Les 2: Nederland voor de opstand
Leerdoelen
Leerdoelen les 2:
- Benoem welke gebieden of provincies behoorden tot de Nederlanden van de 16e eeuw?
- Beschrijf wie Karel V was en welke invloed hij had.
- Benoem 2 verschillen tussen een katholieke kerk en een protestantse kerk
- Beschrijf hoe het bestuur van de belangrijke steden in de 16e eeuw geregeld werd.
- Beschrijf wat de oorzaak en gevolg van de Reformatie.
- Beschrijf hoe de beeldenstorm verliep in Nederland.
Leerdoelen extra:
- Karel V wilde centralisatiepolitiek invoeren, beschrijf wat er met dit begrip wordt bedoeld.
- In de tekst lees je straks over een agrarische samenleving, beschrijf hoe een agrarische samenleving eruit ziet.
- Beschrijf wat hagepreken en aflaten zijn.
Stap 1
Vóór de opstand
In de 16e eeuw bestond Nederland nog niet. Wel waren er een aantal provincies in het tegenwoordige Nederland, Belgiė, Luxemburg en Noord-Frankrijk die samen de Nederlanden werden genoemd.
De overeenkomst tussen deze provincies was Karel V die landheer van al deze provincies was.
Karel V wilde de Nederlanden centraal besturen vanuit Brussel. Niet iedereen verwelkomde deze centralisatiepolitiek.
De belangrijkste steden werden bestuurd door rijke burgers.
Die rijke burgers wilden hun macht niet zomaar afstaan aan de ambtenaren in Brussel.
Tel daarbij op dat Karel V en later zijn opvolger Filips II vasthield aan het katholieke geloof terwijl veel inwoners in de Nederlanden zich juist aangetrokken voelden tot de het protestantse geloof. Al met al genoeg ingrediėnten voor een opstand.
Beantwoord onderstaande vragen:
1. Benoem welke gebieden of provincies behoorden tot de Nederlanden van de 16e eeuw?
2. Beschrijf wie Karel V was en welke invloed hij had.
Stap 2
Vragen bij het schooltv filmpje Karel de Grote
1. Hoe worden de kleine gebieden in Nederland genoemd?
2. Waar hadden de protestanten kritiek op en wat was vervolgens de reactie van Karel ?
3. Waarom raakte het geld op een gegeven moment op ?
4. Filips is de ........................... van Karel V
5. Hoe oud is Karel V geworden ?
Katholieke kerk
Protestante kerk
Stap 3
Vragen bij het klokhuis filmpje Beeldenstorm.
1. In welke taal werden de katholieke kerkdiensten gehouden?
2. Was er 500 jaar geleden al vrijheid van godsdienst?
3. Wie begon er met het protest tegen de katholieke kerk?
4. Wat gebeurden er vervolgens met de protestanten?
5. Waarom bestormden de protestanten de katholieke kerken ? Wat was het gevolg?
6. In Nederland ontstonden er veel schuilkerken, waarom was dit nodig?
Extra:
7. Wat zijn hagespreken?
8. Wat zijn aflaten ? En waarom hadden de protestanten hier veel kritiek op?
Stap 4
Opdrachten
Vraag 1: Bij welk tijdvak horen alle gebeurtenissen uit deze les ? Schrijf het juiste tijdvak op.
Vraag 2: De Beeldenstorm en de Tachtigjarige Oorlog draaien om vrijheid van het geloof, het katholicisme en protestantisme.
Zet de volgende gebeurtenissen, begrippen en namen in één van de twee kolommen.
Wie of wat hoort bij A: Koning Filips en de katholieke kerk en wat hoort bij B: de Nederlanden en de protestantse kerk?
| A: Koning Filips / katholieke kerk |
B: De Nederlanden / protestantse kerk |
| |
|
| |
|
De paus in Rome bepaalt
Gods woord in eigen taal
Maarten Luther
Hertog van Alva
Schuilkerken
Willem van Oranje
Vrijheid van geloof
Pracht & praal
Afaten en heiligenverering
De Republiek
Vernieling van kerken en kloosters
Beeldenstorm
Tijdlijn
De opstand - tijdbalk
1566: Hagenpreken en Beeldenstorm
Bijeenkomsten van protestanten werden ook wel hagenpreken genoemd.
Tijdens deze hagenpreken werden protestanten aangemoedigd om de heiligenbeelden uit de katholieke kerken te halen.
Vanaf 1566 worden op grote schaal katholieke kerkinterieurs verwoest.
Deze verwoestinig is bekend geworden onder de naam Beeldenstorm.
De Spaanse koning Filips II stuurde de hertog Alva met een groot leger naar de Nederlanden.
De Opstand was begonnen.
1579: Unie van Utrecht
In 1579 kozen de zuidelijke provincies de kant van Filips II.
De noordelijke provincies en de Vlaamse steden Antwerpen en Gent vormden samen de Unie van Utrecht. De noordelijke provincies besloten samen tegen Filips II op te trekken.
1584: Moord Willem van Oranje
Willem van Oranje was de leider van de Opstand tegen Filips II en wordt daarom wel de Vader des Vaderland genoemd. In 1584 wordt hij vermoord door de Fransman Balthasar Gerards.
Zijn zoon Maurits van Nassau zette de strijd tegen de Spanjaarden voort.
1588-1598: Republiek der Nederlanden
In de periode 1588 – 1598 wist prins Maurits, de zoon van Willem van Oranje, vele militaire successen te behalen op de Spanjaarden. Het grondgebied van de opstandelingen werd zo flink uitgebreid. Koning Filips II werd definitief afgezworen en de Nederlanden gingen voortaan verder als een Republiek.
1609-1621: Twaalfjarig bestand
In 1609 werd er een wapenstilstand tussen de opstandelingen en de Spanjaarden afgesproken.
De wapenstilstand duurde tot 1621 en is bekend geworden onder de Twaalfjarig Bestand.
1648: Einde opstand
In 1648 kwam er een einde aan de Opstand en werd er een definitief vrede gesloten tussen de Spanjaarden en de Republiek der Nederlanden.
Schooltv Karel de Grote
