Cultuurstelsel
Wat ga je doen?
Nederland heeft veel te danken aan de handel die eeuwen geleden met Indonesiërs werd gedreven. Denk maar aan alle Indonesische gerechten en producten in de supermarkt. Maar die handel verliep niet altijd even eerlijk. In het boek ‘Max Havelaar’ werd voor het eerst de vinger op de zere plek gelegd.
Na het bestuderen van deze opdracht kun je uitleggen waarom het boek Max Havelaar, geschreven door Multatuli, een belangrijke rol speelde bij de afschaffing van het Cultuurstelsel in Nederlands-Indië.
De opdracht is verdeeld in drie gedeelten:
- De periode vóórdat het boek Max Havelaar werd uitgegeven (1830-1860).
- De periode waarin Max Havelaar bekend werd (1860 -1870).
- De periode nadat het boek Max Havelaar bekend was geworden (vanaf 1870).
Aan het eind van elke stap beantwoord je de vragen. De antwoorden bespreek je met een of twee klasgenoten. Kom je er niet uit? Vraag dan je docent om hulp.
Stap1
Voor de ‘Max Havelaar’
Periode 1: Het Cultuurstelsel is ingevoerd, het boek ‘Max Havelaar’ bestaat nog niet (1830 – 1860)
Omcirkel hieronder de nummers van de uitspraken die juist zijn.
- Javaanse boeren moesten voor Nederland verplicht koffie, thee of suiker verbouwen.
- Javaanse boeren werden in de gaten gehouden door Indische bestuurders.
- Indische bestuurders kregen geld van de Nederlanders om de boeren te onderdrukken.
- Het doel van het Cultuurstelsel was om de Nederlandse cultuur te verspreiden in Nederlands-Indië.
- Er ontstond een hongersnood in Nederlands-Indië.
- De Javaanse boeren kregen een goede beloning voor het zware werk dat zij deden.
- Een herendienst was het werk dat de rijke Nederlandse bestuurders deden.
- Een herendienst was het werk dat de inheemse bevolking moest doen voor de Nederlanders, zoals de aanleg van spoorwegen.
Invuloefening
Lees de tekst en vul de onderstaande woorden in de ontbrekende stukken in.
Nederland – wereldmarkt – spoorwegennet – cultuurstelsel – herendiensten
|
 In het koloniale Nederlands-Indië werden veel producten verbouwd die naar Nederland geëxporteerd werden, zoals koffie, suiker en de kleurstof indigo. Nederland probeerde hier veel geld aan te verdienen, maar door de Java-oorlog van 1825 tot 1829 ontstond er juist een grote staatsschuld. Daarom gaf Koning Willem I gouverneur-generaal Van den Bosch de opdracht om verandering in deze situatie te brengen.
Nederlands-Indië moest weer een winstgevende kolonie worden, daarom werd het ...1... ingevoerd. Javaanse boeren werden verplicht om op één vijfde deel van hun grond producten te verbouwen die het meest opbrachten op de ...2... . Dit moesten zij als belasting afstaan aan de Nederlandse overheid. De Nederlandse Handel-Maatschappij vervoerde de producten en verkocht ze op veilingen in ...3... .
Het Cultuurstelsel had succes. De winst voor de Nederlandse schatkist groeide tussen 1831 en 1870 van 93 naar 267 miljoen. Deze opbrengsten worden ook wel ‘batig slot’ genoemd. Met dit geld werd in Nederland een groot deel van het ...4... betaald.
Er ging ook geld terug naar Java. Met dit geld werden spoorwegen en bruggen aangelegd. Dit was bedoeld om het transport van de handelsproducten voor Nederland te verbeteren. De aanleg van infrastructuur werd vaak uitgevoerd door de Javanen zelf, zonder betaling. Dit waren de zogenaamde ...5... . Het is niet verwonderlijk dat het Cultuurstelsel in Indonesië ook wel dwangcultuur werd genoemd.
|
Stap2
De ‘Max Havelaar’ wordt uitgegeven
Periode 2: Multatuli publiceert in 1860 een boek over de situatie in Nederlands-Indië. De titel van het boek is ‘Max Havelaar’. De echte naam van de schrijver is Eduard Douwes Dekker.
