Na de Eerste Wereldoorlog waren de politieke spanningen tussen vele landen niet voorbij.
Door het verdrag van Versailles voelde Duitsland zich vernederd vanwege de zware strafmaatregelen en de herstelbetalingen die het land moest doen.
De Duitse economie stond er in de eerste jaren na de oorlog zeer slecht voor.
In de periode 1923 -1929 ging het dankzij Amerikaanse leningen beter met de economie. De verhoudingen tussen voormalige vijanden in Europa werden beter.
Na het ineenzakken van de New Yorkse beurs op 24 oktober 1929 raakte de Duitse economie in een neerwaartse spiraal. Daardoor kwamen oude frustraties weer boven.
Opkomst Hitler
Adolf Hitler maakte van de onvrede dankbaar gebruik. In 1933 lukte het hem om de macht grijpen. In hetzelfde jaar stapte Duitsland uit de Volkenbond. Hitler was uit op eerherstel. Hij maakte van Duitsland in enkele jaren tijd een militaire grootmacht.
Probleemstelling
Had de oorlog voorkomen kunnen worden?
Vanaf 1933 ging Duitsland zijn eigen weg en stevende af op een nieuwe oorlog.
De andere Europese landen probeerden juist uit alle macht de vrede te bewaren.
Toch konden landen als Groot-Brittannië en Frankrijk een nieuwe oorlog niet voorkomen. Toegeven aan Hitler had juist een averechts effect.
Na de oorlog is er veel nagedacht of er in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog momenten zijn geweest waarop de oorlog voorkomen had kunnen worden.
Eindproduct
Je schrijft een hoofdstuk voor een leerboek geschiedenis. Het hoofdstuk gaat over een zelfbedachte conferentie die de Tweede Wereldoorlog voorkwam.
Bedenk een conferentie die de Tweede Wereldoorlog had kunnen voorkomen.
Denk aan de plaats, de deelnemende landen en personen, in welk jaar de conferentie plaats had moeten plaatsvinden, gemaakte afspraken, enz.
Schrijf over de denkbeeldige conferentie een hoofdstuk zoals die in een geschiedenisboek had kunnen staan met foto’s, kaarten en tekst.
Hoofdvraag en deelvragen
Hoofdvraag en deelvragen
Hoofdvraag:
Was de Tweede Wereldoorlog te voorkomen geweest?
Deelvragen:
Wat zijn de oorzaken van de Tweede Wereldoorlog?
Waarom hield Adolf Hitler zich na de conferentie van München niet aan gemaakte afspraken?
Was de Tweede Wereldoorlog ook uitgebroken als Adolf Hitler niet had geleefd?
Waren de politieke leiders van Frankrijk en Groot Brittannië naïef in hun beeld van Hitler?
Welke politieke, economische en sociale factoren hadden invloed op het uitbreken van de oorlog?
Wat ga je leren?
Domein A: Historisch besef
A6 Verklaringen en oorzaken
Je kunt in het kader van een historische vraagstelling verklaringen geven voor historische gebeurtenissen, verschijnselen en ontwikkelingen.
Je kunt onderscheid maken tussen verschillende soorten oorzaken.
Domein B: Oriëntatiekennis
Je kunt bij een kenmerkend aspect van een tijdvak een passend voorbeeld geven van een gebeurtenis, ontwikkeling, verschijnsel of handeling dan wel gedachtegang van een persoon en dit voorbeeld gebruiken om het betreffende aspect te verduidelijken;
In deze opdracht spelen de volgende kenmerkende aspecten uit
tijdvak 9 een rol:
Het voeren van twee wereldoorlogen.
Het in de praktijk brengen van totalitaire ideologieën: nationaal socialisme.
Onderstaande kernbegrippen worden toegelicht in de begrippenlijst.
nationalisme
communisme
crisis
fascisme
ideologie
nationaalsocialisme
wereldoorlog
Naast deze kernbegrippen spelen de volgende begrippen een belangrijke rol:
verdrag van Versailles
totalitaire staat
appeasementpolitiek
Conferentie van München
Weimarrepubliek
Volkenbond
herstelbetalingen
As Rome-Berlijn
Molotov-Ribbentrop-akkoord
De volgende namen zijn bovendien van belang:
Chamberlain
Daladier
Hitler
Mussolini
Stalin
Wat ga je doen?
