Hoi, mijn naam is John Green,
dit is Crash Course World History
en vandaag gaan we het hebben over
de Koude Ooorlog,
die eigenlijk in mijn tijd plaatsvond,
wat betekend dat ik je kan lastigvallen
met verhalen uit mijn verleden
net zoals je opa doet.
Toen ik nog een kind was,
lieten ze ons als oefening voor een nucleaire aanval 
onder tafels schuilen,
want, weet je,
schooltafels zijn super goed in het tegenhouden
van nucleaire straling.
Meneer, Meneer!
Op de basisschool
was er een speciale gast die was gevlucht uit de Sovjet Unie en hij had
zo'n raar Russisch accent en hij bleef maar praten over hoe
Reagan in het gezicht van Gorbatsjov moest spugen, in plaats van verdragen met hem te tekenen.
En ik dacht, wow man do eens rustig aan.
Je bent in een ruimte vol met groep-zessers.
En de maanden erna, op het speelplein
speelden we Reagan:Gorbatsjov en spuugden we in elkaars gezichten.
Dat waren nog eens tijden.
Soms vergeet ik dat jij mij bent, mij uit het verleden.
Ja, ik vind het heel leuk om tegen je te praten en dat het lijkt alsof je luis-
Je bent saai. Start de intro.
Dus, de koude oorlog was een rivaliteit tussen de SU en de VS dat zich wereldwijd afspeelde.
Wij hebben geprobeerd om conflicten
hier op Crash course niet ideologisch of in termen van beschaving te noemen,
maar in dit ene geval,
past het model van de "botsing tussen beschavingen" wel.
Socialisme,
tenminste zoals Marx het opgebouwd had, wilde de wereld overnemen,
en veel mensen uit de SU zaten zelf in een conflict met het burgerlijke kapitalisme.
En de Sovjets zagen de Amerikanen
die Europa en Japan weer opbouwden als de Verenigde Staten die hun markt verspreiden,
wat trouwens
precies is wat de VS deed.
Dus, de VS vreesde dat de SU democratische
en kapitalistische dingen wilde vernietigen.
En de Sovjets waren bang dat de VS hun geld en macht wilden gebruiken
om Europa te domineren en uiteindelijk het Sovjet-systeem te vernietigen.
En beide partijen waren terecht bang.
Het is geen gekkigheid als ze je echt
willen pakken.
We hebben natuurlijk veel
wereldpolitieke spanningen gezien tussen grote wereldmachten hier bij Crash Course,
maar deze keer was er de extra bonus
dat deze oorlog kon zorgen voor de vernietiging van de mensheid.
Dat was nieuw voor de wereldgeschiedenis,
en het is het waard om te herinneren: Het is allemaal nog vrij recentelijk.
Dit is de periode die we hebben besproken bij Crash Course
En dit is hoe lang we
het technologische vermogen hebben om onszelf te vernietigen.
Dus dat is best zorgwekkend.
Meteen na de Tweede Wereldoorlog,
toen de Sovjets invloed kregen in Oost-Europa,
ze domineerde de landen waar het Rode Leger de nazi's terug hadden gedrongen,
sprak Winston Churchill in 1946 de legendarische woorden
dat er een "Ijzeren Gordijn" was verschenen dwars door Europa.
Ondanks dat de datums van de Koude Oorlog vaak aangegeven worden als tussen 1945 en 1990,
zeggen sommige historici dat het conflict eigenlijk al was begonnen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Stalin's wantrouwen jegens de VS en Groot-Britannië bleef groeien
omdat ze weigerden Europa binnen te vallen en een tweede aanval te beginnen tegen de nazi's.
En sommigen zeggen zelfs dat de beslissing om de eerste atoombom op Japan te gooien
een manier was om de SU te intimideren.
Dat werkte, maar alleen in zoverre
dat de Sovjets gemotiveerd raakten om hun eigen atoombom te ontwikkelen,
die voor het eerst succesvol getest werd in 1949.
Vanaf het begin
had de VS het voordeel, omdat
ze meer geld en macht hadden en Europa bescherming konden bieden,
want de VS hadden een groot genoeg leger en nucleair arsneel,
terwijl Europa zich weer opbouwde.
De SU moest zichzelf opbouwen
en ook hadden ze het behoorlijke nadeel dat ze bestuurd werden
door het verschrikkelijke ezelshoofd Joseph Stalin.
Het telt niet als schelden
als hij echt een ezel als hoofddeksel draagt.
Oh, het is tijd voor de open brief
Een open brief naar Joseph Stalin.
Maar eerst,
laten we eens kijken wat er vandaag in de geheime lade zit.
