Financiele educatie

Financiele educatie

Welkom!

Deze website is bedoeld voor jou, een bovenbouwleerling van het VMBO. Deze site gaat over Financiële Educatie.

Klik nu onderstaande kennisclip open om de leerdoelen van deze website te ontdekken.

 

Via deze website leer je o.a. hoe je verstandig omgaat met het geld wat je krijgt van je ouders of wat je verdient met een bijbaan. Na het bestuderen van deze website en het maken van de Test je kennis-opdrachten, volgt er een eindtoets. Na het bestuderen van deze site weet je waar je als 16/17e jarige staat als het gaat om rechten en plichten en heb je voldoende informatie om verstandige keuzes te maken over hoe je met geld omgaat.

Met alleen je zakgeld zul je niet alles wat je wilt kunnen kopen. Je zou er, naast je school, voor kunnen gaan werken.

De meeste leeftijdsgenoten hebben of willen een bijbaantje om naast het zakgeld wat extra geld te verdienen. Het is belangrijk dat je weet wat de wet hierover zegt. Via deze website leer je met behulp van filmpjes, afbeeldingen en (oefen)toetsen meer over geld verdienen, bewaren en uitgeven. 

Foto 1
"Smartphone"
"Strand"
"Party"

Als je een bijbaan hebt dan is het belangrijk dat je weet wat je rechten zijn, lees verder om meer over je rechten te weten te komen.

Wat zijn je rechten als 16/17 jarige?

16 jaar 17 jaar


Als je 16 bent, mag je zelf een arbeidsovereenkomst aangaan.


Vanaf je 17e mag je praktijkexamen voor het autorijbewijs doen.


Je kunt een eigen zaak beginnen als je daarvoor toestemming krijgt van de rechter.


Je kunt, als je geslaagd bent voor je autorijbewijs, onder begeleiding van een coach de weg op.


Je mag zelf beslissen over alle medische behandelingen die betrekking hebben op jou.


Wil je gaan studeren als je 18 wordt? Dan kun je op je 17e alvast je basisstudiebeurs aanvragen.


Je leerplicht voor vijf dagen in de week loopt af als je een havo-, vwo- of mbo2-diploma hebt.

Als je niet naar school gaat, mag je vijf dagen per week werken.

Vanaf je 16e mag je theorie-examen voor je autorijbewijs doen. Als je 16,5 jaar bent, mag je beginnen met autorijlessen.


Ben je langdurig ziek of heb je een handicap, dan mag je 4 maanden vóór je 18e verjaardag een Wajong uitkering aanvragen. Je ontvangt dan vanaf 18 jaar een uitkering.

 
''Scooter''

Je weet nu wat je rechten zijn. Op de volgende pagina lees je aan welke regels je je moet houden en hoe je school met je bijbaan kunt combineren.

Werken en studeren als 16/17 jarige?

Als 16/17 jarige moet je tot je 18e jaar naar school. Een uitzondering is wanneer je een diploma mbo-2, havo of vwo hebt gehaald. Je mag naast je studie wel een bijbaan of vakantiebaan hebben of stage lopen. Door het nemen van een bijbaan of vakantiebaan kun je aan extra geld komen.

''Koerier''

Zodra je dertien jaar of ouder bent mag je werken in de schoolvakanties. Wat voor vakantiewerk je mag doen hangt af van je leeftijd. School gaat altijd voor op je bijbaan. Het mag niet zo zijn dat je werk je verhindert om naar school te gaan.
Als 16/17 jarige mag je in principe veel soorten werkzaamheden verrichten. Het werk mag niet gevaarlijk zijn of slecht voor je gezondheid. In een aantal gevallen mag je het werk alleen doen als er deskundig toezicht is. 

Je mag wel:

  • in fabrieken werken;
  • achter de kassa zitten;
  • kranten bezorgen;
  • serveren/bedienen in een cafe tot 23:00 uur.

Je mag niet:

  • werken met gevaarlijke stoffen;
  • werken in een omgeving met veel lawaai;
  • werken met apparatuur dat zo trilt dat het een risico is voor je gezondheid.


Wist je dat 74% van de 16-jarigen een bijbaan heeft en dat er hier gemiddeld € 136 per jaar mee wordt verdiend? (bron: NIBUD scholierenonderzoek 2016)

 

Je hebt nu kunnen lezen wat voor werk je wel en niet mag doen als 16/17 jarige. Weet je wat de arbeidstijdenwet zegt over werkende 16/17 jarigen? We vertellen je hier graag meer over.

 

Hoe lang mag je als 16/17 jarige werken?