Activiteiten
Stap
Activiteit
Wat kan ik al?
Wat weet je nog over de aanloop van de Tweede Wereldoorlog? Je haalt je voorkennis op.
Stap 1
Je leest de informatie over communisme, fascisme, nationaal socialisme en de Tweede Wereldoorlog. Ook kijk je video's over dit onderwerp. Aan de hand van de Kennisbanken en de video's beantwoord je een aantal vragen.
Stap 2
Je bestudeert een verklaring voor de groei van de NSDAP.
Stap 3
Met behulp van een spotprent geef je aan wat de appeasement-politiek inhield.
Stap 4
Je leest een verslag van een vergadering van Hitler met zijn minister en legerleiding. Aan de hand van het verslag beschrijf je wat de gevolgen voor Groot-Brittannië zouden zijn, als de inhoud van de vergadering bekend zou worden.
Stap 5
Je bekijkt een prent en probeert uit te leggen wat de tekenaar met de prent wil zeggen over de buitenlandse politiek van Duitsland en Engeland in 1983.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de begrippen die passen bij de opdracht.
Eindproduct
Schrijven van het hoofdstuk voor het geschiedenisboek.
Video's en bronnen
Hier vind je bronnen die passen bij deze opdracht.
Examenvragen
Hier vind je bij de opdracht passende examenvragen.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
De studiebelasting voor deze opdracht is ongeveer 7 SLU.
Wat kun je al?
Wat weet je nog over de Tweede Wereldoorlog? Had de Tweede Wereldoorlog voorkomen kunnen worden?
Je kunt je geheugen opfrissen met behulp van de volgende onderdelen uit de Kennisbank onderbouw.
Denk je dat jij nog voldoende kennis hebt? Maak dan eerst de toets. Scoor je een voldoende? Dan hoef je de Kennisbanken die hieronder staan niet te lezen. Scoor je onvoldoende? Dan moet je de volgende Kennisbanken alsnog bestuderen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Enkele dagen na de Conferentie van München verscheen in oktober 1938 deze prent van David Low in de Britse krant de Evening Standard. De titel luidt: "Europa kan uitzien naar een vredevolle kerst".
Toelichting:
De man links is Hitler.
Op de zak staat: Duitsland boven alles.
Op het bed staat: Voormalig Frans-Britse familie, met daaronder: Oostenrijk, Tsjecho-Slowakije, Polen, Hongarije, Joegoslavië, Roemenië, Bulgarije, Griekenland, Turkije.
Stap 4: Conferentie van München
Stap 5: Toenemende druk
Maak de opdracht.
Afsluiting
Begrippenlijst
Nationalisme
Sterke voorliefde voor het eigen volk en de eigen staat. Deze houding gaat vaak gepaard met een afkeer van of minachting voor andere volken.
Communisme
Politieke stroming die is bedacht door Karl Marx
(1818 - 1883). Men streeft in een communistisch land naar een situatie waarin de productie- en consumptiemiddelen gemeenschappelijk eigendom van de burgers zijn. De productie wordt door de staat geleid. Dit zou een eind maken aan armoede en ongelijkheid.
Economische crisis
Periode waarin het minder goed gaat met de economie van een land of een groter gebied. Bedrijven draaien slecht, er ontstaat hoge werkloosheid en veel mensen komen op een bestaansminimum terecht. Bekend zijn de crises van de jaren dertig en de jaren zeventig en de economische crisis die in 2008 begon.
Fascisme
Autoritaire politieke beweging die de democratie verwerpt en een totalitaire staat nastreeft. Deze beweging was aan de macht in Italië van 1922 tot 1943 onder leiding van Benito Mussolini.
Ideologie
Visie op de mens en op manieren om de samenleving te verbeteren die ten grondslag ligt aan politiek handelen.
Nationaalsocialisme
Het nationaalsocialisme wordt ook wel nazisme genoemd. Het is een ideologie die na de Eerste Wereldoorlog ontstond in Duitsland en die raakvlakken heeft met het fascisme. Het draait om een sterke leider en het eigen volk gaat boven alles.
Wereldoorlog
Een oorlog waar een groot aantal landen ter wereld bij betrokken is.
