Omdat het kan

Omdat het kan

Inleiding

Dit is een wiki met informatie over 2 aandoeningen:  reuma en Parkinson, op deze website kunt u per aandoeningen vinden:

Oorzaak van deze aandoening

Ziekteverloop van deze aandoening

Beperkingen door de aandoening

Redenen voor een hulpmiddel

 

 

 

Parkinson

 

Begripsbepaling

De naam Parkinson komt van de Britse arts James Parkinson de schrijver van ‘an essay on the shaking palsy’ waarin voor het eerst de ziekte van Parkinson wordt beschreven. Maar al in de 16e eeuw viel het Leonardo da Vinci op dat bij sommige mensen het lichaam abnormale bewegingen begonnen te vertonen, zonder vermoeid te raken. Pas twee eeuwen later gaat de Britse chirurg James Hunter verder in op dit vreemde fenomeen, maar James Parkinson is degene die het volledig uitzoekt, vastlegt en waar de ziekte uiteindelijk naar vernoemd wordt. Het begin is vaak moeilijk vast te zetten aangezien de klachten vaak wat vaag en onsamenhangend zijn. Je kan vermoeid zijn, spierpijn hebben of tintelingen in de armen en benen. De klachten die echt bij Parkinson horen komen pas later.

 

Epidemiologie/Etiologie

De ziekte van Parkinson kan voorkomen bij mannen en vrouwen vanaf het 35ste levensjaar en wordt de kans naarmate mensen ouder worden groter, aangezien de werking van de hersenen dan ook achteruit gaat. De factoren die kunnen bijdragen aan het krijgen van de ziekte van Parkinson zijn veelal onbekend. Bij ongeveer 10% van de mensen met de ziekte van Parkinson is het genetisch bepaald. Verder is het vrij onbekend wat de oorzaak is en wordt er gedacht aan meerdere factoren die samen verantwoordelijk zijn. Hierbij wordt bijvoorbeeld gedacht aan omgevingsfactoren als giftige stoffen.

 

Anatomie/Fysiologie/Pathologie

De ziekte van Parkinson is een ziekte van de hersenen. Specifieker gezegd een probleem in de substantia nigra (zwarte kern). Dit deel van de hersenen liggen in de hersenstam en zijn onder andere verantwoordelijk voor de aanmaak van dopamine. Dopamine is een neurotransmitter, dit is een stof die een rol speelt bij het doorgeven van signalen tussen hersencellen. Dopamine is verantwoordelijk voor je bewegingscontrole, speelt een rol bij het denkproces en het doelgericht handelen en het regelt motivaties en emoties. Bij de ziekte van Parkinson sterven de cellen die Dopamine aanmaken langzaam af waardoor de aanmaak van Dopamine steeds minder wordt en worden er dus minder boodschappen afgegeven om bijvoorbeeld te bewegen. De echte klachten die passen bij de ziekte van Parkinson komen pas tot uiting wanneer meer dan de helft van de cellen die Dopamine aanmaken afgestorven is. De ziekte is progressief, maar de symptomen kunnen worden bestreden met medicatie.

 

Symptomatologie

Die ziekte van Parkinson heeft een aantal kernsymptomen zoals tremoren (trillingen), bradykinesie (traagheid in bewegingen), rigiditeit (stijfheid) en houdingsinstabiliteit (voorovergebogen houding). Dit komt voort uit een verminderde werking van de spieren. Voordat men zulke klachten krijgt zijn er vaak al symptomen merkbaar die je nog niet per se aan Parkinson kan koppelen zoals obstipatie, verminderde reuk, depressie of slaapstoornissen. Wanneer mensen dan last krijgen van de kernsymptomen gebeurt dit vaak eerst aan één kant van het lichaam en volgt de andere kant wat later. De eerste aangedane kant blijft het ergst. Mensen met Parkinson worden vaak in twee groepen verdeeld. De mensen die veelal last hebben van tremoren of de mensen die veelal last hebben van bradykinesie en rigiditeit. Verdere symptomen kunnen zijn:

-     Hypokinesie (bewegingsarmoede): Hierbij komen bewegingen minder voor en komen ze ook trager op gang.

