Dolle mina. Een feministische groep
en beweging (1969)
Dit laatste thema literatuurgeschiedenis is onderverdeeld in drie perioden: de jaren 70, de jaren 80 en 90 en het nieuwe millennium.
De jaren 70 kenmerken zich door realisme en de opkomst van het feminisme in de literatuur.
In de jaren 80 en 90 is er de doorbraak van de Generatie Nix. In die periode ontstaat ook de zogenaamde migrantenliteratuur. Deze literatuur speelt ook in het nieuwe millennium een belangrijke rol.
De literatuur heeft het moeilijker. Er moet meer en meer geconcurreerd worden met massamedia als televisie en internet. Daar staat tegenover de bloei van literaire festivals: literatuur wordt een evenement, onderdeel van een avondvullend programma met vermaak en persoonlijk contact met de schrijvers.
Wat kan ik straks?
Leerdoelen
Aan het eind van deze opdracht kun je:
een kenmerk noemen van de periodes jaren 70, 80 en 90 en het nieuwe millennium.
minimaal drie schrijvers noemen die een boek hebben geschreven in de jaren 70.
omschrijven wat wordt bedoeld met de Generatie Nix en minimaal één schrijver noemen uit die periode.
een Vlaamse schrijver noemen die veel gelezen wordt in Nederland in de jaren 90.
een talentvolle jonge schrijver en dichter noemen uit het nieuwe millennium.
Wat ga ik doen?
De opdracht 'Literatuurgeschiedenis 1970 - heden' bestaat uit de volgende onderdelen:
Onderdeel
Tijd in SLU
Inleiding
0,5
De jaren zeventig
1,5
De jaren tachtig en negentig
- Generatie nix - Vlaamse schrijvers
2,5
Het nieuwe millennium
2
Afsluiting
2
Totaal
8 à 9
De tijd is een inschatting.
De jaren 70
Maarten Biesheuvel
In deze periode is er niet echt een overheersende stroming aan te wijzen. We zien schrijvers die de dagelijkse werkelijkheid, soms met fantastische elementen, in hun werk weergeven (realisme), maar andere schrijven op een romantische manier over hun jeugd.
Belangrijk is in deze jaren het tijdschrift ‘De Revisor’ , opgericht in 1974. Voor redacteuren en schrijvers van dit blad zijn stijl en kwaliteit belangrijker dan boodschap en vorm.
Schrijvers die zich verwant voelen aan de literatuuropvattingen van ‘De Revisor’ zijn: A.F.Th. van der Heijden en Leon de Winter.
Nieuw is het feminisme in de literatuur. Veel vrouwen schrijven over onderdrukking en bevrijding van de vrouw. Enkele bekende namen: Renate Dorrestein, Anja Meulenbelt en Marion Bloem.
In deze jaren is een groot aantal schrijvers actief dat al eerder was doorgebroken.
Een aantal van schrijft dan nog steeds veel over de Tweede Wereldoorlog (denk aan Harry Mulisch, Willem Frederik Hermans en Jan Wolkers), maar andere schrijvers zoals Van der Heyden schetsen een beeld van het naoorlogse Nederland.
Andere schrijvers die in deze periode schrijven bekend zijn geworden zijn:
In de jaren tachtig zijn er nogal wat debutanten in de Nederlandse literatuur. Zo debuteerden Ronald Giphart, Arnon Grunberg en Joost Zwagerman in deze periode.
Deze schrijvers worden vanwege hun thematiek wel tot de Generatie Nix gerekend. Ze schrijven veel over onderwerpen als popmuziek en seks.
Opvallend is het grote aantal Vlaamse schrijvers dat in Nederland gelezen wordt. Denk bijvoorbeeld aan Herman Brusselmans, Dimitri Verhulst, Tom Lanoye en Griet op de Beeck.
In het nieuwe millennium zijn nog steeds veel schrijvers actief die ook de voorgaande decennia publiceerden, maar daarnaast zijn er veel debuten van talentvolle jonge schrijvers en dichters.
Jonge schrijvers in de 21e eeuw
foto: Filip Naudts
Franca Treur
In het debuut van Franca Treur (1979) Dorsvloer vol confetti (2010) beschrijft Franca een meisje dat opgroeit in een strenggelovig gereformeerd gezin in Zeeland. Het boek was een enorm succes en inmiddels is het boek ook verfilmd. In haar tweede boek De woongroep (2013) probeert de hoofdpersoon de zin van het leven te ontdekken in een idealistische woongroep in Amsterdam.
