Eieren

Eieren

Inleiding

Lesdoel:

Aan het eind van de les weet je:

  • Wat de nummers op een ei betekenen
  • Het verschil tussen biologische eieren, vrije uitloopeieren, scharreleieren en kooieieren
  • Een aantal gerechten te noemen waarin kippeneieren voorkomen

De nummers op een ei

Op de doosjes van eieren staan namen, zoals ‘biologisch’, ‘vrije-uitloop’ en ‘scharrel’. Deze aanduidingen zijn wettelijk geregeld en gaan gepaard met een stempel op de eieren: de eicode.

De eicodes geven aan hoe een kip geleefd heeft. Binnen één code kunnen er wel verschillen zijn. Bijvoorbeeld onder code 2 vallen scharreleieren en rondeeleieren. Deze hebben andere regels voor dierenwelzijn.

Daarom is ook de naam op de verpakking belangrijk en de eventuele keurmerken die op een eidoos staan.

 

 

Omschrijving

Op eieren staat altijd een stempel met getallen en letters. Deze code is wettelijk verplicht en moet dus op elk ei staan.

Wat houdt de eicode in?

Een voorbeeld van een eicode is: 2-NL-45146 01.

  • De 2 geeft aan hoe de kip heeft geleefd. Er kan ook een 0, 1 of 3 opstaan.

    0= biologische ei
    1= vrije-uitloopei of grasei
    2= scharrelei of rondeel
    3= koloniehuisvesting. Dit nummer zal je niet aantreffen op eieren in de supermarkt, maar mogelijk wel ergens anders of in het buitenland. Dit was eerst het nummer voor kooi-ei, maar dat is vanaf 2012 verboden.
  • NL staat voor Nederland. De letters zijn een afkorting voor het land waar de eieren vandaan komen. In Nederland worden bijna alleen eieren uit eigen land verkocht.
  • De laatste reeks getallen verwijzen naar het bedrijf waar de eieren vandaan komen. Dit maakt traceren mogelijk, mocht er met de eieren later iets mis blijken.

 

Waar staan de eicodes voor?

Bij elke eicode horen andere regels voor dierenwelzijn. Binnen één code kunnen er wel verschillen zijn. Bijvoorbeeld onder code 2 vallen scharreleieren en rondeeleieren. Deze hebben andere regels voor dierenwelzijn. De belangrijkste verschillen tussen de codes (0, 1, 2 of 3) en aanduidingen (bijvoorbeeld Rondeel) vind je in de boodschappenhulp dierenwelzijn.

Code 0: biologisch ei

Biologische eieren voldoen aan de standaarden van biologische landbouw. Dat houdt onder andere in dat de kippen biologisch voer krijgen, ze naar buiten kunnen, de kippen meer ruimte krijgen dan vrije-uitloop en scharrelkippen, de snavels niet worden gekapt en de kippen over het algemeen minder antibiotica krijgen. Op biologische eieren kunnen de volgende keurmerken staan: Beter Leven 3 sterren van de Dierenbescherming, het EKO-keurmerk of Europees biologisch keurmerk.

Code 1: vrije uitloopei en grasei

Vrije-uitloopeieren en graseieren komen van kippen die naar buiten kunnen. Om aan het keurmerk te voldoen, moet buiten een uitloop van 4 m² per kip beschikbaar zijn. De kippen krijgen meer ruimte dan het geval is bij scharreleieren. Een klein gedeelte van de snavel wordt gebrand of geslepen. Kippen die de graseieren hebben gelegd krijgen daarnaast alleen plantaardig voer. Op vrije-uitloop eieren kan het keurmerk Beter Leven 2 sterren staan en op het grasei het Gras keurmerk.

Code 2: scharrelei, scharrel+ en rondeel

Code 2 eieren zijn op te delen in 3 typen, met allemaal andere maatregelen voor dierenwelzijn: scharrel, scharrel+ en Rondeel. De verschillende soorten zijn te herkennen aan de naam of een keurmerk op de verpakking.

  • Scharrel: Scharreleieren komen van kippen die vrij rondlopen in schuren met strooisel op de grond. De kippen kunnen niet naar buiten. Ze hebben minder ruimte dan biologische en vrije-uitloopkippen. Een klein gedeelte van de snavel wordt gebrand of geslepen.
  • Scharrel+: Scharreleieren waar het Beter Leven 1 ster keurmerk op staat voldoen aan meer eisen voor dierenwelzijn dan gewone scharreleieren. Zo kunnen ze wel overdekt naar buiten.
  • Rondeel: Rondeeleieren voldoen aan veel eisen waaraan ook de biologische eieren aan voldoen. Ze krijgen alleen geen biologisch voer. Rondeelkippen zitten qua ruimte die ze krijgen tussen vrije-uitloopkippen en biologische kippen in. De kippen mogen naar buiten en de snavels worden niet gekapt. Van de Dierenbescherming krijgen ze het Beter Leven kenmerk 3 sterren. Ook het Milieukeur staat op de verpakking van rondeeleieren.

