In 1992 sloeg een container met o.a. badeendjes, onderweg van Hongkong naar de Verenigde Staten, overboord. Dit ongeluk met badeendjes heeft de kennis over zeestromen enorm geholpen.
Deze opdracht gaat over wetmatigheden en vaste patronen in het oceaanwater.
Na deze opdracht weten jullie ook waarom de Warme Golfstroom zo belangrijk is voor het weer en het klimaat in Nederland.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
Wat zijn zeestromen en hoe ingewikkeld is de route van het zeewater?
Deelvragen
Waarom spreken we van koude en van warme zeestromen en welke factoren bepalen of een zeestroom warm of koud wordt?
Waarom is het bij de ene stad aan de kust ‘s winters veel kouder dan bij een andere stad aan de kust op ongeveer dezelfde breedtegraad aan de andere kant van de oceaan?
Begrippen
Zeestromen
Koude zeestroom
Warme zeestroom
Golfstroom
Thermohaliene circulatie.
Wat ga je doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap 1
Je leest over hoe de kolonie badeendjes zich over de hele wereld verspreidde door de verschillende oceaanstromingen, die een ingewikkelder route volgen dan we ooit dachten. Bekijk de animatie en beantwoord vragen.
Stap 2
Je leert dat de boven- en onderstromen in oceanen niet alleen bepaald worden door druk, maar ook door temperatuur en zoutgehalte. De thermohaliene circulatie heeft wel wat weg van een 'transportband'. Dat en nog veel meer bekijk je in deze Stap.
Stap 3
Je vergelijkt Barcelona en New York, die op dezelfde breedtegraad liggen en je kijkt naar o.a. klimaat en weer.
Afronding
Samenvattend
Maak een begrippenlijst. Vergelijk je omschrijvingen met een klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
Maak samen een radiocommercial over het welzijn van oceanen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht staat een belasting van ongeveer 3 SLU.
Aan de slag
Stap 1 - Moby Duck
In 1992 sloeg een container met badeendjes, bevers, schildpadden en kikkers, onderweg van Hongkong naar de Verenigde Staten, overboord. Voor de kust van China verdwenen 28.800 gekleurde plastic speeltjes in de golven.
De kolonie badeendjes bleef drijven, verspreidde zich en spoelde op talloze kusten in de hele wereld aan. De plastic eendjes spraken veel mensen aan en ze kregen al snel bijnamen als 'Moby Duck' (naar Moby Dick uit het boek van Herman Melville) en de 'Friendly Floatees'.
Die vloot van plastic eendjes werd ook gevolgd door talloze oceanologen en droeg enorm bij aan ons begrip van oceaanstromingen.
Van de bijna 29.000 eendjes dreven er 10.000 richting het noorden van de Grote Oceaan, zo’n 19.000 dreven naar het zuiden. In de noordelijke route spoelden er eendjes aan op de kusten van Amerika, Canada, Rusland en Schotland. In de zuidelijke route spoelden er eendjes aan op de kusten van Hawaï, Zuid-Amerika en Australië.
In 2011, negentien jaar nadat ze in zee vielen, spoelden er nog enkele eendjes aan op Antarctica. En nog steeds spoelen er van tijd tot tijd badeendjes aan.
Niet alleen dankzij de vloot van eendjes, maar ook dankzij satellietbeelden van de NASA/ Goddard Space Flight Center weten we nu dat zeestromen een veel ingewikkelder route volgen dan we voor mogelijk hielden.
Onderstaande animatie ‘Perpetual Ocean’ van de NASA geeft een goed beeld:
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Het water in de oceanen is eeuwig in beweging. Dat kon je al zien aan de vloot met plastic eendjes en in de animatie ‘Perpetual Ocean’ van Stap 1. De voorbeelden laten niet zien dat de zeestromen verdeeld zijn in bovenstromen en onderstromen.
Het patroon van zeestromen wordt in grote lijnen gestuurd door de draaiing van de aarde, bepaalde windsystemen en de ligging van de continenten.
De wind sleept het water mee en dat veroorzaakt driftstromen. Als de wind veel water opstuwt langs de kust en de driftstromen veel water onttrekken, ontstaan er compensatiestromen. Kouder water uit diepere lagen welt langs de kusten omhoog.
