Website mevrouw Wagemaker

Stedelijke voorzieningen vmbo-kgt34 - kopie 1

Stedelijke voorzieningen vmbo-kgt34 - kopie 1

Stedelijke voorzieningen

Vooraf

Leerdoelen

Duitsland telt naar verhouding meer senioren dan Nederland. Toch is de ouderenzorg daar veel goedkoper dan in ons land. In deze opdracht wordt duidelijk hoe dat zit. Tot voor kort was het beleid in Nederland om ouderen apart te huisvesten in complexen van bejaardenwoningen en verzorgingstehuizen.

Aan het eind van deze opdracht:

  • Kun je omschrijven wat 'meergeneratiewonen' betekent.
  • Kun je een verschil beschrijven tussen hoe senioren in Nederland wonen en hoe senioren in Duitsland wonen.
  • Kun je aangeven in welk land (Nederland of Duitsland) de vergrijzing eerder is begonnen.

 


Eindproduct
De opdracht wordt afgesloten met een wedstrijd, zoals de voetbalklassieker Nederland – Duitsland maar dan vertaald naar de ouderensituatie in beide landen. Eén leerling schrijft een pleidooi voor de Duitse aanpak, een andere leerling voor de Nederlandse. De derde leerling schrijft een juryrapport over beide pleidooien.

Beoordeling
De twee pleidooien en het juryrapport worden beoordeeld door jullie docent.
Bij de beoordeling let de docent op:

  • de inhoud: Uit de pleidooien en het juryrapport moet blijken dat jullie in grote lijnen begrijpen hoe senioren in Nederland en Duitsland leven.
  • de vorm: de pleidooien en het juryrapport zijn overzichtelijk samengesteld, zodat het gemakkelijk kan worden gelezen.
  • taalfouten: jullie letten goed op mogelijke taalfouten.

 

<

Groepsgrootte
Stap 1 tot en met stap 3 doe je individueel.
Aan de drie eindproducten doen drie leerlingen mee.

Benodigdheden
Geen bijzonderheden.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 à 3 lesuren nodig.

Stap1

Nederlandse ouderen in tehuizen
Duitsland is een van de meest vergrijsde landen in Europa. Meer dan 20 procent van de Duitsers is ouder dan 65 jaar. In ons land geldt dat voor 15 procent van de bevolking. In Europa behoort Nederland daarmee tot de middenmoot. Hoewel de vergrijzing bij onze oosterburen eerder heeft toegeslagen, zijn de kosten van de ouderenzorg in Nederland drie keer zo hoog als daar. In Duitsland wonen de senioren langer zelfstandig, vaker bij hun kinderen en meer gespreid door de woonwijken. In ons land wonen de ouderen veelal in tehuizen. Uit internationaal onderzoek komt naar voren dat de kwaliteit van de Nederlandse ouderenzorg tot de beste in Europa behoort. Nederland is ook een van de landen met de minste armoede onder ouderen.

In Nederland heeft men in de jaren vijftig, zestig en zeventig van de vorige eeuw op grote schaal verzorgings- en verpleeghuizen voor senioren gebouwd. In deze tehuizen werd alles afgestemd op de behoeften van de bewoners. Ruim tien jaar geleden werd een nieuw ouderenzorgbeleid opgezet. Het aantal verzorgingshuizen werd sterk teruggebracht, ouderen moesten langer thuis blijven wonen. Sinds 2015 is met de Wmo de hulp voor thuiswonende ouderen ondergebracht bij de gemeenten.

In Duitsland zijn relatief veel minder wooncomplexen en tehuizen waar ouderen bij elkaar wonen. Daar wonen de senioren veel vaker zelfstandig of wonen ze in bij hun kinderen.

Aan beide woonvormen kleven de nodige nadelen. Bij ouderen die zelfstandig wonen gaat nogal eens wat mis. In een tehuis kan een senior ook ten val komen of in paniek raken, maar dan is er snel een verzorger bij de hand die hulp kan bieden. In een huishouden waar een senior inwoont bij een van zijn kinderen is het lang niet altijd koek en ei. Vaak zijn er spanningen, mede omdat veel woonhuizen er niet op zijn gebouwd om zowel een gezin als een bejaarde te huisvesten.