Oh, het is silly putty.
Silly putty:
het ding dat de Koude Oorlog won.
Dit is precies het doelloze consumentengoedje
dat nooit zou worden geproduceerd in de SU.
En omdat de consumenten in de VS meer geld uitgaven,
aan spullen zoals silly putty, wonnen ze de Koude Oorlog
Hup Team!
Beste Joseph Stalin,
Je zoog.
Er was één goed moment in je leven, bij de begrafenis van je eerste vrouw,
toen je zei, "Ik denk dat ik nooit meer ergens van zou houden."
En toen
liet je de hele familie van die vrouw uitmoorden.
Afgezien van het feit dat je verantwoordelijk bent voor de dood van tien miljoenen mensen,
hou ik niet van je, door de manier waarop jij je zoon Yakov behandelde.
Je was echt gemeen tegen hem
en toen schoot hij zichzelf neer en ging niet dood
en toen zei jij, "Hij kan niet eens recht schieten."
En toen later, toen hij gevangen werd tijdens de Tweede Wereldoorlog,
kreeg je de kans om gevangenen te ruilen voor hem, maar je deed dit niet.
En toen ging hij dood in een strafkamp.
Je was een verschrikkelijke leider, een verschrikkelijke persoon en een verschrikkelijke vader.
Groetjes,
John Green
Oké, laten we naar de gedachtenbubbel gaan.
Europa was de eerste plek van de Koude Oorlog, vooral Duitsland,
dat was verdeel in 2 gedeeltes,
ook de voormalige hoofdstad, Berlijn, was in 2 stukken verdeeld.
En ja, ik weet dat het westelijke gedeelte ook was onderverdeeld in kleinere bezettingszones,
maar ik maak alles simpeler
In 1948 probeerden de Sovjets West-Berlijn te isoleren
door de hoofdweg af te sluiten, maar de Berlijnse luchtbrug hield ze tegen.
In 1961 probeerden de Sovjets nog een keer en deze keer bouwden ze
veel succesvoller een muur rond West-Berlijn,
het is noemenswaardig dat dat ding er minder dan 30 jaar stond.
Ik bedoel,
Meat Loaf zijn carrière hield langer stand dan de Berlijnse muur.
De Amerikaanse reactie op de Sovjets was een maatregel die indamming heet;
het hield eigenlijk in dat het communisme niet meer verspreid werd
door overal tegen de Sovjets op te treden waar zij verschenen en wilden uitbreiden.
In Europa betekende dit dat er veel geld uitgegeven werd.
Eerst gaf het Marshallplan 13 miljard dollar uit aan de wederopbouw van West-Europa
met de zekerheid dat de Europeanen het geld uit zouden geven aan Amerikaanse producten
en aan wederopbouw.
Het goedkope eten en het brede aanbod van spullen, werd van gehoopt,
dat het de verspreiding van communisme zou stoppen.
De VS probeerden ook de verspreiding van het communisme te vertragen door de oprichting van de NAVO
en met het ingrijpen van de CIA in verkiezingen
waar communisten een kans hadden, zoals in Italië.
Maar ondanks alle geweldige spionageverhalen
en geschudde niet geroerde martini's,
heeft de Koude Oorlog nooit Europa wakker geschud.
Waarschijnlijk het meest belangrijke gedeelte van de Koude Oorlog
dat men niet herinnert is de nucleaire wapenwedloop.
Beide partijen ontwikkelden nucleaire arsenalen,
de Sovjet deden dit aanvankelijk met de hulp van spionnen die de Amerikaanse geheimen stalen.
Uiteindelijk waren deze nucleaire arsenalen zo groot
dat de VS en de SU een akkoord sloten over een strategie die toepasselijk MAD genoemd werd,
wat stond voor mutually assured destruction (gegarandeerde wederzijdse vernietiging).
Dankjewel gedachtenbubbel.
En ja, nucleaire wapens waren, en zijn,
vermogend om de mensheid verschillende keren te vernietigen.
Maar we zijn maar één of twee keer dicht bij een nucleaire oorlog geweest:
tijdens de Cubacrisis in 1962 en nogmaals in 1983,
toen de VS vergaten de Russen te laten zien dat we geweldige oorlogsspelletjes deden,
waardoor het leek alsof de VS een eerste aanval lanceerden.
Onze fout!
Maar ondanks dat MAD een direct conflict voorkwam,
was er veel oorlog tijden de Koude Oorlog.
De Koreaoorlog bevatte veel gevechten tussen communisten en kapitalisten
net als de Vietnam Oorlog.