Drukverschillen, die bijvoorbeeld ontstaan door verschil in watertemperatuur, veroorzaken een gradiëntstroom. Door de draaiing van de aarde krijgt een bestaande stroming een afwijking mee naar links (zuidelijk halfrond) of rechts (noordelijk halfrond) die bekend staat als het Corioliseffect.
De boven- en onderstromen worden beïnvloed door twee andere factoren: temperatuur en zoutgehalte.
Temperatuur
De zee wordt opgewarmd door de verhitting van de zon. De bovenste laag water (tot 100 meter diep) is veel warmer dan de diepere lagen. Door de uitzetting van de verwarmde bovenlaag wordt het water minder dicht. Hoe warmer het water hoe minder dicht en lichter. En hoe kouder het zeewater, hoe dichter en zwaarder het wordt. Koud en zwaar water zakt naar beneden.
Zoutgehalte
Ook het zoutgehalte heeft invloed op de dichtheid van het water. Hoe hoger het zoutgehalte, hoe groter de dichtheid en hoe hoger het gewicht van het water.
Dat zoutgehalte wordt beïnvloed door de mate van verdamping en de aanvoer van zoet water door neerslag en rivieren. Bij verdamping wordt het achterblijvende water zouter. En als er minder zoet water wordt aangevoerd, geldt hetzelfde. Water wordt ook zouter als een deel van dat water bevriest. IJs bevat minder zout en het overblijvende zeewater wordt zouter, zwaarder en zakt weg. Dat water wordt aangevuld vanuit het zuiden via de Warme Golfstroom.
Die effecten samen zorgen voor de thermohaliene circulatie; (thermo heeft betrekking op temperatuur, halien - zouthoudend - op het zoutgehalte).
De warme naar het noorden gerichte golfstroom heeft een koude naar het zuiden gerichte onderstroom. De bovenstroom kennen we beter als een warme zeestroom, de onderstroom wordt gevormd door afgekoeld en zouter (zwaarder) water.
De WarmeGolfstroom is een van de vele zeestromen en wellicht de bekendste. Dat ‘warm’ moet je niet al te letterlijk nemen, zo warm is het water voor de Noorse kust niet.
Een sterk versimpelde weergave van de thermohaliene circulatie vind je hieronder:
Omdat de thermohaliene circulatie wat weg heeft van een transportband noemt men de thermohaliene circulatie ook wel de ‘Transportband van de oceaan’, maar het is wel een heel trage band. Wetenschappers schatten dat een volledige circulatie enkele eeuwen duurt.
Deze video zet het nog eens op een rijtje.
Stap 3 - Barcelona en New York
Barcelona en New York hebben veel overeenkomsten.
Ze liggen beide aan een kust, vlak bij een zeestroom en liggen ongeveer op dezelfde breedtegraad, maar ze hebben een heel verschillend klimaat.
Leg dit uit in de volgende oefening.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Een organisatie, vergelijkbaar met de WNF-Rangerclub van het Wereld Natuur Fonds die zich inzet voor oceanologie, wil een jeugdclub in het leven roepen. Jullie doel is om een jeugdig publiek te interesseren voor het welzijn van de oceanen.
Jullie kiezen voor een radiocommercial waarbij jullie 'Moby Duck' / 'Friendly Floatees' als symbool gebruiken.
In jullie radiocommercial (van maximaal 2 minuten) gebruiken jullie enkele van de hier genoemde aardrijkskundige termen* die met oceanologie te maken hebben, want het moet niet alleen leuk zijn, maar de luisteraar moet er ook wat van leren.
* Zeestromen: koude en warme zeestroom, Warme Golfstroom, Thermohaliene circulatie, Transportband van de oceaan, De Plastic Soep in de oceaan (o.a. badeendjes).
Hoe maak je een radiocommercial? Hieronder enkele tips.
Ken je doelgroep
Wie moet jouw commercial horen? Hoe oud zijn ze, waar wonen ze en wat houdt hen bezig?
Je moet duidelijk in beeld hebben wie je wilt aanspreken met jouw spotje.
Start sterk
Kom direct to the point. Als je de aandacht van de luisteraars niet direct te pakken hebt, dan heb je de strijd al verloren. Start met een creatief en krachtig intro, dat wekt gelijk de interesse van de doelgroep. Gebruik geen lange zinnen.
