Klimaat en het regenwoud

Klimaat en het regenwoud

Klimaatverandering en het regenwoud

Inleiding klimaatverandering

Welkom bij de digitale les over klimaatverandering en het regenwoud! Klimaatverandering is een heel actueel onderwerp, als je bijvoorbeeld naar een nieuwsuitzending kijkt komt het begrip ook heel vaak aan bod. Maar wat is klimaatverandering nu eigenlijk? En waar wordt het door veroorzaakt? Wat zijn de gevolgen van klimaatverandering? En welke invloed heeft de mens op het klimaat? Deze vraagstukken worden o.a. behandelt op deze website. De website is bedoelt om leerlingen te informeren over klimaatverandering en er voor te zorgen dat ook leerlingen zich bewust worden van de gevolgen van klimaatverandering. Want de mens heeft wel degelijk een grote invloed op het veranderende klimaat. Op deze website kun je de kennis die je opdoet, ook oefenen m.b.v. de opdrachten en toetsen (om goed voorbereid te zijn op de toets van klimaatverandering). Natuurlijk kun je ook gebruik maken van de kennisclip over ontbossing , de afbeeldingen en linkjes op de website.

Leerdoelen

Leerdoelen:

-Wat is klimaatverandering?

-Wat zijn de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering wereldwijd?

-Wat is ontbossing?

-Wat zijn de gevolgen voor ontbossing in het regenwoud?

-Op welke manieren zet het Wereld Natuur Fonds zich in voor bescherming van het regenwoud?

Wanneer je alle opdrachten op de site hebt gemaakt en alle stof hebt doorgenomen ben je klaar voor het maken van de eindtoets. Voor deze toets krijg je ook een cijfer die bepaald of je dit onderwerp voldoende hebt afgesloten. Voor de opdrachten en het verwerken van informatie is een tijdsduur van 4 weken. Voor het maken van de opdrachten neem je eerst de bijbehorende tekst door en vervolgens maak je de opdrachten. Je bekijkt de linkjes, afbeeldingen en de kennisclip om alle kennis tot je te kunnen nemen. Voor hulp kun je vragen stellen in de klas of mij een mailtje sturen naar: 0928002@hr.nl. Wanneer je klaar bent met de digitale les kun je beginnen met het maken van de volgende digitale les.

Klimaatverandering

Wat is klimaatverandering nu eigenlijk? Klimaatverandering is de verandering van het gemiddelde weer of klimaat over een langere periode. Dit houdt in dat een bepaald weertype of klimaat gedurende een langere periode verandert. Maar voordat we gaan kijken naar de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering gaan we eerst kijken naar het klimaat en de atmosfeer zelf want hoe werkt de aarde nu precies? Het klimaat is het gemiddelde weertoestand (neerslag, temperatuur,windkracht) over een periode van ongeveer 30 jaar. Zoals jullie waarschijnlijk wel weten wordt onze aarde verwarmt door de zon. Maar snacht's schijnt de zon niet dus hoe zorgt de aarde dan dat de temperatuur niet te veel daalt? De aarde wordt door de zon verwarmt maar ook van binnenuit, de kern bevat heel veel hete magma die er ook voorzorgt dat de aarde op temperatuur blijft. Natuurlijk is de temperatuur afkomstig van de zon en de kern niet voldoende om de hele aardbol op temperatuur te houden, daarom maakt de aarde ook gebruik van isolatie. Isolatie vindt plaats d.m.v. het broeikaseffect. De dampkring of atmosfeer (lucht om de aarde) zorgt ervoor dat bepaalde warmte afkomstig van de zon tegengehouden wordt en een deel daarvan wordt binnen gelaten tot de aarde (binnen de dampkring). Een gedeelte van de warmte afkomstig van de aarde zelf wordt tegengehouden (warmte wordt geabsorbeerd) en buiten de atmosfeer gelaten. De dampkring bestaat voornamelijk uit broeikasgassen (koolstofdioxide, waterdamp, methaan), deze gassen zorgen voor de regulatie van temperatuur op de aarde. Wanneer er geen broeikasgassen zouden zijn zou het op de aarde heel erg koud zijn. Als we spreken van het versterkte broeikaseffect dan hebben we het eigenlijk over een toename van broeikasgassen waardoor de gemiddelde temperatuur op aarde zal toenemen. Het wordt dus steeds warmer op de aarde. Met alle gevolgen van dien. Bij de volgende pagina wordt meer uitgelegd over de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering.