-     Ptyalisme (speekselvloed): Doordat mensen met Parkinson vaak een wat voorovergebogen houding hebben en de slikbeweging ook moeilijker op gang komt, kan het voorkomen dat er meer speeksel in de mond blijft zitten wat kan leiden tot kwijlen. Maar het komt ook voor dat mensen met Parkinson juist minder speeksel gaan produceren waardoor zij regelmatig een droge mond hebben.

‘Freezing’ of akinesie: Dan staat een Parkinson patiënt plotseling aan de grond genageld en kan hij/zij niks meer doen.

-     Spraakstoornissen: Als gevolg van de ziekte van Parkinson werken de spieren die nodig zijn tijdens het spreken niet meer zo goed en ontstaat er vaak een zwak, monotoon stemgeluid.

-     Amimie (maskergelaat): Dit heeft ook weer met de spieren te maken, deze keer die in het gezicht. De spieren in je gezicht die je gebruikt om te lachen of om boos te kijken verliezen hun functie waardoor er een uitdrukkingsloze blik ontstaat. Dit houdt echter niet in dat zij de emoties niet voelen.

-     Zalfgezicht (verhoogde talgafscheiding), maar ook overmatig of juist erg weinig zweten.

-     Misselijkheid of duizeligheid: Dit kan ontstaan bij het te snel omhoog komen vanuit liggen of zitten en wordt veroorzaakt door een plotselinge daling van de bloeddruk.

Uiteindelijk kunnen mensen een aan Parkinson verwante dementie ontwikkelen. Er is namelijk sprake van bepaalde eiwitten die meer in de hersenen van mensen met Parkinson voorkomen dan bij andere mensen. Dit zijn de Lewy lichaampjes. Deze kunnen het geheugen aantasten in de vorm van het zelfstandig ophalen van eerder verkregen informatie.

 

Onderzoek en Diagnostiek

De diagnose Parkinson is moeilijk te stellen omdat elke patiënt op een andere manier de symptomen vertoont. Ook lang niet elk persoon met Parkinson vertoont altijd dezelfde symptomen. Binnen het onderzoek vindt altijd een gesprek en wordt er lichamelijk onderzoek gedaan. De huisarts en de neuroloog zijn hierbij betrokken en de patiënt wordt vanaf het moment dat hij/zij bij de huisarts komt voor deze klachten goed geobserveerd. Hierbij kijken zij bijvoorbeeld naar de manier van bewegen tijdens het opstaan of lopen. Mensen met klachten moeten altijd aan vier criteria voldoen voordat zij de diagnose Parkinson krijgen. Dit zijn de volgende:

1.   Aanwezigheid van bradykinesie (traagheid van de bewegingen);

2.   Aanwezigheid van tremor en/of rigiditeit (beven en/of stijfheid van de spieren);

3.   Duur van de verschijnselen bestaan ten minste 1 jaar;

4.   Ontbreken van een andere oorzaak van de klachten, zoals een beroerte of medicijnen).

Dit zijn dingen waar een huisarts al naar kijkt. Vervolgens wordt er ook nog lichamelijk onderzoek uitgevoerd. Hierbij wordt gekeken naar het ‘tandradfenomeen’. Hiermee controleert een arts de rigiditeit door de elleboog en pols passief te laten bewegen, wanneer dit met schokken en weerstand gaat is het onderzoek positief en is er dus sprake van rigiditeit. De arts onderzoekt ook op bradykinesie door de patiënt een aantal snelle, repeterende bewegingen te laten uitvoeren. Ook worden er een aantal reflexen gecontroleerd in o.a. de armen en benen met de reflexhamer. Maar er wordt ook getest hoe het glabellareflex werkt. Dit doet de arts door met zijn wijsvinger tussen de wenkbrauwen te tikken. Hierdoor ontstaat de reflex van het knipperen, mensen zonder Parkinson raken hieraan gewend en stoppen na een tijdje met knipperen terwijl mensen met Parkinson deze reflex constant blijven geven. Er zijn helaas nog geen onderzoeken die specifiek kunnen aantonen dat men Parkinson heeft, dus niet via een bloedonderzoek of door een scan.  

