De mentaliteit verandert OGR

De mentaliteit verandert OGR

God uit Jorwerd

Vooraf

Leerdoelen

In de tweede helft van de vorige eeuw is het plattelands- en dorpsleven in Nederland radicaal veranderd. De invloed van de stad wordt steeds groter, de welvaart neemt toe en tegelijkertijd neemt het gemeenschapsgevoel af. Winkels verdwijnen, kleine boerenbedrijven redden het niet meer, het verenigingsleven holt achteruit, de landbouwmachines doen hun intrede, er komen nieuwe bewoners met andere gebruiken, jongeren trekken naar de stad. De journalist en schrijver Geert Mak heeft dat ontroerend mooi beschreven in zijn boek ‘Hoe God verdween uit Jorwerd’. Een aanrader dit boek, maar in deze opdracht ga je zelf op onderzoek uit.

Aan het eind van deze opdracht:

  • Kun je de begrippen mentale verstedelijking, plufiformiteit en mentaliteit beschrijven.
  • Kun je een goed beeld weergeven van de veranderingen in het leven dorps- en plattelandsleven in de afgelopen halve eeuw.
  • Kun je twee verschillen benoemen tussen het dorpsleven vijftig jaar geleden en dat van tegenwoordig en daar een verklaring voor geven.
  • Kun je uitleggen waarom er vooral verschillen van levenswijzen zijn binnenin dorpen en steden en nauwelijks tussen dorpen enerzijds en steden anderzijds.
  • Kun je beschrijven hoe verenigingen, buurthuizen en sociaal-culturele instellingen gemeenschapszin in een dorp kunnen helpen kweken.

Stap 1

De dorpsbevolking verandert van samenstelling
Het is 1960. Je woont in Jorwerd, een dorp in Friesland of in een ander dorp. Iedere volwassene heeft zijn taak en voert die uit in het dorp of vlakbij het dorp, als winkelier, leraar, pastoor of dominee, cafébaas en vooral als boer of boerenknecht. De meeste mensen verdienen de kost op een boerderij en al het werk op de boerderij gaat met de hand, al worden ook trekpaarden gebruikt.
Je gaat iedere zondag naar de kerk in het dorp en o wee! als je dat niet doet en er geen goed excuus voor hebt. Dan krijg je van je dorpsgenoten wel te horen dat je er echt bij hoort te zijn tijdens de kerkdienst.
Voor je dagelijkse boodschappen hoef je alleen maar naar de bakker, de slager en de kruidenier in het dorp te gaan. Die kennen al hun klanten bij naam en maken een praatje met je als je hun winkel binnenloopt. Je bent lid van één van de plaatselijke verenigingen. Denk aan een sportclub in de buurt, een harmonie of fanfare, een toneelvereniging, de carnavalsvereniging, de drumband, enzovoort.

Je klasgenoten komen net als jij uit het dorp of uit de directe omgeving. Je komt je dorpsgenoten overal tegen en kent ze nagenoeg allemaal. De mensen in het dorp zijn op elkaar aangewezen en helpen elkaar dus als het nodig is. De mensen voelen zich deel van de gemeenschap.
De wereld waarin de mensen leven in klein. Er zijn niet heel veel invloeden van buitenaf, behalve de radio en televisie.
Zoveel mensen met een andere cultuur als we nu gewend zijn, waren er niet. Youtube of muziekvideos waren er ook niet.

Het is al heel lang hetzelfde. Er verandert niet veel totdat ...
Kijk naar de video ‘Het dorp verandert’

Het dorp verandert

Lees de tekst en maak de onderstaande sleepoefening.

Slaapwijk
Vooral in nieuwe wijken in dorpen brengen bewoners alleen de avond en nacht thuis door. Ze eten, kijken TV, luisteren naar de radio of werken met hun computer en slapen. De rest, werken, naar school gaan, boodschappen doen en uitgaan doen ze meestal niet in hun eigen wijk in het dorp maar ergens anders.

Oefening:De dorpsbevolking verandert van samenstelling

Stap 2

Doordat er minder mensen in de landbouw nodig zijn, en er nieuwe ontwikkelingen op technologisch gebied zijn. Gaan er steeds meer mensen naar de stad.
In die steden komen ook de fabrieken. Voor die tijd iets nieuws!
De industrie kwam op gang, dit betekent dat er veel met machines werd gewerkt en andere dingen werden geproduceerd dan landbouwproducten. Ook werden er dingen op groetere schaal geproduceerd, waar voorheen een ambachtswerker dat deed.

In de jaren '70 en '80 komt er weer een nieuwe sector bij. Vroeger werkte eerst de meeste mensen in de landbouw, dat ging over naar de industrie en nu werd dit in de dienstverlening.
Dit zijn beroepen waarbij niet iets geproduceerd wordt wat je vast kunt pakken of aanraken, maar waarbij je een dienst verleend. Dan moet je denken aan banken, verzekeringen, onderwijs, vervoer, etc.
Doordat er steeds meer fabrieken verdwenen, en de landbouw ook steeds minder mensen nodig had duurde het niet lang voordat de grootste groep mensen in de dienstverlening aan het werk was.

