Introductie
In de voorgaande jaren heb je tijdens een aantal IO's veel verschillende onderwerpen op het gebied van veehouderij en de teelt van gewassen doorgenomen: huisvesting, jongveeopfok, graslandbeheer, telen voedergewas, fokkerij en vruchtbaarheid, melkwinning, bodem en bemesting. Alle onderwerpen werden als min of meer 'losse' brokken aan je voorgeschoteld. Zo werkt het op een bedrijf natuurlijk niet! Binnen het bedrijf zijn allerlei dwarsverbanden: het graslandbeheer heeft invloed op de voeding, het huisvestingssysteem op de gezondheid van het vee, de bodemverdichting op de mineralenbenutting en dus op het aantal koeien dat je op jouw bedrijf mag houden, de jongveeopfok op het inseminatiemoment, de huisvesting op de duurzaamheid van het vee en zo zijn er nog veel meer verbanden te benoemen.
Dit is de laatste IO waar je tijdens je niveau 3 opleiding mee aan de slag gaat. We hopen dat deze IO je meer inzicht geeft in de verbanden tussen de verschillende bedrijfsonderdelen.Je gaat de kennis, die je in voorgaande jaren hebt opgedaan toepassen.
Op een stagebedrijf ga je gegevens verzamelen en je gaat aan de slag met het beoordelen van die gegevens, daarna maak je voorstel voor eventuele verbeteringen.
Dus gegevens verzamelen -> gegevens beoordelen - > suggesties doen ter verbetering.
Voordat je met je eind PvB kunt beginnen moet dit onderdeel voldoende zijn afgerond.
Succes!
Doordachte huisvesting, gezond vee.
Kennisleerlijnen
Thema Waarom een meer duurzame veehouderij?
Kennisleerlijn Waarom een meer duurzame melkveehouderij?
Introductiefilmpje grondgebondenheid
In het filmpje worden in het kort de vier speerpunten weergegeven, die de komende jaren het beleid in de melkveehouderijsector gaan bepalen.
https://www.duurzaambedrijfsleven.nl/agri-food/28169/grondgebonden-melkveehouderij-wordt-de-toekomst
Introductie filmpje grondgebondenheid
Visie op de toekomst
Een commissie met vertegenwoordigers uit de sector en uit een aantal maatschappelijke organisaties heeft een adviesrapport opgesteld, waarin het te voeren beleid tot 2025 wordt verwoord. Hieronder zie je puntgewijs aangegeven waar de sector de komden jaren aan gaat werken.
Bron: Website LTO Noord
Vier bouwstenen in het advies
1. Zelfvoorzienend, 65% eiwit van eigen land – voer als sturend element
2. Buurtcontracten in straal van 20 kilometer – samenwerken met boeren
3. Huiskavel met voldoende gras - maatschappelijke acceptatie
4. Krachtvoer van dichterbij – minder import van soja en palmpitten
Het advies is dat deze vier bouwstenen in 2025 bereikt moeten zijn om zo op koers te komen voor een grondgebonden melkveehouderij in 2040.
- De commissie spreekt niet meer over mest, maar over voer als sturend element voor de bedrijfsvoering op het melkveebedrijf van de toekomst. De commissie heeft op basis van bestaande gegevens kunnen vaststellen dat een groot deel van de melkveehouders al boven of rond de 60% eiwit (gras) van eigen land zit. Voor het advies heeft de commissie zes type bedrijven benoemd en gaat uit van in totaal 13.672 melkveebedrijven. Binnen deze categorieën bedrijven kunnen de meeste bedrijven (wat makkelijker of met iets meer inspanning) het criterium van 65% halen. Een beperkt aantal bedrijven zal een grotere transitie moeten doormaken.
- De commissie spreekt niet langer over mest-voercontracten, maar introduceert een nieuwe term: buurtcontracten met een straal van 20 kilometer (trekkerafstand). Met deze optie wil de commissie de samenwerking tussen boeren stimuleren en lokaal de kringlopen sluiten. De commissie adviseert de buurtcontracten steeds voor 3 jaar voortschrijdend vast te leggen. De commissie wil meer solide afspraken en langjarige relaties stimuleren.
