1. Inleiding
1.1 Introductie
Nederland leeft met water is een van de vele slogans die gebruikt worden om aan te geven hoe belangrijk water voor Nederland is en Nederland voor het water. Ook voor de rest van de Wereld is water belangrijk. Het is uiteindelijk de bron van alle leven. Wat maakt Nederland nou zo uniek? Wij leven al duizenden jaren op, tussen en in het water. Dat komt door de speciale ligging. Ons land grenst niet alleen voor de helft aan de zee maar ook enkele grote rivieren monden via ons land uit in de zee.
Dit heeft voor en nadelen en daar hebben we in Nederland nu geleerd goed mee om te gaan. Dat ging niet zomaar maar dat ging "Luctor et Emergo", zoals het credo van de provincie Zeeland luidt. Doordat we wel iets met het water moesten, hebben we al snel veel geleerd. Daardoor hebben we een voorsprong op andere landen. Waardoor kon het kleine Nederland in de Gouden Eeuw zo'n grote zeevarende natie worden? We wisten al veel van varen want voor ons transport waren we in die tijd vrijwel geheel afhankelijk van water.
In dit blok gaan jullie dan ook maken met Nederland als waterland. In een periode van een aantal weken zullen jullie dit eerste blok doorlopen en kennis opdoen van het waterbeheer in algemene zin. Jullie zullen kennis maken met een stukje geschiedenis van het waterbeheer in Nederland. Ook zal aanbod komen wie anno nu de waterbeheerders zijn van Nederland. Zijn dat nog de boeren zoals de vroeger was of zijn dat nu de computers door mensenhand bestuurt? Aan het eind van dit blok zullen jullie getoetst worden.
1.2 Leerdoelen
De elementaire processen van de waterkringloop benoemen
- Minimaal 3 factoren benoemen en verklaren die invloed hebben op de waterkringloop
- Basale termen van watersystemen benoemen en hanteren
- 2 veel voorkomende problemen in het waterbeheer verklaren
- uitleggen wat een waterbalans is
- de verschillende bodemzones benoemen
- 3 verschillende grondsoorten rangschikken naar waterdoorlatendheid en vochtbergend vermogen en de verschillen verklaren
- Het belang van het NAP voor het waterbeheer uitleggen d.m.v. minimaal 2 argumenten
- De belangrijkste bodemkundige termen benoemen en hanteren
- 3 factoren benoemen die effect hebben op waterinfiltratie
- Uitleggen wat capillaire opstijging inhoudt
- De elementaire grondwaterprocessen benoemen en hanteren
- Met minimaal 2 argumenten het belang van goed peilbeheer uitleggen
- Minimaal 2 kenmerken van klimaatverandering benemen en de consequenties hiervan op het waterbeheer benoemen en verklaren
- Kan minimaal 3 methoden benoemen voor het verbeteren van waterberging/-afvoer
- Maatregelen voorstellen voor een geschetst waterbeheerprobleem, gebruikmakend van zijn kennis over grondsoorten en waterbergingssystemen
1.3 Toets je waterkennis
Waterkennistoets
De Waterkennistoets geeft een schatting van het algemene kennisniveau voor belangrijke onderwerpen van watereducatie. De leerling die de toets maakt krijgt een selectie van 30 opgaven voorgelegd. De toets past zich aan de leerling aan: na een fout antwoord volgt een opgave van een lager niveau, na een goed antwoord volgt een opgave van een hoger niveau. Dit maakt de toets geschikt voor alle niveaus. Op het laatste scherm van de toets staat de uitslag: een getal tussen de 1,1 en 4,9. Dit is het gemiddelde niveau waarop de leerling de toets maakte. Het programma kent vier niveaus: Start, Basis, Gevorderd en Expert
2. Strijd tegen het water
2.1 Geschiedenis van Nederland waterland
In Nederland spelen sinds de Middeleeuwen waterschappen een belangrijke rol in het waterbeheer. Het zijn de oudste democratische instituties in Nederland. Tot in de negentiende eeuw werd het waterbeheer plaatselijk ook door gemeenten uitgevoerd. Dit veranderde na de Grondwet van 1848, waarin werd bepaald dat de waterschappen voortaan verantwoordelijk zouden zijn voor de waterstaatzorg en dat de provincies daarop toezicht moesten houden. Tegenwoordig formuleert het Rijk het waterbeleid op hoofdlijnen en is het verantwoordelijk voor het operationele beheer van de rijkswateren en enkele waterkeringen.
Bezoek ook onderstaande link voor een uitleg over de strijd tegen het water in het verleden.
