Sanitaire installaties (inleiding in de binnenriolering)

Sanitaire installaties (inleiding in de binnenriolering)

Start

Deze les gaat over sanitaire installaties. Het is een inleidende les waarin je kennismaakt met de binnenriolering in huis.

 

Wat is riolering?

Wanneer is riolering ontstaan?

Welke onderdelen worden er gebruikt?

Waar moet je op letten bij de aanleg?

Hoe monteer je PVC materialen?

 

In deze les ga je het leren...

 

Veel studieplezier!

 

 

Door: Arno Doornbos (bijscholing docent PIE / Windesheim, maart 2018)

Introductie

In deze les van 4 lesuren ga je leren:

  • wat riolering is;
  • wanneer en waarom riolering ontstaan is;
  • hoe de binnenriolering is opgebouwd;
  • hoe je fouten en problemen in de riolering kunt voorkomen en oplossen;
  • hoe je op je veiligheid moet letten bij het werken aan de riolering;
  • hoe je PVC materialen kunt bevestigen.

Je hebt tijdens deze les de iPad of computer nodig. Aan het einde van de les heb je practicummaterialen nodig.

Oefeningen

Tijdens deze les ga je ook een aantal oefeningen maken. Na het maken van elke oefening laat je de antwoorden aan je docent zien en krijg je (soms) nog wat aanvullende mondelinge vragen.

Praktijkopdracht

Na het doorlopen van deze theorieles met oefeneningen zal je docent nog korte uitleg geven over de materialen en gereedschappen voor een praktijkopdracht. Dan gan je aan de slag met het maken van een aantal PVC verbindingen.

Leerdoelen

Je leert:

  • zelfstandig werken
  • op tempo te werken
  • wat riolering is
  • hoe en wanneer riolering ontstaan is
  • hoe een binnenriolering is opgebouwd
  • waar je op moet letten bij het aansluiten van een riolering
  • hoe je problemen met de riolering kunt voorkomen en oplossen
  • met welke veiligheidsaspecten je rekening moet houden
  • een aantal PVC materialen met elkaar vinden met verschillende technieken

Voorkennis

Je hoeft geen technische voorkennis te hebben voor deze les.

De les wordt wel wat eenvoudiger als je:

  • ongeveer weet hoe de riolering bij jou thuis is aangelegd;
  • als je wat technische ervaring hebt en kennis hebt van materialen (kunststof) en gereedschappen.

Wat is riolering?

Wat is een riool?

Riolering aanleg (put)
Riolering aanleg (put)

Riolering is het systeem waarin afvalwater terecht komt en daarna vervoerd wordt naar een centraal punt. Het is een systeem van buizen (riolen), putten en pompen dat ondergronds is aangelegd. Het is bedoeld om het afvalwater, maar ook hemelwater (=regen) op een veilige en gezonde manier af te voeren.

Ontstaan van het riool

Riolering in Griekenland (2500 jaar oud)
Riolering in Griekenland (2500 jaar oud)
Eerste riolering

Al meer dan 2500 jaar geleden bedachten de mensen oplossingen om ontlasting (=poep), urine (=plas) en ander afval af te kunnen voeren. De eerste manier was het maken van een soort goten zoals in de afbeelding hiernaast te zien is.

Natuurlijk bedacht de mens steeds nieuwe manier om van de afval af te komen.

Middeleeuwen (700 - 1500 na Christus)

In de Middeleeuwen zijn veel steden ontstaan en was het slecht voor elkaar met de hygiëne. Dit zorgde voor heel veel problemen en toen bedacht men de eerste buizen die als voorloper van de huidige riolering gelden. De buizen waren dicht, zodat de afval niet meer in de buitenlucht was. De belangrijkste reden hiervoor is het voorkomen van de snelle verspreiding van ziekten. Natuurlijk is het ook heel vies als je afval niet goed afvoert en stinkt het verschrikkelijk...

Ondergrondse riolering in Londen (19e eeuw)
Ondergrondse riolering in Londen (19e eeuw)
Vanaf 1800

Pas in de loop van de negentiende eeuw ontstonden de eerste gesloten rioleringssystemen om de verspreiding van ziekten echt goed tegen te gaan.

Onze huidige riolering lijkt hier nog steeds veel op.

Nu

Op dit moment ligt er zo'n 110.00 kilometer riolering in Nederland. Bijna alle huishoudens zijn daar op aangesloten.