- Onderdeel van het advies is ook de huiskavel om koeien te kunnen beweiden. De commissie stelt een norm van minder dan 10 melkkoeien per hectare op de huiskavel en sluit zoveel mogelijk aan bij de definities van Stichting Weidegang. Volgens de commissie kan 90% van de melkveehouders voldoen aan dit criterium. Beweiden is voor de maatschappelijke acceptatie (koeien horen in het Nederlandse cultuurlandschap) van belang. De commissie adviseert nog eens goed te kijken naar definitie van de Stichting Weidegang om mogelijke ongewenste effecten te voorkomen.
- Krachtvoer van dichtbij is een vierde bouwsteen van het advies. Door te sturen op gras van eigen land, zijn ook minder soja en palmpitten nodig uit andere delen van de wereld. De commissie adviseert teelt van gecertificeerd krachtvoer, maar dan alleen uit Europa. Dat kan de import van grondstof voor krachtvoer met 2/3 reduceren. Overigens passen co-producten (stromen uit de voedselindustrie) in het beeld van de commissie als voer voor de koeien.
Privaat-rechterlijk uitvoeren
Een ander belangrijk aspect in het advies van de commissie Grondgebondenheid is dat het advies uitgaat van bestaande wetgeving (‘mag wel simpeler worden’) en legt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het advies bij de sector. De commissie gaat uit van het grotendeels privaat-rechterlijke implementeren van het advies.
Adviesrapport Grondgebondenheid
Thema Bodemconditiescore, bodemkwaliteit en bemesting
Kennisleerlijn Bodemconditiescore en Bodemkwaliteit
Kennisleerlijn Mest en Bemesting
Handleiding bodemconditiescore
groenbemester
De bodem en vooral de conditie van de bodem op veehouderijbedrijven heeft in het verleden veel te weinig aandacht gekregen. Je kon vroeger met wat extra mest of kunstmest minder goede bodemomstandigheden nog wel maskeren, maar met het aantrekken van de bemestingsnormen voor stikstof en fosfaat, lukt dat niet meer.
De bodem speelt een cruciale rol in de mineralenkringloop op een bedrijf. Een gezonde bodem maakt bij hetzelfde bemestingsniveau hogere opbrengsten van gras en mais mogelijk, daardoor worden de mineralen beter benut en dat pakt weer gunstig uit voor de BEX en de mineralenkringloop van het bedrijf.
Kortom: een goede veehouder kijkt niet alleen naar zijn koeien, maar besteedt ook aandacht aan zijn voedergewassen.Uiteindelijk moet daar veel, goed en goedkoop ruwvoer vandaan komen!
De handleiding 'bodemconditiescore' heb je nodig om in het veld de daadwerkelijke conditiescore te kunnen bepalen.
Bemesten met sleepslangen: minder bodemverdichting.
Mest is veel te lang gezien als een soort van afvalproduct van de veehouderij. Mest moest je zo snel mogelijk zien kwijt te raken en nog niet zo heel lang geleden werd daarom het hele jaar door mest uitgereden. Je had dan ook geen dure mestopslag nodig! Dat daarbij een groot deel van waardevolle voedingstoffen verloren ging in de vorm van uitspoeling en vervluchtiging, werd gemakshalve maar voor lief genomen. Tegenwoordig wordt daar anders over gedacht. Je mag niet meer onbeperkt stikstof inzetten en op derogatiebedrijven mag je zelfs geen fosfaatkunstmest meer aanvoeren. Je moet dus de stikstof en de fosfaat uit de dierlijk mest zo goed mogelijk benutten. Bemesten is precisiewerk geworden! En je moet ook nog eens goed nadenken wat je met de mest gaat doen: meer naar de mais, dat betekent minder op het grasland! Ga je de betere percelen meer mest geven of gaat er juist meer naar de percelen die het minder goed doen en misschien wel meer nodig hebben.
In de lessen rondom mest ga je de plaatsingsruimte dierlijke mest voor het bedrijf uitrekenen waarbij je zowel op fosfaat als op stikstof let, je gaat de totale stikstofgebruiksruimte uitrekenen en vast stellen hoeveel stikstof houdende kunstmest je nog kunt aankopen, je berekent hoeveel dierlijk mest op het bedrijf wordt geproduceerd en je gaat een bemestingsplan opstellen voor twee graslandpercelen en een maisperceel.
