Cultuurstelsel - WB

Cultuurstelsel - WB

Cultuurstelsel

Wat ga je doen?

Nederland heeft veel te danken aan de handel die eeuwen geleden met Indonesiërs werd gedreven. Denk maar aan alle Indonesische gerechten en producten in de supermarkt. Maar die handel verliep niet altijd even eerlijk. In het boek ‘Max Havelaar’ werd voor het eerst de vinger op de zere plek gelegd.

Na het bestuderen van deze opdracht kun je uitleggen waarom het boek Max Havelaar, geschreven door Multatuli, een belangrijke rol speelde bij de afschaffing van het Cultuurstelsel in Nederlands-Indië.

De opdracht is verdeeld in drie gedeelten:

  1. De periode vóórdat het boek Max Havelaar werd uitgegeven (1830-1860).
  2. De periode waarin Max Havelaar bekend werd (1860 -1870).
  3. De periode nadat het boek Max Havelaar bekend was geworden (vanaf 1870).


    Aan het eind van elke stap beantwoord je de vragen. De antwoorden bespreek je met een of twee klasgenoten. Kom je er niet uit? Vraag dan je docent om hulp.

Stap1

Voor de ‘Max Havelaar’
Periode 1: Het Cultuurstelsel is ingevoerd, het boek ‘Max Havelaar’ bestaat nog niet (1830 – 1860)


Omcirkel hieronder de nummers van de uitspraken die juist zijn.

  1. Javaanse boeren moesten voor Nederland verplicht koffie, thee of suiker verbouwen.
  2. Javaanse boeren werden in de gaten gehouden door Indische bestuurders.
  3. Indische bestuurders kregen geld van de Nederlanders om de boeren te onderdrukken.
  4. Het doel van het Cultuurstelsel was om de Nederlandse cultuur te verspreiden in Nederlands-Indië.
  5. Er ontstond een hongersnood in Nederlands-Indië.
  6. De Javaanse boeren kregen een goede beloning voor het zware werk dat zij deden.
  7. Een herendienst was het werk dat de rijke Nederlandse bestuurders deden.
  8. Een herendienst was het werk dat de inheemse bevolking moest doen voor de Nederlanders, zoals de aanleg van spoorwegen.

Invuloefening
Lees de tekst en vul de onderstaande woorden in de ontbrekende stukken in.
Nederland – wereldmarkt – spoorwegennet – cultuurstelsel – herendiensten

In het koloniale Nederlands-Indië werden veel producten verbouwd die naar Nederland geëxporteerd werden, zoals koffie, suiker en de kleurstof indigo. Nederland probeerde hier veel geld aan te verdienen, maar door de Java-oorlog van 1825 tot 1829 ontstond er juist een grote staatsschuld. Daarom gaf Koning Willem I gouverneur-generaal Van den Bosch de opdracht om verandering in deze situatie te brengen.

Nederlands-Indië moest weer een winstgevende kolonie worden, daarom werd het ...1... ingevoerd. Javaanse boeren werden verplicht om op één vijfde deel van hun grond producten te verbouwen die het meest opbrachten op de ...2... . Dit moesten zij als belasting afstaan aan de Nederlandse overheid. De Nederlandse Handel-Maatschappij vervoerde de producten en verkocht ze op veilingen in ...3... .

Het Cultuurstelsel had succes. De winst voor de Nederlandse schatkist groeide tussen 1831 en 1870 van 93 naar 267 miljoen. Deze opbrengsten worden ook wel ‘batig slot’ genoemd. Met dit geld werd in Nederland een groot deel van het ...4... betaald.

Er ging ook geld terug naar Java. Met dit geld werden spoorwegen en bruggen aangelegd. Dit was bedoeld om het transport van de handelsproducten voor Nederland te verbeteren. De aanleg van infrastructuur werd vaak uitgevoerd door de Javanen zelf, zonder betaling. Dit waren de zogenaamde ...5... . Het is niet verwonderlijk dat het Cultuurstelsel in Indonesië ook wel dwangcultuur werd genoemd.


 

Stap2

De ‘Max Havelaar’ wordt uitgegeven
Periode 2: Multatuli publiceert in 1860 een boek over de situatie in Nederlands-Indië. De titel van het boek is ‘Max Havelaar’. De echte naam van de schrijver is Eduard Douwes Dekker.

Bekijk deze video over Eduard Douwes Dekker (0:00-1:36 min)

Schrijver van Max Havelaar

Bekijk ook deze video over de Max Havelaar.
Beantwoord nu de volgende vragen:

  1. Wat wilde Multatuli veranderen voor de bevolking van Nederlands-Indië?
  2. Voor wie schreef Multatuli ‘Max Havelaar’?
    1. Voor zijn familie en vrienden.
    2. Vooral voor de Nederlandse regering, met aan het hoofd Koning Willem III.
    3. Voor zijn collega’s in Nederlands-Indië.
    4. Aan de Inheemse bevolking van Nederlands-Indië.

