Arbeidsverdeling
Vooraf
Artikelen als spijkerbroeken en mobieltjes reizen voor ze in de winkel liggen de hele wereld over. Soms komen de onderdelen overal vandaan voor ze ergens in elkaar worden gezet. Soms ondergaan ze op verschillende plekken een bewerking of worden er onderdelen aan toegevoegd. Onhandig, zou je zeggen. Maar in deze opdracht wordt duidelijk waarom fabrikanten vaak op die manier te werk gaan.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
- uitleggen dat artikelen die je in een winkel koopt in verschillende stappen worden gemaakt.
- uitleggen hoe het komt dat sommige artikelen door meer landen reizen voor je ze in Nederland kunt kopen.
- uitleggen welke rol de prijs van transport heeft op de wijze van produceren.
- uitleggen waarom arbeidsintensieve productiefasen vooral in Azië plaatsvinden en productiefasen die weinig arbeidskracht vragen vooral in rijke landen.
Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht teken je samen met een klasgenoot een bedrijfskolom. Dat is een overzicht van het aantal stappen waarin een mobieltje, spijkerbroek of een ander artikel wordt gemaakt. Geef per stap aan wat er voor het maken van die stap nodig is aan materialen, energiebronnen, arbeidskrachten en/of vervoer. Geef in de bedrijfskolom ook aan waar de stappen in de productie plaatsvinden en bij elke stap of er weinig of veel arbeiderskrachten nodig zijn.
In het eindproduct laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald.
Beoordeling
De bedrijfskolom laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
- de inhoud: laat de bedrijfskolom zien dat je begrepen hebt dat een artikel altijd in meerdere stappen wordt gemaakt en wat er bij elke stap nodig is?
- de vorm: is de bedrijfskolom met zorg gemaakt en overzichtelijk?
Activiteiten
| Stap |
Groepsgrootte |
Activiteit |
| Stap 1 |
Alleen |
Video bekijken, informatie lezen en vragen over producten afkomstig uit de hele wereld beantwoorden. |
| Stap 2 |
Alleen |
Vragen over multinationale ondernemingen beantwoorden. |
| Stap 3 |
Alleen |
Voorbeeld van de stapsgewijze productie van een spijkerbroek bekijken. |
| Stap 4 |
Alleen |
Toets Arbeidsverdeling maken. |
| Stap 5 |
Samen |
Een bedrijfskolom tekenen van een zelf gekozen artikel. |
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 uur nodig.
Stap 1
Nederland en het buitenland
Bestudeer uit de Kennisbank het onderdeel over de internationale betrekkingen.
KB: Internationale betrekkingen
Sommige artikelen zijn wereldreizigers
Kijk naar de video “Herkomst van producten”
Bekijk de video vanaf 1:18 min.
Vragen
- Uit welk land komt de grondstof die voor het maken van het frame van de fiets is gebruikt?
- Noem twee andere landen waar onderdelen van de fiets zijn gemaakt.
- In welke landen werd aan de fiets gewerkt?
Stap 2
Het goedkoopste, waar ook ter wereld het mag zijn.
Niet alleen omafietsen hebben een lange reis gemaakt voordat ze in de winkel staan en bevatten onderdelen uit tal van landen. Dat geldt ook voor auto’s, kleding, schoenen, hockeysticks en talloze andere dingen. Waarom doen fabrikanten zo ingewikkeld? Is het niet handiger om een artikel helemaal op één plek te maken?
In de 19e eeuw en in de eerste helft van de 20e eeuw was vervoer duur en niet overal voorhanden. Toen was het inderdaad handiger om de productie in één fabriek te concentreren. Ook was het handiger om die fabriek neer te zetten dichtbij de grondstoffen en de arbeidskrachten.
Voor het maken van staal heb je steenkool en ijzererts nodig. Het Ruhrgebied was een geschikte plek om staal te maken want in de bodem van dat gebied zat veel steenkool en niet ver van het gebied vandaan was veel ijzererts te vinden. Vanaf omstreeks 1850 verrezen er veel staalfabrieken in het Ruhrgebied.
In de tweede helft van de 20e eeuw werd het vervoer almaar beter, sneller en goedkoper. Dat kwam mede door de uitvinding van de container. Deze uitvinding maakte het laden en lossen van goederen een stuk eenvoudiger. Ook de infrastructuur is sterk verbeterd door de aanleg van goede zeehavens, vliegvelden, weg- en spoorverbindingen. Dat gebeurde niet alleen in rijke landen, maar ook in minder rijke als China en Maleisië.
Dat goedkope en goede vervoer maakt het mogelijk dat bedrijven de goedkoopste grondstoffen, bronnen van energie, onderdelen, enzovoort bij elkaar kunnen zoeken. En als producten daarvoor grote afstanden moeten afleggen, is dat geen bezwaar want de kostenpost vervoer is klein vergeleken met andere kosten.