“Een wit dwarrelend gordijn onttrok de familie voor enkele seconden aan ieders gezicht. Een vitrage van uitgesneden klinkers en medeklinkers ontrolde zich in alle mogelijke nieuwe combinaties, om vervolgens weer in een heel nieuwe volgorde neer te komen op een roze jurk, een roze hoed, kruinen met stekels, revers van niet al te dure pakken, tussen kraagjes en op verontwaardigde gezichtsplooien, op de betonnen vloer, waar met steeds grotere tussenpozen weer nieuwe letters aan werden toegevoegd, tot een taal waarin slechts het mogelijke besloten lag en niets voor altijd en immer was vastgelegd”.
Franca Treur
Niña Weijers (1987) debuteert in 2014 met De consequenties. 'De consequenties' is een roman over de wereld van de kunst. Hoofdpersoon is Minnie Panis een kunstenares die houdt van fotografie en vooral geïnteresseerd is in afval.
Maartje Wortel (1982) publiceerde in 2009 haar eerste roman Half Mens. De roman gaat over twee 'halve' mensen die bij toeval met elkaar in contact komen.
In 2014 verscheen bij de Bezige Bij haar tweede roman IJstijd.
Jamal Quariachi (1978) debuteerde in 2010 met de roman De vernietiging van Prosper Morèl en zijn tweede roman Vertedering verscheen in 2013.
De roman gaat over een postkamermedewerker die het geloof in de liefde heeft verloren. Maar als hij bij hem in de buurt een mand jonge katjes vindt, raakt hij vertederd. Niet lang daarna wordt hij verliefd en durft hij weer te dromen van een boeiend leven.
In 2015 verscheen Een honger over de wereld van de ontwikkelingshulp en Making Of, over een independent filmmaker.
Jelle Brandt Corstius
Jelle Brandt Corstius (1978), zoon van de schrijver Hugo Brandt Corstius, is correspondent, publicist en programmamaker.
Hij schrijft veel reisverhalen en dan met name over Rusland. In 2016 verscheen van hem het boek As in de tas over zijn fietstocht naar de Middellandse Zee met in de tas van zijn fiets de as van zijn vader. In dit boek vertelt hij over de bijzondere band die hij met zijn vader had.
Nieuw talent poëzie
Jonge dichters in de 21e eeuw
Foto :Bianca Sistermans
Maarten van der Graaff
Maarten van der Graaff (1987) debuteerde in 2013 met de bundel Vluchtautogedichten.
In 2014 krijgt hij voor deze bundel de C. Buddingh’-prijs. Dood werk, zijn tweede bundel, is in het voorjaar van 2015 verschenen.
Hij publiceerde poëzie en proza in verschillende tijdschriften en is veel op de podia te vinden.
vanmorgen viel ik voorover
in het moeras van de ochtend
toen ik mijn ogen opende
was alles hetzelfde
daar lag ik met mijn
zelfreanimerend vermogen
zoals al het gruwelijke
had dit iets belachelijks
Maarten van der Graaff
Lieke Marsman
Lieke Marsman (1990) ontving voor haar debuutbundel Wat ik mijzelf graag voorhoud (2010) verschillende literaire prijzen.
In 2017 debuteerde ze met Het tegenovergestelde van een mens als prozaschrijver. In deze roman spelen haar ideeën over klimaatverandering en identiteit een grote rol. Tevens verscheen dat jaar Man met hoed. Hierin zijn haar eerste twee bundels bijeengebracht. De bundels worden bovendien aangevuld met vroeg en minder vroeg werk en met enkele vertalingen.
Het gedicht ‘Oerknal’ werd voor de Liegend Konijn Debuutprijs vertaald in alle talen die in de Europese Unie een officiële status hebben.
Ellen Deckwitz (1982) is een van de meest opvallende jonge dichters uit het nieuwe millennium. Ze treedt op op festivals als 'Lowlands' en de 'Nacht van de Poëzie' en is ook regelmatig te zien in programma’s als 'De Wereld Draait Door'.
In 2016 schreef Ellen Olijven moet je leren lezen, een cursus leren genieten van poëzie.