Ik bedoel, deze tijden zagen we "het domino-effect" als waanzin,
maar nadat Korea en vooral China communistisch werden,
leek de beweging van Vietnam richting het communisme een dreiging voor Japan,
die de VS weer een belangrijke kapitalistische bondgenoot hadden gemaakt.
Dus de VS raakte verstrikt in één van zijn langste oorlogen,
terwijl de Sovjets het Noord-Vietnamese leger in de Viet Cong ondersteunden.
Maar we namen ze terug door het anti-communistische mujaheddin te steunen,
nadat de Sovjets Afghanistan binnenvielen in 1979.
Natuurlijk, zoals we allang weten, neemt niemand Afghanistan over
... tenzij je de Mongolen bent.
Dus na 10 verschrikkelijke jaren verlieten de Sovjets eindelijk Afghanistan.
Sommige van deze mujahdenen werden later lid van de Taliban,
het is dus erg lastig te zeggen wie die oorlog heeft gewonnen.
Maar het was niet alleen Azië:
In Nicaragua steunden de VS rebellen die probeerden de links regering omver te gooien;
in El Salvador
steunden de VS regimes die werden bedreigd door linkse guerrillabewegingen.
De Verenigde Staten steunden uiteindelijk een heleboel verschrikkelijke regeringen,
zoals die in Guatemala, die macht hielden dankzij liquidatieteams.
Jammer genoeg, alle onze pogingen om de regeringen in Latijns-Amerika te stabiliseren
leidden tot erg instabiele Latijns Amerikaanse regeringen en tot een heleboel geweld.
En er waren een paar lauwwarme conflicten,
zoals de Suezcrisis waar Britse en Franse parachutisten werden gestuurd
om de nationalisatie van het Suezkanaal door Egypte tegen te gaan.
Of alle gedekte Amerikaanse operaties om verschillende landen tegen te houden
om in het communisme te "vallen".
Hieronder vallen de bekende CIA-gestuurde machtsgreep om
de democratisch gekozen president Mohammed Mossadeq van Iran, af te zetten,
nadat zijn regering een poging had gedaan oom Iran haar olie-industrie te nationaliseren.
En de hulp van de CIA aan Chili's generaal Augusto Pinochet om de democratisch gekozen
Marxistische president Salvador Allende in 1973 af te zetten.
En in het geval dat we denken dat de Amerikanen alleen maar de slechten waren;
de Sovjets gebruikten geweld om populaire bewegingen in Hongarije in 1956 neer te slaan
en in Tsjecho-Slowakije in 1968.
Dus, je hebt misschien gemerkt dat onze discussie over de Koude Oorlog
ons buiten Europa geeft gebracht, inclusief Azië, het Midden-Oosten
en Latijns Amerika.
En feitelijk
was bijna ieder deel van de wereld op de één of andere manier betrokken bij het
verdelen van de planeet in drie "werelden".
De eerste wereld waren de VS, West Europa en iedere plek die
het kapitalisme steunde en met een meer of minder democratische regering.
De tweede wereld was de SU en haar bondgenoten,
vooral de landen van het Warschaupact, China en Cuba.
De derde wereld was de rest en we gebruiken deze term niet meer
omdat je dan een grote hoeveelheid landen op één hoop gooit.
Later zullen we dieper ingaan op economische- en ontwikkelingsuitdagingen
waar de zogenaamde "derdewereldlanden" mee te kampen hebben,
maar het grote kenmerk van deze landen tijden de Koude Oorlog, was dat de VS én de Sovjets
niet wilden dat ze neutraal bleven.
Iedere natie moest een kant kiezen, kapitalisme of communisme,
en het lijkt op dit moment een makkelijke keuze,
maar in de jaren '50 en '60 was dit zeker niet het geval.
Ik bedoel, heel eventjes leek het erop dat de Sovjets gingen winnen,
tenminste in de derde wereld.
Voor eventjes leek het erop, en dan vooral in de VS,
dat het kapitalisme een paar van zijn aanhangers ging verliezen.
De VS steunden dictaturen, hadden een slechte naam wat betreft mensenrechten,
en ze waren slecht bij vrouwenatletiek.
Plus de Sovjets waren de eersten die een satelliet, een mens en een hond de ruimte in kregen.
En Marxisten leken gewoon cooler,
waardoor je nooit T-shirts ziet van Milton Friedman...
tot nu beschikbaar op DFTBA.com.
Daar hou ik van Stan,
maar ik ben meer voor politiek midden.
Mag ik een shirt van Keynes?
Ja. Dat is pas hot.
Maar Sovjet-socialisme bewees uiteindelijk niet
dat het een goed alternatief was voor industrieel kapitalisme.
