Inleiding
Door de jaren heen zijn de sieraden die wij dragen erg veranderd. Kijk maar is na wat jij of iemand in jouw buurt draagt. Van welk materiaal is dit gemaakt? Zouden deze materialen al lang gebruikt worden?
We gaan ons verdiepen op de sieraden die de Vikingen maakten en droegen. En gaan daarna aan de slag met het zelf maken van een sieraad.
Geschiedenis
Plundertochten
De Vikingen waren enorm felle vechters. Met hun schepen konden ze bijna overal komen.
De Vikingen kwamen in vele landen:
Groenland, New Foundland (Amerika), Frankrijk. Engeland, Ierland, turkije, Spanje, Italië, Rusland, Ijsland.
De Vikingen kwamen ook in Nederland: in het plaatsje Dorestad. Dat lag toen in de provincie Utrecht. Het heet nu Wijk-bij-Duurstede.
Dat ontdekken van andere landen ging meestal samen met veroveringen en plunderingen! Hun tactiek bestond uit onopvalled aan
te vallen, meestal in kleine benden. Alles wat ze op hun weg tegen kwamen vernielden ze. En vervolgens namen ze alle belangrijke schatten en bezittingen mee.
De Vikingen namen niet het hele land in beslag, maar slechts een klein stukje: meestal het stuk land aan de kust, omdat ze daar aan land kwamen.
Na de eerste brute, wilde aanvallen veranderde het patroon van de strooptochten.
De invallen namen toe en werden beter voorbereid.
Ook bleek dat veel Vikingen niet meer alleen voor de buit kwamen.
Sommigen vestigden zich op de vruchtbare grond aan de kust en langs de rivieren. Ze bewerkten het land en trouwden met meisjes uit de buurt.
In de 9de eeuw namen de rooftochten in Europa af, omdat de mensen zich beter tegen de Vikingen gingen verdedigen.
Zo rond het jaar 1000 waren bijna alle Vikingen Christen geworden.
Daarom gingen ze minder vaak op plundertocht, want ze wilden niet hun mede-Christenen aanvallen.
Verder hadden de Vikingen zich rond het jaar 1000 verdeeld in vele verschillende groepen. Die groepen gingen nu elkaar aanvallen! Ze plunderden elkaars dorpen en staken die in brand. Ze waren nu geen bedreiging meer voor andere volken. Zo kwam er een einde aan het tijdperk van de Vikingen.
Vondsten in Nederland
De Vikingen worden in onze geschiedenis vooral genoemd vanwege de plunderingen van kerken, kloosters en dorpen. Niet alleen de slachtoffers schreven erover maar ook de vikingen zelf legden hun plundertochten vast. Deze vikingsieraden kunnen hier beland zijn door ruilhandel.
Het bovenste sieraad is een gevlochten armband dat bestaat uit vier gouddraden die aan de uiteinden aan een zijn gesmolten. Deze armband is gevonden in Dorestad en komt uit 950-975.
Ook zijn de twee zilveren kledingsspelden (onder midden) met een versierde kop gevonden in Dorestad. Deze komen uit de eerste helft van de 10de eeuw (900-950).
Een ander Vikingsieraad, ook uit Dorestad, is een naaldgesp met vlechtbandversiering (links). Deze penannular brooches werden gedragen met de naald naar boven. Ze zijn op veel plaatsen in Engeland teruggevonden.
Enige jaren terug werd een zilveren armring met vijf ringvormige hangers gevonden (rechts) De meeste exemplaren dateren uit de tweede helft van de 10de eeuw (950-1000).
Materialen en technieken
Mannen en vrouwen droegen allerlei sieraden zoals gouden, zilveren en bronzen broches, armbanden en ringen. De materialen hiervoor werden zelf gemaakt, meegenomen uit veroverde gebieden of via de handel. Ook verkregen ze sieraden vanuit plunderingen.