Dat vervoer goedkoop en ruim voorhanden werd, had nog een ander gevolg. Arbeidsintensieve productie kun je het goedkoopst laten uitvoeren in landen waar de lonen laag zijn. Zo is heel veel maakindustrie op drift geraakt en verplaatst naar deze lagelonenlanden. Als de lonen er na verloop van tijd stijgen, dan zoeken fabrikanten weer nieuwe vestigingsplaatsen. Meestal gaat het in dergelijke gevallen om ongeschoolde of laaggeschoolde arbeid.
Productieprocessen die weinig arbeid vragen, blijven in de regel wel in het thuisland van de producent. Denk daarbij aan werk dat door robots en machines kan worden gedaan, of aan creatieve arbeid zoals het bedenken en ontwerpen van nieuwe producten. Zo is er een internationale arbeidsverdeling ontstaan waarbij handwerk vooral in lagelonenlanden wordt gedaan en het overige werk in rijke landen.
Vragen
- Wat is een multinationale onderneming?
- Waarom kunnen juist multinationale ondernemingen hun productieproces spreiden over de wereld?
- Van Japanse bedrijven die computers maken staat alleen het hoofdkantoor met de researchafdeling in Japan. Hoe komt dat?
Stap 3
Stapsgewijze productie
Zoals je hebt gezien worden artikelen in stappen gemaakt.
Je hebt er in Stap 1 een voorbeeld van gezien. Hier volgt nog een voorbeeld.
Wereldreis van een spijkerbroek
- De ontwerpers van Strauss en Co., het bedrijf dat spijkerbroeken maakt, bedenken een nieuw model, bestemd voor de Europese markt. Ze sturen het ontwerp en de werktekening naar de Filippijnen.
- In Kazachstan, India of Peru wordt katoen geoogst. Het wordt naar China vervoerd. Daar wordt het tot katoengaren gesponnen. Dat garen gaat naar de Filippijnen. Daar wordt het geverfd in indigokleuren met een kleurstof die gewonnen wordt uit een plant die oorspronkelijk uit India komt of met een chemische kleurstof.
- Dan gaat het garen naar Polen waar er rollen stof van worden geweven.
- De rollen stof gaan naar de Filippijnen. Ook gaan er binnenvoeringen en labels, knopen, ritsen en wat verder in kleding verwerkt wordt vanuit Frankrijk naar de Filippijnen. Daar worden de spijkerbroeken in elkaar genaaid.
- De broeken worden naar Griekenland verscheept en daar gebleekt met puimsteen.
- Ten slotte komen de spijkerbroeken in Nederland aan, klaar voor de verkoop.
Deze opeenvolgende stadia van productie en de bijbehorende bedrijven, van grondstoffenproducent tot en met de detailhandel, heet een bedrijfskolom.
Stap 4
Eindproduct
Er moet heel wat gebeuren voor een product op een winkelschap ligt. Van grondstof naar halffabricaat en tenslotte de verwerking tot eindproduct. In de tussentijd wordt er wat heen-en-weer-gesleept met onderdelen. In deze opdracht ga je de bedrijfskolom van chocolade tekenen.
Opdracht: bedrijfskolom chocolade
Klaar? Laat je bedrijfskolom beoordelen door jullie docent.
Begrippenlijst
Internationale arbeidsverdeling
Verdeling van het maken van producten over verschillende landen.
|
Internationale concurrentie(positie)
Het vermogen om beter en/of goedkoper te kunnen produceren dan de buitenlandse concurrenten. |
Protectionisme
Maatregelen die een land kan nemen om de bedrijven in dit land te beschermen tegen internationale concurrentie. |
Europese Unie
Een vereniging van Europese landen die er samen voor moeten zorgen dat alles binnen deze Unie eerlijk verloopt. |
Vrijhandel
Als twee of meer landen afspreken alle handelsbelemmeringen af te schaffen kunnen producten tussen deze landen ongehinderd geïmporteerd of geëxporteerd worden. |
Import
Het invoeren van goederen in een land.
|
Export
Het uitvoeren van goederen uit een land.
|
Globalisering/Mondialisering
Op economisch, cultureel en politiek gebied is de wereld door de ontwikkelingen, op onder andere het gebied van vervoer, de afgelopen jaren steeds kleiner geworden. |
Massaproductie
De productie van grote hoeveelheden standaardproducten (dezelfde producten). |
Multinational
De naam voor een bedrijf die zowel goederen als diensten in meerdere landen produceert en verkoopt. |
Afzetmarkt
Het gebied waarin de bedrijven en consumenten zijn gevestigd die een product willen kopen. |
Schaalvergroting
Het groeien van bedrijven om op die manier de productiekosten te verlagen en de opbrengsten te verhogen. |
Innovatie
Vernieuwing.
|
Global shift
Het verplaatsen van het economisch zwaartepunt (vooral productie) van de wereld van het gebied rondom de Atlantische Oceaan (de westerse wereld) naar het gebied rondom de Grote Oceaan (Azië). |
