De grote waterkringloop
Lesdoel:
Aan het eind van deze les kunnen de leerlingen de grote waterkringloop stapsgewijs en in de juiste volgorde beschrijven, waarbij ze in ieder geval de woorden verdampen en condenseren gebruiken.
Uitleg lesdoel:
De leerlingen kunnen de zes stappen van de grote waterkringloop kunnen beschrijven. Deze zes stappen zijn:
De leerlingen mogen de stappen in andere woorden en korter beschrijven. De woorden "verdampen" en "condenseren" moeten wel juist in de beschrijving zijn opgenomen.
Wikiwijs:
In Wikiwijs staat een uitgebreide beschrijving van de uitleg bij het lesdoel. Hierbij is een afbeelding toegevoegd van de grote waterkringloop. De nummers in de afbeelding komen overeen met de stappen eronder.
Prowise:
In Prowise staat de grote waterkringloop stap voor stap beschreven, d.m.v. afbeeldingen en tekst. Elke afbeelding laat een volgende stap zien. In de laatste afbeelding is de grote waterkringloop in z'n geheel te zien en kan duidelijk worden gemaakt dat de grote waterkringloop een proces is dat telkens herhaald wordt.
Grondwater en oppervlaktewater
Lesdoel:
Aan het eind van deze les kunnen de leerlingen het verschil tussen hemelwater, grondwater en oppervlaktewater aangeven.
Uitleg lesdoel:
Er zijn twee soorten water: hemelwater en oppervlaktewater. Hemelwater is regenwater. Grondwater is een voorbeeld van hemelwater. Het is het hemelwater dat in de grond is gekomen door de grote waterkringloop. Oppervlaktewater is al het water dat buiten te zien is, op het hemelwater na.
Wikiwijs:
In Wikiwijs staat een uitgebreide beschrijving van de uitleg bij het lesdoel.
Prowise:
In Prowise staan voorbeelden van hemelwater (regenwater) en oppervlaktewater. Hier staan afbeeldingen bij, zodat de kinderen het verschil tussen deze twee soorten water goed kunnen zien. Ook staat er een afbeelding van de waterkringloop bij. Daar kan het grondwater en eventueel een meer in worden aangewezen. U kunt de leerlingen eventueel voorbeelden van oppervlaktewater in de woonstad van de leerlingen laten bedenken. Bij de tekst over het filter staat een afbeelding van een zeef. U als leerkracht kan de werking van een filter eventueel uitleggen a.d.h.v. een zeef.
Het omhoog pompen van water
Lesdoel:
Aan het eind van deze les kunnen de leerlingen vertellen dat we water uit grondwater en oppervlaktewater krijgen door dit omhoog te pompen.
Uitleg lesdoel:
De leerlingen leren dat men met een grondwatermeter meet hoe diep het water in de grond zit. Met een boor wordt op deze plek een gat in de grond gemaakt, zodat een pompinstallatie het grondwater omhoog kan zuigen. Voor oppervlaktewater hoeft er alleen geboord te worden. Het begrip waterwinning wordt hieraan gekoppeld.
Wikiwijs:
In Wikiwijs staat een uitgebreide beschrijving van de uitleg bij het lesdoel. Ook is er een filmpje toegevoegd waarop te zien is hoe een pompinstallatie grondwater omhoog pompt. De witte stippen geven hierbij de stroming van het water aan.
Prowise:
In Prowise staat stapsgewijs beschreven hoe water wordt gewonnen uit grondwater en uit oppervlaktewater. Bij grondwater wordt dit ondersteund door hetzelfde filmpje dat ook op Wikiwijs te vinden is. Bij oppervlaktewater staat er een afbeelding van een meer om het verschil tussen grondwater en oppervlaktewater nogmaals duidelijk aan te geven.
De rol van riolering
Lesdoel:
Aan het eind van deze les kunnen de leerlingen uitleggen wat riolering met het vervoeren van water te maken heeft.