Mishandeling van bejaarden komt veel meer voor dan de meeste mensen denken. Er kan sprake zijn van lichamelijke en/of geestelijke mishandeling. Uit onderzoek blijkt dat verreweg de meeste gevallen van mishandeling plaatsvinden door naaste familieleden. Dat gebeurt lang niet altijd uit kwade wil, maar is vaak een kwestie van onmacht. Een bejaarde kan soms eigenwijs en lastig zijn. Dan komt het er op aan om situaties slim en tactvol op te lossen. Veel mensen kunnen dat niet, of hebben daar niet het geduld voor. Dan kunnen emoties hoog oplopen. Ouderenmishandeling komt waarschijnlijk het meest voor in situaties waarbij de bejaarde inwoont bij familie. Dit lijkt een argument voor wonen in een verzorgingshuis.

Echter, ook in tehuizen is niet alles rozengeur en maneschijn. Een groep bejaarden heeft zijn eigen omgangsvormen en regels. Soms valt een nieuwkomer niet goed in de smaak en wordt deze genegeerd. Ook in tehuizen komt het voor dat senioren worden gepest door leeftijdgenoten en vereenzamen. Het komt ook voor dat de familie een senior dropt in een tehuis en zich daarna zo min mogelijk meer laat zien. Dat leidt eveneens tot vereenzaming.

Er gaat af en toe natuurlijk weleens wat mis in een tehuis. Soms komt een ongeval in de publiciteit en komen er zelfs vragen in de Tweede Kamer.

Vraag:
De zorgkosten voor ouderen in Nederland behoren tot de duurste in Europa. Bejaardentehuizen zijn nu eenmaal kostbaar. Daar staan wel enkele positieve zaken tegenover. Welke?

Stap2

Meergeneratiewonen in opkomst
Meergeneratiewonen is in ons land nog nauwelijks bekend. Het is een woonvorm waarbij de mensen zelfstandig wonen, maar ook gezamenlijk allerlei dingen doen. Het is een manier van wonen voor alle generaties, zoals oudere echtparen, jonge gezinnen, alleenstaanden en weduwen. Het is de bedoeling dat men bij elkaar betrokken is en burenhulp verleent. Door de vele sociale contacten leert men elkaar goed kennen. Mensen van verschillende leeftijden komen zo op een natuurlijke en vanzelfsprekende manier met elkaar in aanraking. Doordat de ouderen in zo’n buurt veel mensen kennen, hoeven ze minder snel een beroep te doen op de hulp van een zorginstelling. Deze woonvorm geeft zelfstandig wonende ouderen ook een gevoel van veiligheid. Ze zijn in hun woonbuurt omringd door mensen die ze goed kennen en op wie ze in geval van nood een beroep kunnen doen.

In tegenstelling tot onze oosterburen is het meergeneratiewonen in Nederland nog weinig ingeburgerd. Duitsland vergrijst in hoog tempo en daar zijn al vele tientallen projecten gerealiseerd. Het meergeneratiewonen wordt ook nadrukkelijk door de Duitse overheid gestimuleerd. Duitsland is koploper in Europa wat betreft deze vorm van wonen.

Eenzaamheid is misschien wel het grootste probleem onder ouderen. Veel senioren vervelen zich enorm. Meergeneratiewonen biedt hiervoor tot op zekere hoogte een oplossing. Als verschillende generaties naast elkaar wonen, blijven senioren tot op hogere leeftijd actief. Meer contact verbetert absoluut de levenskwaliteit.