Doordat de welvaart steeg, konden mensen steeds meer luxeproducten aanschaffen. De huizen werden groter, mensen wilden een eigen tuin en konden zelf een eigen auto kopen.
Dit zorgde ervoor dat de mensen veel mobieler waren. Je hoefde nu ook niet meer vlak bij je werk te wonen, want je kon heen en weer rijden. Veel mensen kozen er dan ook voor om net buiten de stad te wonen. De meeste banen waren wel in de stad, dus moesten ze elke dag heen en weer.
Vanwege deze mobiliteit waren mensen minder aan hun woonplaats verbonden.
Ook namen ze vanuit de stad een andere mentaliteit mee. Doordat ze elke dag in contact waren met mensen in de stad bewaarden ze niet de dorpse normen en waarden.
Dit noem je mentale verstedelijking. Ondanks dat ze niet in de stad wonen, denken en leven de mensen wel als stedelingen.

Doordat het contact met de woonomgeving minder werd, werd ook de sociale controle een stuk minder. Niet iedereen kende elkaar meer in de straat. Mensen zijn hierdoor meer op zichzelf en minder verbonden met de mensen in hun woonomgeving.
Dit noem je individualisering.

Stap 3

God verdwijnt
Daar bleef het niet bij. In dorpen, maar ook in steden, verliest de kerk zijn greep op de gelovigen. Meer en meer mensen verlaten de kerk.
Kijk naar de film ‘Verzuiling en ontzuiling’

Verzuiling en ontzuiling







Maak nu de onderstaande sleepoefening:

Oefening:God verdwijnt

Stap 4

Culturele verscheidenheid
Ten slotte werd na 1960 de pluriformiteit* in Nederland groter, vooral in de steden maar ook in de dorpen. Na de Tweede Wereldoorlog neemt langzaam maar zeker de mobiliteit** van mensen toe. Dit betekent dat de mensen verder en makkelijker kunnen reizen.
Grote groepen emigreren naar het buitenland om daar een bestaan op te bouwen, dit waren voornamelijk boeren op zoek naar grond.
In eigen land komt de auto opzetten. Deze is goedkoper geworden en voor meer mensen betaalbaar geworden omdat de welvaart omhoog gaat.
Mensen kunnen hierdoor ook naar hun werk reizen. Dit zorgt ervoor dat ze kunnen werken in de steden en kunnen wonen in de omliggende dorpen (en voilá, zo krijg je files!).
De stadse mentaliteit komt zo ook in de dorpen terecht.
Doordat de mensen mobieler zijn en op meer plekken komen, raken ze ook minder gehecht aan hun eigen woonplaats. Dit noem je trans-lokalisme.

Nog iets later worden tekorten op de arbeidsmarkt aangevuld met werknemers uit het buitenland. Er is in de naoorlogse periode veel werk te doen, maar niet genoeg mensen die dit kunnen doen. Daarom komen er mensen uit de Zuidelijke landen om hier te komen werken.

Ook zijn er flinke groepen inwoners van (voormalige) Nederlandse koloniën naar hier gekomen.
De welvaart neemt snel toe en daarmee de consumptie. Door de stijgende welvaart gaan de mensen meer verdienen, wat ervoor zorgt dat ze niet meer zoveel hoeven te werken. Mensen hadden hierdoor meer vrije tijd en gingen meer recreëren.
Het aanzien van Nederland verandert in rap tempo. Kijk naar de video ‘Cultuurgroepen in Nederland’.

*Pluriformiteit is dat mensen met verschillende culturen bij elkaar leven in dezelfde buurt, wijk, stad of land.

**Mobiliteit is in hoeverre de mensen in staat zijn om zich over grotere afstanden te verplaatsen.

Cultuurgroepen in Nederland



Maak nu de onderstaande sleepoefening:

Oefening:Culturele verscheidenheid

  • Het arrangement De mentaliteit verandert OGR is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Auteur Kunskapsskolan
    Laatst gewijzigd
    2018-02-21 11:14:30
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Bij het samenstellen van deze leerbron is gebruik gemaakt van een arrangement uit de Stercollecties van VO-Content. Het oorspronkelijke arrangement is eigendom van VO-Content en gedeeld onder de CC-BY SA licentie. https://maken.wikiwijs.nl/82634/God_uit_Jorwerd_vmbo_kgt34#!page-colofon
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
    Leerinhoud en doelen
    Aardrijkskunde; Grenzen en identiteit; Cultuur;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    leerlijn, rerrangeerbare

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content Aardrijkskunde. (2020).

    God uit Jorwerd vmbo-kgt34

    https://maken.wikiwijs.nl/82634/God_uit_Jorwerd_vmbo_kgt34

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    De dorpsbevolking verandert van samenstelling

    God verdwijnt

    Culturele verscheidenheid

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van