Het Verdrag van Versailles
Het Verdrag van Versailles, ook Vredesverdrag van Versailles of Vrede van Versailles genoemd, was een verdrag tussen Duitsland en de Entente waarmee de Eerste Wereldoorlog formeel werd beëindigd. Het werd ondertekend op 28 juni 1919 in Versailles bij Parijs.
Totalitaire staat
Land met één politieke partij met slechts één ideologie die het leven van alle inwoners op alle gebieden van het leven beheerst.
Appeasementpolitiek
Politiek waarbij men hoe dan ook de vrede wil bewaren door steeds weer concessies (toegeven) te doen aan de tegenpartij. Deze politiek voerden Engeland en de andere democratische landen in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog ten opzichte van Hitler en Mussolini.
Conferentie van München
In 1938 gaven Frankrijk en Groot-Brittannië (de geallieerde landen) op de Conferentie van München een deel van Tsjechoslowakije (Sudetenland) aan Duitsland. Voorwaarde was dat dit de laatste Duitse gebiedsuitbreiding zou zijn. De geallieerden hoopten met deze appeasementpolitiek de wereldvrede te bewaren.
Weimarrepubliek
Met de Republiek van Weimar wordt bedoeld: Duitsland in de periode 1918/1919 tot 1933. In de stad Weimar kreeg de republiek in 1919 haar grondwet.
Volkenbond
Na de Eerste Wereldoorlog werd op 25 januari 1919 in Versailles de Volkenbond (of Volkerenbond) opgericht. Het doel was om "een einde aan alle oorlogen te maken". Er waren op het hoogtepunt 38 landen lid van. Op 20 april 1946 werd de Volkenbond weer opgeheven. In 1945 werden de Verenigde Naties opgericht en deze organisatie werd de opvolger van de Volkenbond.
As Rome-Berlijn
Op 25 oktober 1936 sloten Duitsland en Italië een bondgenootschap, de zogenaamde as Rome-Berlijn. Hitler had toenadering gezocht tot Mussolini omdat hij steun nodig had voor zijn agressieve buitenlandse politiek.
Molotov-Ribbentrop-akkoord
Niet-aanvalsverdrag dat gesloten werd tussen Duitsland en Rusland op 23 augustus 1939.
Chamberlain
Neville Chamberlain (1869 - 1940) was een Brits politicus en eerste minister van het Verenigd Koninkrijk van 1937 tot 1940. Hij was voorstander van de appeasementpolitiek. Tijdens de conferentie van München dacht hij samen met Daladier een oorlog met Duitsland af te wenden door een verklaring te ondertekenen. Hitler beloofde daarin aan Engeland en Frankrijk dat hij zou afzien van verdere agressie, omdat hij een deel van Tsjechoslowakije, Sudetenland, mocht annexeren.
Daladier
Edouard Daladier (1884 - 1970) was een radicaal-socialistische Franse politicus. Hij werd in de jaren dertig een aantal keren premier van Frankrijk. Hij was voorstander van de appeasementpolitiek. Hij ondertekende in 1938 samen met Chamberlain het Verdrag van München. In 1939 ondertekende hij als minister-president van Frankrijk de oorlogsverklaring aan Duitsland.
Hitler
Adolf Hitler (20 april 1989 - zelfmoord 30 april 1945) was een Duits politicus en de leider van de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP). Hitler veranderde Duitsland vanaf 1933 in een totalitaire staat met hemzelf als absolute dictator. Tegenstanders en de mensen die hij als "Untermenschen" beschouwde, zoals de joden, werden systematisch vermoord.
Mussolini
Benito Mussolini (29 juli 1883 - geëxecuteerd op 28 april 1945) was de fascistische dictator van Italië van 1922 tot 1945. Hij wilde de leider worden van een nieuw Romeins rijk.
Stalin
Joseph Stalin, geboren in 1878, was de leider van de Sovjet-Unie van 1929 tot zijn dood in 1953. Hij was de opvolger van Lenin. Stalin was een dictator en regeerde met harde hand.
Eindproduct: Hoofdstuk geschiedenisboek
Onder de knop 'Video's en bronnen' vind je de video's van Joost van Oort bij deze opdracht en links naar websites met algemene informatie. Ook vind je er links naar websites met informatie over Appeasement en naar websites met informatie over het verdrag van München.
Gebruik de informatie samen met de kennis die je hebt opgedaan in de Kennisbanken om een analyse te maken van de oorzaken van de oorlog.