Een voorbeeld van meergeneratiewonen in Nederland is het project Centraal Wonen Mozaiek in Nijmegen. Op het terrein van een voormalige kazerne staan nu 44 zelfstandige wooneenheden. De bewoners hebben bewust gekozen voor een manier van leven waarbij men veel contact heeft met de buurtgenoten. Er wonen senioren, echtparen, jongeren, alleenstaanden, kinderen, gepensioneerden, enzovoort.
Mozaiek heeft een gemeenschapsruimte waar de buurtgenoten regelmatig gezamenlijk eten of koffie drinken. Ook zijn er buurtfeesten en gaan ze bijvoorbeeld in groepsverband wandelen.

Er bestaat al een wachtlijst van mensen die er graag willen wonen. Bij het toewijzen van een woning wordt er goed gekeken naar geslacht, leeftijd en het gezin. De samenstelling van de buurt moet goed gevarieerd blijven. Het mag niet zo zijn dat er bijvoorbeeld te veel alleenstaanden of ouderen wonen. Er moet een goed evenwicht zijn wat betreft de leeftijden en de samenlevingsvormen.

“Mehrgenerationenhaus Johanna” in Dresden is een woonbuurt waar alle generaties naast elkaar wonen. Dat alles onder het motto “Jung und Alt unter einem Dach” (Jong en Oud onder één Dak). Kenmerkend voor deze woonwijk is het grote aanbod aan extra voorzieningen, dat voor een deel wordt aangeboden door het Duitse Rode Kruis. Er is onder meer een kapper, pedicure, maaltijddienst en schoonmaakdienst. Ook zijn er mensen die de was doen, of helpen met boodschappen. Als ouderen op de noodknop drukken, komt er hulp naar de woning. Johanna ligt pal naast een verpleeghuis en dat biedt diverse voordelen. Zo kunnen de bewoners van Johanna gebruikmaken van de medische ondersteuning in het verpleeghuis. Er is bijvoorbeeld psychotherapie en een hartcentrum.

Vragen:

  1. Waarom willen ouderen graag wonen in een project voor meergeneratiewonen?
  2. Waarom wordt bij een project voor meergeneratiewonen bij het toewijzen van een woning extra goed opgelet?
  3. Waarom komen er in ons land in de toekomst waarschijnlijk veel meer projecten van meergeneratiewonen?

Stap3

Overheid trekt zich terug
Nederland telt ongeveer tweeduizend complexen van bejaardenwoningen, verzorgings- en verpleeghuizen. De komende jaren wordt een deel daarvan gesloten. De schattingen lopen uiteen van 200 tot 800 sluitingen. En dat terwijl er eigenlijk juist meer tehuizen zouden moeten komen om het toenemend aantal senioren op te vangen. Volgens de overheid is dat financieel echter niet op te brengen. De overheid zegt dat vooral verouderde tehuizen worden gesloten.

Daarom zet Nederland de komende jaren in op de zogenoemde participatiemaatschappij. Ouderen moeten langer zelfstandig thuis blijven wonen. De senioren moeten in eerste aanleg de steun inroepen van familie, vrienden en buren. Daarnaast wordt er zorg geboden door wijkteams en vrijwilligers. In de participatiemaatschappij neemt de senior zelf de touwtjes in handen en kan hij niet meer verwachten dat de overheid alles wel voor hem zal regelen. Pas in laatste instantie kan men een plaatsje krijgen in een verzorgingstehuis. In de toekomst spelen ook moderne hulpmiddelen een belangrijke rol. Zo kan men via b.v. een iPad contact onderhouden met medisch personeel en maakt men steeds meer gebruik van elektronische alarmering.

Veel gemeenten passen ook hun beleid aan, zodat senioren langer thuis kunnen blijven wonen. Het wordt steeds gemakkelijker om bijvoorbeeld een tijdelijke woonunit (een barak) bij een woning te plaatsen. Daar kan dan een mantelzorger wonen die een senior of chronisch zieke verzorgt. Die mantelzorger is vaak een familielid of vriend van de senior. Nederland telt meer dan 1 miljoen mantelzorgers, personen die vrijwillig en zonder salaris dagelijks zorgen voor een zieke of hoogbejaarde.