  1. Zet de gebeurtenissen uit het leven van Eduard Douwes Dekker
    in de juiste volgorde.
    1. Eduard Douwes Dekker is boos op zijn collega’s die de lokale bevolking onderdrukken.
    2. Eduard Douwes Dekker vertrekt naar Europa.
    3. Eduard schrijft een boek over de oneerlijke situatie voor de bevolking in Nederlands-Indië.
    4. Eduard Douwes Dekker gaat naar Nederlands-Indië om een baan te vinden.
    5. Eduard Douwes Dekker wordt gestraft en naar een afgelegen gebied in Nederlands-Indië gebracht.
    6. Op Java worden boeren uitgebuit door Nederlandse en inheemse bestuurders.
  1. Hieronder staan uitspraken over het boek ‘Max Havelaar’.
    Van wie zijn deze uitspraken?
    1. ‘Ik verander wat namen, plaatsen en data in het boek, zodat er geen kritiek van het volk komt’.
    2. ‘Het verhaal is vooral erg mooi geschreven’.
    3. ‘Het gaat om de inhoud! Het is geen roman, het is een aanklacht tegen de situatie in Nederlands-Indië’.
    4. ‘We zijn geschokt, we wisten niet dat de situatie zo erg was in Nederlands-Indië. We moeten er iets aan veranderen’.


De Nederlandse regering: ...
Het Nederlandse volk: ...
Multatuli: ...
De eerste uitgever van het boek: ...
 

Stap3

De ‘Max Havelaar’ is een bekend boek
Periode 3: Max Havelaar was een bekend boek geworden.

Na ongeveer tien jaar had het boek Max Havelaar veel teweeg gebracht. Steeds meer mensen waren het eens met Multatuli en vonden dat Nederland iets terug moest doen voor de bevolking van Nederlands-Indië. De armoede van de inheemse bevolking moest worden tegengegaan en daar was Nederland verantwoordelijk voor. Zo wilden de Nederlanders onder andere de gezondheidszorg in Nederlands-Indië verbeteren.

  1. Wat wilden de Nederlanders nog meer verbeteren voor de inheemse bevolking van Nederlands-Indië als je kijkt naar de onderstaande krantenkop?

  1. Het boek Max Havelaar droeg bij aan de afschaffing van het Cultuurstelsel, maar er was nog een reden om de situatie in Nederlands-Indië te veranderen. Welke reden was dat? Er kunnen meerdere antwoorden goed zijn.
    1. Nederlands-Indië was niet toegankelijk voor andere Nederlandse ondernemers en bedrijven die zich daar wilden vestigen. Zij wilden ook de kans om er plantages te stichten.
    2. In Nederland was een overvloed aan producten uit Nederlands-Indië.
    3. Er waren niet genoeg Nederlanders in Nederlands-Indië om de bevolking aan het werk te zetten.

Begrippenlijst

Cultuurstelsel
In 1830 door Gouverneur-generaal Van den Bosch ingevoerd stelsel, waarbij het Nederlandse bestuur de bevolking in Nederlands-Indië verplichtte om producten, zoals koffie, suiker en indigo, te verbouwen en te leveren. Het cultuurstelsel bestond tot ongeveer 1870.		 Herendiensten
Werk dat de bevolking van de koloniën, vaak naast de verplichte verbouw van gewassen, verplicht moest doen voor de Europese bezetter, zoals wegenonderhoud.
Fair trade
Eerlijke internationale handel met ontwikkelingslanden. Boeren krijgen een eerlijke prijs voor hun producten, zodat ze kunnen leven van hun werk en investeren in een duurzame toekomst.		 Batig slot
Winst die het Cultuurstelsel opleverde voor de Nederlandse schatkist.

  • Het arrangement Cultuurstelsel - WB is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Auteur Kunskapsskolan
    Laatst gewijzigd
    2017-12-01 21:54:19
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Bij het samenstellen van deze leerbron is gebruik gemaakt van een arrangement uit de Stercollecties van VO-Content. Het oorspronkelijke arrangement is eigendom van VO-Content en gedeeld onder de CC-BY SA licentie. https://maken.wikiwijs.nl/89660/Cultuurstelsel_vmbo_kgt34
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content Geschiedenis. (2019).

    Cultuurstelsel vmbo-kgt34

    https://maken.wikiwijs.nl/89660/Cultuurstelsel_vmbo_kgt34

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van