Code 3: koloniehuisvesting

De koloniehuisvesting is in plaats gekomen van het kooisysteem (legbatterijen). Deze zijn sinds 2012 verboden omdat ze niet voldeden aan de eisen voor dierenwelzijn. Koloniehuisvesting heeft kooien met 30 tot 60 kippen. Hierbij hebben de kippen meer ruimte dan in de oorspronkelijke legbatterijen. Deze eieren zijn meestal niet in doosjes in de winkel supermarkt verkrijgbaar, maar gaan naar de verwerkende industrie. Ook kunnen ze soms in andere winkels of landen voorkomen.

Controle

De Nederlandse Controle Autoriteit Eieren (NCAE) controleert op de eicodes.Dit is een dienst van Stichting Centraal Orgaan voor Kwaliteitsaangelegenheden in de Zuivel (COKZ) en is belast met het toezicht in de eieren- en pluimveevlees sector in Nederland.

 

 

 

 

 

Dit betekenen de codes op een ei

Weet je nu wat elk nummer inhoudt?

Biologische eieren (code 0)

Uitleg biologische eieren

 

Biologische eieren (ook wel eco eieren genoemd) worden gelegd door een legkip die volgens de voorschriften van de biologische landbouw gehouden wordt. Deze kippen krijgen biologisch voer, hebben veel plek en natuurlijk licht in hun stallen. Ze moeten overdag naar buiten kunnen.
In Nederland hebben biologische eieren het EKO-keurmerk. De hiervoor gebruikte code op het ei is '0'.

Huistvestingseisen biologische eieren

Leghennen die biologische eieren leggen hebben buiten minimaal 4 vierkante meter ruimte per hen. In de stal zelf zitten er maximaal zes legkippenn op een vierkante meter. De kippen moeten minstens acht uur daags toegang hebben tot de uitloop. Daarnaast hebben zijn een ononderbroken nachtrust van op zijn minst acht uur. Voor iedere acht leghennen is er een legnest beschikbaar. De snavels van de legkippen mogen niet gekapt of geslepen worden. Als aan al deze eisen is voldaan mogen we spreken van biologische eieren.

 

Bekijk de videofilm biologische eieren en geef antwoord op de volgende vragen :

  • Kunnen de  de kippen binnen en ook naar buiten ?
  • Wat kun je zeggen over de leefruimte van de kippen.

 

Biologische eieren

Voedsel biologische kippen

Bekijk de video over biologisch voeding voor kippen en geef antwoord op de volgende vragen :

  • Waarvoor zorgen de zonnepitschillen in het biologisch voer
  • Waarvoor zorgen de kalksteentjes in het voer

Voedsel biologische kippen

Vrije uitloopeieren (code 1)

Uitleg vrije uitloop eieren

Vrije uitloop eieren

Vrije uitloop eieren komen van legkippen die buiten kunnen scharrelen. Ze hebben hier een grondoppervlak van zeker 2,5 vierkante meter per legkip. Verder zijn de situatie binnen en de eisen aan het welzijn vergelijkbaar met die van scharrelkippen. Vrije uitloop eieren zijn naast hun keurmerk ook te herkennen doordat er code op de eieren gestempeld staat die begint met een 1.
'Vrije uitloop extensief' is bijna hetzelfde als vrije uitloop. Het verschil is dat deze legkippen een minimale uitloopruimte van tien vierkante meter per kip hebben. Dit keurmerk komt niet vaak voor.

Huisvestingseisen vrije uitloop eieren

Dezelfde eisen als bij scharrelkippen, aangevuld met een aantal aanvullende eisen:
De legkippen hebben vrije uitloop naar buiten. Ze hebben overdag een onbeperkte toegang tot een buitenverblijf. De uitloopvlakte moet voor het grootste deel begroeid zijn. Elke legkip moet minimaal vier vierkante meter ruimte ter beschikking hebben. Als aan al deze eisen voldaan is kan worden gesproken van vrije uitloop eieren

Bekijk de volgende videofilm  en geef antwoord op de volgende vraag:  Een verschil tussen een scharrelkip en een vrije uitloopkip is:

 

Vrije uitloop eieren

Scharreleieren (code 2)

Uitleg scharreleieren

Scharreleieren

Scharreleieren worden gelegd door legkippen die in schuren leven. Deze schuren zijn voorzien van legnesten, zitstokken, daglicht door ruiten. Ook ligt strooisel op de vloer. De legkippen kunnen vrij scharrelen en zoeken naar het rondgestrooide voedsel. Ze leggen hun scharreleieren in eigen nesten. Per vierkante meter lopen er negen leghennen. Scharreleieren zijn te herkennen aan een gestempelde code op de eieren. Deze code begint met een twee. Verder staat er op de verpakking van het scharrelei een keurmerk.