Gebruik daarbij een hulpmiddel zoals een tijdlijn of schema waarin je belangrijke gebeurtenissen weergeeft en kunt ordenen.
Maak onderscheid in verschillende soorten oorzaken, bijvoorbeeld economische, politieke, psychologische en strategische oorzaken.
Bepaal aan de hand van de ordening van je materiaal op welk moment er volgens jou een conferentie had moeten plaatsvinden. Maak een opzet van je verhaal en van de vormgeving voor het hoofdstuk dat je gaat schrijven.
Je bedenkt een conferentie die de Tweede Wereldoorlog had kunnen voorkomen. Denk aan de plaats, de deelnemende landen en personen, in welk jaar de conferentie plaats had moeten plaatsvinden, gemaakte afspraken, enz. Schrijf over de denkbeeldige conferentie een hoofdstuk zoals die in een geschiedenisboek had kunnen staan met foto’s, kaarten en tekst.
Voldoet je eindproduct aan deze beoordelingscriteria? Pas je hoofdstuk eventueel nog wat aan.
Beoordeling
In je eindproduct moet duidelijk worden dat je begrijpt:
Welke belangrijke gebeurtenissen/markeringspunten er zijn in de aanloop naar WOII.
Welke invloed de economie had op de politieke verhoudingen in Europa.
Hoe de machtsverhoudingen lagen in het vooroorlogse Europa.
Welke politieke, economische en sociale gevolgen de oorlogsdreiging had voor de betrokken landen.
Wat de betekenis is van de begrippen in de begrippenlijst.
Weging
40 % mate van volledigheid.
40 % beheersing van de vaardigheid.
20 % uitvoering van je eindproduct.
Video's en bronnen
Op internet zijn er veel geschiedenisvideo's te vinden.
De volgende video's van Joost van Oort gaan over De Tweede Wereldoorlog.
Op deze pagina vind je een of meerdere examenvragen.
De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van wat je al eerder geleerd hebt.
Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw.
Nadat je de vragen beantwoord hebt, kun je de vraag zelf nakijken en je score aangeven.
Lees de probleemstelling van deze opdracht nog eens door.
Past de probleemstelling goed bij de opdracht?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Zorg dat je de kenmerkende aspecten kunt noemen.
Kun je alle begrippen/namen omschrijven?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond een studiebelasting van ongeveer 7 SLU.
Ben je die tijd met de opdracht bezig geweest?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Wat vind je van de houding van de verschillende landen. Kun jij je hier in verplaatsen?
Eindopdracht
Ben je tevreden over het eindproduct dat je hebt gemaakt? Verplaats jezelf in de doelgroep. Hoe zou jij deze lesstof ervaren?
Afsluiting
Veel examenvragen bij deze opdracht. Heb je ze allemaal gemaakt?
Was je goed voorbereid op deze vragen?
Het arrangement 09.3 Tweede Wereldoorlog te voorkomen? h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
De opdracht 'Was de Tweede Wereldoorlog te voorkomen geweest?' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO in opdracht van Stichting VO-content.
Fair Use
In de Stercollecties van VO-content wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use.
Meer informatie: Fair use
Vragen
Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk van VO-content.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo, leerjaar 4 en 5. Dit is tijdvak 9 met het onderwerp: Tweede Wereldoorlog te voorkomen? Het materiaal bespreekt de gebeurtenissen rondom het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Er worden vragen gesteld als wat er mogelijk gebeurd zou zijn als Hitler zich aan de afspraken had gehouden of dat de oorlog ook was uitgebroken als Hitler niet had geleefd. In de tijd voor de WOII, waren er drie politieke stromingen die te maken hadden met de oorlog. Dit waren het communisme, fascisme en het nationaalsocialisme.
Nationaalsocialisme: In Duitsland voelde het land zich vernederd na de Eerste Wereldoorlog. De Republiek van Weimar werd geconfronteerd met extremisme en de economische crisis vanaf 1929 gaf de nationaalsocialisten de kans om hun aanhang te vergroten. Hitler en de nazi's propageerden het idee van een sterke leider en een totalitaire staat. Ze gaven de joden de schuld van de malaise en voerden een gewelddadig beleid om zwakke elementen uit de maatschappij uit te schakelen.