Een eenvoudige en sterke call-to-action
Wat wil ik dat mijn doelgroep gaat doen na het horen van de commercial? Een website bezoeken? Zich aanmelden? Actie ondernemen?
De perfecte stem
Kies uit jullie groepje iemand met de beste 'radiostem': juiste toon, tempo, variatie en emotie van de stem.
Test je boodschap
Maak een paar opnames en test je spot om te ontdekken welke het beste werkt. Wees kritisch en zorg dat de boodschap die je wilt overbrengen, duidelijk is. Let echter wel op de vastgestelde zendtijd van twee minuten!
Beoordeling
In overleg met jullie docent presenteren jullie je commercial in de klas. Daarna is er tijd om de commercial gezamenlijk te beoordelen.
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren.
De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Meer oefenen?
Wil je met nog meer examenvragen oefenen?
Als je school deelneemt aan VO-content kun je verder oefenen door in te loggen op ExamenKracht (www.examenkracht.nl).
Terugkijken
Intro
Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
Heb je al eens gehoord over warme en koude stromen in de oceanen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
Kun je uitleggen waarom het in de ene stad aan de kust kouder is dan in de andere stad aan de kust, terwijl ze beide op dezelfde breedtegraad liggen?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
Had je voldoende tijd om de opdracht binnen deze uren te maken?
Inhoud
In de opdracht werd het patroon in zeestromen besproken.
Vond je het opvallend of wel verklaarbaar? Schrijf twee dingen op die je nog niet wist.
Samenvattend
Was het eenvoudig om de genoemde begrippen te omschrijven?
Had je klasgenoot vergelijkbare omschrijvingen?
Eindopdrachten
Heb je de toets gemaakt? Ben je tevreden met je score?
Was het leuk om een radiocommercial te maken?
Verliep de samenwerking met je klasgenoten goed?
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 4 & 5. In het domein "Aarde" wordt het thema ''Zeestromen" besproken. Dit onderdeel begint met een voorbeeld van een schip met badeendjes dat kapot ging, waardoor de badeendjes in de zee terechtkwamen. Vervolgens werden deze badeendjes overal ter wereld aangetroffen doordat ze werden verplaatst door zeestromen. Diepzeestromen ontstaan door verschillen in dichtheid, veroorzaakt door variaties in zoutgehalte en temperatuur. Aan het oppervlak wordt de grootste rol gespeeld door de wind bij het verplaatsen van het water, wat driftstromen veroorzaakt. Als de wind veel water langs de kust opstuwt en de driftstromen veel water wegtrekken, ontstaan compensatiestromen. Ook komt kouder water uit diepere lagen naar boven langs de kusten. Deze zeestromen hebben een belangrijke invloed op het klimaat en de transport van water en warmte over de oceanen.
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 4 & 5. In het domein "Aarde" wordt het thema ''Zeestromen" besproken. Dit onderdeel begint met een voorbeeld van een schip met badeendjes dat kapot ging, waardoor de badeendjes in de zee terechtkwamen. Vervolgens werden deze badeendjes overal ter wereld aangetroffen doordat ze werden verplaatst door zeestromen. Diepzeestromen ontstaan door verschillen in dichtheid, veroorzaakt door variaties in zoutgehalte en temperatuur. Aan het oppervlak wordt de grootste rol gespeeld door de wind bij het verplaatsen van het water, wat driftstromen veroorzaakt. Als de wind veel water langs de kust opstuwt en de driftstromen veel water wegtrekken, ontstaan compensatiestromen. Ook komt kouder water uit diepere lagen naar boven langs de kusten. Deze zeestromen hebben een belangrijke invloed op het klimaat en de transport van water en warmte over de oceanen.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Moby Duck
Barcelona en New York
Zeestromen
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Activiteiten
In 1992 sloeg een container met badeendjes, bevers, schildpadden en kikkers, onderweg van Hongkong naar de Verenigde Staten, overboord. Voor de kust van China verdwenen 28.800 gekleurde plastic speeltjes in de golven.
Een organisatie, vergelijkbaar met de WNF-Rangerclub van het Wereld Natuur Fonds die zich inzet voor oceanologie, wil een jeugdclub in het leven roepen. Jullie doel is om een jeugdig publiek te interesseren voor het welzijn van de oceanen.
Intro