Geschiedenis van het waterbeheer
2.2 De ramp van 1953
Alles over de ramp van 1953
eerste beelden van ramp 1953
3. Waterwerken
3.1 Deltawerken
De watersnoodramp van 1953 zette grote delen van Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Holland onder water en kostte 1.836 mensen het leven. Om herhaling van een dergelijke ramp te voorkomen startte Rijkswaterstaat in 1954 met de bouw van Nederlands grootste verdedigingssysteem tegen hoogwater uit zee: De Deltawerken. Een gedurfde technische en innovatieve onderneming waar Nederland trots op mag zijn. Ingenieur Johan van Veen was verantwoordelijk voor het Deltaplan voor de eerste 6 Deltawerken. Later werd dit uitgebreid en in 1997 was het laatste bouwwerk van de in totaal 13 dammen en stormvloedkeringen gereed.
Opdracht: maak een verslag over je eigen deltawerk
In deze les ga je in een tweetal een van de deltawerken nader bekijken en uitlichten. Je hebt de keuze uit onderstaande keringen. Per tweetal neem je een kering en hier maak je een uitgebreid tekst verslag van onderbouwd met beeldmateriaal. In dit verslag moeten de onderstaande onderwerpen minimaal aanbod komen. Extra informatie is natuurlijk altijd wenselijk.
Nadat je het verslag klaar heb ga je dit presenteren een je medestudenten. Deze presentatie dien je te ondersteunen met een powepoint presentatie.
Deltawerken:
- Brouwersdam
- Oosterscheldekering
- Grevelingendam
- Haringvlietsluizen
- Maeslantkering
- Philipsdam
Onderstaande onderwerpen moeten minimaal aanbod komen:
- Welk water keert jullie dam?
- Informatie over de aannleg
- technische feiten
- wat voor impact heeft jullie kering (gehad) op natuur en milieu
- Wanneer is jullie kering voor het laatst operationeel geweest.
- omschrijf de activiteiten die gedaan kunnen worden om en nabij jullie kering
- wat zijn de huidige/toekomstige ontwikkelingen die staan te gebeuren nabij jullie kering
http://www.deltawerken.com/en/10.html?setlanguage=en
https://www.zwdelta.nl/
https://www.rijkswaterstaat.nl/water/waterbeheer/bescherming-tegen-het-water/waterkeringen/deltawerken/index.aspx#19486
https://www.beleefdedeltaroute.nl/
3.2 Hoe houden we water buiten?
4. Meteorologie
4.1 Waterkringloop
1. Neerslag. Wolken verplaatsen zich door luchtdrukverschillen landinwaarts, als een gevolg van de zwaartekracht en verliezen daar water dat terugvalt op de aarde. Dit verschijnsel wordt regen of neerslag genoemd.
2. Infiltratie. Regenwater zakt weg tot het grondwater. Grondwater verplaatst zich langzaam van gebieden met een grote hoogte en druk naar gebieden met een lage hoogte en druk. Het verplaatst zich via een watervoerende laag naar een plaats waar het afgegeven wordt aan b.v. een zee.
3. Transpiratie. Planten nemen uit de grond water op en verdampen een groot gedeelte. Ongeveer 10% van de neerslag die op de grond valt, verdampt vervolgens door de transpiratie van planten, de rest verdampt via de zeeën of oceanen.
4. Oppervlakte afvloeiing. Het regenwater dat niet in de bodem infiltreert, komt direct in het oppervlaktewater terecht, en gaat via sloten, rivieren en meren naar de zee.
5. Verdamping. Onder invloed van het zonlicht warmt het water in zeeën en oceanen op. Hierdoor verdampt een deel en stijgt op naar de atmosfeer. Daar vormt het wolken, waarna het uiteindelijk in de vorm van regen terugvalt naar de aarde.
De verdamping van oceanen vormt de grootste verdamping.
6. Condensatie. Als het in contact komt met de atmosfeer, wordt de waterdamp weer vloeistof, en is dan ook zichtbaar. Het zijn de wolken.
Wikipedia: Uitleg waterkringloop
Uitleg waterkringloop volgens Wikipedia
Kringloop van water (Wikipedia)
4.2 Klimaatverandering
5. Waterbeheer anno nu
5.1 Werk van het Waterschap
5.2 Waterbeherende instanties
6. Zoeken/bronnen
De Hydrotheek is een database met ruim 30.000 bronnen op het gebied van hydrologie, aquatische ecologie, waterhuishouding en afvalwaterzuivering in Nederland. Het bijeenbrengen en beschikbaar stellen is een initiatief van de STOWA (Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer).?