 

Therapie

Parkinson is een progressieve ziekte, dat wil zeggen dat hij niet te genezen is. Het enige wat er gedaan kan worden is het verminderen of wegnemen van klachten. Dit gebeurt door middel van medicijnen, wanneer mensen hiermee beginnen hangt van henzelf af. De medicijnen zijn ervoor bedoeld om de kwaliteit van het leven te verbeteren. Voor ieder mens is er een ander moment waarop zij denken: ‘dit kan zo niet langer’. Dan kan er besloten worden om medicijnen te gaan nemen. Deze worden onderverdeeld in zeven groepen:

-     Levodopa: Deze middelen worden in de hersenen omgezet in Dopamine om zo het tekort wat aan te vullen om vooral de aan beweging gerelateerde klachten te verminderen. Het effect dat dit middel heeft wordt met de tijd dat het gebruikt wordt steeds minder, dus dan moet de dosis aangepast worden, het maximum hiervoor is niet vastgelegd, dit verschilt namelijk per persoon, vanwege de bijwerkingen. Bekende voorbeelden zijn Madopar of Sinemet.  

-     Dopamine-agonisten: Dit middel doet de werking van Dopamine na waardoor dus ook klachten met betrekking tot beweging afgenomen worden. Deze middelen hebben minder bijwerkingen en kunnen ook in combinatie met Levodopa gebruikt worden. Doordat Dopamine-agonisten een soortgelijke werking hebben kan de dosering van de Levodopa lager blijven, waardoor dit minder bijwerkingen veroorzaakt en de Levodopa kan zo langer gebruikt worden. Parlodel is zo’n middel.

-     COMT-remmers (catechol-O-methyltranserase): Dit is een middel die de afbraak van de Levodopa in het bloed afremt waardoor de Levodopa dus langer zijn werk kan doen. Je hebt bijvoorbeeld het medicijn Comptan.

-     MAO-B remmers (monoamine-oxidase): Hiermee zorg je ervoor dat de afbraak van Dopamine afgeremd wordt. Zo wordt de werking van Levodopa dus ook weer versterkt. Het heeft echter wel veel bijwerkingen zoals slapeloosheid of een lage bloeddruk.

-     Amantadine: Dit middel versterkt de werking van Dopamine een beetje, maar heeft veel bijwerkingen, zoals misselijkheid maar ook vaak hallucinaties en wanen.

-     Anticholinergica: De stof Acetylcholine heeft in combinatie met Dopamine een positief effect op de beweging. Met dit middel wordt de activiteit van Acetylcholine afgeremd om deze twee stofjes weer met elkaar in evenwicht te brengen. Dit kan een positief effect hebben op de beweging. Ook kan dit middel een erg positief effect hebben op de tremoren, maar hebben ook weer redelijk wat bijwerkingen slechter zien of moeite krijgen met nadenken.

-     Medicijnen die ook bij andere ziektes worden gebruikt:

o   Tegen depressie: Mensen met Parkinson kunnen een depressie krijgen die behandeld kan worden met antidepressiva. Wel moet de arts kijken of dit gecombineerd kan worden met de medicatie voor de Parkinson. Het is bijvoorbeeld erg gevaarlijk om antidepressiva te combineren met MAO-B remmers.

o   Bètablokkers: Deze middelen kunnen goed helpen om de tremoren  in vooral de handen te verminderen.

o   Antipsychotica: Als gevolg van de ziekte, bijwerkingen van de medicatie of door andere lichamelijke klachten kunnen Parkinson patiënten een psychose krijgen die te behandelen is met Antipsychotica. Het enige middel dat effectief is, is Clozapine.

o   Middelen tegen dementie: Parkinson patiënten kunnen dement worden en kunnen medicatie hier Rivastigmine voor krijgen. Hierdoor kan het geheugenverlies minder ernstig worden Dit middel kan ook de stof Acetylcholine afbreken wat weer gunstig kan zijn in combinatie met de Levodopa.

 

Als orale medicatie niet voldoende meer werkt kan er ter aanvulling apomorfine gegeven worden door een injectiepen of een pomp onder de huid. Apomorfine heeft niet dezelfde werking als morfine, maar is een Dopamine-agonist.