De filmpjes 'Bodem in Balans', 'Bodem versus Koe' en 'Uitvoeren bodemscan' zijn bedoeld als inleiding op het onderwerp bodem.
Het filmpje 'Uitvoeren bodemscan' kun je nog eens bekijken als je met de bodemconditiescore aan de gang gaat.
http://www.youtube.com/watch?v=6gb1Xp3FC34
Film 'Uitvoeren van een bodemscan'
http://www.youtube.com/watch?v=Qugqxxtu-I0
Film 'Bodem in balans' Louis Bolk instituut.
http://www.youtube.com/watch?v=ErlWcXWVloM
Film 'Bodem versus koe'
In de kennisleerlijn wordt de theorie bij dit onderwerp behandeld, afgewisseld met vragen en opdrachten.
Je kunt de kennisleerlijn downloaden en op je eigen PC zetten, vragen en opdrachten maken en weer opslaan op je PC.
Thema Kringloopwijzer
Kennisleerlijn Kringloopwijzer
Uitleg kringloopwijzer.
De melkveehouderij moet duurzamer. In de vorige lessen heb je al gezien dat de veehouderij voor de komende jaren inzet op een aantal speerpunten:
- 65 % van de eiwitbehoefte moet van eigen bedrijf komen,
- Grote huiskavels met verplichte weidegang, minimaal 1 ha huiskavel per 10 koeien,
- Mest van het bedrijf afzetten op eigen bedrijf of in de regio met een straal van maximaal 20 km,
- Beperken van de import van soja en andere grondstoffen voor het krachtvoer.
Een van de leveringsvoorwaarden van de zuivelindustrie is, dat veehouders verplicht een kringloopwijzer moeten bijhouden. De bedoeling daarvan is, dat boeren meer inzicht krijgen in de mineralen stromen op hun bedrijf en maatregelen kunnen nemen om verlies van mineralen door uitspoeling (nitraat) en vervluchtiging (ammoniak) zo veel mogelijk tegen te gaan. Op die manier worden mineralen efficiënter benut en wordt milieubelasting verminderd.
In de volgende lessenserie gaat over de kringloopwijzer. Je leert de kringloopwijzer lezen, er belangrijke informatie uit te halen en je leert nadenken over hetgeen je met die informatie kunt doen.
Kringloopwijzer intensief bedrijf
Kringloopwijzer extensief bedrijf
Kringloopwijzer 'De Marke'
CRV mineraal 'stille hoeve'
Kringloopwijzer 'Stille Hoeve'
VKA special.
Thema Ondernemen met natuur
Kennisleerlijn biodiversiteit
Kennisleerlijn ondernemen met natuur
Checklist natuurinclusieve landbouw.pdf
Opdracht behorend bij natuurinclusieve landbouw.pdf
Landbouw en natuur: soms hebben we het gevoel, dat het op gespannen voet met elkaar staat.
Sommige ondernemers in de agrarische sector ervaren natuur en alles wat er mee samenhangt als bedreigend. Maar biedt het ook kansen? Als je in een mooie streek woont: zijn er mogelijkheden voor een recreatie tak(je) erbij of huisverkoop van specifieke producten? Op die manier maak je de landschappelijke waarde van je omgeving te gelde. Ook kun je bepaalde percelen of landschapselementen zoals hoogstamfruitbomen, een houtwal of knotbomen inbrengen voor een beheervergoeding of een vergoeding voor onderhoud. Tenslotte is er ook nog zo iets als: licence to produce of maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bij de bedrijfsvoering moet je voor zover het nog redelijk is, rekening houden met de ideeën zoals die in de samenleving gangbaar zijn. Dus toch zorg voor je omgeving meenemen in je bedrijfsvoering?
In deze leereenheid gaan dit soort zaken de revue passeren.
Jongvee op kasteel Hackfort van Natuurmonumenten.
