Het eerste schrift
Vooraf
Het spijkerschrift, Egyptische hiërogliefen, Chinese karakters, programeertaal... mensen hebben vroeger allerlei manieren bedacht om belangrijke gegevens vast te leggen in steen, klei, papier of tegenwoordig digitaal. Dankzij die slimme uitvindingen kunnen ook wij onze ingewikkelde samenleving op gang houden. Alleen hier en daar in verborgen oerwouden leven nog mensen die het zonder schrift kunnen stellen.
Aan het eind van deze opdracht kun je
- vertellen hoe verschillende schriftsoorten zijn ontstaan.
- uitleggen hoe het schrift zich kon ontwikkelen tot een alfabetsysteem.
- zelf iets schrijven in zo'n uitgestorven taal.
Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht maak je een geheime boodschap voor je klasgenoten in spijkerschrift of hiërogliefen.
Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als:
- je boodschap is geschreven met behulp van een oud alfabet.
- je je boodschap hebt laten ontcijferen door een medeleerling.
- je deze boodschap vorm geeft zoals de Egyptenaren of Mesopotamiërs dat deden, in klei of op papier, en zo inlevert bij je docent.
Activiteiten
| Stap |
Groepsgrootte |
Activiteit |
| Stap 1 |
Alleen |
Kennisbank 'Het eerste schrift' bestuderen en vragen beantwoorden. |
| Stap 2 |
Alleen |
Tekst lezen over de taal van de farao's en vragen beantwoorden. |
| Stap 3 |
Alleen |
Tekst lezen over de ontwikkeling van het schrift. |
| Stap 4 |
Samen met een klasgenoot |
Een kleitablet of papyrus beschrijven in spijkerschrift of hiërogliefen. |
Benodigdheden
- Een computer met internet
- Klei en een stokje of papier en tekenmaterialen.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.
Stap1
Spijkerschrift op klei
Het oudste schrift werd ontwikkeld in het Midden-Oosten, en werd eeuwenlang gebruikt en aangepast aan allerlei talen.
We noem het: spijkerschrift.
Lees eerst in de Kennisbank van het onderdeel De eerste stedelijke gemeenschappen – Het schrift.
KB: Het eerste schrift
Bekijk ook een voorbeeld van een kleitablet met spijkerschrift uit het British Museum in Londen.
Stap2
De taal van de farao's
De oude Egyptenaren beschreven hun graven, tempels en paleizen met prachtige tekens: hiërogliefen. Net als het spijkerschrift, werden ook de hiërogliefen pas in de loop van de negentiende eeuw ontcijferd door de inspanningen van vele geleerden. Tegenwoordig kunnen specialisten alle brieven, gebeden en verhalen uit die oude tijd lezen en vertalen.
Lees nu de informatie op de website van het Museum van Oudheden in Leiden, waar tal van oud-Egyptische vondsten bewaard worden.
Kijk ook op deze pagina, over de Steen van Rosetta. Museum van Oudheden.
Beantwoord daarna de vier vragen.
- Welke drie soorten schrijftaal ontwikkelden de oude Egyptenaren?
- hiërogliefen, hiëratisch, akkadisch
- hiërogliefen, akkadisch, demotisch
- hiërogliefen, hiëratisch, demotisch
- Waarom was de vondst van de Steen van Rosetta zo belangrijk voor onze kennis van Egypte?
- Hierop werd de weg gewezen naar het graf van Toet-anch-Amon.
- Hierop stond het hiërogliefen-alfabet geschreven.
- Hierop stond een hiërogliefentekst met vertaling in het Grieks.
- Waarvan werd papyrus gemaakt?
- Van dun geitenleer.
- Van geweekt linnen.
- Van geplet riet.
- Waarom stonden schrijvers in hoog aanzien?
- Hun werk was van groot belang voor het Egyptische bestuur.
- Zij kwamen uit hooggeplaatste families.
- Alleen priesters mochten leren schrijven.
Stap3
Van logogram tot alfabet
Ook in andere landen ontwikkelden hoogontwikkelde volken een eigen schrift, bestaande uit honderden, soms zelfs duizenden verschillende tekens. Maar pas na vele eeuwen schrijven bedachten slimme mensen het alfabet: 26 tekens waarmee je alle woorden kunt schrijven die je maar wilt. Dat was een enorme vooruitgang!
Ga naar wikipedia.org/wik/Schrift en scan de informatie. Gebruik deze site en eventueel nog andere sites om de antwoorden op de volgende vragen te vinden.
- Welke ontwikkeling zie je bij veel oude schriftsoorten?
- Van afbeeldingen naar klanktekens.
- Van alfabet naar pictogrammen.
- Van kleine letters naar hoofdletters.
- Van welke afbeelding is onze letter A afkomstig?
- Van de afbeelding van een stier.
- Van de afbeelding van de Aarde.
- Van de afbeelding van een oog.
- Welk volk heeft voor het eerst een alfabet ontwikkeld?
- De Grieken
- De Feniciërs
- De Romeinen
- Welk soort beeldschrift wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt bijvoorbeeld op stations en vliegvelden?
- Karakters
- Pictogrammen
- Symbolen
- Welk volk heeft voor het eerst een alfabet ontwikkeld?
- De Grieken
- De Feniciërs
- De Romeinen.
- Welk soort beeldschrift wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt bijv. op stations en vliegvelden?
- Karakters
- Pictogrammen
- Symbolen
Stap4
Eindproduct
Ga nu aan de slag om je klasgenoten te testen! Kies zelf wat je doet:
A Een kleitablet maken met jouw geheime boodschap: gebruik daarvoor deze website over spijkerschrift.
B Een stuk ‘papyrus’ maken met daarop jouw geheime boodschap in hiërogliefen. Gebruik nogmaals de website van het Museum van Oudheden.
TIP: je kunt een stuk papier ‘oud’ maken door het in oude thee te drenken en daarna te drogen.
Wissel met je klasgenoten de geheime boodschappen uit en ontcijfer elkaars boodschappen!
Klaar?
Laat het eindproduct beoordelen door je docent.
Begrippenlijst
Einde Prehistorie
De ontwikkeling van het schrift betekende het einde van de prehistorie. Het jaartal voor het begin van de historie is: 3000 v.C. |
Begin Historie
De ontwikkeling van het schrift betekende het begin van de historie. Het jaartal voor het begin van de historie is: 3000 v.C. |
Schrift – kleitabletten
In het Nabije Oosten is het schrift ontwikkeld. Bewaard bleven o.m. teksten op kleitabletten. |
Vruchtbare Sikkel: Mesopotamië.
Gebied in het Midden-Oosten waar de eerste steden zijn ontstaan en het eerste schrift is ontwikkeld. |