Als je het aan de eik zou vragen, bloeide ze
het liefst aan de rand van een dodenakker.
Vooral lichamen van zondige kinderen
scheiden een stof af waardoor eiken harder
groeien en vandaag ben ik twaalf.
Ik zit met mijn broertje onder de grote eik, het is zo warm
dat de boom op ons kwijlt. Ik leer en lees
de braille van de bast. Hongerig en korstdroog,
bonkend onder mijn blinde vingers. Het sap plakt,
we vegen handen af aan mijn dunne kleed. Takken
kraken. Likkebaardende bladeren.
Uit: 'De steen vreest mij' (2012)
Foto: Dirk Annemans
Maud Vanhauwaert
De Vlaamse dichteres Maud Vanhauwaert is tevens performer. Met de voorstelling 'Het is de moeite' gaat ze langs culturele centra in Vlaanderen.
Zij zoekt naar speelse, theatrale vormen om poëzie aan een breder publiek te tonen.
Voor haar tot nu toe verschenen bundels Ik ben mogelijk (2011) en Wij zijn evenwijdig (2014) ontving zij al verschillende prijzen.
Lees het titelgedicht van 'Wij zijn evenwijdig'.
Foto : Tineke de Lange
Delphine Lecompte
Delphine Lecompte (1978) is pas later gedichten in het Nederlands gaan schrijven. Ze kreeg voor haar debuutbundel De dieren in mij de C. Buddingh'-prijs 2010.
In haar gedichten schrijft ze vaak zwaarmoedig, maar ook met de nodige ironie over haar grote frustraties. Onderwerpen waar ze veel overschrijft zijn haar (veel oudere) vriend, ouders en jeugd.
Ester Naomi Perquin
Ester Naomi Perquin (1980) werkte jarenlang als gevangenisbewaarder om haar studie bij de schrijversvakschool te kunnen betalen. Haar werk in de gevangenis leidde tot de publicatie van haar bundel Celinspecties (2012).
Voor de publicatie van die bundel verschenen van haar al de bundels Servetten halfstok (2007) en Namens de ander (2009).
Sinds 2015 presenteert ze op vrijdagavond het programma ‘Nooit meer slapen ‘ op Radio I en in 2017 en 2018 was zij Dichter des Vaderlands.
Afsluiting
Schrijvers
In deze opdracht worden de volgende schrijvers besproken.
Je docent verdeelt de klas in groepen van ongeveer 4 leerlingen.
Overleg met elkaar en zoek een gedicht dat je zou willen verfilmen.
Je kunt je docent om suggesties vragen.
Bekijk de volgende video's om inspiratie op te doen.
het gebruik van het gedicht en beelden waarmee het verhaal wordt uitgelegd (je kan het gedicht voorlezen, zingen of presenteren en voorzien van achtergrondbeelden of het alleen met tekst en beelden weergeven)
de muziek (op de achtergrond)
de montage (vaak veel en korte shots)
versvormen: maak duidelijk wat de kenmerken van het gedicht/vers zijn (zie Versvormen)
Maak een kort en krachtig filmpje (hooguit 2 minuten).
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Lees de leerdoelen nog eens door.
Kun je van minimaal twee schrijvers boeken of publicaties noemen en aangeven over welke onderwerpen zij schreven?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht stond een studiebelasting van 8 à 9 SLU.
Had je voldoende tijd? Heb je alle informatie over de schrijvers bestudeerd?
Inhoud
Voor het examen Nederlands moet je verslag doen van je leeservaringen met acht door jezelf geselecteerde literaire werken.
Ben je een schrijver tegengekomen waarvan je iets wilt gaan lezen voor je lijst? Waarom wel of waarom niet?
Eindopdrachten
Heb je de quiz gedaan of heb je gekozen voor de verfilming van een gedicht?
Heb je bij de verfilming goed samengewerkt met klasgenoten?
Hadden jullie een goed resultaat?
Het arrangement Literatuur: 1970-heden h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
De module Literatuur 1970-heden havo is ontwikkeld door Fred Marsman (CambiumNed) en medewerkers van StudioVO.
Fair Use
In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use.
Meer informatie: Fair use
Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content .
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
De opdracht 'Literatuurgeschiedenis 1970 - heden' bestaat uit de volgende onderdelen:
Kan ik wat ik moet kunnen?