Oorzaken en gevolgen van klimaatverandering

Op de vorige pagina hebben we al gezien dat Klimaatverandering de verandering van het gemiddelde weer of klimaat over een langere periode is. Maar nu gaan we kijken naar de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering. Als we kijken naar de belangrijkste oorzaak van klimaatverandering, dan hebben we het al snel over het versterkte broeikaseffect. De vorige pagina beschreef dat de toename van broeikasgassen ervoor zorgt dat het steeds warmer wordt op de aarde met alle gevolgen van dien. Om na te gaan wat de oorzaak is van de klimaatverandering kunnen we het beste gaan kijken naar het ontstaan van de toename van de broeikasgassen. Bij het ontstaan van van de toename van de broeikasgassen speelt de mens een belangrijke rol. De uitlaatgassen van een auto bijvoorbeeld zorgen ervoor dat er meer koolstofdioxide in de lucht vrijkomt. Ook bij de verbranding van fossiele brandstoffen (aardolie etc) of afvalverbranding komen veel broeikasgassen vrij. Ook is er tegenwoordig steeds meer vraag naar vleesproducten, helaas komt bij de veeteelt ook veel koolstofdioxide en methaan vrij dit geldt ook voor het verbouwen van (landbouw)gewassen. Een grote oorzaak van de klimaat verandering is ontbossing (kappen van bossen voor hout) hier komen wij op de volgenden pagina's nog op terug. In het kort kun je dus eigenlijk samenvatten dat de vraag van de mens naar producten( auto's, meer vlees,hout en olie) is toegenomen. Waarbij door verbranding steeds meer broeikasgassen onstaan, deze zorgen ervoor dat het steedds warmer wordt op de aarde met alle gevolgen van dien. Door de broeikasgassen stijgt de gemiddelde temperatuur op aarde en zullen bijvoorbeeld ijskappen en gletsjers gaan (af)smelten. Door het smelten van de gletsjers en ijskappen stijgt de zeespiegel, we spreken van een zeespiegelstijging. Door de zeespiegelstijging kunnen laag gelegen gebieden onder water lopen, overstromingen. Door de stijging van de (gemiddelde) temperatuur kunnen ook steeds meer weerextremen onstaan zoals bijvoorbeeld orkanen, exreme droogtes en extreme regenval. Door de klimaatverandering zullen ook landschapzone's gaan verschuiven en zullen er steeds meer woestijnen ontstaan. Ook de koraalriffen komen in gevaar door de stijgende temperatuur van het zeewater, wanneer de zeespiegel stijgt of het water al een paar graden warmer wordt dan gemiddeld sterven de riffen af. Je snapt dat de verschillende vissoorten ook minder kans hebben om te overleven, aangezien hun leefgebied aangetast is en zij dus ook veel moeilijker aan voedsel kunnen komen. De dieren worden dus met uitsterven bedreigd door de  klimaatverandering. Natuurlijk geldt dit niet alleen voor vissen, maar ook voor andere diersoorten zoals Jaguars in het Amazone gebied van Zuid-Amerika.  Die hun leefgebied verliezen door o.a. ontbossing (veel illegale houtkap). Door klimaatverandering zullen steeds meer planten en diersoorten met uitsterven worden bedreigd.

Ontbossing

Ontbossing is het verdwijnen van bos door handelingen van mensen voor commerciële doeleinden, of om land te winnen voor landbouw of nederzettingen. Wereldwijd verdwijnt bijna 8.8 hectare (2 keer zo groot als Nederland) natuurlijk bos. Dat is natuurlijk erg veel en op de lange termijn zal dit ook voor grote problemen gaan zorgen wereldwijd. Maar waarom worden er zoveel bossen wereldwijd door de mens gekapt? Er vindt vooral onbossing plaats door de toenemende vraag naar: hout, papier, palmolie, soja en ook mijnbouw. De grootste reden van onbossing is dus de toenemende vraag naar het produceren van bovenstaande producten. Er is wereldwijd veel sprake van ontbossing , maar zeker niet alle houtkap is legaal. Tegenwoordig worden er zelfs in beschermde gebieden nog bomen illegaal gekapt om aan de vraag van de consumenten te kunnen voldoen. Illegale houtkap is het kappen, bewerken, verkopen of transporteren van hout in strijd met de nationale wetgeving. Sojateelt zorgt er ook voor dat er steeds meer ontbossing plaatsvindt. Een andere reden waarom er zoveel bossen gekapt worden is de vraag naar waardevolle grondstoffen als palmolie, diamant en goud. Deze grondstoffen raken uitgeput (tekort ) en de prijzen zullen hierdoor alleen maar meer stijgen de komende jaren.

In het filmpje hieronder kun je bekijken wat voor impact ontbossing heeft op een gebied in Congo:

Oefen met de socrative over ontbossing. Kamernaam : ROBIE

Oefen quiz socrative ontbossing
Doe de quiz van socrative over het onderwerp ontbossing, hoeveel weet jij al over dit onderwerp?. Na elk antwoord ontvang je feedback. Ook kun je de quiz meerdere malen oefenen. Veel succes!

