Het ontwerp

Fase 1 het analyseren

Tekst 3 – Het ei

Een ei is een lekker maar fragiel voorwerp. Hoewel je er - als je het goed doet - op kunt staan, zal het een val uit de koelkast vaak niet overleven, met een vieze smurrie als gevolg. Een hardgekookt ei kan al iets meer hebben, maar zelfs dat valt kapot van de hoogte van het aanrecht. Zou er niet een systeem ontworpen kunnen worden om het ei te beschermen tegen kapotvallen?

Elk ontwerp begint met een ontwerpprobleem of ontwerpopdracht. De opdrachtgever zou hier bijvoorbeeld een keukenfabrikant kunnen zijn. Hij wil graag een simpele, goedkope oplossing voor eieren die van de hoogte van het aanrecht op de grond kapot vallen. De ontwerpopdracht luidt als volgt: ontwerp een opvangbak of landingsplatform om een hardgekookt ei op te vangen zonder dat het kapotvalt. Het materiaal wat je hiervoor gaat gebruiken moet je zelf gaan bedenken en meenemen!

Met zo‟n opdracht ga je als ontwerper aan het werk. Eerst verken je de opdracht. Je opdracht is niet alleen om iets te ontwerpen, maar het moet ook praktisch uitvoerbaar zijn. Kortom: je moet het ontwerpprobleem goed analyseren en beschrijven.

Dit is fase 1 van de ontwerpcyclus. De opdracht die hierbij hoort is het maken van een mindmap over bovenstaand probleem.

Vul met deze en je eigen informatie de mindmap in figuur 1 aan. Neem hem over in je logboek en vul aan. In de cirkels: Wie hebben (nog meer) met dit probleem te maken? Op de lijntjes bij de cirkels: Wat willen deze „probleemhebbers‟? Hoe meer je verzint, hoe beter je het probleem in beeld krijgt. Het ene idee roept vaak het andere op.... Schrijf samen zoveel mogelijk op.

Zorg ook dat je in fase 1 van de ontwerpcyclus antwoord geeft op onderstaande vragen:

< >Waardoor wordt het probleem veroorzaakt?Zijn er problemen die hierop lijken en zijn hier al oplossingen voor bedacht?

Figuur 1 - Mindmap opstart

Fase 2 het programma van eisen

De analyse van de opdracht leidt tot eisen waaraan het ontwerp moet voldoen. Ook de wensen van de opdrachtgever en de gebruiker moeten in het ontwerp worden verwerkt. De ontwerper stelt daarom een programma van eisen op. Dit programma van eisen vormt een soort contract met de opdrachtgever. Ontwerper en opdrachtgever leggen hiermee vast waar het te ontwerpen product aan moet voldoen.

Er bestaan verschillende soorten eisen.

  • Eisen die met de taak en de functie van het (nieuwe) product te maken hebben: Wat moet dat (nieuwe) product kunnen? Waar moet het voor zorgen?
  • Eisen die met het gebruik van het (nieuwe) product te maken hebben: Hoe bruikbaar is het? Hoe kun je het gebruiken?
  • Eisen die met de vormgeving en de prijs van het (nieuwe) product te maken hebben: Hoe duur mag het zijn? Hoe kan het eruit zien?
  • Eisen die te maken hebben met de productie van het ontworpen product: Is productie mogelijk? Zijn de plannen haalbaar en uitvoerbaar?

In het programma van eisen moeten de eisen helder worden geformuleerd, zodat je ze kunt controleren. Een eis als: 'de opvangbak moet handig zijn' is niet controleerbaar. Want wat de een handig vindt is dat voor de ander niet. Een eis als 'de opvangbak moet met 1 hand te gebruiken zijn' is wel controleerbaar.

Hieronder zie je de eisen staan die wij stellen aan jullie product. Als opvangbak ga je denken aan valbescherming om het ei heen! Vul het eisen pakket aan met nog drie zelf bedachten eisen.

Eis

Soort eis

Het ei moet na de val zonder te breken uit de valbescherming kunnen worden gehaald.

Product eis

De valbescherming materialen zijn goedkoop

 

De valbescherming moet makkelijk te produceren zijn

 

Het ei met valbescherming moet zonder te breken van een verdieping op school kunnen vallen.

Taak-eis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fase 3 de ideeën

Als het programma van eisen is opgesteld kunnen er ideeën worden bedacht. Laat daarvoor eerst je eisen pakket controleren door de docent.

Als de eisen zijn opgeschreven, komt een moeilijk maar creatief moment voor de ontwerper. Het ontwerp moet immers aan de eisen voldoen. Hiervoor zijn goede ideeën nodig. Vaak kun je op heel verschillende manieren aan een bepaalde eis voldoen. Er bestaat nooit maar één oplossing voor een ontwerpeis!

De ideeëntabel kan je helpen om verschillende ideeën te verzinnen voor de vele taken en eigenschappen die het nieuwe ontwerp moet hebben. In de linkerkolom van die tabel vertaal je de eisen die vooral met de werking en de taken van het nieuwe product te maken hebben in vragen die steeds beginnen met „Hoe kun je…‟.

Een eis is bijvoorbeeld 'moet een gekookt ei van een hoogte van 2,5 meter op kunnen vangen zonder dat het breekt‟. De beginvraag in de ideeëntabel is dan 'hoe kun je de valbescherming stevig maken?'

Als je de linkerkolom ingevuld hebt, begint de creatieve fase. Je probeert voor iedere vraag verschillende mogelijke uitwerkingen te verzinnen. Die schrijf je in de rechterkolommen op. Denk daarbij vooral door op ideeën, die niet direct voor de hand liggen en die op het eerste gezicht niet bruikbaar lijken. Ze kunnen de opstap zijn naar andere ideeën die misschien wél uitvoerbaar zijn.

 

Je kan voor de ideeën onderstaande tabel gebruiken, laat je niet beperken door de ruimte van de tabel! Breidt de tabel naar eigen inzicht veder uit. Hou in het opstellen van je ideeën ook rekening met de theorie die je tot nu toe hebt doorgelezen en verwerkt!

Hoe kun je?

Uitwerkingen

1

2

3

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fase 4 het ontwerpvoorstel

Maak nu een ontwerpvoorstel voor valbescherming van je ei! Hou in je ontwerpvoorstel ook rekening met het plan van eisen en onderbouw je ontwerpvoorstel met de theorie die je weet.

Laat je ontwerpvoorstel controleren door de docent

Fase 5 en 6 Prototype, de echte test en evaluatie

Je mag 1x gooien met het ei en zijn valbescherming. Vooraf doe je een hypothese, het prototype, je voorspelt wat er zal gaan gebeuren. Ben je niet helemaal zeker van je zaak, dan kun je nu nog aanpassingen uitvoeren!

Na het bepalen van de hypothese ga je het ontwerp testen. Je gooit het ei van een verdieping naar beneden. Na het gooien ga je de proef evalueren en uitwerken.

 

In je verslag lezen wij het volgende over deze fase terug

- Waarnemingen van de val, tip: film je val, dan kun je in alle rust de waarnemingen noteren.

- Het eindresultaat van de val.

- Een beter voorstel voor valbescherming

- Bepaling van de snelheid waarmee het ei op de grond valt. Maak hierbij gebruik van de voorbereidingsopdracht energie.