Het is heel dankbaar werk om dagelijks voor een ziek of oud familielid te zorgen, maar tegelijkertijd ook erg zwaar. Die zorg is soms 24 uur per dag, zeven dagen per week nodig. Dat vraagt veel energie en mantelzorgers komen regelmatig in de knel. Ze moeten hun tijd verdelen tussen werk, gezin en mantelzorg, waardoor de sociale contacten erbij inschieten. Het kan ook voor problemen zorgen in het gezin. Uiteindelijk valt het niet mee om te besluiten dat het niet langer gaat en dat de oude vader of moeder naar het verzorgingstehuis moet.

De komende jaren zijn steeds meer woningen nodig met speciale voorzieningen. Er is een tekort aan woningen voor ouderen met een rollator of rolstoel. Dergelijke woningen hebben geen drempels, maar bijvoorbeeld wel een douche met steunbeugels, een verhoogd toilet en mogelijk een traplift.

Je zou kunnen zeggen dat de ouderenzorg in ons land in de toekomst meer richting de Duitse situatie gaat. Er zijn ook overeenkomsten tussen Nederland en Duitsland. In beide landen moeten de ouderen in de toekomst langer doorwerken, om zo de verzorgingsstaat overeind te houden. Er komen ook steeds meer ouderen met een goede opleiding, ze zijn mondiger en hebben meer geld te besteden. Ook blijft de gemiddelde senior langer gezond en is tot op hogere leeftijd actief.

Wat betreft de vergrijzing komen Nederland en Duitsland langzaam op hetzelfde niveau. In het jaar 2030 is naar verwachting 11 procent van de Nederlanders 75 jaar of ouder. In Duitsland ligt dat percentage dan 1 procent hoger. Kortom, in de toekomst ontloopt het elkaar niet veel.

Vragen:

  1. Waarom zet Nederland de komende jaren in op de ‘participatiemaatschappij’?
  2. Waarom zijn mantelzorgers belangrijk in het ouderenbeleid?

Stap4

Rollators bepalen straatbeeld
Het is natuurlijk enigszins triest dat er speciale projecten moeten worden opgezet om ervoor te zorgen dat senioren goed geïntegreerd zijn in de samenleving. Geïntegreerd wil zeggen dat ze flink wat mensen kennen en overal aan meedoen. Met andere woorden, dat ze middenin de maatschappij staan. In een ideale wereld zou dat in elke woonwijk natuurlijk vanzelfsprekend moeten zijn. De realiteit is echter anders.
Mensen van middelbare leeftijd en jongeren hebben hun eigen leven en zijn druk bezig met studie, carrière, kinderen, hobby’s en andere zaken. Voor senioren hebben ze vaak geen oog. Daar komt bij dat ouderen de neiging hebben om zich in hun eigen kleine wereldje terug te trekken. Om diverse redenen hebben ouderen moeite met het maken van nieuwe contacten. Soms zijn ze wat argwanend ingesteld en vaak ook zijn ze te trots en willen ze niet erkennen dat ze best wel eenzaam zijn.
Er zijn ook buurtgenoten die senioren bewust mijden. Die zijn bang dat wanneer ze te veel contact maken, ze later om hulp worden gevraagd. Daarom houden ze bewust afstand. “Straks moet ik daar nog het gras maaien of helpen met boodschappen en daar heb ik helemaal geen tijd voor”, zo redeneert deze groep mensen. Vooral in bepaalde wijken in grote steden kunnen ouderen behoorlijk vereenzamen. In flats waar een vrij groot verloop is, kennen de buren elkaar lang niet altijd. Soms wordt een hoogbejaarde pas na maanden dood aangetroffen in een woning.

De vergrijzing heeft op allerlei gebieden ingrijpende gevolgen voor de samenleving. Zo verandert langzaam het straatbeeld in de winkelcentra van de steden. Er komen steeds meer senioren met hun rollators en scootmobielen. Dit vraagt om meer ruimte op trottoirs en in winkels. Ook in openbare gebouwen, pashokjes en andere ruimten moet in toenemende mate rekening worden gehouden met scootmobielen en rollators. Veel bussen en bushaltes zijn al aangepast, zodat ouderen gemakkelijk kunnen instappen.