Bekijk deze video over Eduard Douwes Dekker (0:00-1:36 min)
Schrijver van Max Havelaar
Bekijk ook deze video over de Max Havelaar.
Beantwoord nu de volgende vragen:
- Wat wilde Multatuli veranderen voor de bevolking van Nederlands-Indië?
- Voor wie schreef Multatuli ‘Max Havelaar’?
- Voor zijn familie en vrienden.
- Vooral voor de Nederlandse regering, met aan het hoofd Koning Willem III.
- Voor zijn collega’s in Nederlands-Indië.
- Aan de Inheemse bevolking van Nederlands-Indië.
- Zet de gebeurtenissen uit het leven van Eduard Douwes Dekker
in de juiste volgorde.
- Eduard Douwes Dekker is boos op zijn collega’s die de lokale bevolking onderdrukken.
- Eduard Douwes Dekker vertrekt naar Europa.
- Eduard schrijft een boek over de oneerlijke situatie voor de bevolking in Nederlands-Indië.
- Eduard Douwes Dekker gaat naar Nederlands-Indië om een baan te vinden.
- Eduard Douwes Dekker wordt gestraft en naar een afgelegen gebied in Nederlands-Indië gebracht.
- Op Java worden boeren uitgebuit door Nederlandse en inheemse bestuurders.
- Hieronder staan uitspraken over het boek ‘Max Havelaar’.
Van wie zijn deze uitspraken?
- ‘Ik verander wat namen, plaatsen en data in het boek, zodat er geen kritiek van het volk komt’.
- ‘Het verhaal is vooral erg mooi geschreven’.
- ‘Het gaat om de inhoud! Het is geen roman, het is een aanklacht tegen de situatie in Nederlands-Indië’.
- ‘We zijn geschokt, we wisten niet dat de situatie zo erg was in Nederlands-Indië. We moeten er iets aan veranderen’.
De Nederlandse regering: ...
Het Nederlandse volk: ...
Multatuli: ...
De eerste uitgever van het boek: ...
Stap3
De ‘Max Havelaar’ is een bekend boek
Periode 3: Max Havelaar was een bekend boek geworden.
Na ongeveer tien jaar had het boek Max Havelaar veel teweeg gebracht. Steeds meer mensen waren het eens met Multatuli en vonden dat Nederland iets terug moest doen voor de bevolking van Nederlands-Indië. De armoede van de inheemse bevolking moest worden tegengegaan en daar was Nederland verantwoordelijk voor. Zo wilden de Nederlanders onder andere de gezondheidszorg in Nederlands-Indië verbeteren.
- Wat wilden de Nederlanders nog meer verbeteren voor de inheemse bevolking van Nederlands-Indië als je kijkt naar de onderstaande krantenkop?
- Het boek Max Havelaar droeg bij aan de afschaffing van het Cultuurstelsel, maar er was nog een reden om de situatie in Nederlands-Indië te veranderen. Welke reden was dat? Er kunnen meerdere antwoorden goed zijn.
- Nederlands-Indië was niet toegankelijk voor andere Nederlandse ondernemers en bedrijven die zich daar wilden vestigen. Zij wilden ook de kans om er plantages te stichten.
- In Nederland was een overvloed aan producten uit Nederlands-Indië.
- Er waren niet genoeg Nederlanders in Nederlands-Indië om de bevolking aan het werk te zetten.
Begrippenlijst
Cultuurstelsel
In 1830 door Gouverneur-generaal Van den Bosch ingevoerd stelsel, waarbij het Nederlandse bestuur de bevolking in Nederlands-Indië verplichtte om producten, zoals koffie, suiker en indigo, te verbouwen en te leveren. Het cultuurstelsel bestond tot ongeveer 1870. |
Herendiensten
Werk dat de bevolking van de koloniën, vaak naast de verplichte verbouw van gewassen, verplicht moest doen voor de Europese bezetter, zoals wegenonderhoud. |
Fair trade
Eerlijke internationale handel met ontwikkelingslanden. Boeren krijgen een eerlijke prijs voor hun producten, zodat ze kunnen leven van hun werk en investeren in een duurzame toekomst. |
Batig slot
Winst die het Cultuurstelsel opleverde voor de Nederlandse schatkist. |