Huisvesting van de scharrelkip

Eieren gelegd door een scharrelkip worden scharreleieren genoemd. De term scharrelei zegt iets over de huisvesting van de kip bij de pluimveehouderij. Het zegt niets over het voedsel dat de legkippen krijgt.
Scharreleieren zijn te hebben een stempel "scharrelei" op de eieren zelf en op het doosje. Het scharrelkeurmerk wordt toegekend en gecontroleerd door het Controle Bureau Eieren en Eiproducten (CPE). In Europa moet er sinds 2004 een eicode op het ei staan. In het geval van het scharreleieren is het eerste cijfer van deze eicode een 2.

Voor het huistvesten van scharrelkippen gelden strenge regels. De legkippen hebben geen vrije uitloop en de stal van het pluimveebedrijf kan bestaan uit tot wel drie verdiepingen. Wel hebben de kippen relatief veel ruimte, zodat ze kunnen scharrelen. Hier volgt een aantal minimale eisen die gesteld worden aan stallen waar scharrelkippen worden gehuisvest:

Minimale eisen om te spreken van scharreleieren

Grondoppervlakte: Er mogen op zijn meest negen leghennen per m² gehuisvest worden. Dit is zonder legnesten en zitstokken. Te vergelijking: er zitten 18,2 legkippen per vierkante meter bij een legbatterij. Minimaal een derde van het grondoppervlak is dicht en bedekt met strooisel. Elke scharrelkip heeft tien centimeter voerbaklengte ter beschikking. Ook is er ten minste 15 cm zitstok per kip. Er zijn legnesten, het drinkwater zit inopen bakken/goten.
Verder moet er voor de leghennen daglicht zijn. Er mag tot maximaal 17 uur worden bijverlicht. Optimale ventilatie en preventieve gezondheidszorg zijn van zelf sprekend. Als aan al deze voorwaarden is voldaan mogen de eieren de naam scharreleieren dragen.

Bekijk de videofilm en geef antwoord op de volgende vraag: Is de kleur van de dooier afhankelijk van het voer?

Scharreleieren

Kooi-eieren (code 3)

Uitleg kooi eieren

Kooi-eieren

 

Kooi-eieren worden gelegd in kooisystemen, bij consumenten beter bekend als legbatterijen. De legkippen hebben hier de minste bewegingsruimte in vergelijking met andere systemen.

In 2012 zijn kooisystemen vervangen door koloniehuisvesting. Dat zijn kooien die meer ruimte bieden dan kooisystemen.

 

Inhoud

 

Omschrijving

 

Er zijn 3 soorten kooisystemen: het gangbare kooisysteem, het verrijkte kooisysteem en de koloniehuisvesting. De eerste 2 kooisystemen zijn bij de consument beter bekend als legbatterijen. De legkippen hebben hier de minste bewegingsruimte in vergelijking met andere manieren waarop kippen gehouden worden.

Sinds 2012 is het gangbare kooisysteem verdwenen. Het verrijkte kooisysteem is tot 2021 toegestaan. Het gangbare kooisysteem is vervangen door een systeem dat beter voldoet aan de regelgeving op gebied van dierenwelzijn. Dit nieuwe systeem heet koloniehuisvesting en is voor de consument te herkennen aan code 3 op het ei zelf.

Kooi-eieren en verrijkte kooi-eieren zijn niet meer los in de supermarkt verkrijgbaar. Ze worden nog wel verwerkt in producten als cake, koek of mayonaise. In producten worden steeds meer scharreleieren gebruikt, wat meestal op het etiket staat.

Productie    

Koloniehuisvesting biedt kippen wat meer gelegenheid om hun natuurlijke gedrag te vertonen, en zit wat dat betreft tussen kooi en scharrel in.

In de koloniehuisvesting heeft de leghen een minimale oppervlakte van 800 tot 900 cm². Dat betekent gemiddeld 12,5 kippen per m², in plaats van 18 per m² in de legbatterijen die niet meer bestaan. Er moet minimaal 90 cm² strooisel oppervlak en 90 cm² nestruimte per hen te zijn. In de kooi kunnen 30 tot 60 hennen. De kooien staan in rijen en in etages opgesteld.