Aansluiting op het rioleringsstelsel

Aansluiting riolering nieuwbouwwoningen
Aansluiting riolering nieuwbouwwoningen

Tegenwoordig is in Nederland bijna 100% van de huishoudens aangesloten op het rioleringsstelsel. Een klein aantal huishoudens is niet aangesloten en heeft een eigen afvoer- en waterzuiveringssysteem (een voorbeeld is de septische put/tank).

In huis heb je ook een klein rioleringsstelsel. Dat noemen we de binnenroilering. Deze is aangesloten op de buitenriolering, zodat het afvalwater kan worden afgevoerd.

We gaan nu verder in op de binnenriolering.

Oefening

De binnenriolering

De opbouw

Het rioleringsstelsel in een huis of gebouw noemen we de binnenriolering. Op de binnenriolering zijn alle afvalwater leidingen aangesloten.

Binnenriolering (uit kluswijzer Martens)
Binnenriolering (uit kluswijzer Martens)

 

Deze leidingen bestaan uit de:

  • Standleiding: afvoer van afvalwater van verdieping naar de grondleiding
  • Ontspanningsleiding: zorgt voor de ont- en beluchting van de riolering; voorkomt over- en onderdruk ontstaat (vaak verlengd bovenop de standleiding; bovenzijde ontspanningsleiding komt boven het dak uit)
  • Aansluit-/toestelleiding: leiding waarmee de afvoer van een toestel op de riolering is aangesloten (diameter leiding afhankelijk van het soort toestel)
  • Verzamelleiding: hierop komen de toestelleidingen samen
  • Grondleiding / verzamelleiding (onder de grond): eerste verzamelleiding die aangelegd wordt (onder de vloer door de kruipruimte of in het zand; wordt vaak gedaan als de fundering van het gebouw wordt aangelegd)
  • Hemelwaterafvoer (HWA): afvoerleiding van het hemelwater (regen, sneeuw, hagel) via dakgoot of  plat dak

Problemen met de binnenriolering

Je hebt geleerd dat het belangrijk is dat de binnenriolering goed aangesloten moet zijn als je problemen wilt voorkomen. Door foute aansluitingen, maar ook verstoppingen kunnen vocht- en stankproblemen ontstaan.

Onderstaande video legt je uit hoe je problemen kunt herkennen, oplossen en voorkomen.

Over problemen met riolering en water in en rond je huis. En hoe je die oplost en voorkomt.

Stroming van water en lucht

Je hebt geleerd dat er ook lucht in de riolering zit en dat er altijd een ontspanningsleiding in de binnenriolering nodig is. Je kunt namelijk veel problemen krijgen met de afvoer van afvalwater als de lucht niet goed door de leidingen kan stromen. Het is belangrijk dat de binnenriolering op een juiste manier wordt aangesloten.

Een paar voorbeelden van problemen met luchtstroming:

 
Aansluiting op de standleiding

De aansluiting van aansluit- en verzamelleidingen (dat zijn liggende leidingen) op de standleiding (de vericale leiding) moet haaks zijn. Wanneer je met bochten werkt dan kun je lucht opsluiten in de liggende leidingen en krijg je direct afvoerproblemen. Kijk maar eens naar de luchtbeweging in de afbeelding hiernaast.

 

Gebruik van een excentrisch verloop

Een excentrisch verloop is een verloop van een grotere naar een kleinere buis. Dit verloop wordt heel vaak gebruikt en ook behoorlijk vaak verkeerd aangesloten. Het verloop moet met de vernauwing bovenaan gemonteerd worden, omdat je anders lucht kunt opsluiten en daarmee stank kunt veroorzaken (rioollucht die door de afvoer omhoog komt).

In afbeelding hiernaast zie je hoe het verloop verkeerd en juist is gemonteerd.

In de video in de volgende pagina kun je uitgebreid bekijken wat er met water en lucht gebeurt als leidingen goed en fout zijn aangesloten. Je krijgt dan een nog beter beeld van alle aansluitingen... 

Goed en fout aangesloten leidingen

In de volgende video kun je uitgebreid bekijken wat er met water en lucht gebeurt als leidingen goed en fout zijn aangesloten. De buizen in de video zijn doorzichtig, zodat je precies kunt zien wat er gebeurt in de binnenriolering. De video duurt 9 minuten en is best technisch, maar zeker de moeite waard om te bekijken...

