Behalve het materiaal dat in dit arrangement wordt gegeven heb je ook je katern nodig van Grote rivieren in de Lage Landen van de Geo V4. Heb je een ander Aardrijkskunde boek gebruik dan het hoofdstuk dat gaat over wateroverlast en overstromingen.
Veel succes ermee!
Ruimte voor de Rivier
Ruimte voor de rivier is het programma waarin Rijkswaterstaat samen met waterschappen, gemeentes en provincies op 34 plaatsen de rivieren meer ruimte geeft. Het programma is opgesteld na de bijna-overstromingen in het rivierengebied in 1993 en 1995.
Bekijk het bovenstaande filmpje van Rijkswaterstaat over Ruimte voor de Rivier en beantwoord de vragen:
Vraag 1a: Waarom is het volgens het filmpje nodig dat de rivieren meer ruimte krijgen?
Vraag 1b: Naast het vergroten van de veiligheid worden er nog twee kansen genoemd die ruimte voor de rivier kan bieden. Welke?
In het filmpje kwamen razendsnel een paar maatregelen uit ruimte voor de rivier voorbij. We gaan de maatregelen nu wat uitgebreider bekijken op de website van ruimte voor de rivier: https://www.ruimtevoorderivier.nl/kennisbank/#MAATREGELEN
Sommige maatregelen zijn groter en moeilijker om uit te voeren dan andere. Het kan dat sommige maatregelen weerstand kunnen oproepen bij partijen, bijvoorbeeld omdat bepaalde functies moeten wijken voor het water.
Vraag 2: Bestudeer de maatregelen en overleg met z’n tweeën welke maatregelen waarschijlijk weinig weerstand zullen oproepen en bij welke maatregelen er veel protest verwacht kan worden. Zet de maatregelen in volgorde van weinig weerstand tot veel weerstand.
Twee voorbeelden
Vraag 3a: Bekijk bovenstaand filmpje. Welke maatregel is bij Nijmegen toegepast en waarom is juist daar voor deze maatregel gekozen?
Vraag 3b: Probeer op internet te achterhalen of er veel protest was tegen de maatregel, bij wie? Wat vinden de mensen in Nijmegen er nu van?
Bekijk het filmpje over de hoogwatergeul bij Veessen-Wapenveld
Vraag 3d: Welke verschillen zijn er tussen de hoogwatergeul en de nevengeul bij Nijmegen?
Vraag 3e: Wat is het verschil in ruimtegebruik tussen het gebied in Nijmegen en het gebied bij Veessen-Waapenveld.
Het plangebied
De projecten van Ruimte voor de Rivier zijn bijna afgerond. Toch zijn er, doordat er steeds meer water door de rivier komt, nog steeds plekken nodig waar de rivier meerr ruimte moet krijgen. Bijvoorbeeld bij Varik, waar de Waal een U-bocht maakt (zie de afbeelding hieronder). Bij hoogwater wordt het water hier opgestuwd waardoor er hoogwater komt en er gevaarlijke situaties voor kunnen komen.
Jullie krijgen van het ministerie de volgende opdracht:
Uit het Deltaprogramma blijkt dat de waterveiligheidsopgave langs de Waal groot is. De dijken tussen Tiel en Waardenburg zijn afgekeurd. De bocht bij de dorpskernen Varik en Heesselt vormt een flessenhals in de doorstroming van de Waal.
De opgave is om hier de waterveiligheid voor de lange termijn op orde te brengen. De dijken moeten gaan voldoen aan de nieuwe normen en de waterstand bovenstrooms van Varik-Heesselt wordt bij hoogwater substantieel verlaagd. Daarbij wordt gezocht naar een pakket van samenhangende maatregelen voor dijkversterking en rivierverruiming en voor beperking van de overlast in het gebied.
De waterveiligheidsopgave wordt gekoppeld aan gebiedsontwikkeling ter versterking van de leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit.
Ontwerp-opdracht 1
Luchtfoto van het plangebied. (bron: rijkswaterstaat)
Opdracht 4: Bedenk een plan voor het gebied hoe het water hier meer ruimte kan krijgen. Welke maatregelen uit ruimte voor de rivier zijn kan je hier toepassen? Teken deze maatregelen op de kaart (deze kaart krijg je van je docent).
4b Behalve bescherming tegen hoogwater kunnen de maatregelen ook kansen bieden voor de inrichting van het gebied. Grijp de maatregelen aan om het gebied aantrekkelijker te maken. Teken ook dit in op je kaart.
4c Presenteer je plan aan bewoners, gemeente, provincie, waterschap en minister. Probeer ze te overtuigen waarom jouw plan het beste is.
Bekijk bovenstaand filmpje van Deltares over Meerlaagse Veiligheid.
Vraag 5a: Welke 3 lagen worden in Meerlaagsveiligheid onderscheiden?
Vraag 5b: Binnen welke laag of welke lagen van Meerlaagsveiligheid valt Ruimte voor de Rivier vooral, leg uit waarom? Vraag 5c: Voor welke laag was tot nu toe weinig aandacht in het Nederlandse rivierbeleid?
Plangebied 2
In Dordrecht wordt een oud havengebied geherstructureerd. Halverwege de vorige eeuw werden de scheepswerven verlaten. De panden bleven leegstaan en het gebied verpauperde. Na bijna 50 jaar van verval veranderde de situatie. Allerlei bedrijfjes waarvoor in de binnenstad geen plaats was, zagen mogelijkheden om hier (opnieuw) te beginnen. Na verloop van tijd vestigden er zich een trendy hotel en een restaurant. Mede door deze veranderingen ontstonden plannen om het gebied volledig te herstructureren. De naam voor het gebied is Stadswerven. Het gebied ligt op een kruispunt van rivieren. Een deel van de binnenstad en ook de Stadswerven liggen buitendijks (bron: cito.nl)
Ontwerp-opdracht 2
De gemeente vraag aan jou om een masterplan voor het gebied te maken. Er moet ruimte zijn voor wonen, werken, cultuur, horeca en natuur. Omdat het een laag gelegen gebied is moet er rekening worden gehouden met de kans op overstromingen. Houd bij het ontwikkelen van je masterplan nadrukkelijk rekening met meerlaagsveiligheid en de drietrapsstrategie. Je mag nieuwe dingen bedenken. Je mag ook inspiratie opdoen uit ideeën van anderen. Kijk bijvoorbeeld eens op deze website: http://www.buildingwithnatureindestad.nl/ of het boek Meerlaagsveiligheid: waterrobuust bouwen in stedelijk gebied van STOWA: http:// https://www.stowa.nl/sites/default/files/assets/PUBLICATIES/Publicaties%202014/STOWA%202014-12%20NL.pdf
Maak voor je plan gebruik van alle onderdelen uit meerlaagsveiligheid. Geef bij je plan aan onder welke laag een van meerlaagsveiligheid valt. Je tekent je plan op de kaart, maar je mag je kaart verduidelijken met teksten en plaatjes naast je kaart.
Het arrangement Inrichtingsplan om overstromingen te voorkomen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Gert Ruepert
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2018-07-05 17:01:54
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Leer over de maatregelen van Ruimte voor de Rivier en over Meerlaagsveiligheid. Maak de beste keuzes voor een gebied waar de rivier meer ruimte nodig heeft en teken je plan op de kaart.
Leer over de maatregelen van Ruimte voor de Rivier en over Meerlaagsveiligheid. Maak de beste keuzes voor een gebied waar de rivier meer ruimte nodig heeft en teken je plan op de kaart.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