Op lange termijn
werken door de staat gerunde economieën gewoon niet zo goed als private economieën,
en mensen houden ervan om in een wereld te leven waar ze meer spullen kunnen hebben.
Belangrijker, het Sovjet-beleid was gewoon slecht:
collectivisatie van de landbouw was een obstakel voor de productie en leidde tot honger;
onderdrukking van andersdenkenden en traditionele culturen maakte de mensen boos;
en niemand houdt van het lijden aan vernedering en het rijden van een Yugo.
Maar waarom de Koude Oorlog eindigde toen het deed
is een van de meest interessante vragen van de 20e eeuw.
Het was waarschijnlijk niet Ronald Reagan die de Sovjets failliet maakte,
ondanks dat sommige politici dat geloven.
De SU moest meer uitgeven om hun bondgenoten te ondersteunen
dan dat de VS moesten investeren in hun bondgenoten.
En het Sovjet-systeem kon nooit de economische groei van het westen bijhouden.
Echter,
degene die waarschijnlijk het meest verantwoordelijk is
voor het einde van de Koude Oorlog
Mikhail Baryshnikov. [Um...]
Nee? Mikhail Gorbatsjov?
Nou, dat is saai.
Ik dacht altijd dat de Sovjets hun weg naar democratie dansten.
Nee? Was het Glasnost en Perestroika?
Oke.
maar Gorbatsjov zijn Perestroika en Glosnost
openden het politieke en economische systeem van de SU met lokale verkiezingen,
minder verboden op bevolkingsgroepen, minder censuur,
meer autonomie voor de republikeinse Sovjets,
Meer particuliere bedrijven en meer autonomie voor particuliere boeren.
Glasnost of "openheid" leidde tot meer informatie vanuit het westen
en minder censuur leidde tot een golf van
kritiek, omdat men realiseerde hoe veel armer de tweede wereld was dan de eerste.
En één voor één, soms onverwachts, sneuvelden voormalige communistische staten.
In Duitsland viel de Berlijnse Muur in 1989
en verenigden Oost en West Duitsland in 1990.
In Polen,
veranderde de Gdansk havenmederwerkersvakbond in een politieke beweging
en deze won 99 van de 100 zetels toen ze mee mochten doen in de verkiezingen van 1989.
Hongarije hield een verkiezing met meerdere partijen in 1990.
In dat zelfde jaar leidde massademonstraties in Tsjecho-Slowakije tot verkiezingen.
In 1993 splitste dat land op in Slowakije en Tsjechië.
de meest gelukkige en voordelige scheiding sinds Cher Sonny verliet.
Natuurlijk was soms de overgang vanaf communisme gewelddadig en pijnlijk.
In Roemenië bijvoorbeeld,
waar de communistische dictator Ceaucescu
de macht vasthield totdat hij aan het einde van 1989 voor een vuurpeloton gezet werd.
Het duurde daar tot 1996 tot er een niet communistische regering de macht greep.
En in Joegoslavië, nou, daar ging het niet zo goed.
En in Rusland, is het een beetje Poetin-ey.
Ah! Poetin.
Maar slechts twintig jaar later
is het moeilijk om te geloven dat de wereld werd gedomineerd door twee supermachten
die in hun achterhoofd de gegarandeerde wederzijdse vernietiging hadden.
Wat ik geweldig vind is dat tot aan de late jaren '80
het leek alsof de Koude Oorlog voor altijd door zou gaan.
Tijd lijkt af te remmen als het ons benadert
en omdat we in de tijd na de Koude Oorlog leven,
moeten we onthouden dat het verleden ver weg lijkt, ookal is het dichtbij
en de toekomst zeker lijkt
zelfs wanneer dat niet het geval is.
Bedankt voor het kijken. Ik zie je volgende week
Crash Course is geproduceerd en geregisseerd door Stan Muller
Onze tekstschrijver is Meredith Danko.
Onze assisent producent is Danica Johnson.
De show is geschreven door de geschiedenisleraar van mijn middelbare school,
Raoul Meyer, en door mezelf.
En ons grafisch team is Thought Bubble.
De uitspraak van vorige week was
Justin Bieber
Bedankt voor die suggestie.
Als je suggesties wil maken voor toekomstige uitspraken van de week,
dan kun je dat doen in de reactie's, waar je ook vragen kan stellen
over de video van vandaag. Deze vragen zullen worden beantwoord door ons team van historici.
Bedankt voor het kijken van Crash Course
en zoals we in mijn dorp zeggen
doelloosheid en depressie zijn vaak niet te onderscheiden.
Ow.