Video met doorzichtige buizen waardoor je de stroming van water en lucht kunt zien

Oefening

Montage van een binnenriolering

Inleidend

Je hebt net geleerd hoe een binnenriolering er uitziet, hoe alle leidingen heten en waar je op moet letten. Dit is de basis die je nodig hebt voor de montage van een binnenriolering en zullen we in de volgende paragrafen behandelen.

Veiligheid

Bij montage aan en onderhoud van de binnenriolering kom je in aanraking met verschillende materialen en gereedschappen. Je veiligheid is daarbij van groot belang. Houd je aan alle voorschriften!

Gereedschappen

Bij het gebruik van gereedschap is het belangrijk dat je ze op de juiste manier gebruikt. Als je geen ervaring met de te gebruiken gereedschappen hebt, dan zal je docent je dit uitleggen.

Materialen

Als je PVC zaagt of snijdt dan kunnen er scherpe delen ontstaan. Let op dat je je er niet aan snijdt en gebruik waar nodig werkhandschoenen.

Voor PVC lijm geldt dat dit niet goed is voor je gezondheid. Draag bij het lijmen handschoenen, voorkom contact met de huid en ogen en zorg dat de ruimte waarin je werkt goed geventileerd is. Lees de informatie op het lijmpotje goed! Als je twijfel hebt over het gebruik, dan vraag je altijd eerst je docent om hulp!

Materialen (soorten, vormen en maten)

Materialen voor aanleg van een binnenriolering
Materialen voor aanleg van een binnenriolering
Materiaalsoort

Voor de binnenriolering wordt bijna altijd PVC gebruikt. PVC is een afkorting voor polyvinylchloride. Het is een kunststof die niet zo duur, sterk is en goed te bewerken is. Je herkent de PVC rioleringsbuis aan de grijze kleur.

Ook wordt PP (polypropyleen) buis gebruikt, maar niet zoveel als PVC. Deze buizen hebben weer andere eigenschappen en zijn zwart.

Voor het bewerken van kunststoffen moet je altijd goed op je veiligheid letten. Daarover meer in een volgende paragraaf.

Je herkent een aantal materialen vast wel, want je komt ze in elke woning en gebouw tegen. Ook zie je dat ze er in heel veel vormen zijn (zoals in de afbeelding).

Vormen

Zoals we al zeiden is PVC er in heel veel vormen. De meest gebruikte vormen in de binnenriolering zijn:

  • Buis
  • Bocht
  • T-stuk
  • Koppelstuk
  • Verloopstuk
  • Ontluchter
Maten (diameters)

Al deze materialen zijn te koop in verschillende diameters. De meest gebruikte standaard maten zijn:

32, 40, 50, 75 en 110 mm
er zijn meer diameters verkrijgbaar, maar die worden minder gebruikt

Standaard te koop

Om een indruk te krijgen van wat de materialen die standaard te koop zijn kun je kijken in de productcatalogus van Martens of PipeLife. Er zijn natuurlijk nog veel meer merken...

Verbinden van PVC materialen

Er zijn een paar manieren om rioleringsmaterialen met elkaar te verbinden. De meest gangbare verbindingen zijn de:

  • Lijmverbinding
  • Manchetverbinding
Lijmverbinding

Bij een lijmverbinding worden de materialen met elkaar verlijmd. Zodra de lijmverbinding aangebracht is kan deze (bijna direct) niet meer losgemaakt worden.

Manchet T-stuk
Manchet T-stuk
Manchetverbinding

Een manchetverbinding is een flexibele verbinding. Dit werkt namelijk met koppelstukken die voorzien zijn van een rubberen ring. Alle onderdelen zijn ook te koop met manchetten.

Manchetkoppelingen zijn eenvoudig aan te passen. Deze onderdelen zijn duurder dan lijmkoppelingen. En ze worden niet gebruikt als de buizen in beton gestort worden.

Deze koppelingen zijn ook heel goed te gebruiken als een kapotte buis of koppeling vervangen moeten worden en je hebt weinig werkruimte. Je kunt met deze koppeling namelijk makkelijk schuiven tussen bijvoorbeeld twee buizen in.

De montage (wat is nodig)

Je hebt net geleerd welke materialen er zijn voor de binnenriolering. Ook heb je geleerd hoe je de materialen met elkaar kunt verbinden.

Materialen

Voor de montage van een rioleringsleiding heb je in ieder geval nodig:

  • PVC materialen
  • Lijm (als je manchetten gebruikt natuurlijk niet)
  • Ontvettingsmiddel (als je gaat lijmen)

Soms moet je de riolering ook vastzetten met beugels aan de muur. Dan heb je natuurlijk beugels nodig, maar ook muurpluggen.

