Snoezelen

Snoezelen

Snoezelen

Dit arrangement is ge-updated in november 2025.

Informatie over snoezelen

Snoezelproject Academische Werkplaats EMB

Tijdens het AW EMB Congres De verbinding op 7 november 2025 volgde ik de workshop 'In verbinding met snoezelen'. Hieronder de inhoud van de workshop.

In verbinding met zintuigen: snoezelen op maat
Snoezelen biedt rust, ontwikkeling, plezier én contact – maar hoe maak je de juiste keuzes voor iemand met (z)evmb?

Met zoveel mogelijkheden kan het lastig zijn om te bepalen wat je precies gaat doen, waarom en hoe. In deze workshop brengen we daar structuur en richting in, met behulp van de snoezelkaart. De snoezelkaart is een praktisch hulpmiddel waarmee je een persoonlijk afgestemd snoezelmoment voorbereidt – op maat voor één persoon. Tijdens de workshop ga je er direct mee aan de slag. Je vult een kaart in voor iemand uit jouw praktijk of omgeving, waardoor je meteen ervaart hoe deze tool helpt om beter aan te sluiten bij de behoeften en voorkeuren van de persoon met (z)evmb

De snoezelkaart is onderdeel van de leidraad snoezelen, ontwikkeld door de Academische Werkplaats EMB. Je hoort hoe deze leidraad tot stand is gekomen én hoe het je helpt om in verbinding met de ander betekenisvolle zintuiglijke ervaringen vorm te geven.

Sessieleider:
Gemma Testerink is betrokken bij het snoezelproject binnen de Academische Werkplaats EMB en werkt bij ’s Heeren Loo als beleidsmedewerker en lid van het Expertisecentrum EMB. Ze vertaalt wetenschappelijke kennis naar de praktijk en combineert haar ervaring als ergotherapeut met een scherpe blik op zintuiglijke prikkelverwerking en activiteitenbegeleiding.

https://aw-emb.nl/onderzoek/snoezelen/

Snoezelen met epilepsie, is dat een goed idee?

Snoezelen is een bekend begrip in de gehandicaptenzorg en onderwijs aan EMB en is een belangrijk onderdeel van belevingsgerichte zorg. Het is toepasbaar op verschillende soorten leerlingen. Maar kun je wel snoezelen als je last hebt van epilepsie? Jazeker kan dat!
Belangrijk is dat je weet wat voor epilepsie een leerling heeft. Hoe en waardoor ontstaan de aanvallen? Wanneer je dit weet kun je het snoezelen hierop afstemmen.  

Licht kan bijvoorbeeld een trigger zijn voor een aanval. Een aanval treedt op door bepaalde prikkels. Iemand kan bijvoorbeeld reageren op een stroboscooplamp, een ander op lichtflitsen maar het kan ook de laagstaande zon zijn die door de bomen schijnt. Het is dus zeer persoonsafhankelijk.
Dit betekent dus niet dat iedere cliënt met lichtflitsgevoeligheid niet zou kunnen snoezelen.
Per leerling moet gekeken worden wat hij/zij kan verdragen qua licht.

Als een leerling een epileptische aanval krijgt is het van belang dat hij/zij zich niet kan bezeren. Zorg daarom altijd voor een veilige omgeving en laat de leerling liggen op een zitzak, podium of waterbed want deze zijn zacht. Vertel de leerling op een rustige toon dat je er voor hem/haar bent zodat deze zich veilig en vertrouwt voelt. Sommige leerlingen zijn na een epileptische aanval erg moe en dan is het fijn om lekker rustig en warm te kunnen liggen en bij te komen.
Het is in ieder geval van belang dat er altijd begeleiding aanwezig is tijdens het snoezelen ongeacht of iemand wel of geen epilepsie heeft.

Zijn er activiteiten en/of prikkelingen die juist niet moet doen als je snoezelt met epilepsie?
Dit is ook weer afhankelijk van de situatie van de leerling. Als je weet dat een leerling veilig ligt en er is begeleiding bij dan kunnen de verschillende elementen in een snoezelruimte worden uitgeprobeerd en merk je vanzelf wat een leerling wel of niet prettig vindt.  
Wanneer op voorhand al bekend is dat een leerling bijvoorbeeld sterk reageert op licht effecten dan bied je eerder een vloeistofprojector aan dan bv een draaiende spiegelbol. Per leerling en per situatie moet je bekijken wat op dat moment het beste past.

En zijn er ook activiteiten en/of prikkelingen die je juist wel moet doen wanneer je snoezelt met epilepsie?
Voor snoezelen in het algemeen gelden een aantal aandachtspunten die hieronder staan opgesomd.

  • Realiseer je dat een activiteit vrijwillig is, plezier staat voorop!
  • Goede voorbereiding
  • Zet materialen klaar in de groep/ruimte
  • Zorg voor het juiste licht. Welke lichten doe je wel of juist niet aan?
  • Welke muziek spreekt de deelnemer/kind aan?
  • Rust in de groep/ruimte. Hoe denk je deze te creëren
  • Zorg voor een goede lig of zit voorziening
  • Gebruik de kracht van de herhaling
  • Ga vanuit het bekende door naar een nieuwe activiteit/ervaring
  • Observeer, sluit aan en voeg toe
  • Doseer de prikkels
  • Zorg dat de prikkels verwerkt kunnen worden.
  • Waar mogelijk autonomie geven aan de deelnemer
  • Het proces is belangrijk!
  • Een afgebakende plek kan helpen om tot beleven te komen
  • Jij bent zelf (begeleiding) een heel belangrijke voorwaarde!

Deze aandachtspunten moeten altijd in acht genomen worden, ongeacht of de leerling wel of geen epilepsie heeft.
Maar het bieden van een goede balans in activiteiten en ontspanning is erg belangrijk voor alle leerlingen van een school.

Muziek en snoezelen

Muziek en snoezelen; adviezen en ideeën voor activiteitenbegeleiders in de zorg aan mensen met een zeer ernstige verstandelijke beperking.

Heel vaak krijgt Jacqueline van Koolwijk van medewerkers van de school waar ze werkt (SO en VSO-leerlingen), maar ook van medewerkers uit het hele land de vraag naar hoe het beste te snoezelen. En tevens of het nu enkel een fijne activiteit of ook daadwerkelijk onderwijs is. In het door haar geschreven boekje "Muziek en Snoezelen" zet Jacqueline veel op een rij, geeft praktische voorbeelden en daarmee een antwoord op deze vragen. Hopelijk weten velen dit boekje te vinden. En... meer info geeft ze graag in de vorm van een workshop.

Muziek & Snoezelen – workshop

Boeken
In de afgelopen jaren schreef Jacqueline een aantal boeken waarin ideeën, tips en adviezen voor medewerkers in de zorg die met muziek en klank wensen te werken. De boeken zijn uitgegeven in eigen beheer en kunnen rechtstreeks bij de auteur besteld worden.

Snoezelen in de praktijk

Leerlijnen sensomotoriek

Leerlijn sensomotoriek Plancius

Plancius leerlijn emb sensomotoriek van CED-groep.

https://www.leerlijnen.cedgroep.nl/emb/plancius-so/leerlijnen

Leerlijn sensomotoriek Hun goed recht

Boek: Hun goed recht

Bedrijven waar je snoezelmaterialen kunt kopen

Barry Emons

Budgetsnoezelen
Snoezelmateriaal voor een smalle beurs

rdgKompagne