De overheid stelt eisen aan de werktijden van minderjarige jongeren. Als je 16/17 jaar bent mag je langer werken dan wanneer je 15 jaar bent, maar er zijn nog steeds een paar beperkingen:

  • je mag 9 uur  per dag werken, maar nooit meer dan 45 uur per week;
  • werk je meer dan 4,5 uur op een dag, dan heb je recht op een half uur (of twee keer een kwartier) pauze;
  • per vier weken mag je maximaal 160 uur werken;
  • als je zeven dagen achter elkaar hebt gewerkt, heb je recht op anderhalve dag vrij;
  • tussen twee werkdagen moet je minstens twaalf uur kunnen uitrusten en tussen 23:00 uur en 06:00 uur mag je niet werken.

Op de zondagen mag je ook werken als het in dat bedrijf voor iedereen gebruikelijk is. Er moet dan ook iets over "zondagarbeid" in de cao of je arbeidscontract staan. Let wel op dat je niet alle zondagen werkt; je hebt recht op minimaal 13 vrije zondagen per 52 weken.

Samengevat de maximale arbeidstijd voor 16/17 jarige:

per dag 9 uur
per week 45 uur
per 4 weken 160 uur (gemiddeld 40 per week)


Je hebt je zojuist verdiept in de (on)mogelijkheden van de werktijden. Ga nu verder met Test je kennis 1 en maak de vragen over de soorten werkzaamheden die je wel/niet mag doen en het aantal uren dat je mag werken. Daarna vertellen we je meer over het minimumloon.

Diagnostische toets:Test je kennis 1

Wat verdien je (minimaal) als 16/17 jarige?

Hieronder staat de top 3 populairste bijbaantjes van je leeftijdsgenoten. Ook kun je zien hoeveel je met die baantjes ongeveer per uur verdient.

Top 3 baantjes 16 jarige:

Top 3 baantjes 17 jarige:

 

Welke bijbaan je ook hebt, in Nederland heb je altijd recht op het minimum jeugdloon.

In ons land bestaat er een minimum jeugdloon voor jongeren in de leeftijdscategorie van 15 tot 23 jaar. Voor elk jaar dat iemand ouder wordt, wordt het minimum jeugdloon hoger. Zo heb je dus iets extra's te vieren op je verjaardag want vanaf deze dag, verdien je dus standaard een bepaald bedrag bovenop het bedrag van het voorgaande jaar. Check altijd of je (minimaal) het minimum uurloon uitgekeerd krijgt. Als een werkgever erg tevreden over je is, heb je kans dat hij je meer dan het minimum jeugdloon zal betalen. Op deze manier probeert hij te voorkomen dat je ergens anders gaat werken.

Beantwoord nu de vraag hieronder over minimumloon.

 

Diagnostische toets:Test je kennis 2

Wat is het verschil tussen zwart en wit werken?

Bij zwart werken laat je de belastingdienst niet weten dat je geld verdient. Er wordt dus geen belasting over je loon ingehouden. Dit betekent dat je meer geld overhoudt dan wanneer je wit werkt. Het kan financieel mischien dan wel aantrekkelijk zijn om zwart te gaan werken, maar bedenk, dat wanneer je zwart werkt, je niet verzekerd bent. Dit betekent dat wanneer je bijvoorbeeld tijdens je werk een ongeval  krijgt, je alle gemaakte kosten zelf moet betalen. Zwart werken is dus erg gevaarlijk en volgens de wet ook verboden! Bij wit werken lever je een deel van je loon in aan de belastingdienst. Van dit ingehouden deel betaal je dus eigenlijk je verzekering. Je hoeft niet over al je verdiende geld van je bijbaan belasting te betalen. Het teveel ingehouden bedrag kun je bij de belastingdienst terugvragen.

 

We hebben al stil gestaan bij zwart en wit werken. Je kunt ook nog grijs werken. Hiermee wordt vrijwilligerswerk bedoeld. Vrijwilligers werk is over het algemeen onbetaald werk. Gemaakte kosten, zoals reiskosten, worden wel vergoed. Vrijwilligerswerk is werk wat je doet om te helpen, bijvoorbeeld in een verzorgingstehuis of ziekenhuis.

 

Als je de tekst hierboven gelezen hebt en het (belastingdienst) filmpje bekeken hebt, dan weet je dat je de inkomsten bij de belastingdienst kunt opgeven.

Werken of lenen?

Om te kopen wat je wilt, heb je geld nodig. Dit geld kun je verdienen door te werken en het verdiende geld te sparen net zolang totdat je genoeg geld hebt om het te kunnen kopen. Jongeren onder de 18 jaar mogen nog geen geld bij een bank lenen. De meeste jongeren kiezen dan voor sparen of lenen bij familie of vrienden.

Sparen: Het voordeel van sparen is dat er geen extra kosten zijn. Het nadeel van sparen is dat je het bedrag niet direct beschikbaar hebt. Je kunt de aankoop pas doen op het moment dat je het totale bedrag bij elkaar gespaard hebt.