Er bestaan verschillende woonvormen voor senioren. Zo zijn er seniorenflats zonder speciale voorzieningen. Ook zijn er seniorenwoningen met veel aanpassingen voor ouderen en mensen met een beperking. Dan zijn er de woningen waar diensten worden aangeboden, zoals serviceflats. Dat zijn ook de woningen die vlakbij een dienstencentrum liggen. Voor ouderen die veel zorg vragen zijn er aanleunwoningen waar verpleging is inbegrepen. Verder bestaat er het zogeheten ‘beschermd wonen’, waar permanent toezicht en begeleiding is. Er zijn ook kleinschalige woonprojecten voor dementerenden, zoals een zorgboerderij.

Verder is er nog een scala aan andere woonvormen. Zo zijn er projecten waarbij een zelfstandig wonende senior een kamer verhuurt aan een student. Alleen betaalt de student geen huur, maar doet hij of zij karweitjes. De student kookt bijvoorbeeld regelmatig en gaat mee naar de supermarkt om de boodschappentassen te dragen. Vaak zijn dit alleenstaande senioren die een te groot huis bewonen. De student woont gratis, terwijl de senior iemand in huis heeft die de helpende hand kan bieden.

Vraag:
De vergrijzing wordt steeds meer zichtbaar op straat.
Geef hier enkele voorbeelden van.

Stap5

Extra opgaven Bevolking en ruimte
Voor je aan de afsluiting van deze opdracht begint,
maak je eerst de volgende toets.

Vergelijk, na het beantwoorden van de vragen, jouw antwoorden met de goede antwoorden.
Heb je vragen fout, zorg dan dat je begrijpt waarom je antwoord niet goed is. 

 

Toets:Stedelijke voorzieningen

Stap6

Eindproduct: wedstrijd
De opdracht wordt afgesloten met een wedstrijd,
zoals de voetbalklassieker Nederland – Duitsland,
maar dan vertaald naar de ouderensituatie in beide landen.

Eén leerling schrijft een pleidooi voor de Duitse aanpak, een andere leerling voor de Nederlandse. De derde leerling schrijft een juryrapport over beide pleidooien.

Eén leerling schrijft een pleidooi, waarin wordt betoogd dat je momenteel als senior het beste af bent in Duitsland. Eén andere leerling verzorgt een pleidooi waarin Nederland juist wordt afgeschilderd als het ideale land voor de senior. Eén derde leerling beoordeelt deze Nederland – Duitsland en schrijft een juryrapport over zijn bevindingen. Er moet wel een winnaar worden aangewezen.

Veel argumenten zijn te vinden in deze les, maar je kunt ook zelf argumenten bedenken.

Het centrale uitgangspunt is dat in Nederland veel ouderen in tehuizen wonen, terwijl dat in Duitsland veel minder het geval is. Daar blijven ze langer zelfstandig, of wonen bij de kinderen in huis. Zelfstandig wonen heeft zijn voordelen en nadelen, maar dat geldt ook voor het wonen in een tehuis.

 Tip! Dit eindproduct kun je ook uitvoeren in de vorm van een debat. Bekijk eens in de gereedschapskist hoe je dan te werk gaat!

Debat voeren

Bij een debat hebben twee of meer mensen een verschillende mening over een onderwerp. Deze standpunten worden helder in beeld gebracht door argumenten voor het eigen standpunt te geven, of door de argumenten van de ander met tegenargumenten te bestrijden.

 

 

  • Het arrangement Stedelijke voorzieningen vmbo-kgt34 - kopie 1 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Danny Wagemaker
    Laatst gewijzigd
    2018-05-08 14:00:17
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content Aardrijkskunde. (2020).

    Opdracht: Nederland: Ruimte om te wonen - vmbo-kgt34

    https://maken.wikiwijs.nl/82647/Opdracht__Nederland__Ruimte_om_te_wonen___vmbo_kgt34

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Stedelijke voorzieningen

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van