In deze opdracht kijk je naar de opbouw van de aarde. Onder je voeten spelen zich allerlei processen af waardoor er vulkanen uitbarsten, aardbevingen ontstaan en er gebergtes worden gevormd.
Hoe de aarde is opgebouwd leer je in deze opdracht.
Leerdoelen
Aan het eind van deze opdracht kun je:
omschrijven hoe de aarde is opgebouwd.
het begrip plaattektoniek omschrijven en je kunt het verschil tussen continentale en oceanische platen beschrijven.
drie verschillende plaatbewegingen benoemen en beschrijven.
uitleggen wat plaattektoniek te maken heeft met natuurrampen.
Eindproduct
Je doorloopt een aantal stappen.
Bij iedere stap beantwoord je vragen of doe je een opdracht.
De antwoorden komen op het werkblad De opbouw van de aarde.
Dit werkblad is het eindproduct van deze opdracht.
Beoordeling
Het werkblad met antwoorden laat je beoordelen door je docent.
Jullie docent geeft jullie een goede beoordeling als het werkblad:
volledig is ingevuld.
goed is ingevuld.
netjes is ingevuld.
Activiteiten
Stap
Groepsgrootte
Activiteit
Stap 1
Alleen
Video bekijken, informatie lezen, samenvatting/woordweb maken en onderdeel van het werkblad 'De opbouw van de aarde' invullen.
Stap 2
Alleen
Vragen bewegende platen beantwoorden met behulp van het internet.
Stap 3
Alleen
Onderdeel van het werkblad 'De opbouw van de aarde' invullen met behulp van het internet.
Stap 4
Alleen
Onderdeel van het werkblad 'De opbouw van de aarde' invullen.
Stap 5
Alleen
Informatie opdoen over het ontstaan van oceanen met behulp van het internet.
Stap 6
Alleen
Onderdeel van het werkblad 'De opbouw van de aarde' invullen met behulp van het internet.
Stap 7
Alleen
Video bekijken, informatie lezen en vragen over plaattektoniek beantwoorden.
Stap 8
Alleen
Toets Plaattektoniek maken.
Stap 9
Alleen
Op het werkblad één van de drie plaatbewegingen beschrijven.
De opbouw van de aarde
Heel vroeger dachten mensen dat het middelpunt van de aarde de hel was.
Een vlammende oven waar duivels in wonen. Maar de mensen hadden het mis. Er wonen géén duivels. Wél is het er enorm heet: ruim 5000 graden!
Bestudeer het volgende onderdeel uit de Kennisbank aardrijkskunde.
Opdracht
1. Maak een samenvatting/woordweb van de Kenisbank die je hierboven gelezen hebt, de video 'De opbouw van de aarde' en B56 en B57.
Download het werkblad De opbouw van de aarde. Zorg ervoor dat je het opslaat in word, zodanig dat je het ook kunt bewerken. Je gaat het werkblad stap voor stap invullen, doe dus niet alles gelijktijdig...!
Op het werkblad zie je bij stap 1 een afbeelding van de aarde.
Benoem de vier delen die je ziet.
In de clip komen onder andere de volgende woorden voor.
hard
dun
massief
ijzer en nikkel
enorme druk
gesmolten
stroperig
3000 km dik
5000 graden.
Zet de woorden bij het juiste deel van de aarde.
Stap 2
Bewegende platen
De aardkorst is maar heel dun en bestaat uit twee soorten platen: continentale platen en oceanische platen. De platen kunnen ten opzichte van elkaar bewegen. Bekijk de afbeelding.
De aarde zag er 200 miljoen jaar geleden heel anders uit dan nu.
Opdracht:
Bekijk de video fullscreen zodat je de jaartallen onderaan de video kunt zien.
Zijn de volgende stellingen waar of niet waar?
200 miljoen jaar geleden hebben de continenten aan elkaar vastgezeten.
100 miljoen jaar geleden lag India op het zuidelijk halfrond.
Over 50 miljoen jaar zal de evenaar door Australië lopen.