Gevolgen van ontbossing voor het regenwoud

Op de vorige pagina's heb je o.a. kunnen lezen over de begrippen: Klimaat, klimaatverandering, broeikaseffect en ontbossing. We gaan op deze pagina verder kijken naar de gevolgen van ontbossing voor een regenwoud. Op de vorige pagina heb je ook kunnen lezen dat ontbossing eigenlijk, houtkap betekend ten behoeve van de consumenten. Ontbossing heeft voor zowel de diersoorten, plantensoorten als voor het regenwoud veel gevolgen. Door het kappen van de bomen op grote schaal verwijnen diersoorten en plantensoorten langzamerhand, deze organismen worden beperkt doordat hun leefgebied wordt aangetast of compleet wordt verwoest. De organismen moeten voedsel gaan zoeken op andere manieren of in andere gebieden, dit komt hun overlevingskans niet ten goede. Wanneer het regenwoud gekapt wordt zijn de diersoorten ook kwetsbaarder voor andere roofdieren, maar ook voor stroperij. Ze zijn hun beschutting kwijtgeraakt door de ontbossing veroorzaakt door de mens. Door ontbossing worden de overlevingskansen voor sommige diersoorten en plantensoorten sterk verkleint, waardoor de genetische variatie (verschillende dier en of plantensoorten in een bepaald gebied) in het regenwoud sterk zal afnemen. Na het kappen van het woud komt het stuk grond volledig braak (onbegroeid) te liggen, en worden er steeds meer wegen aangelegd om het gekapte hout te kunnen transporteren. Door de aanleg van deze wegen wordt de toegang tot het regenwoud ook steeds makkelijker voor stropers. De dieren hebben al weinig beschutting en krijgen door de aanleg van de wegen steeds meer last van stroperij. Hierdoor worden steeds meer dieren in het regenwoud met uitsterven bedreigd. Naast het afnemen van genetische variatie in het regenwoud, neemt ook de kwaliteit van de grond zelf af door ontbossing. Ontbossing is ook de oorzaak van erosie :het proces van slijtage van een vast oppervlak waarbij materiaal wordt verplaatst of geheel verdwint. Doordat de bomen gekapt worden worden ook de wortels uit de grond gerukt, waardoor de stevigheid van het oppervlak wordt aangetast. We hebben al gezien op een vorige pagina dat een gevolg van klimaatverandering extreme weersomstandigheden kunnen opleveren zoals, extreme regenval of droogte. Wanneer een kaal gekapt grondgebied een lange tijd extreme droogte kent en er opeens heel veel neerslag valt wordt de bovenste laag grond weggespoeld. Dit komt met name door het feit dat er geen wortels zijn om de grond vast te houden. De grond is een stuk minder vruchtbaar geworden. Wanneer de bovenste laag van de grond op een helling weggespoeld wordt door hevige regenval, spreken we van een modderstroom. Een modderstroom kan een groot gebied aantasten, ook kan de modderstroom uitmonden op een rivier. Het gevolg hiervan is dat de modderresten ophopen en daardoor de rivier verstoppen, de rivier zal overstromen en laaggelegen gebieden komen onder water te staan. Maar een van de belangrijkste gevolgen van ontbossing is dat er meer koolstofdioxide (broeikasgassen) vrijkomt, en dit draagt weer bij aan de opwarming van de aarde. Wanneer er geen planten of bomen zijn kunnen zij d.m.v. fotosynthese geen zuurstof produceren. De bossen halen koolstofdioxide uit de lucht en produceren zuurstof. Als dit niet gebeurd door de ontbossing zal de mate van klimaatverandering aanhouden en blijven toenemen.

Kennisclip ontbossing

Bescherming van het regenwoud

Natuurorganisatie WNF: Bescherming van bossen

Klik op bovenstaande link om erachter te komen op welke manieren het WNF zich inzet voor de bescherming van het regenwoud.

Eindtoets: klimaatverandering en het regenwoud

Om te kijken of je genoeg kennis hebt om deze digitale les af te sluiten over het onderwerp: klimaatverandering en het regenwoud wordt deze toets afgenomen. Wanneer dit resultaat (cijfer) voldoende is mag je verder werken aan de volgende digitale les. Als dit niet het geval is kun je de informatie en oefeningen op de site nog eens goed doornemen. Daarna kun je de toets opnieuw maken. Veel succes!

Eindtoets
Eindtoets klimaatverandering en het regenwoud

  • Het arrangement Klimaat en het regenwoud is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Robie van Hagen
    Laatst gewijzigd
    2017-10-31 13:24:56
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Leerniveau
    HAVO 2;
    Leerinhoud en doelen
    Groene ruimte; Biodiversiteit; Dynamisch evenwicht; Biologie; Milieu; Systeem aarde; Natuur en leven; Natuur- en milieueducatie; Biosfeer; Ecosysteem;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

    Bronnen

    Bron Type
    Ontbossing en stroperij in het regenwoud van Congo
    https://www.wnf.nl/wat-wnf-doet/themas/bossen/ontbossing.htm?gclid=EAIaIQobChMI1sLRgdiM1wIVExIbCh0UOQ1cEAAYASAAEgI5NPD_BwE     		Video
    Oefen quiz socrative ontbossing
    https://b.socrative.com/student/#quiz     		Link
    Kennisclip ontbossing
    https://youtu.be/Zh6erkIxDIo     		Video
    Natuurorganisatie WNF: Bescherming van bossen
    https://www.wnf.nl/wat-wnf-doet/themas/bossen/bescherming.htm     		Link
    Eindtoets
    https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdMFXONsojSKor4sA6D_xHePxpn-gM3aRyyOkVK2K5GvVT1kA/viewform?usp=sf_link     		Link

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Klimaatverandering

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van