COMMUNISME VS. KAPITALISME
HOE DE KOUDE OORLOG HEEFT KUNNEN GEBEUREN
Welkom! In dit leergebied kun je alles vinden over de strijd tussen de Verenigde Staten en de Sovjet- Unie tijdens de Koude Oorlog. We zijn in het Tijdvak van Wereldoorlogen en het Tijdvak van Televisie en Computers. Na de Tweede Wereldoorlog liepen de spanningen tussen de VS en de Sovjet- Unie snel op. Hoe heeft dat kunnen gebeuren, en waarom? Was de Koude Oorlog wel een echte oorlog? En waar stond Nederland in de Koude Oorlog? Op al deze vragen krijg je antwoord. Ook worden 3 belangrijke onderwerpen besproken waarbij de spanning tussen de VS en de Sovjet- Unie erg hoog was: de Berlijnse Muur, De Vietnamoorlog en de Korea- oorlog. Deze drie onderwerpen vind je in het menu. Succes!
COMMUNISTEN EN KAPITALISTEN
Nadat in de Tweede Wereldoorlog Nazi- Duitsland was verslagen, waren er twee belangrijke grootmachten die het oneens waren over op welke manier de wereld in elkaar moest zitten en hoe de mensen moesten leven. Aan de ene kant was er de Verenigde Staten en de belangrijke bondgenoten Frankrijk en Engeland. Aan de andere kant was er de Sovjet- Unie en hun bondgenoot China. De VS vond namelijk dat het kapitalisme de beste manier was voor de wereld, en de Sovjet- Unie vond het communisme de beste manier. Wat betekenen deze twee begrippen nu eigenlijk?
Het communisme is een ideologie gebaseerd op de gemeenschappelijke eigendom van bedrijven en goederen. Bij het communisme is de staat eigenaar van de productie en de goederen. Ook zorgt zij voor de verdeling hiervan onder de bevolking, zodat alles eerlijk wordt verdeeld. Aanhangers van het communisme noemen we communisten. Joseph Stalin is de leider van de Sovjet- Unie, en was een belangrijke communist.
Het kapitalisme is een economisch systeem, waarin bedrijven en goederen eigendom zijn van individuen. Ondernemers bezitten grond en bedrijven proberen hier winst mee te maken voor persoonlijk gewin. Aanhangers van het kapitalisme noemen we kapitalisten. Omdat het kapitalisme gericht is op individuele winst en bezit, is het precies het tegenovergestelde van het communisme.
Omdat beide kanten het niet met elkaar eens konden worden over de beste manier om Europa te besturen besloten zij het continent te verdelen in een Oost- en Westzijde. De Oostzijde kwam onder de invloes van de Sovjet- Unie en werd communistisch gemaakt, terwijl het Westen onder de invloed kwam van de VS, en werd kapitalistisch. De grens tussen deze gebieden liep door Duitsland, dat was verdeeld in het kapitalistische BRD en de communistische DDR.
Toch bleven de partijen bang dat de ander zijn manier van besturen wilde opdringen aan de rest van Europa. Deze angst zorgde ervoor dat de VS en de Sovjet- Unie elkaar zo wantrouwden, dat ze heel voorbereid waren op een oorlog. Deze periode, waarin de wereld wel de constante dreiging van oorlog merkte, maar deze nooit echt uitbrak, noemen we de Koude Oorlog.
EEN 'KOUDE' OORLOG
De Sovjet- Unie en de Verenigde Staten zaten in een gewapende vrede. Dat betekent dat de landen nooit echt tegen elkaar hebben gevochten, maar wel voorbereid waren op een oorlog. Die kans was wel groot. Beide landen namen bijvoorbeeld veel bondgenoten, om zichzelf te beschermen. De Sovjet- Unie kreeg veel bondgenoten in het oosten van Europa, terwijl de Verenigde Staten veel bondgenoten kreeg in het westen van Europa. Daarom noemen we de Koude Oorlog ook wel de strijd tussen het Westen en het Oosten. De Sovjet- Unie en de Verenigde Staten hebben dus nooit direct tegen elkaar gevochten. Wel maakten ze over verschillende zaken ruzie, waardoor het wantrouwen tegen elkaar toenam. Zo maakten ze ruzie over de verdeling van Duitsland en Berlijn tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast steunde tijdens de Korea- oorlog tussen 1950 en 1953 de Verenigde Staten het zuidelijke deel van Korea, en de Sovjet- Unie het noordelijke, communistische deel van Korea. Ook tijdens de Vietnam- oorlog tussen 1955 en 1975, was Vietnam verdeeld in twee kampen: een communistisch Noord- Vietnam wat gesteund werd door de Sovjet- Unie en een Zuid- Vietnam dat gesteund werd door de VS. Op deze manier vochten de twee supermachten indirect tegen elkaar.
Oorlog?