 

Wanneer medicatie geen effect meer hebben kan er gekeken worden of u in aanmerking komt voor duodopatherapie. Hierbij wordt de Levodopa in vloeibare vorm toegediend. Dit gebeurt via een sonde die via de buikwand, door de maag in de dunne darm wordt gedaan, dit gebeurt door middel van een kleine operatie. De duodopapomp wordt in het ziekenhuis op de juiste dosering ingesteld en de overige Parkinson medicatie mag niet meer ingenomen worden.

 

Wanneer men erg veel last heeft van bewegingsstoornissen en  de medicijnen echt niet werken of als de bijwerkingen zo groot zijn dat daar ook niet mee te leven valt kan er gekeken worden of er een operatie mogelijk is. Deze operatie wordt een stereotaxie genoemd. Dit is een hersenoperatie waarbij het doel is om klachten te verminderen of weg te nemen, dit geneest de ziekte niet. Er zijn dan twee soorten operaties waar men uit kan kiezen:

-     Letseloperatie: Deze operatie wordt uitgevoerd als de klachten zich aan één zijde van het lichaam voordoen. Hierbij wordt een stukje hersenweefsel uitgeschakeld waar bijvoorbeeld de tremoren of de rigiditeit vandaan komt. Dit gebeurt door middel van een elektrode die op dat deel van de hersenen geplaatst wordt en deze dan te verhitten totdat dat stukje hersenweefsel uitgeschakeld is.

-     Stimulatieoperatie: Deze operatie kan uitgevoerd worden als de klachten zich aan één zijde van het lichaam voordoen, maar ook als de klachten aan beide kanten voorkomen. Dan wordt er een stimulatie elektrode geplaatst op het hersenweefsel dat de klachten veroorzaakt. Een paar dagen later wordt er onder het sleutelbeen een stimulator geplaatst dat onderhuids aan de elektrode verbonden wordt. Deze stimulator stuurt een zwak stroomstootje naar de elektrode om zo de bewegingsklachten uit te schakelen.

 

De behandeling kan verder aangevuld worden met bijvoorbeeld fysiotherapie om de bewegingen soepel te houden. Logopedie, om te proberen om de spraak te verbeteren en ergotherapie om de houding te verbeteren. Verder zijn de Parkinson verpleegkundige en de neuroloog bij de behandeling betrokken.

 

Afbeeldingsresultaat voor parkinson

 

Prognose en beloop

Wanneer de diagnose gesteld is en het zeker is dat het inderdaad om de ziekte van Parkinson gaat, kan dat tot angstige, sombere toekomstverwachtingen leiden. Het idee om helemaal van anderen afhankelijk te moeten worden, is voor de meeste mensen uiterst belastend. Maar waarom meteen het ergste denken als dat niet nodig is?

Natuurlijk zijn er mensen met de ziekte van Parkinson die daardoor ernstig gehandicapt zijn en bij zeer veel dingen geholpen moeten worden. Maar heel veel méér mensen met de ziekte van Parkinson leiden, dankzij de medicijnen, een normaal leven.

 

De ziekte van Parkinson verloopt over jaren geleidelijk en progressief. Maar het tempo waarin de klachten verergeren kan van patiënt tot patiënt verschillen. In de regel verloopt de verergering van de klachten vrij traag. Er kan zelfs ogenschijnlijk lange tijd een soort stilstand zijn, waarbij de klachten niet merkbaar verergeren. Het is mogelijk dat de verschijnselen meer dan een jaar min of meer dezelfde blijven en niet merkbaar in ernst toenemen.

Maar ook kunnen er perioden van dagen tot weken van toegenomen traagheid voorkomen. Voor zo’n tijdelijke verslechtering is niet altijd een oorzaak te vinden. Dergelijke spontane schommelingen zijn een normaal verschijnsel bij de ziekte van Parkinson.