Vergelijk jouw antwoorden met de antwoorden van een klasgenoot. Zijn jullie het met elkaar eens? Bespreek eventuele verschillen.
Stap 3
Bewegende platen
De aardplaten hebben de 200 miljoen jaar over de aarde gezworven.
En de platen bewegen nu nog.
In de animatie heb je gezien hoe de platen zijn verschoven.
Opdracht:
Pak het werkblad De opbouw van de aarde
Je kunt in de atlas een afbeelding vinden met de namen van de platen. Deze afbeelding staat ook in het werkblad bij stap 3. Als je goed kijkt zie je ook de continenten.
Onder de afbeeldingen zie je een tabel.
In de tabel een aantal namen van platen. Bekijk de afbeelding en video opnieuw.
Geef van de in de tabel genoemde platen aan in welke richting ze bewegen.
Stap 4
Divergentie en convergentie
In stap 1 heb je gezien dat de aarde uit de kern, de mantel en de aardkorst is opgebouwd. De mantel is een stroperige massa die magma wordt genoemd. Door het temperatuurverschil tussen de kern van de aarde en de aardkorst is de magma voortdurend in beweging. Die bewegingen worden convectiestromen genoemd. Convectiestromen kunnen er voor zorgen dat aardplaten gaan schuiven. Ze kunnen uit elkaar worden geduwd of juist tegen elkaar aan worden geduwd of ze gaan langs elkaar heen schuiven.
Als twee platen uit elkaar worden geduwd spreek je van divergentie (to diverge = uit elkaar gaan). Zoals de kloof bij Grótagjá in IJsland.
Worden twee platen tegen elkaar aangeduwd dan spreek je van convergentie. Je spreekt van een transforme beweging als twee platen langs elkaar heen schuiven, zoals de San Andreasbreuk in Californië.
Opdracht:
Pak opnieuw je werkblad en bekijk de tabel die je bij stap 3 hebt ingevuld. Vul de antwoorden op de volgende vragen in op je werkblad.
Zijn de Zuid-Amerikaanse plaat en Afrikaanse plaat divergerende of convergerende platen?
Zijn de Zuid-Amerikaanse plaat en Nazca plaat divergerende of convergerende platen?
Stap 5
Ontstaan van oceanen
Bekijk de afbeelding en video opnieuw.
De Zuid-Amerikaanse plaat en de Afrikaanse plaat zijn divergerende platen. Ze bewegen in tegengestelde richting.
Ze worden uit elkaar geduwd.
Zoek nog twee divergerende platen.
Valt het je ook op dat de divergerende platen elkaar raken in de oceanen? Bekijk nu de volgende afbeeldingen en lees de toelichting.
Stap 6
Botsende platen
Als platen ergens uit elkaar gaan moeten ze op andere plaatsen tegen elkaar geduwd worden. Je spreekt dan van convergerende platen.
Bij convergerende platen kunnen zich verschillende situaties voordoen.
twee continentale platen botsen
een continentale plaat botst met een oceanische plaat c. twee oceanische platen botsen
Opdracht:
Bekijk nu nog een keer de video.
De Zuid-Amerikaanse plaat en de Nazca plaat zijn convergerende platen. Wat voor soort platen botsen op elkaar?Zoek nog een aantal botsende platen.
Kun je van alle drie de verschillende situaties voorbeelden vinden? Schrijf de voorbeelden op het werkblad.
Een continentale plaat botst met een oceanische plaat
In de animatie zie je een continentale plaat botsen met een oceanische plaat:
Doordat de oceanische plaat zwaarder is dan de continentale plaat schuift de oceanische plaat onder de continentale plaat. Dit noem je subductie.
En ontstaan in de subductiezones smalle, diepe kloven in de zeebodem die je troggen noemt.
Je snapt dat er bij het ontstaan van de troggen grote krachten aan het werk zijn. Als de platen over elkaar heen schuiven, is er sprake van veel wrijving en komt er veel energie/warmte vrij. In de animatie zie je dat er magma naar boven komt en dat er een vulkanisch gebergte ontstaat.