De goud- en zilversmeden van de Vikingen waren erg goed voor die tijd. Ze beheersten vele verschillende technieken, die ze deels uit andere landen hadden opgepikt. Zo leerden de Vikingen vanuit het oosten de techniek om dikke gouddraden te vlechten. Soms gaat het om slechts twee draden, maar het aantal kan oplopen tot wel twaalf. Uit Byzantium (nu Instanbul, Turkije) namen ze de techniek over van het maken van fijne, buigzame kettinkjes of en van het gebruik van kleine in elkaar gevlochten muntstukken. Ze beschikten over een grote verzameling van versieringsmotieven met een voorliefde voor afbeeldingen van dieren.
De speld
Het meest praktische sieraad was de speld, ´fibula´ genoemd. Rijke Vikingen hadden spelden van zilver en goud. Vikingen met minder geld droegen goedkopere spelden van brons of een loodlegering die op zilver leek. De armste Vikingen smeedden hun eigen sierspelden en sluitingen uit dierenbeenderen die overbleven na het koken. In de 9e en 10e eeuw droegen vrouwen ovale of schildpadvormige spelden
Halsketting In Ierland een eeuwenoude Viking halsketting gevonden. De gevonden ketting is gemaakt met maar liefst 71 stukjes glas. Ook maakten de vikingen kettingen van munten die ze meenamen uit andere landen.
Armbanden De volgende armbanden zijn gevonden in Denemarken door 3 Deense amateurarcheologen. Volgens onderzoekers gaat het om de grootste Vikingengoudschat ooit in Denemarken gevonden.
Aan de slag
Wat ga je doen? Je gaat nu je eigen Viking sieraad maken.
Hoe ga je aan de slag:
- Kijk eerst wat voor een materiaal er aanwezig is.
- Maak een ontwerp/schets van wat je wil gaan maken.
- Denk na over het materiaal dat je wil gaan gebruiken, hoe ga je hier mee aan de slag.
- Ga aan de slag met je sieraad.
- Kijk af en toe is als je tevreden bent met wat je aan het maken bent, wat zou je misschien nog kunnen/willen aanpassen.
Materialen die je kunt gebruiken:
- Wit papier
- Potlood en gum
- Schaar
- Klei en materialen om de klei mee te bewerken
- wol
- IJzerdraad
- Tangen om ijzerdraar te knippen en te buigen
Afsluiting
Jullie zijn aan de slag geweest met het ontwerpen en maken van je eigen Viking sieraad. Jullie zouden het sieraad aan de klas kunnen presenteren. Dit zou kunnen door voor de klas te vertellen wat je hebt gedaan, maar je mag zelf ook een creativer manier bedenken om het aan anderen te vertellen.
Leerkracht informatie
Deze informatie is voor de leerkracht. Hierin staan praktische informatie en bronvermelding.
Het is fijn voor de leerlingen als ze al wat meer weten over de Vikingen, zodat ze zich ermeer in kunnen verbeelden. Dit is niet een vereiste om deze les te kunnen geven.
Ook zou je als leerkracht meer informatie over het onderwerp Vikingen en sieraden kunnen vinden in de bronnen die zijn gebruik voor deze webquest.
Bronnenlijst:
De Vikingen: kasten, kleding en sieraden. (sd). Opgehaald van Kunst en cultuur: https://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/183921-de-vikingen-kasten-kleding-en-sieraden.html
gouden armbanden vikingen gevonden in denemarken. (2017, Juni 17). Opgehaald van historiek: https://historiek.net/gouden-armbanden-vikingen-gevonden-in-denemarken/59923/
Ketting gevonden in Ierland. (2010, April 30). Opgehaald van Historiek: https://historiek.net/bijzondere-viking-ketting-gevonden-in-ierland/7914/
veroveringen. (sd). Opgehaald van members.home: http://members.home.nl/keesdebrouwer/vikingen/06_veroveringen.htm
Vikingssieraden. (sd). Opgehaald van RMO: http://www.rmo.nl/onderwijs/museumkennis/archeologie-van-nederland/middeleeuwen/de-voorwerpen/vikingsieraden