 

Het hangt er ook van af hoe iemands algehele gezondheidstoestand is en op welke leeftijd zich de eerste ziekteverschijnselen voordoen. In het algemeen geldt dat het beloop van de ziekte bij ouderen wat sneller is dan bij mensen van jongere leeftijd. Wanneer iemand op de leeftijd van 70 jaar merkt dat een arm wat moeilijker beweegt en wat stijver wordt en dat de hand wat gaat beven, zal het meestal minstens een jaar of vijf tot acht duren voordat er echt sprake zal zijn van een duidelijke beperking in het functioneren van die arm. De algehele levensverwachting is, wanneer er tenminste geen andere ziekten bestaan, nauwelijks kleiner dan van andere leeftijdgenoten. En wanneer men tegelijk nog andere aandoeningen heeft, zoals cara, hartklachten of een versleten heup of knie, zullen die andere ziekten meestal eerder problemen gaan geven dan Parkinson.

Ook wanneer er sprake is van een vroegtijdig optreden van de ziekte van Parkinson (vanaf 40 jaar), is er niet automatisch kans op volledige invaliditeit. Dan zal het verloop bovendien meestal trager zijn dan bij ontstaan op latere leeftijd en zal men waarschijnlijk nog vele jaren lang een vrijwel normaal leven kunnen leiden. In het algemeen zijn de toekomstverwachtingen voor behandeling van Parkinson gunstig te noemen.

 

Complicaties

Er zijn veel complicaties bekent bij de ziekte van Parkinson. Als je naar de symptomen van Parkinson kijkt, zijn daar ook een aantal uiteindelijke complicaties uit te halen. Een veelvoorkomende complicatie is het trillen van de armen en benen, maar ook stijfheid en trage bewegen horen daarbij.

 

Een andere complicatie voor de ziekte van Parkinson zijn slaapproblemen. Mensen die lijden aan Parkinson hebben vaak moeite met in slaap vallen en worden daarnaast makkelijk wakker in de nacht, waardoor ze juist overdag weer last krijgen van slaperigheidaanvallen.

 

Ook hebben mensen met deze ziekte vaak moeite met slikken. Dit komt doordat de spieren in de keel niet goed meer kunnen functioneren. Dit kan zich in een latere fase van de ziekte ook nog sterker ontwikkelen, waardoor mensen ook moeite krijgen om te eten. Net als de mindere werking van de spieren in de keel, werken de andere spieren van het spijsverteringstelsel ook niet meer naar behoren. Daardoor kan Parkinson ook constipatie veroorzaken. Bij constipatie heb je moeite met de stoelgang. Het blijft te lang in de darmen zitten, waardoor het hard en droog wordt.

 

Een ander probleem wat zich voor kan doen zijn urineproblemen. Door de mindere werking van spieren kan Parkinson incontinentie als gevolg hebben of moeite met plassen. Nog probleem wat zich voor kan doen bij de ziekte van Parkinson is een daling van het libido. Dit heeft niet alleen een fysiologische oorzaak, maar dit is ook grotendeels psychologisch.

 

Doordat Parkinson de hersenen beïnvloed is de kans op een depressie aanwezig. De ziekte beïnvloed namelijk de chemicaliën in je hersenen en daardoor kan een depressief gevoel ontstaan. Naast deze depressie is er nog een complicatie die kan optreden: hypotensie. Dit gebeurd vaak wanneer iemand van uit een zittende of liggende positie opstaat. Een hypotensie is een daling van de bloeddruk, waardoor een duizelig gevoel kan ontstaan.

 

Er zijn nog veel andere complicaties waar iemand met de ziekte van Parkinson mee te maken kan krijgen. Doordat de ziekte in de hersenen zit, kan het je hele lichaam beïnvloeden. Mensen met Parkinson hebben ook een hogere kans om een aandoeningen als ontstekingen of hart- en vaatziektes te ontwikkelen. Ze zijn daar gevoeliger voor. Het is ook een feit dat veel mensen die lijden aan de ziekte van Parkinson uiteindelijk overlijden aan deze ernstigere complicaties. Om deze redenen is het zeer belangrijk voor iemand met Parkinson om zo gezond als mogelijk te leven, zodat de complicaties hopelijk zo lang mogelijk kunnen worden uitgesteld.