Lenen: Het voordeel van geld lenen is dat je direct de gewenste aankoop kunt doen. Je hebt namelijk meteen beschikking over het geleende bedrag en je kunt dit ook direct uitgeven. Daar staat tegenover dat je een lening terug moet betalen en dit kost geld. Je betaalt namelijk niet alleen het geleende bedrag terug maar ook een vergoeding voor het lenen. Deze vergoeding heet rente. Maar een 16/17 jarige is minderjarig. Tot je 18 jaar bent, sta je onder toezicht van een volwassene, je ouders of voogd bijvoorbeeld. Je mag als minderjarige geen geld lenen bij een bank. Doe je dit wel, dan is de overeenkomst niet geldig.

Het is volgens de wet niet verboden om als minderjarige geld te lenen bij je familie of vrienden. Je kunt bijvoorbeeld aan je ouders een voorschot op je zakgeld of kledinggeld vragen. Maak wel duidelijke (schriftelijke) afspraken over het terugbetalen van je geleende bedrag. Behalve van je ouders, kun je ook geld van je vrienden lenen. Veel scholieren lenen geld van elkaar. Meestal gaat het om kleine bedragen om bijvoorbeeld een zak chips of snoep te kopen Toch komt het ook wel eens voor dat jongeren grotere bedragen van elkaar lenen. Maak ook met je vrienden duidelijke afspraken over de terugbetaling en nog belangrijker: hou je aan de gemaakte afspraken! Mocht je het uitgeleende geld niet terugkrijgen vraag er dan gerust om, ook al is dat soms lastig. Als je zelf geld geleend hebt en je kan het niet op tijd terug betalen, wees daar dan eerlijk over en geef het op tijd aan.

Het is echt belangrijk dat je niet in de schulden komt. Hoe hoger de schuld hoe moeilijker het is om het terug te betalen. We geven je hierna graag tips hoe je uit de schulden kunt blijven. Deze tips zijn ook handig voor later als je meerderjarig bent en wel geld mag lenen bij een bank of ergens anders een lening mag aangaan, bijvoorbeeld voor je telefoon.

 

Hoe kom je niet in de schulden?

Zet je inkomsten en uitgaven op een rijtje. Maak daarna een plan om alles zo snel mogelijk terug te betalen. Doe het zuinig aan of zorg voor meer geld, bijvoorbeeld door (dure) spullen te verkopen of door, naast je bijbaan, klusjes voor je ouders te doen.

Kom je er zelf niet uit? Zoek dan hulp. Praat erover met bekenden of deskundigen. Zij kunnen je helpen bij het oplossen van je problemen. Bespreek het bijvoorbeeld met:

  • je ouders, broer, zus of een ander familielid
  • een vriend of vriendin
  • iemand op school, bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon
  • bureau Jeugdzorg
  • een jongerenafdeling bij jou in de gemeente

Tot je 18e mag je alleen uitgaven doen die bij je leeftijd passen. Voor grotere uitgaven zijn je ouders verantwoordelijk. Zij kunnen de dingen die jij koopt of bestelt, terugdraaien. Als je 18 wordt kun je in principe alles zelf kopen. Maar let op: als je op je 18e nog niet voldoende inkomen hebt, kun je ook geen dure spullen op afbetaling kopen of een grote lening afsluiten.

Ben je 18 jaar of ouder? Schulden die je maakt komen dan altijd voor jouw rekening. Je ouders hoeven dus niet op te draaien voor een schuld die jij bent aangegaan.

 

Hierboven heb je kunnen lezen hoe je niet in de schulden komt en wat je zou kunnen doen als je toch in de schulden bent gekomen.

Klik nu op onderstaande kennisclip voor extra informatie!

Spaar je geld bij de bank of thuis?

Zakgeld kun je, zodra je dit hebt gekregen, in je zak bewaren om het meteen weer uit te geven. Maar hoe moet dat met het geld dat je hebt verdiend en in de vorm van salaris ontvangt? Om salaris te kunnen ontvangen heb je een bankrekening nodig. Via je bankrekening kun je geld overmaken naar je spaarrekening. Een bankrekening gebruik je om geld te ontvangen, geld over te maken of er met behulp van een pinpas in winkels mee te betalen.

Een spaarrekening is bedoeld om bedragen op apart te zetten totdat je genoeg geld bij elkaar hebt gespaard om iets te kopen. Heb jij al een betaalrekening en/of een spaarrekening? Banken hebben voor jongeren vaak speciale jongerenrekeningen. Praat eens met je klasgenoten over de verschillende mogelijkheden van bankrekeningen. Wat kun je met deze rekening? Geld op (laten) storten en opnemen. Maar mag je ook rood staan? Rood staan betekent dat je meer geld hebt opgenomen dan dat je op je bankrekening hebt staan. Van sommige banken mag je soms een beetje meer geld opnemen dan dat je eigenlijk hebt. Dit is eigenlijk een soort van lening en dat noemen ze krediet. Je moet dit natuurlijk wel terugbetalen en ook nog een extra bedrag. Dit extra bedrag noemen ze rente. Dit is een vergoeding voor het lenen van het geld.