Hoe vochten de twee supermachten en hun bondgenoten dan wel tegen elkaar? De Koude Oorlog heet ten slotte een oorlog en niet een ruzie of conflict. Dat komt omdat de twee supermachten wel vochten, maar niet tegen elkaar, maar via steun aan andere landen. Het heet de Koude Oorlog omdat de oorlog ‘koud’ was, kil en wantrouwend, maar niet ‘heet’, zoals een echte oorlog met legers die tegen elkaar vochten.
Propaganda
Daarnaast vochten de twee supermachten en hun bondgenoten op een andere manier tegen elkaar: via propaganda. Propaganda is een manier om reclame te maken voor bepaalde denkbeelden. Zo wilden de kapitalisten veel reclame maken voor het kapitalisme, en de communisten voor het communisme. Het ging wel wat verder dan reclame: het werd je eigenlijk opgedrongen. Je moest er wel aan mee doen. Ook gebruikten de twee supermachten propaganda om elkaar zwart te maken en slechte kanten van elkaar zichtbaar te maken. Dit zou het wantrouwen en de tegenstellingen vergroten. Propaganda werd verspreid via afbeeldingen, de radio, de TV, en via kranten. Je kon het overal tegenkomen. Op die manier kregen veel mensen deze propaganda te zien.
DE KOUDE OORLOG IN NEDERLAND
Hoe zit het nu met Nederland in deze strijd tussen het communisme (de Sovjet-Unie) en het kapitalisme (De Verenigde Staten)? Deze strijd heeft namelijk een grote invloed gehad op Nederland tijdens de Koude Oorlog. Tijdens de Koude Oorlog koos Nederland voor de kant van de Verenigde Staten. De VS bood vlak na de Tweede Wereldoorlog veel hulp en geld voor de wederopbouw van Nederland en veel andere landen in Europa. Deze hulp heet de Marshallhulp. De oorlog had veel verwoesting achtergelaten, en Nederland had het geld nodig om het land weer op te bouwen. Ook kon een enorm machtig land als de Verenigde Staten bescherming bieden aan Nederland tegen het leger en de invloed van de Sovjet- Unie. Ook kon de VS zorgen voor een stabiel Europa, want na de Tweede Wereldoorlog was er nog veel chaos en onrust. De Sovjet- Unie heeft het Westen nooit aangevallen, maar in die tijd leek de kans wel groot dat er oorlog zou komen tussen Westen en het Oosten.
Nederland en de kapitalisten
Nederland stond tijdens de Koude Oorlog aan de kant van de Verenigde Staten, die ook de kapitalisten worden genoemd. Dit deden zij vanwege de financiële hulp (Marshallhulp) en vanwege de bescherming. Maar dat betekent niet dat Nederland de Verenigde Staten erg mocht. Nederland was het soms niet eens met hoe de Verenigde Staten bepaalde zaken aanpakte. Zo dwong de VS Nederland om Indonesië, wat toen een kolonie van Nederland was, onafhankelijk te maken. Dit betekent dat Nederland alle invloed in dat land verliest en het land zelf mocht regeren. Daar was Nederland het toen niet mee eens. Nederland vond dat de VS hen in de steek had gelaten. Nederland was dan in de Koude Oorlog niet zoveel bezig met het steunen van de VS in de strijd tegen het communisme. Ze waren nog steeds gefrustreerd over het verliezen van Indonesië als kolonie door de VS.
Nederland en de communisten
De Sovjet- Unie en het communisme was in Nederland niet populair. Veel Nederlanders wantrouwden het communisme en de russen. Vlak na de Tweede Wereldoorlog werd de Sovjet- Unie weer wat populairder, omdat zij hebben geholpen met het winnen van de oorlog. Daarna werd het communisme al snel weer gewantrouwd, en moesten de meeste Nederlanders er niets van hebben. Toen de Koude Oorlog net begonnen was, nam Nederland zelfs maatregelen om ervoor te zorgen dat het communisme geen invloed zou hebben in Nederland. Zo was er de Bescherming Bevolking, een organisatie dat was opgericht om de bevolking te beschermen als de Sovjet- Unie Nederland ooit binnen zou vallen en om verzet te kunnen plegen tegen de aanvallers. Er waren wel communisten in Nederland, en zelfs een politieke partij, genaamd CPN (Communistische Partij van Nederland). Door het toenemen van het wantrouwen tegen de communisten en de Sovjet- Unie, werden Nederlandse communisten vaak buitengesloten en soms zelfs gehaat. Het was dus niet prettig om communist te zijn in Nederland.
Heeft Nederland gekozen?
Heeft Nederland echt partij gekozen voor het kapitalisme of het communisme? Eigenlijk niet. Het communisme werd gewantrouwd, maar Nederland koos niet voor de kant van de VS omdat Nederland het zo met hen eens was, maar omdat de VS financiële steun, bescherming en een stabiel land kon bieden. Nederland vond dat de VS hen in de steek gelaten had omdat ze hun kolonie moesten opgeven.