Thema Voeding
Kennisleerlijn voeding en voeren
Kennisleerlijn pluimveevoeding
Kennisleerlijn varkensvoeding
In de moderne melkveehouderij is voeren veel meer dan zo maar wat voer voor de koeien schuiven. Je moet aan de energie behoefte van de koe voldoen, je mag ook weer niet te veel ‘boven de norm’ voeren als het gaat om eiwit, want dat geeft weer te veel ureum. En dan moet het voer ook nog voldoende structuur bevatten om een goede penswerking te krijgen. Daarnaast heb je te maken met bestendig en onbestendig eiwit en bestendig en onbestendig zetmeel.
De manier van voeren, de voedermiddelen maar ook de manier van bedrijfsvoering hebben invloed op de productie en diergezondheid.
Daar gaat dit deel van de IO over. Straks bij je eindproeve moet je jouw visie op de voeding op het bedrijf kunnen toelichten en als ze er zijn, verbeterpunten aandragen. Je moet gesprekspartner van het bedrijfhoofd kunnen zijn en dus weten wat er allemaal op het gebied van voeding van een melkveestapel speelt.
Meer organische stof in de grond door het telen van CCM.
Bronnen Melkveehouderij
Startpagina ontwikkelcentrum 'Rantsoen melkvee'
Artikel Leren van de koe veeteelt 2016.pdf
Sorghum als derde gewas in de melkveehouderij 2017.pdf
Eendenkroos van afval tot veevoer.pdf
WUR alternatieve voedergewassen 2003.pdf
tabellenboek-veevoeding-herkauwers-2016.pdf
Bronnen Pluimveehouderij
Pluimveevoeding Paragraaf 1 - tabellenboek-veevoeding-pluimvee-2016.pdf
Pluimveevoeding Paragraaf 1 - Effecten van voeding op darmgezondheid van leghennen 2014.pdf
Pluimveevoeding Paragraaf 1 - Voer efficientie start met een gezond immuunsysteem.pdf
Pluimveevoeding Paragraaf 3 - Gevaar van mycotoxinen wordt onderschat 2013.pdf
Bronnen Varkenshouderij
Theorie varkensvoeding 2014
Tabellenboek CVB 2016 Varkenshouderij
Handboek varkenshouderij voeding H4
Thema Veestapel
Kennisleerlijn melkveehouderij
Kennisleerlijn pluimveehouderij
Kennisleerlijn varkenshouderij
Feiten en cijfers over de Nederlandse veehouderijsector 2018.pdf
De kernactiviteit van een melkveehouder is het verzorgen van de veestapel, inclusief jongvee.
Tijdens de eindproeve ben je gedurende een aantal weken verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering op een melkveehouderijbedrijf . Gedurende deze periode is het kijken naar koeien en kijk hebben op koeien een belangrijk onderdeel van het werk. Je moet afwijkingen in de veestapel of bij individuele koeien in een vroeg stadium herkennen, tochtigheid kunnen waarnemen en bepalen of een koe al geïnsemineerd kan worden en een fokkerijplan kunnen uitvoeren. Veel van deze activiteiten zijn op bedrijven vastgelegd in een protocol. Je moet dus ook een protocol kunnen raadplegen en er naar kunnen handelen.
In het veehouderijgedeelte van deze IO wordt de theorie behandeld van gezondheid, vruchtbaarheid en fokkerij, theorie die de praktijkhandelingen op een modern veebedrijf ondersteunt.
Bronnen pluimveehouderij:
Paragraaf 1 - Startpagina ontwikkelcentrum 'elektronisch leerboek pluimvee'
Paragraaf 2 - Dictaat Broedproces.pdf
Paragraaf 3 - Samenwerken aan pluimveegezondheid 2015-2018.pdf
Paragraaf 3 -Dossier vogelgriep agriholland juni 2018.pdf
Paragraaf 4 - Dictaat consumptie-eieren.pdf
Paragraaf 4 -Beoordelingssysteem_vleeskuikens_ikb_kip 2017.pdf
Paragraaf 5 Rapportage natuurlijk gedrag leghennen en vleeskuikens.pdf
Bronnen varkenshouderij:
WUR beschrijving rassen varkens 2017.pdf
IKB overzicht welzijnseisen (staleisen ed)
Vereenvoudiging Welfare Quality protocol voor varkens.pdf
Dossier welzijn varkens groenkennisnet
Skal biologische varkenshouderij
Beter leven sterren dierenbescherming
IKB Nederland Varkenshouderij
Thema Keten en kwaliteit
Kennisleerlijn Keten en Kwaliteit (eenheid bedrijfsvoering).docx
Lees het stukje over melanine van de WRM website.