In alle drie de landen was er sprake van een dictatuur met controle over de maatschappij, waarbij de heersende partij alle macht had en politieke tegenstanders werden vervolgd. Het uiteindelijke doel was een klasseloze maatschappij in handen van het volk, maar de praktijk toonde aan dat deze regimes gewelddadig en onderdrukkend waren.
Door de opvatting die spelen in Duitsland rond 1923, groeide de NSDAP. Om wereldvrede te bewaren, werd er een Conferentie van München gehouden in 1938. Frankrijk en Groot-Brittannië (de geallieerde landen) gaven een deel van Tsjechoslowakije (Sudetenland) aan Duitsland. Voorwaarde was dat dit de laatste Duitse gebiedsuitbreiding zou zijn. De geallieerden hoopten met deze appeasementpolitiek de wereldvrede te bewaren. Begrippen die verder bij deze les horen zijn: Economische crisis, ideologie, het Verdrag van Versailles, totalitaire staat, weimarrepubliek, volkenbond, as Rome-Berlijn, Molotov-Ribbentrop-akkoord, Chamberlain, Daladier, Mussolini en Stalin.
Leerniveau
HAVO 4;
HAVO 5;
Leerinhoud en doelen
De tijd van de wereldoorlogen (1900 - 1950);
Geschiedenis;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
7 uur en 0 minuten
Trefwoorden
appeasementpolitiek, arrangeerbaar, conferentie van münchen, geschiedenis, hv45, nationaalsocialisme, nsdap, stercollectie, totalitaire staat, tweede wereldoorlog te voorkomen?
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo, leerjaar 4 en 5. Dit is tijdvak 9 met het onderwerp: Tweede Wereldoorlog te voorkomen? Het materiaal bespreekt de gebeurtenissen rondom het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Er worden vragen gesteld als wat er mogelijk gebeurd zou zijn als Hitler zich aan de afspraken had gehouden of dat de oorlog ook was uitgebroken als Hitler niet had geleefd. In de tijd voor de WOII, waren er drie politieke stromingen die te maken hadden met de oorlog. Dit waren het communisme, fascisme en het nationaalsocialisme.
Nationaalsocialisme: In Duitsland voelde het land zich vernederd na de Eerste Wereldoorlog. De Republiek van Weimar werd geconfronteerd met extremisme en de economische crisis vanaf 1929 gaf de nationaalsocialisten de kans om hun aanhang te vergroten. Hitler en de nazi's propageerden het idee van een sterke leider en een totalitaire staat. Ze gaven de joden de schuld van de malaise en voerden een gewelddadig beleid om zwakke elementen uit de maatschappij uit te schakelen.
In alle drie de landen was er sprake van een dictatuur met controle over de maatschappij, waarbij de heersende partij alle macht had en politieke tegenstanders werden vervolgd. Het uiteindelijke doel was een klasseloze maatschappij in handen van het volk, maar de praktijk toonde aan dat deze regimes gewelddadig en onderdrukkend waren.
Door de opvatting die spelen in Duitsland rond 1923, groeide de NSDAP. Om wereldvrede te bewaren, werd er een Conferentie van München gehouden in 1938. Frankrijk en Groot-Brittannië (de geallieerde landen) gaven een deel van Tsjechoslowakije (Sudetenland) aan Duitsland. Voorwaarde was dat dit de laatste Duitse gebiedsuitbreiding zou zijn. De geallieerden hoopten met deze appeasementpolitiek de wereldvrede te bewaren. Begrippen die verder bij deze les horen zijn: Economische crisis, ideologie, het Verdrag van Versailles, totalitaire staat, weimarrepubliek, volkenbond, as Rome-Berlijn, Molotov-Ribbentrop-akkoord, Chamberlain, Daladier, Mussolini en Stalin.
Wat weet je nog over de Tweede Wereldoorlog? Had de Tweede Wereldoorlog voorkomen kunnen worden?
Bestudeer de onderdelen uit de Kennisbank geschiedenis tweede fase.
Onder de knop 'Video's en bronnen' vind je de video's van Joost van Oort bij deze opdracht en links naar websites met algemene informatie. Ook vind je er links naar websites met informatie over Appeasement en naar websites met informatie over het verdrag van München.
Op internet zijn er veel geschiedenisvideo's te vinden.
Op deze pagina vind je een of meerdere examenvragen.
Intro + probleemstelling