Gereedschap

Daarnaast heb je het volgende gereedschap nodig voor de werkzaamheden:

  • Handzaag (fijngetand)
  • Schuurpapier
  • Ontbramer (scherpe randjes en braampjes weghalen)
  • Aanschuiner (schuine kant aan buis maken)
  • Boor- en schroefmachine (als je bijvoorbeeld buizen met beugels vast moet zetten)
Aanschuiner
Aanschuiner
Ontbramer
Ontbramer
 

De montage (hoe gaat dat in zijn werk)

Deze les is de inleidende les over de binnenriolering. Je gaat zometeen aan de slag met het verbinden van PVC materialen. Om je alvast een indruk te geven hoe dat in zijn werk gaat kun je de volgende handleidingen en klusvideo's bekijken:

 

Maken van een lijmverbinding (Wavin)

De volgende video kun je even doorspoelen naar 4.40 minuten. Je ziet daar het gebruik van manchetten (ook wel schuifmoffen genoemd).

Montage van schuifmoffen (Eigen Huis en Tuin fragment)

Voorbeeld: montage van een standleiding

In deze video kun je bekijken hoe een standleiding in een woning gemonteerd wordt van start tot gereedheid. Je ziet dat bij zo'n vaste leiding alles verlijmd wordt. De video duurt 9 minuten.

Montage van een standleiding

Oefening

Praktijkopdracht

Je hebt net geleerd hoe je PVC materialen met elkaar kunt bevestigen en wat daarvoor nodig is.

De opdracht

In deze praktijkopdracht ga je samen een aantal PVC koppelstukken (zoals bochten, T-stukken en excentrische verloopstukken) aan buis verbinden. Dat ga je doen met lijm en ook manchetten.

LET OP: Veiligheid is erg belangrijk, want je werkt met gereedschap en ook met lijm (chemisch).

Aan de slag

Je docent zal nog korte uitleg geven over de materialen en gereedschappen voor deze praktijkopdracht. Dus meld je bij je docent en ga aan de slag met PVC verbindingen.

 

Succes!

Klaar!

Je bent klaar met deze opdracht van 4 lesuren. In deze lesheb je:

  • zelfstandig gewerkt
  • op tempo gewerkt
  • geleerd wat riolering is
  • geleerd hoe de binnenriolering is opgebouwd
  • geleerd waar je goed op moet letten bij het aanleggen van een binnenriolering
  • geleerd met welke veiligheidsaspecten je rekening moet houden
  • kennis gemaakt met PVC materialen en gereedschappen
  • een paar oefeningen gemaakt
  • een aantal PVC materialen met elkaar bevestigd met lijmverbindingen en met manchetten

 

Volgende opdracht

In een volgende les ga je aan de slag met een bordopdracht maken en ga je stukje binnenriolering aanleggen.

Bronvermelding

 

  • Het arrangement Sanitaire installaties (inleiding in de binnenriolering) is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Arno Doornbos
    Laatst gewijzigd
    2018-03-22 14:41:39
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    In deze les ga maak je kennis met de binnenriolering van de sanitaire installatie. Je gaat leren wat binnenriolering is en hoe je deze aanlegt. Onderdeel van PIE module 4 P/PIE/4.1 Zie hiervoor het examenprogramma
    Leerniveau
    MBO, Niveau 2: Basisberoepsopleiding; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
    Leerinhoud en doelen
    Installatietechniek; Techniek breed;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    afvoer, installatie, kunststof, leiding, p/pie/4.1, pie, praktijkopdracht, riolering, riool, sanitair

    Bronnen

    Bron Type
    Over problemen met riolering en water in en rond je huis. En hoe je die oplost en voorkomt.
    https://www.youtube.com/watch?v=Itx5p0YEQBE     		Video
    Video met doorzichtige buizen waardoor je de stroming van water en lucht kunt zien
    https://www.youtube.com/watch?v=6Uj8dkZbhy0     		Video
    Maken van een lijmverbinding (Wavin)
    https://youtu.be/27t2_msadvQ     		Video
    Montage van schuifmoffen (Eigen Huis en Tuin fragment)
    https://www.youtube.com/watch?v=9ZnvInF6Vgs?t=4m42s     		Video
    Montage van een standleiding
    https://www.youtube.com/watch?v=WJ2FTPiqE_E     		Video

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Wat is riolering?

    De binnenriolering

    Montage van een binnenriolering

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van