Melamine
Zeven jaar geleden overleden er in China zes kinderen en werden er zeker 300.000 kinderen ziek na het drinken van melk dat gemaakt was van Chinees melkpoeder. Aan dit melkpoeder was de kunsthars melamine toegevoegd. Deze stof zat in de melk om het eiwitgehalte hoger te doen lijken. Ook in 2011 overleden drie kinderen in China na het drinken van verontreinigde melk. Deze melk bevatte nitriet, een stof die gebruikt wordt om vlees te conserveren. Sinds deze voorvallen worden de Chinese melkproducenten niet meer vertrouwd.
Veel Chinezen kochten in Nederland melkpoeder voor hun kinderen, omdat ze hun eigen producten niet meer vertrouwden. Met een zeker regelmaat worden we ook in Nederland geconfronteerd met voeding schandalen. Bekend is het illegale gebruik van fipronil in de pluimveesector, met als gevolg, dat bedrijven op slot gingen en gedurende een lange tijd geen eieren meer mochten afleveren. Een ander voorbeeld is paardenvlees, dat omgekat werd tot rundvlees en onder andere geëxporteerd werd naar het buitenland. Hoezo bedreigend voor de exportpositie van ons vlees?
In elke sector zijn wel cowboys te vinden, die het niet zo nauw nemen met de kwaliteitsmaatstaven van hun producten. Daarmee brengen ze niet alleen hun eigen bedrijf in de problemen, maar een flink voedingsschandaal kost de sector afzet en dus handenvol geld.
Iedereen in de sector moet er volledig bewust zijn van de kwaliteitsmaatstaven die gelden voor hun produkten!
Goed aanrijden voor een goede conservering.
Bronnen
BNDR Keten en kwaliteit.pdf
Thema Economie
Uiteindelijk is het doel van een agrarisch bedrijf het behalen van een redelijk inkomen. Het inkomen, dat op een bedrijf wordt behaald kun je zien als een vergoeding voor de geleverde arbeid, het kapitaal, dat je in het bedrijf hebt gestoken en een vergoeding voor bedrijfsresultaten. (winst, soms ook verlies). De kostprijs per liter melk kan per bedrijf enorm variëren, soms zit er wel 5 of 6 cent per liter melk tussen. Bij een productie van 1.000.000 l melk op een bedrijf scheelt een kostprijs verhoging van 1 cent al €10.000 op jaarbasis! Daar kun je leuke dingen van doen!
In het economie gedeelte van de IO komen dit soort dingen aan de orde. Per slot van rekening moet je straks als vakbekwaam medewerker kunnen meedenken in beslissingen, die op het bedrijf genomen worden: gaan we zelf maaien of laten we het maaiwerk aan de loonwerker over, gaan we de stal weer vol zetten en fosfaat rechten aankopen, kopen we de grond van de buurman erbij of laten we de mogelijkheid om het bedrijf uit te breiden aan ons voorbij gaan?
Een agrarisch ondernemer is constant bezig met kiezen. Als je boer bent en dat ook wilt blijven, dan moet je zeker ook rekening houden met de financiële gevolgen van een bepaalde keuze. Bij het economie gedeelte van de IO leer je nadenken over dit soort aspekten van de bedrijfsvoering.
Kennisleerlijn bedrijfsvoering economie PSJM.docx
Thema Communicatie
KL Communicatie
Verslag uitwerking
IO bedrijfsvoering rapportage melkveehouderij
IO bedrijfsvoering rapportage pluimveehouder
IO bedrijfsvoering rapportage varkenshouder
IO bedrijfsvoering rapportage geitenhouder
Hulpmiddelen nodig bij hoofdstuk 2:
Bodemconditiescore kuilmeting
Formulier bodemconditiescore bedrijf
Bronnen