Je kunt je geld thuis bewaren bijvoorbeeld in een spaarpot. Een andere mogelijkheid is om je geld via de bank te sparen. Er zijn verschillende soorten (jongeren)spaarrekeningen.

Als je geld thuis bewaart kom je misschien sneller in de verleiding om je geld weer uit te geven. Als je het geld op je spaarrekening zet, is de kans dat je het geld zomaar weer gaat uitgeven kleiner.

Het is ook veiliger om je spaargeld op een spaarrekening te zetten dan het thuis te bewaren. Je moet er toch niet aandenken dat het geld, waar je hard voor hebt gewerkt, zomaar door een inbreker wordt meegenomen. Een bijkomend voordeel is dat je van de bank een vergoeding krijgt over je spaargeld, je ontvangt spaarrente.

Er zijn verschillende soorten spaarrekeningen.

Er zijn spaarrekingen waarbij je het spaarbedrag direct op kan nemen.

Er zijn ook spaarrekeningen waarbij je het spaargeld voor een langere tijd, bijvoorbeeld twee jaar, vastzet. Omdat de bank op deze manier zeker weet dat het geld twee jaar op de rekening blijft staan, zal zij de spaarder een hogere rente willen geven. Het nadeel van een niet direct opneembare spaarrekening is dat je een bepaalde periode geen geld kunt opnemen en je kunt alleen bedragen van € 1.000 of meer vastzetten. Zoek dus goed uit hoe jij wilt sparen en welke spaarrekening daarbij past.

''ING Bank''

 

Je weet nu waar je je geld kunt bewaren. Ook heb je geleerd wat de termen "rood staan" en "krediet" betekenen. Maak nu de Test je kennis 3. Deze test gaat over betalen, lenen en sparen. Na het maken van de test ga je op de volgende pagina ontdekken wat voor geldtype jij bent!

 

Diagnostische toets:Test je kennis 3

Wat voor geldtype ben jij?

Ben jij iemand die graag spaart of juist meteen uitgeeft?! Beantwoord 10 vragen over geld en ontdek welk geldtype jij bent!

''Euro-Money''

Klik op de onderstaande link om de geldtype test te starten.

Wat voor geldtype ben jij?

Bijbaantjes onder jongeren - filmpje

Bekijk het volgende filmpje aandachtig. De eindtoets bevat ook vragen over de inhoud van het filmpje.

Klik nu verder om de eindtoets te maken.

 

De eindtoets Financiële Educatie

Bronvermelding

Foto:

"Smartphone" by Kārlis Dambrāns

Licensed under CC-BY 2.0

Original source via Flickr

 

"Strand" by flickrtickr2009

Licensed under CC-BY 2.0

Original source via Flickr

 

"Party" by NeraFlyingBike

Licensed under PDM 3.0

Original source via 500px

 

"scooter" by Andrey

Licensed under CC-BY 2.0

Original source via Flickr

 

"Euro-Money" by Butz.2013

Licensed under CC-BY 2.0

Original source via Flickr

 

"Koerier" by FaceMePLS

Licensed under CC-BY 2.0

Original source via Flickr

 

"ING Bank" by R/DV/RS

Licensed under CC-BY 2.0

Original source via Flickr

Video:


''Bijbaantje? Aangifte doen!''
Van: wijmakenlerenleuk
https://youtu.be/Zm_w38ln5sQ


''Bijbaantjes onder jongeren''
Van: Loes Vermeulen
https://youtu.be/SHTZ62IxxyA

Muziek onder kennisclip, zanger Aloe Blacc, bron ; Youtube

<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/iR6oYX1D-0w" frameborder="0" allow="autoplay; encrypted-media" allowfullscreen></iframe>

 

 

 

 

  • Het arrangement Financiele educatie is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Salamat & Gulsah
    Laatst gewijzigd
    2018-01-28 21:21:59
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Leerniveau
    VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4;
    Leerinhoud en doelen
    Consumptie en consumenten-organisaties; Economie; Rekenen/wiskunde; Getallen en variabelen; Administratie; Inzicht en handelen;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    1 uur 30 minuten

    Bronnen

    Bron Type
    Wat voor geldtype ben jij?
    https://geldtypetest.nibud.nl/     		Link

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Test je kennis 1

    Test je kennis 2

    Test je kennis 3

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van