Opdracht:
Zoek in een atlas een natuurkundige wereldkaart op en geeft het antwoord op de volgende vragen.
Hoe heet de diepste trog op aarde?
Welke trog ligt voor de kust van Chili?
Bekijk onderstaande video tot 1:51 min.waarin de Oceaanbodem van de aarde te zien is zonder water. De hoogteverschillen zijn groter weergegeven om een duidelijker beeld van de oceaanbodem te geven.
Twee oceanische platen botsen
Bekijk ook de animatie van twee botsende oceanische platen:
Je ziet dat één van de twee botsende platen onder de ander schuift. Er vindt hier dus ook subductie plaats. Er ontstaat een gebergte onder de zee waarvan de toppen boven water uitsteken. Dit is vaak een eilandenboog. Door het over elkaar schuiven van de platen komt er veel energie/warmte vrij en komt er magma naar boven. Dus ook hier vind je vulkanen.
Opdracht:
Zoek in de atlas de eilandenboog op die op de rand van twee oceanische aardplaten ligt.
Hoe heet deze eilandenboog?
Stap 7
Plaattektoniek
In de Kennisbank aardrijkskunde en in de volgende video van schooltv is alles over plaattektoniek op een rijtje gezet. Blader nog een keer door de pagina's in de Kennisbank en bekijk de video.
Toets
Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'Plaattektoniek'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
De score wordt opgenomen in het volgsysteem.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht beschrijf je op je werkblad één van de drie plaatbewegingen (divergent, convergent of transform).
Je zoekt in de atlas of op internet waar die beweging voorkomt. Schrijf minimaal 3 plekken op.
Je schrijft op welke verschijnselen je tegenkomt op de plekken waar die beweging voorkomt. Je legt uit waarom dat verschijnsel daar voorkomt.
Je zoekt afbeeldingen op die de ligging en de werking van de plaatbeweging verduidelijken.
Leg uit door welke krachten de gekozen plaatbeweging is ontstaan. Gebruik hierbij je basisboek.
Klaar?
Wissel je beschrijving uit met twee klasgenoten die een andere beweging hebben gekozen. Stel elkaar vragen. Geef elkaar op een goede manier feedback.
Pas je eigen beschrijving eventueel nog iets aan.
Lever het werkblad in via de ELO, net als de rest van de vragen uit de stappen. Voeg afbeeldingen op de juiste manier toe.
Begrippenlijst
Convectiestromen
De beweging van het magma veroorzaakt door het temperatuurverschil tussen de kern van de aarde en de aardkorst.
Aardkorst
De buitenste vaste laag van de aarde. Deze laag bestaat uit twee verschillende soorten aardplaten: de continentale platen (het land) en de oceanische platen (de oceaanbodem).
Het arrangement Plaattektoniek 2 HV is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Aan het eind van deze opdracht:
Weet je hoe de aarde is opgebouwd.
Weet je wat plaattektoniek is.
Weet je dat de continenten over de aarde verplaatst zijn.
Kun je drie verschillende plaatbewegingen noemen.
Weet je dat plaattektoniek met natuurrampen te maken heeft.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Systeem aarde;
Endogene processen;
Werking van endogene krachten wereldwijd;
Relaties tussen endogene processen;
Aardrijkskunde;
Aan het eind van deze opdracht:
Weet je hoe de aarde is opgebouwd.
Weet je wat plaattektoniek is.
Weet je dat de continenten over de aarde verplaatst zijn.
Kun je drie verschillende plaatbewegingen noemen.
Weet je dat plaattektoniek met natuurrampen te maken heeft.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Plaattektoniek
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
omschrijven hoe de aarde is opgebouwd.
het begrip plaattektoniek omschrijven en je kunt het verschil tussen continentale en oceanische platen beschrijven.
drie verschillende plaatbewegingen benoemen en beschrijven.
De opbouw van de aarde
5000 graden.
Divergentie en convergentie
Botsende platen
Plaattektoniek
Toets
Eindproduct