Naast meer ruimte hebben leghennen in een koloniehuisvesting zitstokken op verschillende hoogten, wat strooisel en legnesten. Het zijn rubberen legnesten, waar het ei doorheen valt en zo op een afvoerband terecht komt. De hennen kunnen niet naar buiten.

 

  Gangbaar kooi-systeem koloniehuisvesting
Aantal kippen per m² binnen 18 12,5
Komen ze buiten? nee nee
Aantal kippen per m² buiten n.v.t. n.v.t.
Wat voor voer krijgen ze? veilig voer veilig voer
Zien ze daglicht? nee nee
Kunnen ze op stok? nee ja
Kunnen ze stofbaden nemen? nee beperkt
Hebben ze legnesten? nee ja
Ligt er strooisel op de bodem? nee beperkt
Worden hun snavels gekapt? ja ja

 

Gezondheidseffecten

 

Voor kooi-eieren gelden dezelfde gezondheidseffecten als voor andere  eieren.

 

 

Veiligheid

Voor kooi-eieren gelden dezelfde risico’s voor de gezondheid als voor andere eieren.

 

Duurzaamheidsaspecten

 

Dierenwelzijn

Het kooisysteem is vervangen door koloniehuisvesting, waar de leghennen naast meer ruimte ook legnesten, zitstokken en wat strooisel krijgen. Daardoor hebben ze meer mogelijkheden om hun natuurlijke gedrag te vertonen. De mogelijkheden zijn minder dan in scharrelsystemen, vrije uitloopsystemen en biologische systemen.

De luchtkwaliteit in kooisystemen is over het algemeen beter dan in biologische systemen, vrije-uitloopsystemen en scharrelsystemen. Meestal hebben kooisystemen grote ventilatoren en verder zitten in de kooien geen stofbaden en stro. Door stof en stro wordt de lucht stoffig. Kippen in kooisystemen hebben minder vaak botbreuken in het borstbeen en sleutelbeen dan andere kippen, omdat ze minder mogelijkheid hebben om te bewegen.

KOOISYSTEMEN

De traditionele legbatterijen waarin een leghen beschikte over 550 vierkante cm2 (een A-viertje) zijn sinds 2012 verboden in Europa. Er mag wel nog gebruik gemaakt worden van ‘verrijkte kooien’. In verrijkte kooien krijgt een leghen 750 cm2 leefruimte. Net als de klassieke legbatterijen bestaan verrijkte kooien uit kleine compartimenten met een afhellend draadnet en bevatten minimale voorzieningen voor eten, drinken, het verzamelen van eieren, het verwijderen van mest, en het toevoegen of weghalen van leghennen. De verrijkte kooien hebben nog wat bijkomende elementen zoals zitstokken, nesten, een strooiselruimte en een hoger plafond.

In het oude batterijsysteem zaten gewoonlijk 5 leghennen bij elkaar in een kooi. In de verrijkte systemen kan, afhankelijk van de grootte van de verrijkte kooien, de groepsgrootte variëren. Tot 10-12 kippen spreekt men van 'kleine groepen', terwijl grote kooien tot 60 kippen kunnen huisvesten.

Een verdere ‘verbetering’ van de ‘verrijkte kooi’ is 'koloniehuisvesting'. In een ‘koloniekooi’ kan de leghen beschikken over een oppervlakte van 900 cm². De ruimte is echter nog steeds minder dan twee A4’tjes per kip. In de kooi kunnen 30 tot 60 hennen. De kooien staan in rijen en in etages opgesteld. In koloniehuisvesting hebben leghennen ook zitstokken, wat strooisel en rubberen legnesten, waar het ei doorheen valt en zo op een afvoerband terecht komt. De hennen hebben geen buitenlucht en zien geen daglicht. Koloniehuisvesting wordt ook wel ‘kleinvoliére’ genoemd, maar het gaat wel degelijk om een kooisysteem.

Na 2021 mogen in Nederland ook geen ‘verrijkte kooien’ meer gebruikt worden.Enkel koloniekooien blijven toegestaan. In België is voorlopig nog geen sprake van een verbod op verrijkte kooien.

Bekijk de videofilm over kooi eieren . En geef antwoord op de volgende vraag : De naam legbatterij wordt niet meer gebruikt ,hoe noemen we de kooien waar nu kippen in worden gehouden ?

Kooi-eieren

https://www.youtube.com/watch?v=x1j8g01JYtU

Zelf test eieren

Toets:zelftest eieren