 

Afbeeldingsresultaat voor parkinson hulpmiddelen \

speciaal bestek zodat de mensen langer zelfstandig kunnen eten. dit is zwaarder en makkelijker om te bewegen voor de mensen met parkinson.

Afbeeldingsresultaat voor parkinson hulpmiddelen

 

Een rollator voorzien van auditieve en visuele prikkels om “freezing” bij parkinson patiënten tegen te gaan.

Locatorfinder voor het terugvinden van 3 voorwerpen

 

Locatorfinder met piepsignalen voor het terugvinden van locaties of 3 verschillende voorwerpen. Bijvoorbeeld sleutels, brillen, tas, portemonnee of afstandbediening. Door middel van een pieptoon uit het kastje aan elk voorwerp.

een nieuw hulpmiddel voor het aantrekken van steunkousen waarbij de zorgvrager kan blijven zitten en de sok om de onderkant doet en dan bovenaan de sok door middel van een heffende beweging groter maakt en hem over zijn of haar voet/ been kan doen. 

 

http://www.btsg.nl/infobulletin/parkinson-dopamine.html

http://www.dokterdokter.nl/gezond-leven/psyche/de-invloed-van-dopamine-op-je-gezondheid/

http://www.yopperkids.nl/de-ziekte-van-parkinson.html

http://www.parkinsonnet.nl/parkinson

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/ziekten/12883-aandoeningen-symptomen-van-de-ziekte-van-parkinson.html

http://www.spreekuurthuis.nl/themas/parkinson/informatie/de_verschijnselen/speekselvloed

http://www.alzheimer-nederland.nl/informatie/wat-is-dementie/vormen-van-dementie/parkinson.aspx

http://www.umcg.nl/NL/ZORG/VOLWASSENEN/ZOB2/PARKINSON/BEHANDELINGEN/Pages/default.aspx

http://www.parkinson-vereniging.nl/parkinson/medicijnlijst

Reuma

 

 

 

Reuma is een verzamelnaam voor meer dan 100 verschillende aandoeningen aan het bewegingsapparaat, die niet door een ongeval zijn ontstaan.

 

 

De meeste vormen van reuma veroorzaken pijn en stijfheid in gewrichten of spieren. Daardoor kunt u zich minder goed bewegen, wat beperkingen kan geven in het dagelijks leven. Ook kunt u moe of lusteloos worden van reuma. Klachten kunnen in de loop van de dag erger of juist minder erg worden.

 

De meeste reumatische aandoeningen zijn chronisch. U kunt er dus niet van genezen. Zonder behandeling worden de klachten vaak erger. Met een goede behandeling kunnen uw klachten verminderen en kan de aandoening tot rust komen. Wel zullen goede en slechte periodes elkaar blijven afwisselen.

 

Het is niet bekend waardoor mensen reuma krijgen. Omgevingsfactoren zoals roken en overgewicht spelen waarschijnlijk een rol. Het lijkt er ook op dat reuma erfelijk is: mensen bij wie reuma in de familie voorkomt hebben meer kans om door de ziekte getroffen te worden. Heeft u eenmaal een bepaalde vorm van reuma, dan is de kans echter niet groter dat u ook een andere vorm van reuma krijgt.

 

Reuma is een verzamelnaam voor meer dan 100 verschillende aandoeningen aan het bewegingsapparaat, die niet door een ongeval zijn ontstaan.

De meeste vormen van reuma veroorzaken pijn en stijfheid in gewrichten of spieren. Daardoor kunt u zich minder goed bewegen, wat beperkingen kan geven in het dagelijks leven. Ook kunt u moe of lusteloos worden van reuma. Klachten kunnen in de loop van de dag erger of juist minder erg worden.

De meeste reumatische aandoeningen zijn chronisch. U kunt er dus niet van genezen. Zonder behandeling worden de klachten vaak erger. Met een goede behandeling kunnen uw klachten verminderen en kan de aandoening tot rust komen. Wel zullen goede en slechte periodes elkaar blijven afwisselen

  • Het arrangement Omdat het kan is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Ramon Roerdink
    Laatst gewijzigd
    2017-07-04 16:11:57
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van