Uitleg lesdoel:
In een waterzuiveringsinstallatie wordt het water schoongemaakt. Echter, thuis maken wij dit water weer vies. Dit vieze water heet afvalwater en moet veilig worden afgevoerd. Dit doet de riolering (een stelsel van buizen onder de grond). De riolering vangt naast afvalwater ook het hemelwater op. Het afvalwater en hemelwater worden teruggebracht naar de waterzuiveringsinstallatie.
Wikiwijs:
In Wikiwijs staat een uitgebreide beschrijving van de uitleg bij het lesdoel. Hierbij is een afbeelding toegevoegd die schematisch de weg van het afvalwater en hemelwater weergeeft om de leerlingen hierbij een beeld te geven.
Prowise:
In Prowise is dezelfde afbeelding te vinden als in Wikiwijs. Bij deze afbeelding zijn steekwoorden toegevoegd, die belangrijk zijn voor de rol van riolering met betrekking tot het vervoer van water.
De nadelen van waterzuivering
Lesdoel:
Aan het eind van deze les kunnen de leerlingen twee voorbeelden van manieren noemen waarop we in de toekomst aan water kunnen komen.
Uitleg lesdoel:
Waterwinning heeft als nadeel dat er minder water is voor de planten in de natuur. Wetenschappers zijn op zoek naar andere manieren om water te winnen, zoals drinkwater uit zeewater of fabrieksrook. Het is echter te duur om zeewater minder zout te maken en uit fabrieksrook kan nog niet genoeg water worden gehaald.
Wikiwijs:
In Wikiwijs staat een uitgebreide beschrijving van de uitleg bij het lesdoel. Ook zijn er een afbeelding van schoorsteenrook en een afbeelding van zeewater toegevoegd om de voorbeelden te ondersteunen.
Prowise:
In Prowise wordt door middel van een afbeelding beschreven dat we het water van de planten afpakken door grondwater omhoog te pompen. Ook zijn de twee afbeeldingen uit Wikiwijs toegevoegd om de alternatieven van waterwinning aan te geven. Onder deze afbeeldingen staat in steekwoorden beschreven waarom deze alternatieven nu nog niet werken.
Extra: Op expeditie
In de Prowise-presentatie stelt bergbeklimmer Arnaud zich hier eerst voor. Verder heeft het extra stukje zowel in Wikiwijs als in de Prowise-presentatie dezelfde vorm. Bergbeklimmer Arnaud vertelt over de manieren waarop hij water tijdens het bergbeklimmen vindt en zuivert. Er zit een geluidsfragment bij dat is ingesproken door hemzelf. De leerlingen kunnen hiernaar luisteren. De afbeeldingen ondersteunen het verhaal.
Transcript:
“In deze les ga ik jullie wat vertellen over waterwinning tijdens mijn expedities. Wanneer ik op expeditie ga, ben ik ongeveer 10 dagen weg van de bewoonde wereld voordat ik de top bereik, zoals op foto 1. Tijdens het beklimmen van een berg moet je 5 liter water per dag drinken, ongeveer dan. Dat zou betekenen dat ik 50 liter water mee zou moeten tillen op mijn rug. Dat weegt ongeveer net zoveel als jijzelf of zelfs nog een beetje meer. Daarnaast heb ik ook nog een tent, eten, een slaapzak en touwen bij me. Dat is veel te zwaar! Daarom ga ik op zoek naar water. Ik zoek naar plekken waar het water stroomt, want daar zitten minder bacteriën in dan in stilstaand water en in ieder geval minder rommel. Door die bacteriën kan je ziek worden. Op de tweede afbeelding zie je mij water uit een riviertje halen. Vaak klimt er iemand van de bevolking, die daar woont, met mij mee. Zij kunnen mij vaak vertellen waar ik water kan vinden. Zie je die mannen op de derde foto? Ze lijken eng met die grote messen, maar ze wisten wel een goed meertje te vinden. Wanneer er geen stromend of stilstaand water te vinden is, dan kan ik ook sneeuw of ijs gebruiken, zoals op foto 4. Maar pas wel op! Water, sneeuw en ijs, dat je in de natuur vindt, kun je niet meteen drinken. Daarover ga ik jullie in de volgende twee lessen meer vertellen.”